Tài liệu Quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho cán bộ chủ chốt cấp cơ sở thông qua các lớp đào tạo, bồi dưỡng tại trường chính trị tỉnh bắc kạn

0 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN VĂN HÀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC TƢ TƢỞNG CHÍNH TRỊ CHO CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP CƠ SỞ THÔNG QUA CÁC LỚP ĐÀO TẠO, BỒI DƢỠNG TẠI TRƢỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH BẮC KẠN Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 05 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. PHÙNG THỊ HẰNG THÁI NGUYÊN - 2011 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn i LỜI CAM ĐOAN Trong công tác cán bộ của Đảng, để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn cách mạng hiện nay, người cán bộ phải có đủ phẩm chất và năng lực (Đức và tài). Chính vì vậy, các nhà trường nói chung, trường Chính trị tỉnh, thành phố nói riêng phải đặt ra mục tiêu đào tào cán bộ một cách toàn diện theo yêu cầu của Đảng, nhà nước và nhân dân. Trong quá trình công tác và giảng dạy tại trường Chính trị tỉnh Bắc kạn, thường xuyên tiếp xúc với đội ngũ học viên là cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp phòng các sở, ban, ngành, huyện, thị và chính quyền cấp cơ sở. Tôi nhận thấy, để nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác của học viên sau khi ra trường, thì ngoài việc trang bị kiến thức về lý luận chính trị, các trường Chính trị cần phải chú ý đến hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức, pháp luật cho học viên. Chính vì vậy, chúng tôi nghiên cứu đề tài: “Quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho cán bộ chủ chốt cấp cơ sở thông qua các lớp đào tạo, bồi dưỡng tại trường chính trị tỉnh Bắc Kạn”. Đề tài được chính bản thân vận dụng các kiến thức đã được các thày, cô giáo trường Đại học sư phạm Thái nguyên giảng dạy trong chương trình đào tạo sau đại học, để tiến hành nghiên cứu và trình bày. Đặc biệt là được sự giúp đỡ, hướng dẫn tận tình của các thày, cô trong nhà trường, đề tài đã hoàn thành. Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, không sao chép. Nếu phát hiện có vấn đề sai trái tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Bắc Kạn, ngày tháng năm 2011 Ngƣời viết Nguyễn Văn Hà Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ii LỜI CẢM ƠN Sau thời gian hơn 2 năm học tập và nghiên cứu chuyên ngành "Quản lý giáo dục” tại trường Đại học sư phạm - Đại học Thái nguyên. Tôi vô cùng cảm kích và biết ơn và xin được tỏ lòng kính trọng tới ban chủ nhiệm khoa sau đại học, khoa Tâm lý giáo dục và các thày, cô giáo đã quan tâm tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi học tập và rèn luyện, hoàn thành chương trình khoá học với kết quả như hôm nay. Tôi xin gửi lời cảm ơn tới Ban Thường vụ tỉnh uỷ Bắc Kạn; các Ban Xây dựng đảng của tỉnh; Trường Chính trị, các Trung tâm bồi dưỡng chính trị các huyện, thị xã; Các đồng chí học viên là cán bộ lãnh đạo, quản lý xã, phường, thị trấn trong tỉnh tham gia học tập tại trường; bạn bè và đồng nghiệp đã động viên tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Trong quá trình nghiên cứu và viết luận văn tốt nghiệp này, Tôi xin được bày tỏ lòng chân thành cảm ơn sâu sắc đến cô giáo: Tiến sỹ Phùng Thị Hằng đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn. Do năng lực nghiên cứu còn hạn chế, nên chắc chắn luận văn còn có nhiều khiếm khuyết. Rất mong nhận được sự góp ý chân thành của các thày, các cô giáo và các đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn. Bắc Kạn, ngày tháng năm 2011 Ngƣời viết Nguyễn Văn Hà Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn iii MỤC LỤC Trang bìa phụ Lời cam đoan ...................................................................................................... i Lời cảm ơn ........................................................................................................ ii Mục lục ........................................................................................................ iii Những cụm từ viết tắt..................................................................................... viii MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................. 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học .................................................................................. 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................ 