BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
………../………..
BỘ NỘI VỤ
……/……
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
KHONESAVANH PHATHITHACK
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG
BÁO CHÍ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH SAVANNAKHET,
NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
HÀ NỘI – NĂM 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
………../………..
BỘ NỘI VỤ
……/……
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
KHONESAVANH PHATHITHACK
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG
BÁO CHÍ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH SAVANNAKHET,
NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 60.34.04.03
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN VĂN HẬU
HÀ NỘI – NĂM 2017
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn này hoàn toàn do tôi thực hiện. Các số liệu,
trích dẫn trong Luận văn là chính xác và có nguồn gốc rõ ràng.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN
KHONESAVANH PHATHITHACK
LỜI CẢM ƠN
Để có thể hoàn thành đề tài luận văn thạc sĩ này, bên cạnh sự nỗ lực cố
gắng của bản thân còn có sự hướng dẫn nhiệt tình của quý Thầy Cô, cũng như
sự động viên ủng hộ của gia đình và bạn bè trong suốt thời gian học tập
nghiên cứu và thực hiện luận văn thạc sĩ.
Xin chân thành cảm ơn đến PGS.TS. Nguyễn Văn Hậu, người đã trực
tiếp hướng dẫn, tận tình, chỉ bảo và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi hoàn
thành luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn toàn thể quý Thầy Cô của Học viện Hành chính
Quốc gia đã tận tình truyền đạt những kiến thức quý báu cũng như tạo mọi
điều kiện thuận lợi nhất cho tôi trong suốt quá trình học tập nghiên cứu và cho
đến khi thực hiện đề tài luận văn.
Cuối cùng, tôi xin chân thành bày tỏ lòng cảm ơn đến các đồng nghiệp
trong Ban Tuyên huấn tỉnh Savannakhet , nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân
Lào đã hỗ trợ cho tôi rất nhiều trong quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài
luận văn thạc sĩ này.
Hà Nội, ngày
tháng
năm 2017
HỌC VIÊN THỰC HIỆN
KHONESAVANH PHATHITHACK
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI
HOẠT ĐỘNG BÁO CHÍ ................................................................................ 8
1.1. Một số khái niệm về báo chí .................................................................... 8
1.1.1. Một số khái niệm về báo chí .................................................................. 8
1.1.3. Chức năng của báo chí ........................................................................ 14
1.1.4. Phân loại báo chí.................................................................................. 17
1.2. Quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí ....................................... 20
1.2.1. Khái niệm quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí .................... 20
1.2.2. Sự cần thiết quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí ................. 23
1.2.3. Chủ thể quản lý nhà nước về hoạt động báo chí ................................ 24
1.2.4. Nội dung quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí ...................... 26
1.2.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí
......................................................................................................................... 32
Tiểu kết Chương 1 ......................................................................................... 34
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT
ĐỘNG BÁO CHÍ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH SAVANNAKHET, NƯỚC
CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO ............................................... 35
2.1. Khái quát về tỉnh Savannakhet............................................................. 35
2.1.1. Vị trí địa lý ............................................................................................ 35
2.1.2. Lực lượng lao động .............................................................................. 35
2.1.3. Điều kiện tự nhiên................................................................................ 36
2.1.4. Tình hình phát triển kinh tế xã hội ..................................................... 37
2.2. Thực trạng quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí ở tỉnh
Savannakhet ................................................................................................... 39
2.2.1. Ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản pháp luật về báo chí .... 39
2.2.2. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước đối với báo chí ............................ 42
2.2.3. Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chính trị, nghiệp vụ, đạo đức
nghề nghiệp cho đội ngũ cán bộ báo chí ...................................................... 44
2.2.4. Tổ chức thông tin cho báo chí và quản lý thông tin của báo chí ...... 46
