tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc
A.§Æt VÊn §Ò
Bíc vµo thiªn niªn kû míi, loµi ngêi ®· vµ ®ang cã nh÷ng
bíc tiÕn quan träng trong c«ng cuéc trinh phôc thÕ giíi. Nh÷ng
thµnh tùu trong lÜnh vùc khoa häc - kü thuËt nãi riªng vµ trong
mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi nãi chung ®· n©ng dÇn loµi ngêi
lªn mét tÇm cao míi. Trong sù chuyÓn biÕn m¹nh mÏ ®ã, ViÖt
Nam chóng ta còng kh«ng ngõng biÕn ®æi vËn ®éng. TÝnh ®Õn
nay níc ta ®· thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi ®îc h¬n mét thËp
kû, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc, nh÷ng vÊn ®Ò cña nÒn
kinh tÕ lu«n ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc cho c¸c nhµ kinh tÕ. So víi
thÕ giíi, níc ta vÉn lµ mét níc nghÌo, nÒn kinh tÕ cßn yÕu
kÐm, chËm ph¸t triÓn, nh÷ng tµn d cña nÒn kinh tÕ tËp trung
quan liªu bao cÊp vÉn cßn tån t¹i ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn cña
nÒn kinh tÕ. ChÝnh v× thÕ chóng ta ph¶i nghiªn cøu t×m ra híng
®i ®óng ®¾n cho nÒn kinh tÕ, phï hîp víi ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh
®Êt níc, phï hîp víi khu vùc thÕ giíi vµ thêi ®¹i. §iÒu ®ã còng
cã nghÜa lµ ph¶i ph©n tÝch c¸c yÕu tè kinh tÕ trong tæng thÓ c¸c
mèi quan hÖ, trong sù vËn ®éng, ph¸t triÓn kh«ng ngõng. Do vËy
viÖc vËn dông quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ cña triÕt häc M¸c - Lªnin
vµo qóa tr×nh ®èi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam lµ rÊt cÇn thiÕt.
Qu¸n triÖt quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ vµo qu¸ tr×nh ®èi míi
kinh tÕ ë ViÖt Nam sÏ gióp cho nÒn kinh tÕ níc ta cã ®îc
híng ®i ®óng ®¾n. V× vËy, trong bµi viÕt tiÓu luËn triÕt häc cña
m×nh em ®· chän ®Ò tµi: “Quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ víi c«ng
cuéc ®èi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam hiÖn nay”.
1
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc
Tuy nhiªn, do kiÕn thøc cßn h¹n hÑp sÏ kh«ng tr¸nh khái nhiÒu
sai xãt. Do vËy, em kÝnh mong nhËn ®îc sù gãp ý vµ híng dÉn cña
c¸c thÇy c« trong khoa ®Ó bµ viÕt cña em cã kÕt qu¶ tèt h¬n.
Hµ Néi, th¸ng 3 n¨m 2005
Sinh viªn: §ç Hoµng Anh TuÊn
2
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc
B. Néi dung
I. Quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ
1. C¬ së kh¸ch quan cña quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ
Nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn vµ nguyªn lý vÒ sù ph¸t
triÓn lµ c¬ së h×nh thµnh quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ. Mäi sù vËt
hiÖn tîng cña thÕ giíi ®Òu tån t¹i, vËn ®éng vµ ph¸t triÓn trong
nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng gian vµ thêi gian cô thÓ x¸c ®Þnh. §iÒu
kiÖn kh«ng gian vµ thêi gian cã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi tÝnh chÊt,
®Æc ®iÓm cña sù vËt. Cïng mét sù vËt nhng nÕu tån t¹i trong
nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng gian vµ thêi gian cô thÓ kh¸c nhau th×
tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña nã sÏ kh¸c nhau, thËm trÝ cã thÓ lµm thay
®æi hßan toµn b¶n chÊt cña sù vËt.
2. Yªu cÇu cña quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ
Quan ®iÓm lÞch sö cã 3 yªu cÇu:
Thø nhÊt: Khi ph©n tÝch xem xÐt sù vËt, hiÖn tîng ph¶i
®Æt nã trong ®iÒu kiÖn kh«ng gian vµ thêi gian cô thÓ cña nã,
ph¶i ph©n tÝch xem nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng gian Êy cã ¶nh hëng
nh thÕ nµo ®Õn tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña sù vËt, hiÖn tîng. Ph¶i
ph©n tÝch cô thÓ mäi t×nh h×nh cô thÓ ¶nh hëng ®Õn sù vËt, hiÖn
tîng.