4 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ............................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu........................................................................... 4 8. Những đóng góp của đề tài ....................................................................... 5 9. Cấu trúc của đề tài ..................................................................................... 5 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC TƢ TƢỞNG CHÍNH TRỊ CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP CƠ SỞ ............................................................ 6 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề ..................................................... 6 1.2. Một số khái niệm công cụ ...................................................................... 8 1.2.1. Tư tưởng .......................................................................................... 8 1.2.2. Tư tưởng chính trị ......................................................................... 12 1.2.3. Giáo dục tư tưởng chính trị ........................................................... 13 1.2.4. Quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị ............................. 14 1.2.4.1. Quản lý ................................................................................... 14 1.2.4.2. Quản lý giáo dục .................................................................... 17 1.2.4.3. Quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị ...................... 19 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn iv 1.2.4.4. Biện pháp quản lý giáo dục tư tưởng chính trị ...................... 21 1.3. Những vấn đề cơ bản về quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị ............................................................................................... 24 1.3.1. Mục tiêu và bản chất quản lý giáo dục tư tưởng chính trị ............ 24 1.3.2. Các nguyên tắc, phương pháp quản lý giáo dục tư tưởng chính trị ......................................................................................... 25 1.3.2.1. Nguyên tắc ............................................................................. 25 1.3.2.2. Các phương pháp quản lý giáo dục tư tưởng chính trị .......... 26 1.2.3.3. Các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị .... 28 1.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục tư tưởng chính trị cho cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp cơ sở ...................................................... 29 Kết luận chương 1 ........................................................................................ 30 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC TƢ TƢỞNG CHÍNH TRỊ CHO CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP CƠ SỞ THÔNG QUA CÁC LỚP ĐÀO TẠO, BỒI DƢỠNG Ở TRƢỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH BẮC KẠN ............................... 31 2.1. Vài nét về khách thể điều tra ................................................................ 31 2.2. Mục đích, nội dung, phương pháp khảo sát ......................................... 39 2.2.1. Mục đích khảo sát ......................................................................... 39 2.2.2. Nội dung khảo sát.......................................................................... 41 2.2.3. Phương pháp khảo sát ................................................................... 42 2.3. Thực trạng về công tác quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng cho cán bộ chủ chốt cấp cơ sở tỉnh Bắc Kạn ............................................. 43 2.3.1. Thực trạng nhận thức về quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho cán bộ chủ chốt cấp cơ sở tỉnh Bắc Kạn.................. 43 2.3.1.1. Nhận thức của cán bộ quản lý về hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho cán bộ chủ chốt cấp cơ sở ....................... 43 2.3.1.2. Nhận thức của cán bộ, giáo viên về hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị chi học viên .................................................... 45 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn v 2.3.1.3. Nhận thức của học viên về việc triển khai hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị trong nhà trường ................................. 