2.2.5. Thanh tra, kiểm tra đối với hoạt động báo chí ................................... 48
2.2.6. Về mối quan hệ giữa nhà nước và báo chí ......................................... 49
2.3. Đánh giá .................................................................................................. 50
2.3.1. Những kết quả đạt được ...................................................................... 50
2.3.2. Những hạn chế ..................................................................................... 51
2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế ....................................................... 53
Tiểu kết chương 2 .......................................................................................... 55
Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ
NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG BÁO CHÍ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
SAVANNAKHET, NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO 56
3.1. Quan điểm của Đảng, Nhà nước về báo chí......................................... 56
3.1.1. Quan điểm của Đảng về báo chí.......................................................... 56
3.1.2. Chính sách của Nhà nước về báo chí ................................................. 59
3.1.3. Những xu hướng phát triển của báo chí và vấn đề đặt ra đối với hoạt
động quản lý nhà nước đối với báo chí trên địa bàn tỉnh Savannakhet ..... 61
3.2. Một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý nhà nước đối với hoạt
động báo chí trên địa bàn tỉnh Savannakhet .............................................. 64
3.2.1. Hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về hoạt động báo
chí .................................................................................................................... 64
3.2.2. Xây dựng và hoàn thiện tổ chức bộ máy của cơ quan báo chí .......... 66
3.2.3. Đẩy mạnh công tác đào tạo và quy hoạch cán bộ quản lý báo chí .... 69
3.2.4. Tăng cường quản lý nội dung thông tin trên báo chí ........................ 73
3.2.5. Giải pháp về chế độ chính sách trong hoạt động báo chí .................. 73
3.2.6. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện chính sách
pháp luật báo chí ............................................................................................ 76
Tiểu kết chương 3 .......................................................................................... 78
KẾT LUẬN .................................................................................................... 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 82
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Các từ viết tắt
Các từ viết đầy đủ
CHDCND
Cộng hòa Dân chủ nhân dân
QLNN
Quản lý nhà nước
UBND
Ủy ban nhân dân
QPPL
Quy phạm pháp luật
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong thời kỳ hội nhập hiện nay, cùng với kinh tế và công nghệ thông
tin, nền báo chí trên thế giới không ngừng phát triển, đạt được những thành
tựu quan trọng. Mục tiêu cao nhất của báo chí là phục vụ sự phát triển của đất
nước và lợi ích của nhân dân. Báo chí đã tác động từng ngày, từng giờ đến đời
sống chính trị, xã hội, cung cấp thông tin đa chiều, sâu sắc, tuyên truyền chủ
trương, chính sách của Đảng và pháp luật của nhà nước hiệu quả, đặc biệt là
phát huy vai trò phản biện xã hội trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng,
lãng phí, quan liêu. Xã hội phát triển đòi hỏi hoạt động báo chí cũng phải thay
đổi tương ứng để kịp thời phản ánh những sự thay đổi của xã hội đó, vì vậy
công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí trong thời kỳ mới cũng
cần phải thay đổi cho phù hợp với điều kiện, tình hình mới.
Sau gần 40 năm phấn đấu gian khổ, Đảng, Nhà nước và nhân dân các
bộ tộc Lào đã giành được những thành quả to lớn trong công cuộc xây dựng,
bảo vệ Tổ quốc và phát triển đất nước, đưa đất nước Lào ngày càng tiến gần
với trình độ phát triển của các nước trong khu vực. Cùng với những thành quả
quan trọng của đổi mới kinh tế, những năm qua, tổ chức và hoạt động của báo
chí nước CHDCND Lào nói chung, báo chí của tỉnh Savannakhet nói riêng
không ngừng được đổi mới và có những đóng góp to lớn trong sự nghiệp phát
triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Chủ trương đổi mới do
Đảng khởi xướng cùng với những thành tựu vĩ đại của công nghệ thông tin đã
làm cho báo chí tỉnh Savannakhet trong những năm gần đây phát triển nhanh
cả về số lượng và chất lượng. Vì vậy, công tác quản lý nhà nước đối với hoạt
động báo chí cần phải tăng cường trong giai đoạn hiện nay.
Sự ra đời của Luật báo chí năm 2008 đã tạo nên sự hoàn chỉnh về hành
lang pháp lý cho hoạt động báo chí, đảm bảo sự bình đẳng, dân chủ trong
1
thông tin, đảm bảo quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận trên báo chí của công
dân. Đây cũng là điều kiện mới để báo chí Lào phát triển, hội nhập với báo
chí trong khu vực và trên thế giới.
Trong quá trình phát triển, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, báo
chí của Lào cũng bộc lộ những tồn tại như có xu hướng thương mại hóa, xa
rời tôn chỉ, mục đích, đối tượng phục vụ, cho ra những ấn phẩm chủ yếu đáp
ứng nhu cầu thị hiếu tầm thường của một bộ phận quần chúng. Báo chí còn
chưa đến tay số đông nhân dân, nhất là nhân dân lao động ở nông thôn, miền
núi, vùng sâu, vùng xa.
Các tác phẩm có chất lượng chính trị, chất lượng văn hóa, chất lượng
khoa học, chất lượng nghiệp vụ trên báo chí vẫn còn chưa cao. Đó là những
tác phẩm báo chí không thực hiện đúng định hướng tuyên truyền, người viết
thiếu bản lĩnh chính trị, khi viết không xác định rõ mục đích và đối tượng độc
giả, không hướng con người tới chân – thiện – mỹ.
Những khuyết điểm trên tồn tại một phần là do công tác quản lý nhà
nước về báo chí còn hạn chế, sự buông lỏng của cơ quan chủ quản báo chí, và
đặc biệt là một số nhà báo chưa thấy hết trách nhiệm xã hội và nghĩa vụ công
dân của mình, ngoài ra nguyên tắc phát triển báo chí đi đôi với quản lý tốt
chưa được quán triệt một cách đầy đủ. Vì những lý do trên, tác giả đã lựa
chọn đề tài “Quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí trên địa bàn tỉnh
Savannakhet, nước CHDCND Lào” cho luận văn Thạc sĩ Quản lý công,
đồng thời đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về
báo chí trong giai đoạn hiện nay. Đó là vấn đề cần thiết của một nền báo chí
phát triển.
2
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Trong những năm gần đây vấn đề nâng cao vai trò QLNN về báo chí
được Đảng và Nhà nước, các đoàn thể, nhân dân quan tâm. Bên cạnh những
bài báo, tạp chí trong nước và Việt Nam đánh giá về thực trạng hoạt động
QLNN về báo chí, cũng như quan điểm và định hướng của Nhà nước Lào đối
với hoạt động báo chí, phải kể tới một số công trình nghiên cứu của Việt Nam
và Lào cụ thể như sau:
- Nguyễn Kim Chi (2011) Nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước đối với
hoạt động báo chí trên địa bàn tỉnh Phú Thọ, Luận văn Thạc sĩ Quản lý Hành
chính công, Học viện Hành chính. Luận văn đã phân tích khái quát tình hình
hoạt động báo chí trên địa bàn tỉnh Phú Thọ trong những năm qua, chỉ ra
những kết quả đạt được, những hạn chế và giải pháp giải quyết những khó
khăn đó nhằm nâng cao hiệu lực quản lý của nhà nước đối với hoạt động trên.
- PGS.TS. Nguyễn Văn Dũng đã có nhiều nghiên cứu và tiếp cận báo
chí dưới góc độ lý luận (khái niệm, đặc điểm báo chí..); mối quan hệ của báo
chí với dư luận xã hội và hoạt động báo chí cách mạng Việt Nam phải đặt
dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam cũng như tiếp cận hoạt động
quản lý nhà nước đối với báo chí cách mạng nước ta trong bối cảnh hội nhập
toàn cầu hóa kinh tế quốc tế. Các tác phẩm của PGS.TS. Nguyễn Văn Dũng
đã nghiên cứu về báo chí ở nước ta như: “Báo chí và dư luận xã hội”, Nhà
Xuất bản Lao động (2011); “Cơ sở lý luận báo chí”, Nhà Xuất bản Lao động
(2012); “Quan điểm của Đảng và Nhà nước về công tác tư tưởng, lý luận và
quản lý báo chí”, Khoa Báo chí, Học viện Báo chí và Tuyên truyền (2012)…
- Tác giả Mỹ Bình (2014), Tăng cường công tác quản lý nhà nước về
báo chí, Thông tấn xã Việt Nam, số ra ngày 20/01/2014. Trong bài viết này
tác giả đã đưa ra những nhận định khái lược về bức tranh toàn cảnh công tác
QLNN về báo chí năm 2013 đặt dưới sự chỉ đạo của Chỉnh phủ và Bộ Thông
3
tin và Truyền thông. Trong đó bài viết nhận định rất rõ những yếu kém, hạn
chế trong công tác quản lý cần phải khắc phục thời gian tới, đó là: công tác
chỉ đạo, quản lý báo chí thời gian qua đôi lúc vẫn chưa chủ động, lúng túng,
chạy theo sự vụ. Một bộ phận cán bộ quản lý hạn chế về năng lực, nhận thức
chưa đầy đủ về các văn bản chỉ đạo, QPPL về báo chí. Vai trò của cơ quan
chủ quản chưa được phát huy đầy đủ, còn có hiện tượng né tránh trách nhiệm
với sai phạm của cơ quan báo chí thuộc quyền. Tuy vậy, tác giả cũng đưa ra
các con số thống kê để chứng minh và đề xuất những giải pháp, kiến nghị để
công tác QLNN với hoạt động báo chí được tăng cường hơn trong thời gian
tới.
- TS. Nguyễn Bắc Sơn với tác phẩm “Nâng cao hiệu quả quản lý nhà
nước đối với hoạt động báo chí đáp ứng yêu cầu của nền báo chí cách mạng
Việt Nam trong tình hình mới”, Tạp chí Cộng sản, số ra ngày 09/08/2014 đã
khái quát thực trạng về tình hình hoạt động báo chí ở nước ta trong thời gian
qua, từ đó nhận định 5 vấn đề còn tồn tại, cũng như những thách thức và hạn
chế trong công tác QLNN về báo chí trong tình hình mới.
Từ đó, tác giả đã khẳng định: để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước
đối với hoạt động báo chí đáp ứng yêu cầu nền báo chí cách mạng Việt Nam
trong giai đoạn hiện nay, cần tập trung vào 4 nhóm giải pháp lớn: nhóm giải
pháp nâng cao chất lượng công tác xây dựng pháp luật, chính sách; nhóm giải
pháp về nguồn nhân lực; nhóm giải pháp tăng cường công tác thanh tra, kiểm
tra, xử lý vi phạm trong hoạt động báo chí và nhóm giải pháp về tăng cường
hợp tác quốc tế và ứng dụng khoa học, công nghệ trong công tác quản lý báo
chí.
- Khắt Thạ Nam Xẳng Xỉn Xay (2010), Quá trình hình thành và phát
triển của thông tấn xã Lào, Luận văn Thạc sĩ Chính trị học, Học viện Báo chí
và Tuyên truyền. Luận văn đã nêu lên cơ sở lý luận và quá trình hình thành,
4
phát triển của thông tấn xã Lào. Để thấy rõ những giai đoạn phát triển của
thông tấn xã trong suốt những năm qua, xu hướng phát triển và định hướng
phát triển thông tấn xã Lào trong thời gian tới.
- Chanhdalasouk Thavone (2010), Quản lý nhà nước đối với hoạt động
báo chí ở tỉnh Champasac, nước Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào, Luận văn
Thạc sĩ Quản lý Hành chính công, Học viện Hành chính. Luận văn nêu lên
những kiến thức về lý luận, làm cơ sở cho việc đánh giá, phân tích thực trạng
hoạt động quản lý nhà nước và tìm ra nguyên nhân của những hạn chế trong
hoạt động quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí của tỉnh Champasac, từ
đó đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý nhà nước đối
với hoạt động báo chỉ tại tỉnh như: xây dựng quy hoạch phát triển báo chí;
kiện toàn bộ máy và cơ chế quản lý nhà nước về báo chí; hoàn thiện hệ thống
văn bản quy phạm pháp luật, về đào tạo, quy hoạch cán bộ quản lý báo chí, về
chế độ chính sách và về công tác kiểm tra, thanh tra.
Có thể nói, việc nghiên cứu của các công trình trước đây chưa tập trung
vào mảng quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí và nhất là theo phạm vi
một tỉnh cụ thể. Đặc biệt tại tỉnh Savannakhet chưa có công trình nào nghiên
cứu về quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí tại địa phương này.
Khảo sát đề tài quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí trên địa bàn
tỉnh Savannakhet giúp thấy được những hạn chế trong việc quản lý nhà nước
đối với báo chí ở tỉnh này so với các tỉnh khác của nước CHDCND Lào.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục đích nghiên cứu:
Trên cơ sở tìm hiểu, đánh giá thực trạng hoạt động báo chí và quản lý
nhà nước về báo chí của nước CHDCND Lào nói chung và hoạt động báo chí
của tỉnh Savannakhet nói riêng, đề tài nghiên cứu, đề xuất các giải pháp nhằm
5
tăng cường QLNN đối với hoạt động báo chí trên địa bàn tỉnh Savannakhet
hiện nay.
- Nhiệm vụ nghiên cứu:
Để đạt được mục đích nêu trên luận văn cần thực hiện các nhiệm vụ cụ
thể sau:
+ Nghiên cứu cơ sở lý luận về báo chí và quản lý nhà nước về báo chí
+ Tìm hiều thực trạng quản lý nhà nước về báo chí trên địa bàn tỉnh
Savannakhet
+ Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với
hoạt động báo chí trên địa bàn tỉnh Savannakhet
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp luận:
Luận văn dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch
sử và phép biện chứng duy vật của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, tư tưởng của Chủ tịch Cayxon Phonvihan, các quan điểm của Đảng
Nhân dân các mạng Lào, kế thừa và tiếp thu những công trình nghiên cứu của
các nhà khoa học trong và ngoài nước có liên quan đến quản lý nhà nước về
báo chí.
- Phương pháp nghiên cứu:
Để nghiên cứu và làm rõ các vấn đề, luận văn sử dụng kết hợp nhiều
phương pháp nghiên cứu khác nhau như:
+ Phương pháp khảo cứu tài liệu: Nghiên cứu các tài liệu có liên quan
để có những luận cứ khoa học cho việc đánh giá hoạt động báo chí, làm cơ sở
để đánh giá thực trạng và đề ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý
nhà nước đối với hoạt động báo chí trên địa bàn tỉnh Savannakhet.
+ Phương pháp phân tích, đánh giá: Đề tài đã tiến hành phân tích, đánh
giá thực trạng quản lý nhà nước về báo chí trên địa bàn tỉnh Savannakhet để
6
từ đó chỉ ra những mặt mạnh, mặt yếu trong quản lý nhà nước đối với hoạt
động báo chí từ đó làm cơ sở cho những giải pháp ở Chương 3.
+ Phương pháp thống kê: Được tác giả sử dụng để xử lý các số liệu
được thu thập trong công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí,
đồng thời so sánh và đánh giá được các kết quả đạt được và hạn chế trong
quản lý.
5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu:
Hoạt động quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí trên địa bàn tỉnh
Savannakhet.
- Phạm vi nghiên cứu:
Luận văn không chỉ nghiên cứu về báo chí nói chung mà đặc biệt
nghiên cứu về quản lý nhà nước đối với lĩnh vực này nhằm nâng cao hiệu quả
quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí trên địa bàn tỉnh Savannakhet
hiện nay.
6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa của luận văn
- Ý nghĩa lý luận:
Luận văn góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận về báo chí và quản lý
nhà nước về báo chí.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
luận văn được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý nhà nước đối với hoạt động báo chí
Chương 2. Thực trạng hoạt động báo chí và quản lý nhà nước đối với
hoạt động báo chí trên địa bàn tỉnh Savannakhet, nước CHDCND Lào
Chương 3. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước
đối với hoạt động báo chí trên địa bàn tỉnh Savannakhet.