Thø hai: Khi nghiªn cøu mét lý luËn, mét luËn ®iÓm khoa
häc nµo ®ã cÇn ph¶i ph©n tÝch nguån gèc xuÊt xø, hoµn c¶nh lµm
n¶y sinh lý luËn ®ã. Cã nh vËy míi ®¸nh gi¸ ®óng gi¸ trÞ vµ h¹n
chÕ cña lý luËn ®ã. ViÖc t×m ra ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu cã t¸c
dông trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh vËn dông sau nµy.
3
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc
Thø ba: Khi vËn dông mét lý luËn nµo ®ã vµo thùc tiÔn ph¶i
tÝnh ®Õn ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n¬i ®îc vËn dông. §iÒu kiÖn nµy
sÏ ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ cña sù vËn dông ®ã.
3. T¹i sao ph¶i vËn dông quan ®iÓm lÞch sö vµo qu¸ tr×nh x©y
dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam?
Tríc tiªn cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng KTTT ®Þnh híng
XHCN còng lµ mét d¹ng vËt chÊt. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam lµ mét
d¹ng vËt chÊt x· héi theo sù ph©n lo¹i cña triÕt häc M¸c-Lªnin.
ChÝnh v× thÕ nÒn KTTT ®Þnh híng XHCN ViÖt Nam còng tån
t¹i, vËn ®éng vµ ph¸t triÓn theo nh÷ng nguyªn lý, quy luËt cña
triÕt häc M¸c-Lªnin, mµ cô thÓ lµ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng
gian thêi gian theo quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ.
Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn
h¬n 10 n¨m qua ®· gãp phÇn thay ®æi bé mÆt ®Êt níc, n©ng cao
®êi sèng nh©n d©n. Tuy nhiªn ®ã cha ph¶i lµ c¸i ®Ých cuèi cïng
cña §¶ng ta vµ nh©n d©n ta, bëi nÒn kinh tÕ níc ta vÉn cßn chËm
ph¸t triÓn. Khi chóng ta võa chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan
liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng, tõ mét nÒn kinh tÕ yÕu kÐm
l¹c hËu víi hÖ thèng s¶n xuÊt, hÖ thèng qu¶n lý kinh tÕ víi nh÷ng
c¸n bé mang nÆng t tëng û l¹i sang nÒn KTTT n¨ng ®éng, do
®ã khã cã thÓ tr¸nh khái nh÷ng vÊp v¸p sai lÇm. Thªm n÷a, thêi
®iÓm chóng ta b¾t ®Çu ®æi míi, chuyÓn sang nÒn KTTT lµ qu¸
muén so víi c¸c níc trªn thÕ giíi vµ khu vùc khi mµ c¸c níc t
b¶n nh Mü, NhËt, T©y ¢u,...®· tiÕn hµnh c¬ chÕ thÞ trêng vµ
ph¸t triÓn vît xa ta mÊy tr¨m n¨m. Nhê sö dông triÖt ®Ó KTTT,
CNTB ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu vÒ kinh tÕ - x· héi, ph¸t triÓn
lùc lîng s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, qu¶n lý x· héi
4
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc
®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu vÒ v¨n minh hµnh chÝnh, v¨n minh
c«ng céng, con ngêi nhËy c¶m tinh tÕ víi kh¶ n¨ng s¸ng t¹o...vµ
cã c¶ nh÷ng tiªu cùc: sù gay g¾t dÉn ®Õn t×nh tr¹ng “c¸ lín nuèt
c¸ bД sù ph©n c¸ch giµu nghÌo ngµy cµng lín, « nhiÔm m«i
trêng, tµi nguyªn c¹n kiÖt, tÖ n¹n x· héi...Tuy nhiªn, lµ níc ®i
sau vµ theo CNXH, chóng ta cã c¬ héi kÕ thõa vµ ph¸t triÓn
nh÷ng thµnh tùu cña nh©n lo¹i mµ tríc hÕt lµ sö dông v¨n minh
cu¶ KTTT, lo¹i bá nh÷ng khuyÕt tËt cña nã ®Ó x©y dùng CNXH
cã hiÖu qu¶ h¬n.
ChÝnh v× nh÷ng lÏ ®ã, chóng ta cÇn ph¶i vËn dông quan
®iÓm lÞch sö cô thÓ vµo viÖc nghiªn cøu qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn
KTTT ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam.
II. Qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng
x· héi chñ nghÜa díi gãc nh×n cña quan ®iÓm lÞch sö
cô thÓ
1. Nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh x©y dùng
nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa
a. Nh÷ng ®iÒu kiÖn trong níc
§Çu tiªn chóng ta cÇn t×m hiÓu xuÊt ph¸t ®iÓm vÒ kinh tÕ
cña níc ta khi b¾t ®Çu ®æi míi. Bøc tranh chung cña kinh tÕ
ViÖt Nam n¨m tríc ®æi míi lµ t¨ng trëng thÊp 3,7%/n¨m, lµm
kh«ng ®ñ ¨n vµ dùa vµo nguån viÖn trî bªn ngoµi rÊt lín. Thu
nhËp quèc d©n trong níc, s¶n xuÊt chØ ®¸p øng ®îc 80-90% thu
nhËp quèc d©n sö dông. §Õn n¨m 1985 tû träng thu tõ bªn ngoµi
chiÕm 10,2% thu nhËp quèc d©n sö dông, nî níc ngoµi lªn tíi
8,5 tû róp vµ 1,9 tû USD. Còng vµo c¸c n¨m ®ã nÒn kinh tÕ r¬i
5
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc
vµo t×nh tr¹ng khñng kho¶ng trÇm träng, siªu l¹m ph¸t ë møc
774,7% vµo n¨m 1986 kÐo theo gi¸ c¶ leo thang vµ v« ph¬ng
kiÓm so¸t.
Sù tµn ph¸ cña chiÕn tranh vµ nÒn kinh tÕ bao cÊp yÕu kÐm
kÐo dµi ®· ®Ó l¹i nhiÒu hËu qu¶ nÆng nÒ: c¬ së vËt chÊt thÊp kÐm
víi nÒn KH - CN, kü thuËt l¹c hËu, hÇu hÕt c¸c hÖ thèng m¸y
mãc trong c¸c xÝ nghiÖp ®Òu do Liªn X« cò gióp ®ì tõ trong
chiÕn tranh nªn n¨ng suÊt thÊp, chÊt lîng kÐm.
§iÒu kiÖn ®Þa lý còng lµ mét nh©n tè quan träng ¶nh hëng
m¹nh mÏ ®Õn nÒn kinh tÕ. VÒ ®Þa h×nh, níc ta tr¶i dµi trªn nhiÒu
vÜ tuyÕn, bÒ ngang hÑp, ®Þa h×nh phøc t¹p mang ®Ëm nÐt cña sù
ph©n dÞ s©u s¾c vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi. C¸c ®Æc
®iÓm nµy chi phèi sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi theo l·nh thæ vµ
ph¸t triÓn c¸c vïng kinh tÕ. N»m ë T©y Th¸i B×nh D¬ng vµ
§«ng Nam ¸, khu vùc ph¸t triÓn cao, æn ®Þnh, n¬i cöa ngâ cña
giao lu quèc tÕ, ViÖt Nam cã nhiÒu kh¶ n¨ng ®Ó ph¸t triÓn nhiÒu
lo¹i h×nh kinh tÕ kh¸c nhau dùa trªn nh÷ng lîi thÕ vÒ vËn t¶i
biÓn, dÞch vô viÔn th«ng, du lÞch. Tµi nguyªn kho¸ng s¶n ph©n bè
kh«ng ®Òu trªn c¸c vïng, ngay ë mçi vïng còng ph©n t¸n vµ
thiÕu ®ång bé kh«ng g¾n víi nhau g©y khã kh¨n cho viÖc khai
th¸c sö dông chóng vµ ¶nh hëng ®Õn viÖc bè chÝ kinh tÕ cña c¸c
vïng. VÒ d©n sè, níc ta cã d©n sè ®«ng, nguån lao ®éng dåi dµo
nhng ph©n bè còng kh«ng ®ång ®Òu.