47 2.3.2. Thực trạng nội dung quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho cán bộ chủ chốt cấp cơ sở tỉnh Bắc Kạn.................. 47 2.3.2.1. Thực trạng về việc xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị trong nhà trường ................................. 48 2.3.2.2. Thực trạng về công tác tổ chức quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị ............................................................. 48 2.3.2.3. Thực trạng về công tác chỉ đạo hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị của nhà trường ............................................... 50 2.3.2.4. Thực trạng về công tác kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị của nhà trường ................... 53 2.3.2.5. Thực trạng về các lực lượng chính tham gia giáo dục tư tưởng chính trị cho học viên trong nhà trường ....................... 55 2.3.2.6. Ý kiến của học viên về hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị trong nhà trường ....................................................... 55 2.3.3. Đánh giá chung về kết quả quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng cho cán bộ chủ chốt cấp cơ sở tỉnh Bắc Kạn. Những mặt tồn tại, nguyên nhân ............................................................... 61 2.3.3.1. Kết quả học tập, rèn luyện của học viên qua 3 khoá học gần đây .................................................................................... 62 2.3.3.2. Kết quả tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất chính trị của học viên .... 64 2.3.3.3. Những hạn chế ....................................................................... 67 2.3.3.4. Nguyên nhân của những hạn chế ........................................... 69 2.3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng cho cán bộ chủ chốt cấp cơ sở tỉnh Bắc Kạn .......... 72 2.3.4.1. Về nội dung, chương trình giáo dục ...................................... 72 2.3.4.2. Về phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục ........................ 72 2.3.4.3. Về hình thức tổ chức quản lý người học ................................ 73 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn vi 2.3.4.4. Về đội ngũ giáo viên .............................................................. 74 2.3.4.5. Về Mục tiêu của nhà trường là yếu tố quan trọng khởi đầu cho mọi hoạt động của nhà trường .................................. 74 2.3.4.6. Về lãnh đạo, quản lý .............................................................. 75 2.3.4.7. Về phía học viên .................................................................... 75 2.3.4.8. Về lực lượng tham gia hoạt động trong và ngoài nhà trường....... 76 2.3.4.9. Về cơ chế chính sách và cơ sở vất chất.................................. 77 Kết luận chương 2 ....................................................................................... 78 Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC TƢ TƢỞNG CHÍNH TRỊ CHO CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP CƠ SỞ TỈNH BẮC KẠN............................................................ 79 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................................................ 79 3.1.1. Cơ sở pháp lý ................................................................................ 79 3.1.2. Các nguyên tắc .............................................................................. 79 3.1.2.1. Nguyên tắc đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng trong quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho học viên ............... 79 3.1.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ......................................... 80 3.1.2.3. Nguyên tắc nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho học viên trên quan điểm tiếp cận hoạt động và nhân cách ..................................................... 80 3.1.2.4. Nguyên tắc đảm bảo sự thống nhất giữa vai trò chỉ đạo của nhà quản lý, vai trò chủ đạo của giảng viên với vai trò tích cực chủ động của học viên............................................... 82 3.1.2.5. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ........................................ 84 3.1.2.6. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện........................................ 85 3.2. Các biện pháp quản lý .......................................................................... 