7
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG BÁO CHÍ
1.1. Một số khái niệm về báo chí
1.1.1. Một số khái niệm về báo chí
1.1.1.1. Khái niệm về báo chí
Tùy theo cách tiếp cận và mục tiêu nghiên cứu mà có thể hiểu báo chí ở
nhiều góc độ khác nhau.
Theo các nhà nghiên cứu nói chung, báo chí là một mặt của đời sống xã
hội, báo chí có tác động to lớn đối với đời sống con người.
Theo triết học cổ Hy Lạp báo chí được hiểu là thông tin, thông bá, báo
tin và được hiểu như việc tạo ra hình thái giúp cho sự hiểu biết của con người
về thế giới xung quanh đang tồn tại bằng việc lấy hiện thực khách quan để
phản ánh một các liên tục, xuyên suốt trong quan hệ chặt chẽ giữa nhà báo,
tác phẩm và công chúng.
Luật Báo chí nước CHXHCN Việt Nam sửa đổi, bổ sung và thông qua
năm 1999 không tập trung giải thích rõ nội hàm của báo chí mà chỉ liệt kê các
loại hình báo chí: Báo chí nói trong luật này là báo chí Việt Nam, bao gồm:
báo in (báo, tạp chí, bản tin thời sự, bản tin thông tấn), báo nói (chương trình
phát thanh), báo hình (chương trình truyền hình, chương trình nghe nhìn thời
sự được thực hiện bằng các phương tiện kỹ thuật khác nhau), báo điện tử
(được thực hiện trên mạng thông tin máy tính) bằng tiếng việt, tiếng các dân
tộc thiểu số Việt Nam, tiếng nước ngoài.
Báo chí được hiểu là phương tiện thông tin, tuyên truyền. Báo chí nằm
trong kiến trúc thượng tần và ra đời khi có cơ sở, vật chất kỹ thuật nhất định.
Kỹ thuật càng hiện đại thì báo chí càng phát triển.
Đặc điểm của báo chí:
8
- Tính tư tưởng của báo chí: Báo chí thể hiện rõ vai trò là đội tiên
phong trong công tác tư tưởng của Đảng, tích cực tuyên truyền đường lối, chủ
trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Hoạt động tuyên
truyền báo chí đã tác động tích cực tới đời sống xã hội, định hướng chính trị
tư tưởng và dư luận, góp phần làm cho nhân dân nhận thức đúng tình hình,
đoàn kết, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước và xu thế
đi lên của đất nước.
- Tính chân thật của báo chí: Một trong những nguyên tắc cơ bản của
báo chí là phải đảm bảo tính khách quan, chân thật. Bởi báo chí chính là
phương tiện để phản ánh sự thật, phản ánh cuộc sống hiện thực và thông qua
sự thật đó để thúc đẩy xã hội phát triển. Nếu thoát ly khỏi hiện thực, khỏi sự
thật thì báo chí không có gì để phản ánh.
- Tính nhân dân của báo chí: Tính nhân dân thể hiện ở mối liên hệ giữa
báo chí với đông đảo tầng lớp nhân dân, nhất là nhân dân lao động, người
sáng tạo chân chính của lịch sử. Báo chí phải phản ánh, đánh giá các hiện
tượng và sự kiện của đời sống theo lập trường của nhân dân lao động, đại diện
và bảo vệ quyền lợi của nhân dân lao động. Tính nhân dân của báo chí thể
hiện ở sự tham gia tích cực và thường xuyên của đông đảo nhân dân vào hoạt
động báo chí.
- Tính đa dạng của hoạt động báo chí: sự đa dạng của loại hình báo chí,
thể loại báo chí và tính chân thật, phản ánh chính xác các sự kiện sinh động
của hoạt động xã hội tạo nên tính đa dạng của hoạt động báo chí.
1.1.1.2. Sự phát triển của báo chí trên thế giới
Trên thế giới, báo chí ra đời từ thế kỷ XVII, nhưng phải tới thế kỷ XIX
mới phát hành rộng rãi. Khi mới xuất hiện, báo chí được hiểu là những sản
phẩm nhân bản bằng máy in, xuất bản định kỳ hàng ngày, vài ngày, hàng tuần
và chuyển tải thông tin thông tin có tính phổ biến tới đông đảo công chúng
9
trong xã hội. Tớ báo La Gzette của Theosphaste Renaudot là tờ báo của nước
Pháp đầu tiên được ra đời. Trong vòng hai thế kỷ XVII và XVIII, báo chí có
mặt tại hầy hết các đô thị quan trọng trên thế giới, theo giới nghiên cứu đây
được coi là giai đoạn hình thành báo chí trên thế giới.
Tuy nhiên, thế kỷ XIX báo in mới thực sự phát triển mạnh mẽ và được
coi là thời kỳ hoàng kim của báo in. Chính sự khẳng định của phương thức
sản xuất tư bản chủ nghĩa đã tạo điều kiện cho sự phát triển của báo chí. Các
đô thị công nghiệp lớn ra đời, trình độ văn hóa và đời sống vật chất ngày càng
phát triển làm cho nhu cầu thông tin giao tiếp ngày tăng nhanh. Cuộc cách
mạng khoa học kỹ thuật cũng là tiền đề trực tiếp thúc đẩy báo chí phát triển.
Đồng thời, trong thế kỷ này sự hình thành giai cấp công nhân với ý thức đầy
đủ về sứ mệnh lịch sử, dưới sự lãnh đạo của chính đảng là yếu tố đặc biệt thúc
đẩy sự phát triển của báo chí.
Đến đầu thế kỷ XX thông tin bùng nổ. Việc bùng nổ thông tin báo chí
trước hết là do sự ra đời và phát triển nhanh chóng của hai loại hình kỹ thuật
truyền thông mới là phát thanh và truyền hình.
1.1.1.3. Sự ra đời báo chí ở nước CHDCND Lào
Báo chí Lào là phương tiện truyền thông của Đảng Nhân dân Cách
mạng Lào, là mối quan hệ giữa Đảng và nhân dân, giữa tổ chức và nhóm
người trong xã hội, là phương tiện thông tin về mặt chính trị, kinh tế, văn hóa,
xã hội…
So với thế giới và Việt Nam, báo chí ở nước CHDCND Lào ra đời
muộn hơn nhiều.
Lịch sử báo chí gắn liền với phong trào cách mạng Lào. Mở đầu báo
chí Lào là tờ báo nhân dân, phát hành vào cuối những năm 1940, là thời kỳ
đấu tranh trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ,
dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương (nguồn gốc của Đảng
10
Nhân dân Cách mạng Lào hiện nay). Ấn phẩm đầu tiên mang tính chất của
một tờ báo có cả bài viết, hình vẽ tố cáo thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và tay sai
của chúng. Những tờ báo, tờ rơi đó đã gắn liền với phong trào yêu nước trong
cuộc kháng chiến lâu dài của bộ tộc Lào và góp phần thúc đẩy nhân dân Lào
đứng lên đấu tranh và trở thành lực lượng cách mạng.
Ngày 13/8/1950, dưới sự lãnh đạo của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào,
Đại hội Mặt trận kháng chiến toàn quốc do “Neo Lao Ít sạ lá (Mặt trận Ít sạ
lá) đã quyết định thành lập báo “Lao Ít sạ lá” và bổ nhiệm ông Sisana Sisan
làm tổng biên tập đầu tiên của báo chí cách mạng Lào, in kiểu “Li tô”, với
200 bản in/ 3 tháng, làm vai trò tuyên truyền chủ trương, đường lối, chính
sách của Neo Lao Ít sạ lá và Chính phủ lào kháng chiến. Từ đó báo Neo Lao
Ít sạ lá trở thành phương tiên thông tin làm công cụ đấu tranh về mặt chính trị,
tư tưởng nhân dân, gắn liền với sự nghiệp cách mạng của Đảng và các bộ tộc
Lào yêu nước. Trong tình hình và điều kiện của cách mạng cứu nước gần 6
năm, ngày 06/01/1956, Đại hội Đại diện toàn quốc của Neo Lao Ít sạ lá tại
khu căn cứ tỉnh Hua Phăn, đã quyết định thành lập “Neo Lao Sàng Xạ (Mặt
trận Lào xây dựng tổ quốc) để thay thế “Neo Lao Ít sạ lá”. Sau đó, Trung
ương Đảng đã quyết định đôi tên “Neo Lao Ít sạ lá” thành “Lao Hắc Xạ (Lào
yêu nước)”. Cho nên báo Neo Lao Ít sạ lá cũng đổi tên thành báo Lao Hắc Xạ
và cũng do ông Saxana Sisan làm tổng biên tập và phát hành 3000 bản in/
tuần. Đặc biệt trong những năm 1956-1959, báo Lao Hắc Xạ đã in tải Thủ đô
Viêng Chăn do ông Khaawmphai Bupha làm Tổng biên tập, vì sự ủng hộ của
quần chúng, nên số lượng báo được tăng lên tới 12.000 bản in/tuần. Nhưng
trong tình hình đất nước chưa ổn định, vẫn còn đế quốc xâm lược, vì vậy, năm
1959 tổng biên tập bị bắt vào tù cùng với các nhà lãnh đạo khác của Lào.