VÒ chÕ ®é chÝnh trÞ: Quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ lµ
mét trong nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt
Nam. Theo c¸c nhµ kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin th× kinh
tÕ quyÕt ®Þnh chÝnh trÞ “ chÝnh trÞ lµ sù biÓu hiÖn tËp trung cña
6
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc
kinh tÕ, chÝnh trÞ kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých mµ chØ lµ ph¬ng tiÖn
®Ó thùc hiÖn môc ®Ých kinh tÕ.” Lªnin ®· chØ râ: “®Ó tho¶ m·n
nh÷ng lîi Ých kinh tÕ th× quyÒn lùc chÝnh trÞ chØ ®îc sö dông
lµm ph¬ng tiÖn ®¬n thuÇn.” Kh¼ng ®Þnh ®ã cña Lªnin kh«ng cã
nghÜa lµ phñ nhËn vai trß quyÕt ®Þnh cña kinh tÕ ®èi víi chÝnh trÞ
mµ muèn nhÊn m¹nh t¸c ®éng cña chÝnh trÞ ®èi víi kinh tÕ. VÊn
®Ò kinh tÕ kh«ng thÓ t¸ch rêi vÊn ®Ò chÝnh trÞ mµ nã ®îc xem
xÐt gi¶i quyÕt theo mét lËp trêng chÝnh trÞ nhÊt ®Þnh. Nh vËy
chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ thèng nhÊt
biÖn chøng víi nhau trªn nÒn t¶ng quyÕt ®Þnh cña kinh tÕ.
Sau khi miÒn B¾c gi¶i phãng vµ tõ sau n¨m 1975 thèng nhÊt
®Êt níc, c¶ níc ta ®· kiªn quyÕt ®i theo con ®êng XHCN ®©y lµ lùa chän tÊt yÕu vµ ®óng ®¾n. Tuy nhiªn, v× kh«ng qua giai
®o¹n TBCN, chóng ta ®· gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ bì ngì trong
c«ng cuéc x©y dùng mét hÖ thèng chÝnh trÞ v÷ng m¹nh. Thªm vµo
®ã, khi ta ®ang trong t×nh tr¹ng ban ®Çu cña c«ng cuéc ®æi míi,
mét giai ®o¹n quan träng mµ chÝnh trÞ lµ yÕu tè ®Þnh híng dÉn
®êng th× CNXH ë Liªn X« cò vµ c¸c níc §«ng ¢u sôp ®æ hµng
lo¹t ®· g©y nhiÒu hoang mang cho §¶ng vµ nh©n d©n ta. §iÒu nµy
còng chøng tá r»ng ®ang cã rÊt nhiÒu thÕ lùc ph¶n ®éng kh«ng
ngõng t×m c¸ch ph¸ ho¹i, lËt ®æ chÕ ®é CNXH ë níc ta.
b. Nh÷ng ®iÒu kiÖn thÕ giíi vµ khu vùc
Sau khi chiÕn tranh l¹nh kÕt thóc, mÆc dï thÕ giíi cßn
nhiÒu diÔn biÕn phøc t¹p nhng hoµ b×nh vµ hîp t¸c lµ xu thÕ chñ
®¹o, lµ ®ßi hái bøc xóc cña c¸c d©n téc vµ c¸c quèc gia. C¸c cuéc
c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ ®¹t ®îc nh÷ng bíc tiÕn vît
bËc ®Æc biÖt trong lÜnh vùc tin häc, viÔn th«ng, sinh häc, vËt liÖu
7
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc
míi vµ n¨ng lîng míi ®ang ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ cao
®é c¸c lùc lîng s¶n xuÊt dÉn ®Õn sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ
ngµy cµng s©u s¾c. Nh vËy cã nghÜa lµ ngµy nay, kh«ng mét nÒn
kinh tÕ nµo cã thÓ ®øng t¸ch ra khái céng ®ång quèc tÕ. T×nh
h×nh ®ã ®ßi hái mét sù hîp t¸c ngµy cµng réng t¹o nªn thÕ tuú
thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c níc dï lín hay nhá, ph¸t triÓn hay ®ang
ph¸t triÓn. Trong lÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi cã lÏ cha bao giê
cã mét sù hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn réng r·i ®an xen lång ghÐp vµ
nhiÒu tÇng líp nh hiÖn nay víi sù h×nh thµnh nhiÒu tæ chøc kinh
tÕ nh ASEAN (HiÖp héi c¸c níc §«ng Nam ¸), WTO (tæ chøc
th¬ng m¹i thÕ giíi) AFTA, EU,...
§èi víi c¸c khu vùc, ViÖt Nam n»m trong khu vùc §«ng
Nam ¸, Ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng, mét khu vùc ®îc coi lµ cã
nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng vµ cã tèc ®é t¨ng trëng cao nhÊt thÕ giíi
trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. HÇu hÕt c¸c níc trong khu vùc nh
Singapore, Th¸i Lan, In®«nªsia ®Òu ®· tiÕn hµnh nÒn KTTT ®îc
mÊy thËp kû vµ mét sè níc ®· trë thµnh c¸c níc c«ng nghiÖp
míi (NIC).
Nh vËy thÕ giíi vµ khu vùc ®· ph¸t triÓn vît ta kh¸ xa vÒ
mäi mÆt ®Æc biÖt lµ vÒ kinh tÕ. V× thÕ ®· ®Æt ra cho ViÖt Nam
nhiÒu th¸ch thøc trong qóa tr×nh phÊn ®Êu x©y dùng vµ c¶i tiÕn
nÒn KTTT ®Þnh híng XHCN.
2. Thùc tr¹ng qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn KTTT ®Þnh híng
XHCN ë ViÖt Nam díi t¸c ®éng cña nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ
2.1 Giai ®o¹n 1986 - 1991
8
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc
§©y lµ giai ®o¹n ®Çu chóng ta chuyÓn sang nÒn KTTT. Do
cha nhËn thøc ®îc ®Çy ®ñ nh÷ng yÕu tè cô thÓ ¶nh hëng ®Õn
nÒn kinh tÕ nªn ta ®· cã mét sè chÝnh s¸ch cha ®óng.
Mét chÝnh s¸ch sai lÇm trong giai ®o¹n nµy lµ tËp trung
c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ theo híng u tiªn cho c«ng
nghiÖp nÆng. §©y lµ mét sai lÇm nghiªm träng ®· lµm mÊt rÊt
nhiÒu thêi gian, tèn rÊt nhiÒu tiÒn b¹c bëi lóc nµy víi xuÊt ph¸t
®iÓm vµ kinh tÕ rÊt thÊp, c¬ së vËt chÊt, c«ng nghÖ cßn qu¸ l¹c
hËu thªm vµo ®ã lµ thiÕu vèn vµ thiÕu ®éi ngò c¸c nhµ khoa häc
tµi giái.
Trong khi ®ã ta cã ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp nhÑ. Sù khÐo lÐo cÇn cï cña ngêi d©n ViÖt Nam, sù u
®·i cña thiªn nhiªn khÝ hËu t¹o nªn mét danh môc n«ng s¶n ®a
d¹ng phong phó vµ nhiÒu lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü
nghÖ. Víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã ta hoµn toµn cã thÓ ph¸t triÓn
nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ mµ chØ cÇn Ýt vèn nh c«ng nghiÖp
chÕ biÕn thùc phÈm, ®å mü nghÖ,...
ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn nhng
trong giai ®o¹n nµy lîng hµng ho¸ cña chóng ta cßn Ýt vµ chÊt
lîng cßn cha tèt. ChÝnh v× thÕ, hµng ho¸ s¶n xuÊt ra kh«ng cã
søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng v× sè lîng hµng ho¸ Ýt nªn phÇn
lín vÉn ph¶i nhËp khÈu vµ cha xuÊt khÈu ®îc hµng ho¸ ra thÞ
trêng thÕ giíi.
Víi ®iÒu kiÖn ®Þa lý ®Þa h×nh phøc t¹p, hÖ thèng giao th«ng
vËn t¶i yÕu kÐm nh trªn cha cã nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn
kinh tÕ phï hîp víi tõng vïng, tõng miÒn, chóng ta ®· r¬i vµo
9
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc
t×nh tr¹ng ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ trµn lan, kh«ng tËp trung, g©y
nªn sù bÊt hîp lý gi÷a c¸c vïng.
C¬ cÊu gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ còng lµ mét vÊn ®Ò ®¸ng
quan t©m. Trong giai ®o¹n nµy c¸c thµnh phÇn kinh tÕ míi nh
kinh tÕ t b¶n t nh©n, kinh tÕ t b¶n Nhµ níc cha ph¸t triÓn,
chñ yÕu vÉn lµ thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ níc. Nguyªn nh©n cña
vÊn ®Ò nµy lµ do ta vÉn cßn chËm ®æi míi c¸c h×nh thøc së h÷u t
liÖu s¶n xuÊt ®· cã trong nÒn kinh tÕ bao cÊp cò vµ cha cã ®îc
nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó kinh tÕ t b¶n t nh©n vµ t b¶n
Nhµ níc ph¸t triÓn.
Tãm l¹i, trong giai ®o¹n nµy mÆc dï ®· ®¹t ®îc mét sè
thµnh tùu, nÒn kinh tÕ ®· tõng bíc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn, c¸c c¬n
sèt do hËu qu¶ cña c¬ chÕ quan liªu bao cÊp ®· dÇn dµ v¬i ®i
nhng nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vÉn cha bíc h¼n ra sù khñng
ho¶ng cña nh÷ng n¨m tríc ®æi míi.
2.2Giai ®o¹n 1991 ®Õn nay
Giai ®o¹n nµy, do ®· dÇn ®iÒu chØnh phï hîp víi nh÷ng ®iÒu
kiÖn, nh©n tè cô thÓ ¶nh hëng ®Õn nÒn KTTT nªn kinh tÕ ViÖt
Nam ®· ®¹t ®îc mét sè thµnh tùu ®¸ng kÓ:
§iÒu ®Çu tiªn cÇn nãi ®Õn lµ tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cao
vµ t¬ng ®èi æn ®Þnh. Giai ®o¹n 1986 - 1990, GDP t¨ng trung
b×nh 3,9% th× ®Õn giai ®o¹n nµy GDP t¨ng b×nh qu©n 8,2%. C¬
cÊu gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c ngµnh còng hîp lý h¬n.
Hµng lo¹t c¸c c«ng ty, doanh nghiÖp t nh©n ho¹t ®éng trong mäi
lÜnh vùc ®· ra ®êi. DÞch vô th¬ng m¹i ph¸t triÓn t¬ng ®èi m¹nh
®· t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc s¶n xuÊt hµng ho¸, lµm cho sè lîng
hµng ho¸ phong phó h¬n vµ chÊt lîng kh«ng ngõng ®îc c¶i
10
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc
tiÕn. Giao th«ng vËn t¶i ®îc chó träng söa ch÷a vµ x©y míi nªn
hµng ho¸ ®· ®Õn ®îc c¸c vïng s©u, vïng xa vµ miÒn nói.
Mét thµnh tùu quan träng n÷a lµ trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ
thÕ giíi víi sù c¹nh tranh rÊt khèc liÖt g©y ra sù ph©n cùc giµu
nghÌo m¹nh mÏ víi nhiÒu cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ nghiªm
träng, §¶ng ta kÞp thêi rót kinh nghiÖm vµ ®· cã nh÷ng ®êng
lèi, chÝnh s¸ch ®Þnh híng cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®óng
®Þnh híng XHCN, híng thÞ trêng hµng ho¸ vµo òy ®¹o c¹nh
tranh lµnh m¹nh cïng ph¸t triÓn. ChÝnh v× vËy nÒn KTTT cña ta
ch¼ng nh÷ng kh«ng x¶y ra khñng ho¶ng mµ cßn tr¸nh ®îc ¶nh
hëng tiªu cùc tõ nh÷ng cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ ë c¸c níc
trong khu vùc vµ thÕ giíi mµ cô thÓ lµ cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ vµo
n¨m 1997. Tuy nhiªn nÒn kinh tÕ níc ta so víi khu vùc vµ thÕ giíi
vÉn lµ mét nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, cÇn cã nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó ph¸t
triÓn theo kÞp c¸c quèc gia kh¸c.
KTTT ®· ra ®êi vµ ph¸t triÓn qua nhiÒu gia ®o¹n vµ cho ®Õn
b©y giê nã vÉn lµ kiÓu kinh tÕ x· héi tiÕn bé nhÊt. Tr¶i qua c¸c
giai ®o¹n ph¸t triÓn, KTTT ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn vµ ®îc ¸p
dông trªn nhiÒu quèc gia. NÒn KTTT ®Þnh híng XHCN ë ViÖt
Nam mÆc dï míi ra ®êi c¸ch ®©y h¬n mét thËp kû nhng còng ®·
tr¶i qua nhiÒu th¨ng trÇm, kh«ng ngõng vËn ®éng vµ lu«n biÕn
®æi díi sù t¸c ®éng cña nhiÒu yÕu tè c¶ bªn ngoµi lÉn bªn trong
b¶n th©n nÒn kinh tÕ. C¸c yÕu tè nµy võa kh«ng ngõng cã ¶nh
hëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn KTTT võa chÞu sù t¸c ®éng cña
chÝnh nÒn KTTT ®ã. Nh vËy, tr¶i qua mçi giai ®o¹n l¹i h×nh
thµnh nªn nh÷ng yÕu tè míi khiÕn cho c«ng cuéc x©y dùng vµ
ph¸t triÓn nÒn KTTT ®Þnh híng XHCN ViÖt Nam ngµy cµng
11
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc
phøc t¹p, ®ßi hái ph¶i cã sù ph©n tÝch kü lìng chi tiÕt kÞp thêi
tõng yÕu tè. ChÝnh v× vËy quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ lu«n lµ quan
®iÓm g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn KTTT ®Þnh híng
XHCN ViÖt Nam.
III. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m x©y dùng nÒn KTTT theo ®Þnh
híng XHCN
Trong giai ®o¹n hiÖn nay, chóng ta ®ang tõng bíc x©y
dùng c¬ së vËt chÊt ®Ó ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn KTTT
®Þnh híng XHCN nhanh chãng ®a ®Êt níc trë thµnh níc
c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa. Vµ viÖc nghiªn cøu t×m hiÓu c¸c
yÕu tè ¶nh hëng ®Ó t×m ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m kh¾c phôc nh÷ng
mÆt yÕu kÐm ph¸t huy nh÷ng mÆt m¹nh ®ang lµ vÊn ®Ò bøc thiÕt.
Cô thÓ :
§Èy m¹nh viÖc thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi.
Tríc m¾t cÇn tiÕp tôc c¶i tiÕn hµnh chÝnh trong lÜnh vùc ®Çu t
níc ngoµi víi nh÷ng qui ®Þnh râ rµng th«ng suèt vµ ®¬n gi¶n.
VÒ l©u dµi cÇn tiÕn tíi x©y dùng mét hµnh lang ph¸p lý chung
cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi còng nh trong níc ®Ó t¹o mét
s©n ch¬i b×nh ®¼ng.
Huy ®éng tèi ®a vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn trong
níc. Trong lÜnh vùc nµy, huy ®éng tiÕt kiÖm lµ môc tiªu hµng
®Çu, tõ ®ã sÏ ph¸t huy ®îc hÕt c¸c nguån néi lùc thóc ®Èy nÒn
kinh tÕ ph¸t triÓn.
TiÕp tôc c©n ®èi l¹i c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c ngµnh; chó
träng ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a c¸c vïng hîp lý h¬n. T¨ng cêng héi
nhËp hîp t¸c víi c¸c nÒn kinh tÕ trong khu vùc vµ thÕ giíi; gi÷ v÷ng
vai trß cña Nhµ níc trong viÖc ®iÒu tiÕt vÜ m«, ®Þnh híng nÒn KTTT
12
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc
theo ®Þnh híng XHCN, lÊy c«ng b»ng x· héi lµm môc tiªu t¨ng
trëng kinh tÕ, b¶o ®¶m nguån nh©n lùc th«ng qua hÖ thèng gi¸o dôc
®µo t¹o, b¶o ®¶m y tÕ, n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ cho ngêi lao ®éng.
Gi÷ v÷ng an ninh, trËt tù x· héi, cñng cè sù nghiÖp quèc phßng an
ninh nh»m ng¨n chÆn mäi thÕ lùc ph¶n ®éng ph¸ ho¹i trong vµ ngoµi
níc; TÝch cùc c¶i t¹o x· héi, xo¸ bá c¸c tÖ n¹n x· héi nh tham
nhòng, nghiÖn hót, m¹i d©m, ma tuý, h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng, gi÷
v÷ng sù c©n b»ng sinh th¸i. Muèn vËy cÇn n©ng cao nhËn thøc con
ngêi trong viÖc b¶o vÖ gi÷ g×n cuéc sèng cña chÝnh hä; vËn dông s¸ng
t¹o, kh«ng rËp khu«n c¸c m« h×nh KTTT trªn thÕ giíi; Cã ph¬ng
híng kÕt hîp ®Þnh híng XHCN víi t¨ng trëng kinh tÕ trong nh÷ng
n¨m tíi.
13
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc
C. kÕt luËn
Víi viÖc ¸p dông quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ vµo c«ng cuéc
®æi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam, chóng ta ®· cã ®îc mét nÒn kinh tÕ
thÞ trêng n¨ng ®éng, mét nÒn kinh tÕ theo ®Þnh híng XHCN
víi nh÷ng thµnh tùu hÕt søc to lín: NhÞp ®é b×nh qu©n hµng n¨m
vÒ s¶n phÈm quèc néi trong 5 n¨m 1991 -1995 lµ 8,5%, nhÞp ®é
t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m vÒ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp lµ 13,3%, s¶n
xuÊt n«ng nghiÖp lµ 4,5%, kim ng¹ch xuÊt khÈu 20%. C¬ cÊu
kinh tÕ cã bíc chuyÓn ®æi tÝch cùc: tû träng c«ng nghiÖp vµ x©y
dùng trong GDP tõ 22,7% n¨m 1990 lªn 30,3% n¨m 1995, tû
träng dÞch vô tõ 38,6% lªn 41,5%. B¾t ®Çu cã tÝch luü tõ néi bé
nÒn kinh tÕ. Vèn ®Çu t c¬ b¶n toµn x· héi t¨ng tõ 15,8% GDP
n¨m 1990 lªn 27,7% n¨m 1995. L¹m ph¸t bÞ ®Èy lïi tõ 67,1%
n¨m 1991 xuèng 12,4% ®Çu n¨m 1995. Quan hÖ s¶n xuÊt ®îc
®iÒu chØnhphï hîp h¬n víi yªu cÇu cña lùc lîng s¶n xuÊt. Sè hé
cã thu nhËp trung b×nh sè hé giµu t¨ng lªn, tû lÖ hé nghÌo gi¶m.
Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc, nÒn kinh tÕ níc ta
vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh, ®Êt níc ta vÉn cßn chËm ph¸t
triÓn so víi khu vùc vµ thÕ giíi. Chóng ta cÇn ph¶i ¸p dông c¸c
gi¶i ph¸p hîp lý ®Ó c¶i thiÖn t×nh h×nh, ®Æc biÖt chó träng ®Õn sù
vËn dông ®Õn sù vËn dông s¸ng t¹o ®Ó cã ®îc mét nÒn KTTT
hoµn chØnh, ph¸t huy hÕt tÝnh u viÖt cña nã vµ tr¸nh ®îc nh÷ng
sai lÇm cña nÒn KTTT cña c¸c quèc gia kh¸c.
Tõng bíc thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p ®Ó ®Ò ra, ViÖt Nam sÏ cã
thªm tù tin bíc vµo thÕ kû 21 víi nh÷ng th¸ch thøc míi, c¬ héi
míi. NÒn KTTT ®Þnh híng XHCN ViÖt Nam sÏ ngµy cµng ph¸t
triÓn æn ®Þnh vµ nhanh chãng ®uæi kÞp tr×nh ®é cña thÕ giíi, trë
thµnh mét níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn trong t¬ng lai kh«ng xa.
14
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc
d.Tµi liÖu tham kh¶o
1. S¸ch:
- NguyÔn Sinh Cóc “Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x·
héi chñ nghÜa” - NXB ChÝnh trÞ quèc gia TP - HCM, n¨m 1996.
- Gi¸o tr×nh “TriÕt häc M¸c - Lªnin” - TËp II, NXB
ChÝnh trÞ quèc gia, 1997.
2. T¹p chÝ:
- Nghiªn cøu trao ®æi sè 11 th¸ng 6 n¨m 1998.
- TriÕt häc sè 4 (110) - th¸ng 8 - 1998.
- Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi sè 1 (45) n¨m 1997.
- Céng s¶n sè 4 (2-2000).
- TriÕt häc sè 2 (96) th¸ng 4 - 1997.
- TriÕt häc sè 2 (108) th¸ng 4 - 1999.
- TriÕt häc sè 2 - 2001
Vµ mét sè t¹p chÝ kh¸c.
15
tailieuonthi
TiÓu luËn TriÕt häc
Môc lôc
Trang
A. §Æt vÊn ®Ò
1
Néi dung
3
I. Quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ
3
1- C¬ së kh¸ch quan cña quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ
3
2- Yªu cÇu cña quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ.
3
3- T¹i sao ph¶i vËn dông quan ®iÓm lÞch sö vµo qu¸ tr×nh
x©y dùng nÒn KTTT ®Þnh híng xhcn ë ViÖt Nam.
II.Qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn KTTT ®Þnh híng
4
XHCN
díi gãc nh×n cña quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ.
5
1-Nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh x©y
dùng nÒn KTTT ®Þnh híng XHCN.
5
2- Thùc tr¹ng x©y dùng nÒn KTTT
8
III. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m x©y dùng nÒn KTTT theo
12
®Þnh híng XHCN.
KÕt luËn
14
Tµi liÖu tham kh¶o
15
16
- Xem thêm -