85 3.2.1. Đổi mới mục tiêu, nội dung, chương trình giáo dục tư tưởng chính trị.......................................................................................... 85 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn vii 3.2.2. Nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên làm công tác giáo dục tư tưởng chính trị .......................................................................... 87 3.3.3. Đổi mới phương pháp, hình thức giáo dục tư tưởng chính trị ...... 89 3.3.4. Tăng cường đầu tư và hiện đại hoá về cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật................................................................................... 91 3.3.5. Gắn việc giáo dục tư tưởng chính trị với việc tổng kết thực tiễn công tác tại địa phương .......................................................... 92 3.3.6. Có cơ chế chính sách đãi ngộ phù hợp đối với cán bộ tham gia học tập các lớp giáo dục tư tưởng chính trị tại địa phương .... 94 3.3.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................... 95 3.4. Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất .......................... 96 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm .................................................................. 96 3.4.2. Đối tượng và nội dung khảo nghiệm............................................. 96 3.4.3. Phương pháp khảo nghiệm............................................................ 96 3.4.4. Kết quả khảo nghiệm .................................................................... 96 Kết luận chương 3 ....................................................................................... 97 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 98 1. Kết luận ................................................................................................... 98 2. Khuyến nghị .......................................................................................... 100 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 103 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 106 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn viii NHỮNG CỤM TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ LLCT Lý luận chính trị. TTBDCT Trung tâm bồi dưỡng chính trị. CNH, HĐH Công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Quyết định 184 - QĐ/TW Quyết định số: 184 - QĐ/TW ngày 3/9/2008 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khoá X). LĐ, QL Lãnh đạo, quản lý. CNXH Chủ nghĩa xã hội. THPT Trung học phổ thông THCS Trung học cơ sở Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ix DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Cơ cấu tổ chức - đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên nhà trường ...... 35 Bảng 2.2. Kết quả hội thi GV dạy giỏi cấp trường, cấp toàn quốc từ năm 2005 đến 2010 ...................................................................... 38 Bảng 2.3. Thống kê số lượng học viên từ năm 2005 đến 2010 .................... 39 Bảng 2.4. Nhận thức của cán bộ quản lý về công tác giáo dục tư tưởng chính trị cho học viên trong nhà trường ....................................... 44 Bảng 2.5. Nhận thức của cán bộ, giảng viên về công tác giáo dục tư tưởng chính trị cho học viên ......................................................... 45 Bảng 2.6. Công tác tổ chức trong quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho học viên của trường Chính trị tỉnh Bắc Kạn............ 49 Bảng 2.7. Thực trạng về công tác chỉ đạo hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị của nhà trường ................................................................ 51 Bảng 2.8. Thực trạng các biện pháp kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục tư tưởng chính trị cho học viên ..................................................... 53 Bảng 2.9. Ý kiến của học viên về hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị của trường Chính trị tỉnh Bắc Kạn................................................ 56 Bảng 2.10. Mức độ tiến hành hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị của trường Chính trị tỉnh Bắc Kạn ...................................................... 56 Bảng 2.11. Ý kiến của học viên về tham gia các hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị trong nhà trường................................................... 57 Bảng 2.12. Ý kiến của học viên về nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục tư tưởng chính trị trong nhà trường ....................... 