Năm 1960, trụ sở công tác báo Lao Hắc Xạ được chuyển chỗ in trở lại khu
căn cứ tỉnh Viêng Xây tiếp tục thực hiện vai trò và nhiệm vụ của mình. Do cơ
11
hội và điều kiện thuận lợi, ngày 11/8/1975 báo Lao Hắc Xạ đã quay về Thủ
đô Viêng Chăn và đổi tên thành báo “Siếng Paxaxon (Tiếng nói nhân dân)”,
trở thành nhật báo, có thể phát hành hàng ngày tới 30.000 bản in. Sau Đại hội
khóa III của Đảng, ngày 22/3/1983, Trung ương Đảng Nhân dân Cách mạng
Lào đã có quyết định đổi tên báo “Siếng Paxaxon (Tiếng nói nhân dân)” thành
báo “Paxaxon (Báo nhân dân)” và được tuyên bố là tiếng nói của Trung ương
Đảng nhân dân cách mạng Lào cho tới ngày nay.
Ra đời cùng với báo chí Lào trong những năm 1960 là Đài phát thanh
nước Lào, được thành lập ngày 13/8/1960 do lực lượng đặc biệt của Trung
ương Đảng. Chương trình đầu tiên phát sóng là: tuyên bố của Neo Lao Hắc
Xạ về cuộc đảo chính ngày 09/8/1960, thông tin ủng hộ giải phóng đất nước,
tuyên bố tự do của nước Kong Ko… Và ngày 06/01/1968, Thông tấn xã nước
Lào cũng được thành lập tại khu giải phóng tỉnh Viêng Xây, theo yêu cầu của
Đảng đối với việc báo chí trong giai đoạn mới, do ông Sixana Sisan làm Tổng
biên tập.
Ngày 01/02/1983 với sự ủng hộ của Liên Xô cũ, Đài truyền hình quốc
gia Lào được thành lập, trở thành bước chuyển mới trong giai đoạn phát triển
của thông tin đại chúng Lào cũng như trong sự nghiệp bảo vệ thành quả cách
mạng và xây dựng xã hội mới.
Hiện nay, ở Lào các cơ quan báo chí đang xuất bản gần 70 ấn phẩm.
Ngoài thủ đô Viêng Chăn tập trung nhiều cơ quan báo chí Trung ương và khu
vực, một số tỉnh còn lại đều có báo, tạp chí, đài phát thanh, đài truyền hình
riêng. Đài phát thanh được thành lập thêm, từ 14 cơ quan (năm 1995) lên tới
35 cơ quan (2015), trong đó 3 cơ quan là đài phát thanh quốc gia Lào, 33 cơ
quan còn lại đặt tại địa phương với hai hệ thống AM và FM, phát sóng chiếm
80% thời lượng. Lĩnh vực truyền hình có 32 cơ quan, trong đó có 2 cơ quan là
đài truyền hình Việt Nam, đài truyền hình đầu tư và hợp tác với tư nhân do cơ
12
- Xem thêm -