Tài liệu Quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản tại huyện hoài nhơn, tỉnh bình định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA BÙI THANH LÂM QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI KHAI THÁC HẢI SẢN TẠI HUYỆN HOÀI NHƠN, TÌNH BÌNH ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA BÙI THANH LÂM QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI KHAI THÁC HẢI SẢN TẠI HUYỆN HOÀI NHƠN, TỈNH BÌNH ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành:Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. BÙI ĐỨC KHÁNG TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tiêng tôi, số liệu được trình bày trong luận văn là trung thực và có xuất xứ rõ ràng. Các kết quả nghiên cứu của luận văn chưa được công bố trong bất kì công trình khoa học nào. Tp. Hồ Chí Minh, ngày tháng Tác giả Luận văn năm LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn với đề tài “ Quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản tại huyện Hoài Nhơn, tình Bình Định, trước hết tôi xin đặc biệt cảm ơn Thầy hướng dẫn PGS.TS Bùi Đức Kháng đã quan tâm chỉ bảo, hướng dẫn và giúp đỡ tận tình trong suốt quá trình thực hiện luận văn này. Xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc và các thầy cô Học viện Hành chính quốc gia đã tạo điều kiện để tôi hoàn thành luận văn thạc sĩ. Tôi xin cảm ơn đến Phòng Kinh tế, huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi trong quá trình hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè đã quan tâm, chia sẻ để tôi có thể nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả luận văn MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỤC LỤC DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG, HÌNH PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu ................................................................................ 2 3. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 7 4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................... 8 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................ 8 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn...................................................................... 9 7. Kết cấu luận văn ....................................................................................... 9 PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI KHAI THÁC HẢI SẢN................................................................... 10 1.1. Một số khái niệm liên quan.................................................................... 10 1.1.1 Khai thác hải sản ............................................................................ 10 1.1.2 Quản lý nhà nước ........................................................................... 12 1.1.3 Quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản ................................... 14 1.2. Cơ sở pháp lý về quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản ............ 18 1.2.1 Nghị quyết của Đảng và Chính Phủ ............................................... 18 1.2.2 Các văn bản pháp luật ..................................................................... 19 1.2.3 Công ước quốc tế mà Việt Nam ký và tham gia ............................ 20 1.3. Nội dung quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản ......................... 23 1.3.1 Xây dựng và ban hành cơ chế, chính sách quản lý khai thác hải sản................................................................................................ 23 1.3.2 Tổ chức thực hiện cơ chế, chính sách quản lý khai thác hải sản .... 29 1.3.3 Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về khai thác hải sản ... 35 1.3.4 Thanh tra, kiểm tra việc thực hiện pháp luật và xử lý vi phạm pháp luật về khai thác hải sản ............................................................................ 37 Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 38 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI KHAI THÁC HẢI SẢN TẠI HUYỆN HOÀI NHƠN, TỈNH BÌNH ĐỊNH ............ 40 2.1. Một vài nét về tự nhiên, kinh tế-xã hội của huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định ............................................................................................. 