58 Bảng 2.13. Kết quả thu hoạch của học viên sau khi tham gia hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị của nhà trường .................................. 60 Bảng 2.14. Tổng hợp kết quả học tập của học viên 3 khoá (2007 - 2010) ..... 63 Bảng 2.15. Kết quả đánh giá học viên về việc chấp hành nội quy, quy chế của nhà trường ........................................................................ 65 Bảng 2.16. Kết quả đánh giá, xếp loại đảng viên .......................................... 66 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Công cuộc đổi mới ở nước ta do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng và lãnh đạo đang diễn ra sâu sắc và toàn diện trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, nhằm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, tiến đến mục tiêu: “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Thực tiễn cách mạng Việt Nam hơn 80 năm qua đó chứng minh rằng: Sau khi có đường lối đóng, cán bộ là nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng. Đảng ta khẳng định: “Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, gắn liền với vận mệnh của Đảng, của đất nước và chế độ, là khâu then chốt trong công tác xây dựng Đảng” [7,tr 56]. V.I. Lênin đã chỉ rõ: “Trong lịch sử chưa hề có một giai cấp nào giành được quyền thống trị, nếu nó không đào tạo ra được trong hàng ngũ của mình những lãnh tụ chính trị, những đại biểu tiên phong có đủ khả năng tổ chức và lãnh đạo phong trào” [13,tr 169]. Là một chính Đảng tiên phong cách mạng do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và rèn luyện, trong hơn tám thập kỷ qua, thấm nhuần lời dạy của Người: “Cán bộ là cái gốc của công việc”, “Công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”, “Huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng” [19, tr23], Đảng ta luôn luôn coi trọng vấn đề xây dựng đội ngũ cán bộ có đủ phẩm chất và năng lực đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng trong thời kỳ mới. Trong bối cảnh hiện nay, tình hình Quốc tế và trong nước có những thuận lợi to lớn, đồng thời cũng tồn tại những khó khăn, nguy cơ và thách thức đan xen. Để nâng cao sự lãnh đạo của Đảng lên ngang tầm với nhiệm vụ chính trị, chủ động nắm bắt thời cơ, vượt qua nguy cơ và thách thức, thực hiện thắng lợi mục tiêu chiến lược và đường lối của Đảng đề ra trong giai Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 2 đoạn hiện nay, công tác xây dựng Đảng mà cụ thể là Giáo dục tư tưởng chính trị cho đội ngũ cán bộ là việc làm vô cùng cần thiết có ý nghĩa quyết định. Thấm nhuần tư tưởng đó, trong những năm qua Đảng bộ tỉnh Bắc Kạn rất quan tâm công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ nói chung, cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp nói riêng, đặc biệt là cán bộ chủ chốt cấp xã về nâng cao trình độ mọi mặt, đặc biệt là trình độ lý luận chính trị, thông qua lý luận chính trị nhằm giáo dục tư tưởng chính trị góp phần nâng cao bản lĩnh chính trị, vững vàng trước những khó khăn và thử thách, dần dần thích ứng với cơ chế thị trường, nỗ lực thực hiện và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Tuy nhiên, trong đội ngũ ấy vẫn còn tồn tại những hạn chế yếu kém, nhiều cán bộ còn hạn chế về trình độ, năng lực lãnh đạo, khả năng tư duy sáng tạo còn yếu, có nơi còn có biểu hiện mất đoàn kết nội bộ, cán bộ chủ chốt cấp xã không giữ đóng kỷ cương, phép nước dẫn đến vi phạm pháp luật… Những tồn tại đó do nhiều nguyên nhân, một trong những nguyên nhân đó là khi tái lập tỉnh, cán bộ thiếu, cơ sở vật chất nghèo nàn, dân trí thấp. Để đáp ứng nhiệm vụ trước mắt, công tác tuyển dụng cán bộ vào các cơ quan từ tỉnh đến địa phương phải hạ tiêu chuẩn, nhất là đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở. Số cán bộ này được hình thành từ nhiều nguồn, như: bộ đội sau khi hoàn thành nghĩa vụ; cán bộ nghỉ hưu, mất sức; cán bộ trưởng thành từ thực tế công tác thôn bản, thậm trí có cán bộ mới qua THCS. Đa số họ chưa qua đào tạo cơ bản, thiếu kiến thức chuyên môn, kiến thức lý luận chính trị. Vì vậy, trong công việc nhiều khi họ tỏ ra thiếu kinh nghiệm, giáo điều, máy móc, công tác lãnh đạo, chỉ đạo nhiều khi kém hiệu quả. Nhận thức từ vấn đề này, nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ các cấp của tỉnh, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ IX đó chỉ rõ: “…Đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ, đảng viên. 100% đảng viên mới kết nạp được bồi dưỡng lý luận chính trị phổ thông; phần lớn đảng viên Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 3 dưới 35 tuổi được học lý luận chính trị trung cấp. Cán bộ trung cao cấp phải có trình độ lý luận chính trị cao cấp; 100% cán bộ chủ chốt cơ sở phải được bồi dưỡng kiến thức quản lý nhà nước và lý luận chính trị” [8,tr 64]. Chính vì vậy, chúng tôi chọn đề tài: "Quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho cán bộ chủ chốt cấp cơ sở thông qua các lớp đào tạo, bồi dưỡng tại trường chính trị tỉnh Bắc Kạn" làm đề tài nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận văn đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tư tưởng chính trị cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở thông qua các lớp đào tạo, bồi dưỡng ở trường chính trị tỉnh Bắc Kạn. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu: Quá trình quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở. - Đối tượng nghiên cứu: Các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở tỉnh Bắc Kạn. - Khách thể điều tra: + Khách thể trực tiếp: Đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở tỉnh Bắc Kạn. + Khách thể gián tiếp: Cán bộ lãnh đạo, quản lý, giáo viên trường chính trị; Ban Tuyên giáo tỉnh uỷ; Ban tổ chức tỉnh uỷ; Trung tâm bồi dưỡng chính trị các huyện, thị xã thuộc tỉnh Bắc Kạn. 4. Giả thuyết khoa học Hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở sẽ đạt hiệu quả tốt, nếu có một hệ thống các biện pháp quản lý phù hợp, đáp ứng yêu cầu thực tế. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở. - Khảo sát thực trạng quá trình quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở thông qua các lớp đào tạo, bồi dưỡng ở trường chính trị tỉnh Bắc Kạn. - Đề xuất biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở tỉnh Bắc Kạn. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu - Khách thể điều tra giới hạn trên địa bàn huyện Ngân Sơn, Bạch Thông, Chợ Đồn, thị xã thuộc tỉnh Bắc Kạn, gồm: Đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở tỉnh Bắc Kạn; cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp trên (tỉnh, huyện, thị xã); giáo viên và cán bộ lãnh đạo, quản lý trường chính trị tỉnh Bắc Kạn, Trung tâm BDCT các huyện, thị xã. - Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho cán bộ chủ chốt cơ sở tỉnh Bắc Kạn. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá lý luận để xác định các khái niệm và xây dựng khung lý thuyết cho đề tài. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: - Phương pháp điều tra: bằng bảng hỏi; khảo sát ý kiến của các đối tượng thông qua phiếu điều tra, nhằm làm rõ thực trạng cần nghiên cứu. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết kinh nghiệm của trường Chính trị và các TTBDCT các huyện, thị xã về hoạt động quản lý giáo dục tư tưởng chính trị cho cán bộ cơ sở. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 5 - Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: Trưng cầu ý kiến chuyên gia về các nội dung nghiên cứu, đánh giá về tính khả thi của các biện pháp được đề xuất. 7.3. Các phương pháp nghiên cứu bổ trợ: Sử dụng các phương pháp: quan sát, đàm thoại, toán thống kê để thu thập thông tin và xử lý các kết quả nghiên cứu thực tiễn. 8. Những đóng góp của đề tài Đề xuất một số biện pháp quản lý có tính khả thi nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở ở tỉnh Bắc Kạn. 9. Cấu trúc của đề tài Ngoài những vấn đề chung, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, các phụ lục, luận văn gồm 3 chương. Chương 1. Cơ sở lý luận của quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở. Chương 2. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho cán bộ chủ chốt cấp cơ sở thông qua các lớp đào tạo, bồi dưỡng ở trường chính trị tỉnh Bắc Kạn. Chương 3. Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho cán bộ chủ chốt cấp cơ sở tỉnh Bắc Kạn. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 6 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC TƢ TƢỞNG CHÍNH TRỊ CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP CƠ SỞ 1.1. VÀI NÉT VỀ LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ Nghiên cứu về giáo dục tư tưởng chính trị cho đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã là một nội dung giáo dục quan trọng, nhằm giúp các trường chính trị tỉnh, thành phố thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện về phẩm chất và năng lực (nhân cách) cho người học. Khi còn sinh thời Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”. “Công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém...” [16,tr 72]. Từ quan điểm đó Người coi trọng mục tiêu, nội dung giáo dục tư tương chính trị thông qua học tập lý luận chính trị trong các nhà trường như: “...Mỗi cán bộ, đảng viên phải học lý luận, phải đem lý luận áp dụng vào công việc thực tế” [16,tr73]. Khi bàn về mục tiêu giáo dục, GS. Viện sĩ Phạm Minh Hạc - nhà Tâm lý học hàng đầu nước ta nêu rõ “Trang bị cho mọi người những tri thức cần thiết về tư tưởng chính trị, đạo đức nhân văn kiến thức pháp luật văn hóa xã hội. Hình thành cho mọi công dân có thái độ đóng đắn, tình cảm, niềm tin, đạo đức trong sáng đối với bản thân, mọi người, với sự nghiệp cách mạng của Đảng, dân tộc với mọi hiện tượng xảy ra xung quanh tổ chức tốt giáo dục thế hệ trẻ, giúp họ để mọi người tự giác thực hiện những chuẩn mực đạo đức xã hội, có thói quen chấp hành quy định, nỗ lực học tập rèn luyện,tích cực cống hiến sức lực, trí tuệ vào sự nghiệp CNH-HĐH đất nước" [28; tr 9]. Giáo dục tư tưởng chính trị cho học sinh, sinh viên nói chung và cho học viên trường Chính trị nói riêng là một vấn đề được nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu, chẳng hạn: Đ/c Nguyễn Phó Trọng-Trần Xuân Sầm (đồng chủ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 7 biên-2001) có tác phẩm: “Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước” (Nxb Chính trị Quốc gia). Dưới góc độ nghiên cứu về giáo dục lý luận chính trị, các biện pháp giáo dục lý luận chính trị cho học viên là cán bộ lãnh đạo, quản lý đã có nhiều đề tài nghiên cứu khoa học và khóa luận tốt nghiệp của học viên các khoá học tại Học Viện Chính trị - Hành chính Quốc gia công bố, chẳng hạn như: “Chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ chủ chốt cơ sở xã, phường, thị trấn ở trường Chính trị Lê Duẩn trong giai đoạn hiện nay” (luận văn Thạc sỹ, 2007 - Hoàng Đức Dinh). Khai thác dưới góc độ phối hợp các lực lượng giáo dục giữa nhà trường, gia đình và xã hội để xây dựng biện pháp giáo dục tư tưởng, đạo đức cho sinh viên trường Cao đẳng Kinh tế Thái nguyên đó là công trình nghiên cứu mang tên: “Các biện pháp quản lý nhằm tăng cường giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức cho sinh viên Trường Cao đẳng kinh tế - Tài chính Tỉnh Thái Nguyên” (luận văn thạc sĩ, 2008-Nguyễn Văn Minh). Trong những năm gần đây trước vấn đề hội nhập, công tác giáo dục tư tưởng chính trị cho học sinh, sinh viên nói chung, học viên các trường Chính trị nói riêng, được Đảng, Nhà nước quan tâm thể hiện qua các chỉ thị, nghị quyết, các quyết định về công tác giáo dục tư tưởng chính trị trong các nhà trường, cụ thể là: - Nghị quyết TW 5 khóa IX từng bước đổi mới công tác giáo dục chính trị tư tưởng. - Văn kiện đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI tăng cường công tác tư tưởng rèn luyện phẩm chất đạo đức cách Mạng. - Nhiệm vụ và giải pháp tăng cường công tác tư tưởng trong tình hình hiện nay (Ban tư tưởng văn hóa TW- nhà xuất bản chính trị quốc gia). Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 8 - Nghị quyết phương hướng nhiệm vụ của Đại hội Đảng bộ tỉnh Bắc Kạn lần thứ IX nhiệm kỳ 2010-2015. - Nghị quyết phương hướng nhiệm vụ của Đại hội Đảng bộ các cơ quan tỉnh Bắc Kạn lần thứ V nhiệm kỳ 2010-2015. - Nghị quyết phương hướng nhiệm vụ của đại hội Đảng bộ Trường Chính trị tỉnh Bắc Kạn nhiệm kỳ 2010-2015, Tăng cường công tác giáo dục tư tưởng chính trị cho cán bộ Đảng viên và học viên nhà trường giai đoạn 2010-2015. Tuy nhiên, vấn đề nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị trong phạm vi một đơn vị trường để đề xuất các biện pháp quản lý nhằm tăng cường hiệu quả của công tác giáo dục tư tưởng chính trị cho cán bộ chủ chốt cấp xã thì cho đến nay vẫn là một “khoảng trống” ít được quan tâm nghiên cứu. Chính vì vậy mà chúng tôi chọn vấn đề “Quản lý hoạt động giáo dục tư tưởng chính trị cho cán bộ chủ chốt cấp cơ sở thông qua các lớp đào tạo, bồi dưỡng tại trường chính trị tỉnh Bắc Kạn’’ làm đề tài nghiên cứu. 1.2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CÔNG CỤ 1.2.1. Tƣ tƣởng Theo Từ điển Triết học, tư tưởng là "một hình thái phản ánh thế giới xung quanh con người, tổng hợp các quan niệm, khái niệm thành một thế duy nhất” [24, tr.1033]. Theo Đại từ điển Tiếng Việt, tư tưởng là những "quan điểm và ý nghĩ chung của con