40 2.1.1. Một vài nét về tự nhiên ................................................................... 40 2.1.2. Một vài nét về kinh tế-xã hội .......................................................... 41 2.2. Thực trạng quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản tại huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định ....................................................................................... 42 2.2.1. Xây dựng và ban hành cơ chế, chính sách quản lý khai thác hải sản................................................................................................ 42 2.2.2. Tổ chức thực hiện cơ chế, chính sách quản lý khai thác hải sản .... 45 2.2.3. Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về khai thác hải sản ... 52 2.2.4. Thanh tra, kiểm tra việc thực hiện pháp luật và xử lý vi phạm pháp luật về khai thác hải sản ............................................................................ 55 2.3. Đánh giá, nhận xét ..................................................................................... 56 2.3.1. Những kết quả đạt được .................................................................. 56 2.3.2. Hạn chế ........................................................................................... 59 2.3.3. Nguyên nhân hạn chế...................................................................... 66 Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 70 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI KHAI THÁC HẢI SẢN TẠI HUYỆN HOÀI NHƠN, TỈNH BÌNH ĐỊNH. ................................................................................................................. 74 3.1. Phương hướng phát triển khai thác hải sản tại huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định ................................................................................................. 74 3.2. Một số giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản tại huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định ..................................................... 75 3.2.1 Về xây dựng và ban hành cơ chế, chính sách quản lý khai thác hải sản ............................................................................................................. 75 3.2.2. Về tổ chức thực hiện cơ chế, chính sách quản lý khai thác hải sản................................................................................................ 78 3.2.3. Về tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về khai thác hải sản................................................................................................ 81 3.2.4. Về thanh tra, kiểm tra việc thực hiện pháp luật và xử lý vi phạm pháp luật về khai thác hải sản ................................................................... 83 3.3. Một số kiến nghị với tỉnh Bình Định. ................................................... 85 Tiểu kết chương 3 .............................................................................................. 88 PHẦN KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG, HÌNH. SƠ ĐỒ: Sơ đồ 1.1: Sơ đồ bộ máy quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản ............ 34 BẢNG: Bảng 2.1: Số hồ sơ và số tiền hỗ trợ theo Quyết định 48/2010/QĐ-TTg (2011-2015) ..................................................................................................... 50 Bảng 2.2: Sản lượng khai thác hải sản và cá ngừ đại dương (2011-2015) ..... 56 Bảng 2.3: số lượng tàu, tổng công suất (2011-2015) ...................................... 57 Bảng 2.4: Số lượng tàu bị nước ngoài bắt giữ ................................................ 65 HÌNH: Hình 2.1: Bản đồ hành chính huyện Hoài Nhơn............................................. 41 Hình 2.2: Hiện tượng cát bồi lấp ..................................................................... 48 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài. Khai thác hải sản là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của huyện Hoài Nhơn, hàng năm đóng góp rất lớn vào GDP của huyện, do đó, hàng năm huyện Hoài Nhơn luôn chủ trương đẩy mạnh, thúc đẩy phát triển ngành thủy sản, trong đó, khai thác hải sản được quan tâm, đặc biệt là khai thác hải sản xa bờ. Nhờ sự quan tâm, chỉ đạo kịp thời của chính quyền địa phương, khai thác hải sản ở huyện Hoài Nhơn đạt được những thành tựu sau: Thứ nhất là số lượng tàu khai thác xa bờ tăng mạnh trong những năm qua nhờ các chính sách hỗ trợ của nhà nước, với nhiều tổ đội đoàn kết, góp phần hiện đại hóa đội tàu cá đánh bắt của huyện, thực hiện mục tiêu đẩy mạnh đánh bắt xa bờ, giảm áp lực cho khai thác hải sản ven bờ. Thứ hai là sản lượng đánh bắt ngày càng tăng từ 35000 tấn(năm 2011) lên 47890 tấn(năm 2015), chiếm tỉ trọng hàng năm trên 90% toàn ngành thủy sản. Trong đó, sản lượng cá ngừ đại dương tăng mạnh. Điều này góp phần nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống cho ngư dân. Thứ ba, cơ sở hạ tầng, hậu cần nghề cá ngày càng phát triển tạo điều kiện để đẩy mạnh khai thác hải sản theo hướng phù hợp với mùa vụ, ngư trường khai thác và thị trường tiêu thụ. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được thì vẫn còn những hạn chế trong khai thác hải sản ở huyện như sau: Thứ nhất: việc phát triển khai thác xa bờ với những chính sách đã hỗ trợ cho ngư dân mạnh dạn đổi mới, nâng cấp tàu lớn. Tuy nhiên, việc thiếu kế hoạch cụ thể nên tình trạng số lượng tàu cá lớn ngày càng nhiều, nhưng nguồn 1 lao động lại thiếu trầm trọng, thậm chí có những tàu khai thác xa bờ chỉ có 4 đến 5 người, dẫn tới thiếu hiệu quả trong khai thác. Thứ hai: Mặc dù chủ trương đẩy mạnh khai thác xa bờ, để giảm áp lực cho ven bờ, nhưng hiện nay, huyện Hoài Nhơn vẫn chưa đưa ra bất kỳ 1 quy chế nào để quản lý vùng biển ven bờ dẫn tới tình trạng khai thác quá mức hải sản ven bờ cho nên nguồn lợi hải sản ven bờ đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Điều này tác động tiêu cực đối với những ngư dân hoạt động khai thác hải sản ven bờ. Thứ ba: tình hình Biển Đông phức tạp, tình trạng ngư dân huyện Hoài Nhơn xâm phạm lãnh hải các nước, bị bắt và tịch thu tài sản diễn ra đang có chiều hướng gia tăng. Nguyên nhân một mặt là do ý thức của ngư dân chưa tốt, mặt khác là do công tác quản lý, tuyên truyền để nâng cao ý thức của huyện đối với ngư dân là thiếu hiệu quả. Trên đây là những mặt hạn chế cơ bản của tình hình khai thác hải sản ở huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định, và đây cũng là những lý do cơ bản để tác giả chọn đề tài “ Quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản tại huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định” theo hướng phát triển bền vững để làm luận văn cao học. 2. Tình hình nghiên cứu Một số công trình nghiên cứu có liên quan trực tiếp hoặc đến các khía cạnh của quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản như: Tình hình nghiên cứu trong nước - Luận án tiến sĩ kinh tế “ Quản lý kinh tế biển: kinh nghiệm quốc tế và vận dụng vào Việt Nam” của Lại Lâm Anh (2013). Đề tài này tác giả đã tiếp cận quản lý kinh tế biển theo nghĩa hẹp, tức là quản lý nhà nước đối với kinh tế biển. Trong đề tài này, tác giả chỉ ra trong quản lý kinh tế biển sẽ bao gồm 5 lĩnh vực sau: kinh tế hàng hải, khai thác khoáng sản biển, khai thác hải 2 sản, du lịch biển và các khu kinh tế biển. Đối với quản lý khai thác hải sản thì đề tài này, tác giả chỉ nêu 1 cách chung chung về chính sách phát triển ngành khai thác hải sản, cơ quan quản lý ở Trung ương, nêu ra các tồn tại cơ bản trong công tác quản lý đối với khai thác hải sản. Đề tài đã đưa ra một cách nhìn tổng quát về quản lý đối với khai thác hải sản ở Việt Nam hiện nay. Vì tiếp cận quản lý kinh tế biển với 5 lĩnh vực, cho nên, trong quá trình nghiên cứu tác giả chưa làm rõ được những vấn đề trong quản lý khai thác hải sản. - Luận văn thạc sĩ quản lý công “ Quản lý nhà nước về Biển và Hải đảo tỉnh Quảng Ngãi” của Phạm Thị Tiệp (2015). Đề tài đã đưa ra những khái niệm cơ bản về biển, hải đảo và đã chỉ ra phạm vi quản lý nhà nước về Biển, hải đảo trên 4 phạm vi: quản lý nhà nước về tài nguyên biển; quản lý nhà nước về hoạt động kinh tế trên biển và ở đảo ven biển cũng như hải đảo; quản lý nhà nước về lãnh thổ quốc gia trên biển; quản lý nhà nước về môi trường biển. Trên cơ sở đó, tác giả đã đưa ra thực trạng, cũng như những đánh giá trên 4 phạm vi này và quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản được tác giả nêu lên ở phạm vi quản lý nhà nước về hoạt động kinh tế trên biển và ở đảo ven biển cũng như hải đảo. Đề tài đã chỉ ra những nguyên nhân của tồn tại hạn chế trong công tác quản lý nhà nước về biển, hải đảo ở tỉnh Quãng Ngãi, trên cơ sở đó xây dựng lên những giải pháp mang tính thực tiễn phù hợp với thực trạng ở Quảng Ngãi. - Luận văn thạc sĩ quản lý công “ Quản lý nhà nước về kinh tế biểnđảo tại tỉnh Thanh Hóa” của Nguyễn Thanh Hà (2015). Đối với đề tài này, tác giả đã đưa ra những cơ sở lý luận về kinh tế biển, về kinh tế đảo, trong đó, khai thác hải sản là 1 lĩnh vực quan trọng nhất trong kinh tế biển-đảo hiện nay. Tác giả đã làm rõ nội dung quản lý nhà nước về kinh tế biển-đảo trên những phương diện sau: xây dựng và ban hành các chính sách quản lý; tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về kinh tế biển-đảo; phổ biến, giáo dục pháp 3 luật về kinh tế biển-đảo; tổ chức, quản lý hoạt động đào tạo bồi dưỡng nguồn nhân lực kinh tế biển-đảo; thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm trong việc thực hiện chính sách, pháp luật về kinh tế biển-đảo. Như vậy, đề tài cũng đã cho thấy được 1 cách nhìn tổng quát về tình hình kinh tế biển-đảo ở Thanh Hóa, cũng như hoạt động quản lý nhà nước trên lĩnh vực này. Quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản chỉ chiếm 1 phần nhỏ trong đề tài này, nên những vấn đề nổi trội chưa được đào sâu nghiên cứu. - “Đánh bắt qui mô nhỏ và quản lý bảo tồn tài nguyên thủy sản ở Cần Giờ, Thành phố Hồ Chí Minh ( Small-scale capture fisheries and fish conservation in Can Gio, Ho Chi Minh City)” của Nguyễn Văn Trai, Khoa Thủy sản, Đại học Nông lâm Thành phố Hồ Chí Minh, đề tài này đã chỉ ra được rằng trong khai thác thủy sản thì được chia làm 2 phân khúc là quy mô nhỏ và quy mô lớn, thông thường, quy mô nhỏ sẽ gắn với hoạt động khai thác gần bờ. Đề tài đã đề cập một số nguyên nhân cơ bản dẫn tới thực tế quản lý nghề khai thác thủy sản qui mô nhỏ ở Cần Giờ nói riêng và Việt Nam nói chung còn yếu là do cơ chế quản lý tập trung nhà nước hay nói cách khác đó là việc nhà nước là chủ thể duy nhất quản lý khai thác hải sản, tuy nhiên với nguồn lực hạn chế của cơ quan quản lý nhà nước không đáp ứng nổi việc giám sát hoạt động khai thác và với suy nghĩ nguồn lợi thủy sản là của chung nên việc ngư dân tranh nhau khai thác quá mức. Từ đó, đề tài này đã đề xuất áp dụng mô hình cùng quản lý có sự tham gia của cộng đồng vào quản lý khai thác hải sản. - “ Bài giảng quản lý khai thác thủy sản” biên soạn bởi ThS. Nguyễn Trọng Lương, Khoa Khai thác thủy sản, Đại học Nha Trang, năm 2010. Bài giảng này tập trung giới thiệu các khái niệm về quản lý khai thác thủy sản, nguồn lợi thủy sản…; chức năng của cơ quan quản lý thủy sản; các yếu tố liên quan đến khai thác thủy sản. Bên cạnh đó, cũng đề cập tới việc xây dựng 4 chính sách và kế hoạch quản lý thủy sản, các biện pháp quản lý khai thác thủy sản, quá trình thực hiện…trên thế giới. Ngoài ra, tài liệu này cũng đề cập đến đặc điểm cơ bản về nghề khai thác thủy sản nước ta, hệ thống tổ chức cơ quan quản lý nghề cá Việt Nam, công tác quản lý khai thác thủy sản ở Việt Nam. . - “Chính sách, pháp luật về quản lý biển của Canada, Trung Quốc, Nhật bản và kinh nghiệm cho Việt Nam” của Nguyễn Quang Tuyến, Đoàn Thanh Mỹ, nghiên cứu lập pháp-số 11 (tháng 6/2011). Bài viết này chỉ ra rằng, trong thời gian tới, nghề cá vẫn sẽ là nghề khai thác tài nguyên biển chủ yếu, song vấn đề đặt ra là nguồn lợi thủy sản ở vùng biển ven bờ đang có nguy cơ cạn kiệt. Trên cơ sở nghiên cứu chính sách, pháp luật về quản lý biển, trong đó có quản lý khai thác hải sản ở Canada, Trung quốc, Nhật bản, bài viết đã đưa ra một số gợi ý trong quá trình xây dựng chính sách, pháp luật về quản lý biển ở Việt Nam như:xây dựng chính sách phải mang tính toàn diện, việc tổ chức thực thi chính sách phải có lộ trình cụ thể, kế hoạch chi tiết, cần phải có cơ chế phối hợp, kết hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng với nhau… Tình hình nghiên cứu nước ngoài - Cuốn sách “ A fishery manager’s Guidebook- Management measures and their application”, được biên tập bởi Kevern L. Cochrane, Uỷ ban nghề cá của FAO (Tổ chức lương thực và nông nghiệp của Liên Hợp Quốc). Cuốn sách này là tập hợp nhiều công trình nghiên cứu được tiến hành bởi những chuyên gia trong lĩnh vực thủy sản như: + Chương 1: fisheries management, được viết bởi Kevern L. Chrane, nêu ra những nội dung như: quản lý nghề cá là gì, một số nguyên tắc trong quản lý nghề cá; Ai là người quản lý nghề cá; Kế hoạch, công cụ và chiến lược quản lý.. 5 + Chương 2: The use of technical measure in responsile fisheres: regulaton of fishing gear, viết bởi Asumnd BJORDAL. Nội dung đề cập tới một số công cụ để khai thác hiện nay và đưa ra những quy chuẩn cụ thể về từng loại công cụ để đảm bảo sự đa dạng sinh học, cũng như nguồn lợi hải sản. Cuốn sách này có tổng cộng 9 chương.. Đây là một cuốn sách rất có ích đối với quản lý khai thác thủy sản, cho ta có cách nhìn khái quát cũng như đưa ra một số phương pháp để tiến hành hoạt động quản lý có hiệu quả. + “ Fishereise Co-Management in Binh Dinh”, Peter Todd, năm 2010. Tài liệu này đã chỉ ra thực trạng của mô hình đồng quản lý nghề cá được thực hiện ở 4 khu vực của tỉnh Bình Định: Đầm Trà Ô, Đầm Thị Nại, vùng ven biển Nhơn Hải và Ghềnh Ráng. Với những thành công mang lại, tài liệu một lần nữa đã chứng minh rằng trong công tác quản lý nhà nước đối với khai thác thủy sản thì việc áp dụng mô hình đồng quản lý cần được quan tâm, chuyển dần từ nhà nước quản lý tập trung sang đồng quản lý có sự tham gia đông đảo của người dân, tổ chức. + “ Sustainable fisheries and responsible aquaculture: Aguide for USAID staff and Partners” đây là công trình được thực hiện bởi hợp tác giữa Univesity of Rhode Island/Coastal Resoures Center và USAID technical staff and partners, năm 2013. Trong tài liệu này, các tác giả đã chỉ ra rằng, trong hoạt động quản lý khai thác hải sản thì cần phải chú ý đến những nội dung sau: đồng quản lý khai thác hải sản, quản lý dựa trên sự đa dạng sinh học, quản lý phải dựa vào các quyền khai thác; quản lý được đầu ra và đầu vào của hoạt động khai thác hải sản( kiểm soát đầu ra: giới hạn kích cỡ cá đánh bắt, nghiêm cấm đánh bắt 1 số loài nhất định, giới hạn sản lượng đánh bắt; kiểm soát đầu vào: quy định về công cụ đánh bắt, cấp giấy phép khai thác hải sản, quy định thời gian và vùng đánh bắt)... những kiến thức được 6 nêu ra rất cần được các nhà quản lý nghiên cứu để đưa vào các quy định của pháp luật, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý khai thác hải sản ở nước ta. 3. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp phỏng vấn sâu: đây là phương pháp mà tác giả sử dụng nhiều trong đề tài này. Đối tượng phỏng vấn chủ yếu là các ngư dân, chủ yếu tập trung vào các chủ sở hữu của các tàu cá, bên cạnh đó, cũng phỏng vấn một số ngư dân để làm rõ thực trạng khai thác hải sản ở huyện Hoài Nhơn. Ngoài ra, đề tài cũng có phỏng vấn chuyên viên Phòng kinh tế, huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định để làm rõ thực trạng về ban hành văn bản quản lý, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật. Nội dung của các câu hỏi phỏng vấn được trình bày ở phần phụ lục. - Phương pháp phân tích, tổng hợp: trên cơ sở nghiên cứu, phân tích từng nội dụng cụ thể của nội dung quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản, tác giả đã dựa vào đó để làm cơ sở phân tích cho nội dụng về thực trạng, hạn chế, nguyên nhân của quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản tại huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định. Sau đó, tác giả đã tổng hợp các ý đã phân tích và đề xuất ra những giải pháp mang tính thực tiễn. - Phương pháp thống kê, so sánh: khai thác hải sản tại huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định có bước phát triển mạnh từ năm 2011 cho tới nơi, nhờ các chính sách hỗ trợ của nhà nước. Do đó, tác giả đã sử dụng phương pháp thống kê để đưa ra tình trạng khai thác hải sản ở huyện Hoài Nhơn như về số lượng gia tăng của tàu thuyền, sản lượng hải sản khai thác được, bên cạnh đó, tác giả cũng đã thống kê khá rõ số lượng tàu cá của huyện bị nước ngoài bắt giữ do vi phạm vùng biển của họ, tác giả tập trung thống kê số liệu trong giai đoạn từ năm 2011 tới năm 2015. 7 Sau khi thống kê, tác giả cũng đã sử dụng phương pháp so sánh giữa các năm về số lượng tàu, sản lượng, số tàu bị bắt giữ để từ đó đưa ra những nhận xét, đánh giá mang tính cụ thể và sát thực tế hơn. - Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Đây là một đề tài nghiên cứu mới, cho nên số lượng tài liệu liên quan tương đối ít, do đó, tác giả chủ yếu nghiên cứu tài liệu nước ngoài ở một số nước có nghề cá phát triển như Nhật Bản, Iceland… Bên cạnh đó, tác giả cũng đã nghiên cứu tài liệu trên cơ sở pháp lý của pháp luật Việt Nam, để từ đó đưa ra một số khái niệm cơ bản về khai thác hải sản, làm cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu về sau 4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 4.1 Mục đích nghiên cứu + Phân tích, làm rõ thực trạng về quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản tại huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định để từ đó chỉ ra những tồn tại trong hoạt động quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản. + Đưa ra các giải pháp mang tính thực tiễn để nâng cao hiệu quả khai thác hải sản tại huyện Hoài Nhơn theo hướng bền vững. 4.2 Nhiệm vụ nghiên cứu + Hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý về quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản. + Đáng giá thực trạng quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản tại huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định, làm rõ các tồn tại trong công tác quản lý nhà nước cũng như đưa ra các nguyên nhân của những tồn tại này. + Đưa ra các giải pháp mang tính thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản tại huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định trong giai đoạn hiện nay. 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 5.1 Đối tượng nghiên cứu: 8 Đề tài nghiên cứu về quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản tại huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định 5.2. Phạm vi nghiên cứu. Về không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu ở huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định Về thời gian: Luận văn sẽ tập trung nghiên cứu trong giai đoạn 20112015 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn 6.1 Ý nghĩa lý luận Hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý về quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản. 6.2 Ý nghĩa thực tiễn Đề tài sẽ đưa ra thực trạng, cũng như giải pháp để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản tại huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định, để từ đó, huyện có thể tham khảo để nâng cao hiệu quả quản lý của mình và đề xuất lên cơ quan có thẩm quyền giải quyết những vấn đề có liên quan. Bên cạnh đó, luận văn có thể được dùng làm tài liệu tham khảo cho những người muốn nghiên cứu đi sâu vào lĩnh vực này. 7. Kết cấu luận văn Luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và pháp lý về quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản. Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản tại huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định. Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với khai thác hải sản tại huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định. 9 PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI KHAI THÁC HẢI SẢN 1.1. Một số khái niệm liên quan 1.1.1 Khai thác hải sản - Hải sản: + Mặt sinh học: hải sản là một tài nguyên thiên nhiên ở biển có khả năng tái sinh và từ lâu đã là một nguồn cung cấp thực phẩm và các sản phẩm khác nhau cho con người và vật nuôi. + Theo Trung tâm kỹ thuật tài nguyên môi trường: hải sản là loại tài nguyên biển thường được đánh bắt với điều kiện tự do tiếp cận vì không có quyền sở hữu, không ai thực sự làm chủ và cũng không ngăn cấm người khác đánh bắt. + Theo wikipedia “ hải sản là bất kỳ sinh vật biển được sử dụng làm thực phẩm cho con người”. - Khai thác hải sản : Theo nghiên cứu các quy định của các quốc gia, cũng như quy định của Việt Nam về ngành thủy sản thì có lúc ghi là khai thác thủy sản, có lúc là khai thác hải sản. Do vậy, để cụ thể đối tượng, phục vụ cho việc nghiên cứu sâu hơn thì tác giả sẽ làm rõ như thế nào là khai thác thủy sản, như thế nào là khai thác hải sản. Trong ngành thủy sản của mỗi quốc gia thì sẽ có 3 trụ cột chính: hoạt động khai thác thủy sản, nuôi trồng thủy sản và chế biến thủy sản. Mỗi lĩnh vực sẽ có những đóng góp quan trọng cho kinh tế và xã hội của mỗi quốc gia. Do đó, tùy vào định hướng của mỗi nước thì sẽ có những tác động cụ thể vào 3 lĩnh vực này. Theo đó, đề tài này sẽ đi sâu vào hoạt động khai thác thủy sản mà đặc biệt tập trung phân tích hoạt động khai thác hải sản. 10 Khai thác hải sản là thuật ngữ mô tả những hoạt động đánh bắt, thu nhặt các tài nguyên sinh vật có ở biển Tại khoản 4, điều 2, Luật thủy sản 2003 quy định “ khai thác thủy sản là việc khai thác nguồn lợi thủy sản trên biển, sông, hồ, đầm, phá và các vùng nước tự nhiên khác”. [18] Theo định nghĩa của FAO, “ “capture fisheries” includes both marine and inland capture fisheries”( khai thác thủy sản bao gồm khai thác thủy sản vùng biển và khai thác thủy sản nội địa) Từ những quy định của pháp luật Việt Nam, cũng như cách hiểu theo FAO và khái niệm về “hải sản”, thì ta có thể hiểu khai thác hải sản là một hoạt động khai thác thủy sản và hoạt động khai thác này được thực hiện ở vùng biển. Bên cạnh đó, ta cũng có thể hiểu khai thác thủy sản nội địa là hoạt động khai thác thủy sản, được tiến hành trên sông, hồ, đầm, phá và các vùng tự nhiên khác Việc phân biệt giữa khai thác hải sản và khai thác thủy sản nội địa sẽ giúp cho việc quản lý tốt hơn. Bởi đặc thù khai thác hải sản sẽ khác so với khai thác thủy sản nội địa. Trong hoạt động khai thác thủy sản, thì khai thác hải sản luôn giữ vai trò quan trọng, sản lượng luôn cao hơn khai thác nội địa, bởi thế, cần phải có những chính sách, kế hoạch phát triển khác nhau. + Phân loại khai thác hải sản Hoạt động khai thác hải sản của mỗi quốc gia về cơ bản sẽ được chia thành: khai thác hải sản ven bờ và khai thác hải sản xa bờ. Tùy thuộc quy định của mỗi nước mà sẽ có những quy định khác nhau về khai thác ven bờ và khai thác xa bờ. Ví dụ tại Việt Nam, theo quy định Nghị định 33/2010 thay thế cho Nghị định 126/2006 về quản lý hoạt động khai thác thủy sản của tổ chức, cá nhân Việt Nam trên các vùng biển. Theo quy định, vùng biển nước ta được chia là 3 vùng ( vùng biển ven bờ, vùng lộng, vùng khơi), phạm vi khai 11 thác hải sản trên mỗi vùng của tàu thuyền sẽ căn cứ công suất máy chính, cụ thể như sau: + Tàu có công suất máy chính từ 90CV trở lên khai thác hải sản tại vùng khơi, không được khai thác tại vùng lộng và vùng biển ven bờ. + Tàu có công suất máy chính từ 20CV đến dưới 90CV khai thác tại vùng lộng và vùng khơi, không được khai thác tại vùng biển ven bờ. + Tàu có công suất chính dưới 20CV hoặc không lắp máy khai thác hải sản tại vùng biển ven bờ, không được khai thác tại vùng khơi và vùng lộng. Căn cứ vào điều 12, điều 13 Luật Thủy sản 2003, Việt Nam chia khai thác hải sản thành 2 loại. Tuy nhiên, việc phân loại ở Việt Nam như thế nào là khai thác hải sản xa bờ, như thế nào là khai thác hải sản ven bờ thực sự chưa rõ ràng, gây khó khăn cho việc áp dụng các quy định của pháp luật. Nhưng ta có thể tạm hiểu theo Quyết định 393/1997/QĐ-TTg:  Khai thác hải sản xa bờ hay đánh bắt xa bờ là đánh bắt ở vùng biển ngoài khơi xa, ngư trường đánh bắt tính từ 30m độ sâu nước biển, ở khu vực miền Trung là 50m, tàu đánh bắt xa bờ phải có lắp máy chính công suất từ 90CV trở lên.  Khai thác hải sản ven bờ: theo quy định về đánh bắt xa bờ, thì khai thác ven bờ có thể hiểu là khai thác hải sản tính từ mặt nước biển tới độ sâu 30m, khu vực miền Trung là 50m , tàu có công suất máy chính dưới 90CV. Việc quy định cụ thể về khai thác hải sản xa bờ và ven bờ sẽ giúp cho việc khảo sát, thống kê dễ dàng, đánh giá chính xác hơn nguồn lợi hải sản. 1.1.2 Quản lý nhà nước - Khái niệm “Quản lý” là đối tượng của nhiều ngành khoa học, vì vậy sẽ có nhiều định nghĩa “quản lý” dưới góc độ riêng của mỗi ngành khoa học. Tuy nhiên, ta có thể hiểu chung nhất, quản lý là sự tác động có định hướng lên một hệ 12