người đối với thế giới tự nhiên và xã hội" [25, tr. 1757]. Nhìn chung, tư tưởng là suy nghĩ, là quan điểm và ý nghĩ chung của con người đối với thế giới tự nhiên và xã hội. Chủ nghĩa Mác - Lênin chỉ ra rằng, đời sống xã hội có hai loại nhu cầu cơ bản: Nhu cầu vật chất và nhu cầu tinh thần; do đó, có hai lĩnh vực sản xuất là sản xuất vật chất và sản xuất tinh thần để đáp ứng các nhu cầu đó. Tư tưởng và quan điểm tư tưởng thuộc lĩnh vực tinh thần, ý thức xã hội; chịu sự tác Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 9 động mang tính quyết định của tồn tại xã hội, của lĩnh vực vật chất. Khi tồn tại xã hội thay đổi thì sớm hay muộn ý thức xã hội cũng thay đổi theo. C.Mác đó khẳng định: "Không phải ý thức con người quyết định tồn tại của họ mà chính tồn tại của họ quyết định ý thức của họ" [10, tr. 78]. Bất cứ tư tưởng nào cũng đều do chế độ xã hội, điều kiện sinh hoạt vật chất của con người quyết định. Nhưng, ý thức xã hội có tính độc lập tương đối, tác động tích cực trở lại tồn tại xã hội, góp phần cải tạo thế giới khách quan thông qua hoạt động thực tiễn của con người. Trong quá trình lao động sản xuất và giao tiếp xã hội, mỗi người không ngừng nhận thức thế giới, hình thành những khỏi niệm trong ý thức của họ. Nhưng, do mục đích của quá trình nhận thức là nhằm cải tạo hiện thực khách quan, nên ý thức của con người không chỉ dừng lại ở các khái niệm, mà từ các khái niệm đó hình thành nên những chủ kiến, dự định, kế hoạch hành động của họ. Vì vậy, tư tưởng là hình thức cao của nhận thức, là những mục tiêu, kế hoạch nhằm tiếp tục nhận thức và cải tạo thế giới khách quan. Là sản phẩm chủ quan của con người, nhưng tư tưởng của mỗi người lại phụ thuộc chặt chẽ vào đối tượng phản ánh và trình độ nhận thức của họ. Sự vận động và phát triển của thực tại khách quan tác động vào tư tưởng và làm thay đổi nhận thức, tư tưởng của con người. Như vậy, tư tưởng là sản phẩm của sự phản ánh hiện thực thông qua trí óc con người. Tư tưởng xuất hiện trong những điều kiện kinh tế - xã hội nhất định, luôn có tác động trở lại cơ sở kinh tế làm nảy sinh ra nó và có thể làm thay đổi cơ sở kinh tế trong những giới hạn nhất định, thông qua hoạt động của những lực lượng xã hội. Sự tác động này diễn ra theo hai chiều hướng khác nhau: thúc đẩy hoặc kìm hãm. Tư tưởng tiến bộ, cách mạng, khoa học mang tính vượt trước trên cơ sở nắm bắt được quy luật khách quan có vai trò to lớn, tác động tích cực thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của xã hội. Tư tưởng lạc Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 10 hậu, lỗi thời, phản động sẽ tác động tiêu cực, kìm hãm sự phát triển của xã hội. Tính chất, hậu quả tác động của ý thức xã hội nói chung và tư tưởng nói riêng phụ thuộc vào vai trò lịch sử của giai cấp thống trị xã hội, thể hiện ở trình độ của sự phù hợp giữa ý thức, tư tưởng đối với hiện thực, mức độ truyền bá, sự thâm nhập của ý thức, tư tưởng vào các tầng lớp nhân dân. Tư tưởng của con người luôn gắn liền với lợi ích; quan hệ lợi ích tác động trở lại tư tưởng, chi phối quá trình nhận thức và hoạt động của con người. Theo V.I. Lênin, “Những lý tưởng cao cả nhất cũng không đáng giá một xu nhỏ, chừng nào mà người ta không biết kết hợp chặt chẽ những lý tưởng đó với lợi ích của chính ngay những người đang tham gia cuộc đấu tranh kinh tế” [12, tr. 510 - 511]. Các nhà tư tưởng thường bảo vệ lợi ích giai cấp mình dưới hình thức lý tưởng hóa, tức là gắn cho giai cấp mình sứ mệnh đại diện chân chính cho toàn xã hội và do đó, lợi ích mà họ bảo vệ được xem là lợi ích chung phổ biến của toàn xã hội. Trong xã hội có giai cấp, tư tưởng bao giờ cũng mang tính giai cấp. Những tư tưởng thống trị của một thời đại bao giờ cũng là những tư tưởng của giai cấp thống trị. Trong xã hội có giai cấp luôn có sự đấu tranh tư tưởng giữa các giai cấp để truyền bá, thu phục, lôi kéo các tầng lớp nhân dân theo quan điểm tư tưởng của giai cấp mình, nhằm biến tư tưởng thành sức mạnh hành động để giành thắng lợi trong đấu tranh giai cấp. Đấu tranh tư tưởng là một trong những hình thức đấu tranh giai cấp trong xã hội. Trong lịch sử các giai cấp thống trị xã hội đó phát triển tư tưởng của giai cấp mình thành hệ tư tưởng. Hệ tư tưởng là hệ thống những quan điểm, tư tưởng (về chính trị, triết học, đạo đức, khoa học, nghệ thuật, tôn giáo...) phản ánh lợi ích của từng giai cấp, tầng lớp trong xã hội. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn