Tài liệu Quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước ở tỉnh quảng bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO …………/………… BỘ NỘI VỤ ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM HOÀNG THÚY ANH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ SỞ HẠ TẦNG KHU CÔNG NGHIỆP BẰNG NGUỒN VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO …………/………… BỘ NỘI VỤ ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM HOÀNG THÚY ANH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ SỞ HẠ TẦNG KHU CÔNG NGHIỆP BẰNG NGUỒN VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐẶNG THỊ HÀ THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận văn “Quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng vốn ngân sách ở tỉnh Quảng Bình” là công trình nghiên cứu khoa học, độc lập của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực có nguồn gốc rõ ràng. Quảng Bình, tháng năm 2017 Học viên Phạm Hoàng Thúy Anh Lời Cảm Ơn Trước hết tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc tới TS. Đặng Thị Hà đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành bản luận văn này. Tôi xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc tới ban Lãnh đạo Học viện Hành chính Quốc gia, tập thể Lãnh đạo và cán bộ Khoa Sau Đại học, cùng toàn thể quý thầy cô giáo. Tôi xin chân thành cảm ơn Sở kế hoạch và đầu tư, Cục thống kê Quảng Bình, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Quảng Bình, các cơ quan, sở ban ngành tại tỉnh Quảng Bình đã giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Học viên Phạm Hoàng Thúy Anh MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng, biểu MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC TRONG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ SỞ HẠ TẦNG KHU CÔNG NGHIỆP BẰNG NGUỒN VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC .................................................. 7 1.1. Tổng quan về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước ..................................................................... 7 1.1.1. Khái niệm và vai trò của khu công nghiệp ..................................... 7 1.1.2. Khái niệm, phân loại, đặc điểm và vai trò của cơ sở hạ tầng khu công nghiệp ............................................................................................. 11 1.1.3. Các tiêu chí phản ánh tình hình đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp ............................................................................................. 12 1.1.4. Ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp ...................................................................................................... 16 1.2. Quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng Khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước .......................................................... 19 1.2.1. Khái niệm quản lý nhà nước ......................................................... 19 1.2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước ............. 19 1.2.3. Nội dung quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước ................................. 22 1.3. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng vốn ngân sách nhà nước ở một số nước và một số tỉnh trong nước, bài học rút ra cho tỉnh Quảng Bình ................................................... 26 1.3.1. Kinh nghiệm của một số nước trên thế giới.................................. 26 1.3.2. Kinh nghiệm ở một số địa phương của Việt Nam ........................ 29 1.3.3. Bài học kinh nghiệm áp dụng cho Quảng Bình ............................ 31 Tóm tắt chương 1 ........................................................................................ 34 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ SỞ HẠ TẦNG KHU CÔNG NGHIỆP BẰNG NGUỒN VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở TỈNH QUẢNG BÌNH ............................... 35 2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội tỉnh Quảng Bình ............................ 35 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ......................................................................... 35 2.1.2. Điều kiện văn hoá - xã hội ............................................................ 37 2.1.3. Tình hình kinh tế tỉnh Quảng Bình từ năm 2011 đến năm 2015 .. 38 2.2. Thực trạng hoạt động đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước ở tỉnh Quảng Bình ........................... 41 2.2.1. Tình hình đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước ở tỉnh Quảng Bình ................................ 41 2.2.2. Hoạt động đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước ở tỉnh Quảng Bình ................................ 51 2.3. Thực trạng công tác quản lý nhà nước đối với đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước ở tỉnh Quảng Bình ............................................................................................................. 59 2.3.1. Bộ máy quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp từ nguồn vốn ngân sách nhà nước ...................................... 59 2.3.2. Xây dựng và thực thi chính sách, văn bản pháp luật về quản lý đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước .................................................................................................. 60 2.3.3. Xây dựng và thực thi chiến lược, quy hoạch, kế hoạch đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước ......................................................................................................... 61 2.3.4. Phân cấp quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước ................................. 62 2.3.5. Thanh tra, kiểm tra, giám sát quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước .... 63 2.4. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước ở tỉnh Quảng Bình ............................................................................................................. 65 2.4.1. Kết quả đạt được ........................................................................... 65 2.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân .................................................... 71 Tóm tắt chương 2 ........................................................................................ 77 Chương 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ SỞ HẠ TÂNG KHU CÔNG NGHIỆP BẰNG NGUỒN VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở TỈNH QUẢNG BÌNH ............................................................................... 78 3.1. Phương hướng nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Quảng Bình đến năm 2015, tầm nhìn đến năm 2020 .............. 78 3.1.1. Quan điểm quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước ................................. 78 3.1.2. Mục tiêu xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách ................................................................................................. 80 3.1.3. Phương hướng phát triển các ngành công nghiệp và xây dựng cơ sở hạ tầng bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước tại các khu công nghiệp ................................................................................................................. 81 3.1.4. Nhu cầu vốn đầu tư cơ sở hạ tầng khu công nghiệp ..................... 85 3.2. Giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước ở tỉnh Quảng Bình ............................................................................................................. 85 3.2.1. Nhóm giải pháp chung .................................................................. 85 3.2.2. Nhóm giải pháp về hoàn thiện quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ......................................................... 92 3.2.3. Nhóm giải pháp khác .................................................................... 95 3.3. Một số kiến nghị .............................................................................. 97 3.3.1. Kiến nghị với Thủ tướng Chính phủ ............................................. 98 3.3.2. Kiến nghị với Bộ Xây dựng .......................................................... 98 3.3.3. Kiến nghị với Bộ Kế hoạch và Đầu tư .......................................... 99 Tóm tắt chương 3 ...................................................................................... 100 KẾT LUẬN .................................................................................................. 101 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 103 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Viết đầy đủ BOT Xây dựng - Kinh doanh - Chuyển giao BQL Ban Quản lý BT Xây dựng - chuyển giao CNH Công nghiệp hóa CSHT Cơ sở hạ tầng DN Doanh nghiêp GDP Tổng sản phẩm quốc nội GPMB Giải phóng mặt bằng HĐH Hiện đại hóa HĐND Hội đồng nhân dân HTKT Hạ tầng kỹ thuật KCN Khu công nghiệp KT-XH Kinh tế xã hội NSNN Ngân sách nhà nước ODA Hỗ trợ phát triển chính thức SXKD Sản xuất kinh doanh TW Trung ương UBND Ủy ban nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU Trang Bảng: Bảng 2.1. Hiện trạng và dự kiến sử dụng đất đến năm 2020 tỉnh Quảng Bình ................ 36 Bảng 2.2. Dân số trên địa bàn tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2011- 2016…………...………38 Bảng 2.3. Tổng giá trị sản phẩm và một số chỉ tiêu khác trong tỉnh Quảng Bình theo giá hiện hành phân theo ngành kinh tế ......................................................................... 40 Bảng 2.4. Danh sách các KCN tỉnh Quảng Bình được phê duyệt Quy hoạch đến năm 2015, định hướng đến năm 2020 ............................................................................ 41 Bảng 2.5. Tình hình hoạt động các dự án trong KCN tính đến năm 2015 ...................... 49 Bảng 2.6. Tình hình hỗ trợ vốn NSNN cho phát triển hạ tầng KCN ............................. 52 Giai đoạn 2004-2015 ............................................................................................ 52 Biểu đồ: Biểu đồ 2.1. Tỷ lệ lấp đầy các KCN tỉnh tính đến năm 2015 ....................................... 50 Biểu đồ 2.2. Biểu đồ tình hình hỗ trợ vốn NSNN cho phát triển cơ sở hạ tầng khu công nghiệp giai đoạn 2004-2015 .................................................................................. 53 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn: Trong quá trình phát triển nền kinh tế xã hội, đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng mang tính then chốt, cần được xác định đi trước một bước, góp phần thúc đẩy mạnh mẽ chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tăng năng lực sản xuất, cải thiện văn minh đô thị, đóng góp quyết định vào phát triển kinh tế xã hội trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Hơn nữa, cơ sở hạ tầng hiện đại còn góp phần nâng cao chất lượng sống của người dân, thể hiện mối quan tâm của Chính phủ tới đời sống cộng đồng, là một trong các tiêu chí của một quốc gia hiện đại. Chi đầu tư xây dựng cơ bản, chi đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng là những khoản chi quan trọng của quốc gia, trong đó ch từ ngân sách nhà nước là vấn đề đáng quan tâm nhất. Quan trọng nhất ở đây chính là phải làm sao quản lý chặt chẽ nguồn vốn ngân sách nhà nước cho các khoản chi này. Trước đây, việc xây dựng cơ sở hạ tầng của Việt Nam nói chung và các địa phương nói riêng phần lớn trông chờ vào nguồn ngân sách nhà nước song vì nguồn ngân sách nhà nước luôn hạn hẹp, nên để thực hiện mục tiêu chiến lược các địa phương cần huy động các nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước. Chỉ nên coi vốn ngân sách nhà nước để xây dựng cơ sở hạ tầng là vốn “mối”. Quảng Bình là một trong các địa phương được sự hỗ trợ từ nguồn ngân sách nhà nước, việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng ở tỉnh Quảng Bình thời gian qua đã có nhiều khởi sắc, diện mạo đô thị ngày càng được đổi mới. Với lợi thế vừa có Khu kinh tế Cảng biển Hòn La, Khu kinh tế Cửa khẩu Quốc tế Cha Lo và nằm trong vùng kinh tế động lực Nam Hà Tĩnh Bắc Quảng Bình. Thời gian qua, tỉnh Quảng Bình đã chú trọng đầu tư phát triển vào các khu kinh tế, khu công nghiệp nhằm phát huy tích cực tiềm năng lợi thế của địa phương. Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Quảng Bình giai đoạn 2 2010-2020 đã được xác định: “Đẩy mạnh CNH, HĐH, phát triển kinh tế xã hội với nhịp độ cao, hiệu quả, bền vững, khai thác mọi nguồn lực và khuyến khích mọi thành phần kinh tế trong và ngoài nước, phấn đấu đến năm 2015 Quảng Bình trở thành tỉnh có nền công nghiệp chiếm tỷ trọng lớn…”. Trong chiến lược đó, Quảng Bình lựa chọn khâu đột phá tập trung phát triển công nghiệp để đưa công nghiệp là ngành trọng điểm phát triển của nền kinh tế, đây chính là một trong những giải pháp quan trọng để phát triển bền vững trong sự nghiệp CNH, HĐH. Cơ chế chính sách cho phát triển cơ sở hạ tầng khu công nghiệp của Chính phủ đã có nhiều nhưng để phù hợp với từng địa phương thì vẫn còn nhiều bất cập, đặc biệt công tác quản lý nhà nước trong đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước ở tỉnh Quảng Bình vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục. Vì lẽ đó, tỉnh Quảng Bình cần tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó hoạt động đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng các khu công nghiệp đóng có vai trò rất quan trọng, góp phần thu hút các nguồn lực của xã hội vào các khu công nghiệp. Do đó, cần hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về đầu tư các dự xây dựng cơ sở hạ tầng từ nguồn ngân sách nhà nước tại các khu công nghiệp là một nội dung quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi để thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội. Trên cơ sở thực tiễn đã nêu ở trên đây, tôi chọn đề tài: “Quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước ở tỉnh Quảng Bình” làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn: Thực tế tìm hiều chủ đề nghiên cứu thời gian gần đây ở trong và ngoài nước, có một số công trình liên quan đến quản lý nguồn vốn bằng ngân sách nhà nước, về khu công nghiệp nói chung. Có thể nêu lên một số công trình sau: 3 Luận văn thạc sĩ của Đinh Duy Trung, (2014), “ Hoàn thiện công tác quản lý đầu tư cơ sở hạ tầng bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước ở tỉnh Quảng Bình”, luận văn thạc sĩ của Đoàn Thế Hải (2016) “Quản lý đầu tư cơ sở hạ tầng bằng vốn ngân sách nhà nước ở tỉnh Bình Định” đã đưa ra các nội dung liên quan đến đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, không nghiên cứu đến vấn đề quản lý nhà nước về xây dựng cơ sở hạ tầng các khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước. Luận văn thạc sĩ của Trần Minh Hiếu, (2015), “Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách trên địa bàn thị xã Dĩ An đến năm 2020”. Luận văn là làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của quản lý nhà nước các dự án đầu tư bằng nguồn ngân sách, đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước các dự án đầu tư từ nguồn ngân sách, từ đó chỉ ra phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà nước dự án đầu tư bằng nguồn ngân sách trên địa bàn thị xã Dĩ An. Tiến sĩ Nguyễn Thị Mỹ Linh, 2016, “Thấy gì từ kinh nghiệm huy động vốn phát triển cơ sở hạ tầng của một số nước?”, Tạp chí Tài chính kỳ 2 số tháng 3/2016. Bài viết nghiên cứu thực tiễn huy động vốn phát triển cơ sở hạ tầng của Chile và Ấn Độ, bài viết rút ra một số kinh nghiệm và đề xuất khuyến nghị về chính sách giúp Việt Nam huy động hiệu quả các nguồn vốn vào phát triển cơ sở hạ tầng. Ts.Kts Nguyễn Xuân Hinh, 2017, “Quy hoạch công trình hạ tầng xã hội-Cơ sở hình thành cấu trúc Đô thị bền vững”, Tạp chí Kiến trúc số 022017. PGS.TS Trần Kim Chung, 2017, “Giải pháp vốn cho phát triển cơ sở hạ tầng gắn với tái cơ cấu đầu tư”, Tạp chí Tài chính kỳ 1 số tháng 3/2017. Bài viết đưa ra các giải pháp huy động vốn đầu tư cơ sở hạ tầng từ các nguồn vốn trong nước khác với truyền thống. 4 Như vậy, đến nay đã có nhiều nghiên cứu về khu công nghiệp về quản lý vốn đầu tư tại các khu công nghiệp, về quản lý ngân sách nhà nước. Các đề tài, nghiên cứu mới chỉ tập trung vào quản lý vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài; vào quản lý ngân sách nhà nước; về quản lý nhà nước đối với các dự án đầu tư xây dựng cơ bản nói chung; giải pháp để phát triển cơ sở hạ tầng. Chưa có đề tài, nghiên cứu nào đi sâu phân tích về tăng cường quản lý nhà nước về xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn: 3.1. Mục đích của luận văn Mục đích chung mà luận văn nghiên cứu, đó là: Hoàn thiện quản lý Nhà nước đối với đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn Ngân sách Nhà nước ở tỉnh Quảng Bình. 3.2. Nhiệm vụ của luận văn - Hệ thống hóa, bổ sung và hoàn thiện khung lý thuyết về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước và quản lý nhà nước đối với đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng bằng vốn ngân sách nhà nước. - Phân tích, đánh giá thực trạng đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng vốn ngân sách nhà nước ở tỉnh Quảng Bình. Đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước đối với đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng vốn ngân sách nhà nước ở tỉnh Quảng Bình. - Đề xuất các phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà nước nước về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật khu công nghiệp bằng vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn: 4.1. Đối tượng nghiên cứu 5 Đối tượng nghiên cứu của luận văn là: quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng các khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước. Tác giả tập trung làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về việc quản lý nhà nước dự án đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. 4.2. Phạm vi nghiên cứu + Về nội dung nghiên cứu: (1) Do chuyên ngành của luận văn là Quản lý công, vì thế nội dung nghiên cứu của luận văn sẽ tập trung vào các nội dung của quản lý nhà nước như: xây dựng quy hoạch, kế hoạch; ban hành và tổ chức thực hiện văn bản pháp luật; chính sách; kiểm tra giám sát; tổ chức bộ máy quản lý… (2) Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý của nhà nước đối với 2 giai đoạn đầu trong quá trình đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng gồm chuẩn bị đầu tư và thực hiện đầu tư. + Về không gian: Nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước về xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. + Về thời gian: Nội dung các vấn đề nghiên cứu trong luận văn được sử dụng những số liệu, tài liệu của các cơ quan chức năng có thẩm quyền trên địa bàn tỉnh Quảng Bình giai đoạn từ năm 2011-2016, giải pháp hướng tới năm 2025. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn: Phương pháp định tính và phương pháp định lượng: Kết hợp phân tích định tính và phân tích định lượng để làm sáng tỏ các vấn đề về lý luận và thực hiện cơ sở hạ tầng khu công nghiệp tỉnh Quảng Bình. Trên cơ sở đó đề ra các giải pháp về cơ chế. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn: 6 Góp phần hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về cơ sở hạ tầng kỹ thuật, vai trò của nó đối với phát triển kinh tế - xã hội tại các khu công nghiệp. Luận văn đáp ứng được các yêu cầu cơ bản của một luận văn thạc sĩ, có giá trị lý luận và thực tiễn. Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhà nước trên lĩnh vực này, góp phần đẩy nhanh quá trình xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp nhằm phát triển kinh tế- xã hội tại tỉnh Quảng Bình. Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong quản lý, chỉ đạo điều hành và tổ chức thực hiện quản lý nhà nước về xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp, nhất là tại tỉnh Quảng Bình. 7. Kết cấu của luận văn: Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, Luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở khoa học về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước. Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước ở tỉnh Quảng Bình Chương 3: Phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước ở tỉnh Quảng Bình. 7 Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC TRONG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ SỞ HẠ TẦNG KHU CÔNG NGHIỆP BẰNG NGUỒN VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 1.1. Tổng quan về đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của khu công nghiệp 1.1.1.1. Khái niệm Sự ra đời của khu công nghiệp thế giới là bắt đầu tư thế kỷ 18, khi các nước phát triển tư bản giàu có quan tâm mở rộng thương mại quốc tế, áp dụng các loại thuế quan khắt khe đối với những sản phẩm hàng hóa vào lãnh thổ của mình. Đặc biệt vào nửa cuối thế kỷ XX, các khu công nghiệp trên thế giới phát triển mạnh mẽ khi các nước chủ nghĩa tư bản đang ở trong thời cạnh tranh tìm kiếm thị trường và tranh giành phân lại thị trường thế giới. Lúc này trình độ phát triển của các nước tư bản đã ở trình độ cao, vốn có hiện tượng thừa và giá nhân công cao, khan hiếm về nguồn tài nguyên nên chi phí sản xuất cao, lợi nhuận ngày càng giảm. Trong khi đó thì ở các nước đang phát triển lại rơi vào tình trạng thiếu vốn để phát triển kinh tế, trình độ khoa học công nghệ thấp, thiếu lao động có tay nghề cao, thất nghiệp gia tăng, nền kinh tế chậm phát triển. Nguồn vốn trong nước và nguồn vốn viện trợ thì có hạn, không đáp ứng được nhu cầu phát triển kinh tế. Do đó, có điểm gặp nhau về nhu cầu phát triển kinh tế giữa các nước phát triển và các nước đang phát triển, tạo nên nhu cầu dịch chuyển vốn và công nghệ giữa các nước này với nhau. Các doanh nghiệp ở các nước phát triển tìm kiếm cơ hội đầu tư ra nước ngoài để giảm chi phí sản xuất, tận dụng lợi thế so sánh ở các nước kém phát triển hơn, có thị trường mới, nguồn 8 nguyên liệu mới. Còn vói các nước đang phát triển, với nguồn vốn đầu tư này có thể đẩy nhanh sự phát triển kinh tế của mình, có được vốn đầu tư, có được công nghệ, tiến hành nhanh hơn quá trình công nghiệp hóa. Thời gian đầu, do thiếu vốn, các cơ sở công nghiệp của các nước đang phát triển phần lớn có quy mô vừa và nhỏ, phân bố phân tán, khả năng xử lý ô nhiễm và bảo vệ môi trường kém. Dân số tăng, đất đai ngày càng hạn chế, thêm vào nữa là Chính phủ cần chi tiêu đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng để đáp ứng nhu cầu xây dựng phát triển của các doanh nghiệp đi đầu tư, làm sao có được cơ sở hạ tầng hiện đại để phát triển công nghiệp, hạn chế ô nhiễm môi trường, xử lý tốt chất thải công nghiệp, tập trung quản lý, tiết kiệm đất đai, chi phí. Đảm bảo được các yêu cầu trên, khu công nghiệp ra đời như một tất yếu khách quan. Có nhiều khái niệm về khu công nghiệp trên thế giới, tuy nhiên theo định nghĩa tại Luật Đầu tư 2014 thì khái niệm khu công nghiệp được hiểu như sau: khu công nghiệp là khu vực có ranh giới địa lý xác định, chuyên sản xuất hàng công nghiệp và thực hiện dịch vụ cho sản xuất công nghiệp. [24] 1.1.1.2. Đặc điểm của khu công nghiệp Việc thành lập các khu công nghiệp có tác động nhiều mặt đối với sự phát triển kinh tế-xã hội của đất nước như tổ chức cơ cấu lại kinh tế của vùng lãnh thổ, bố trí dân cư, bảo vệ môi trường, nâng cao mức sống nhân dân, phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật và xã hội cho khu vực. Khu công nghiệp có những đặc điểm cơ bản sau đây: - Là khu vực tập trung nhiều doanh nghiệp, xí nghiệp công nghiệp trong một khu vực có ranh giới rõ ràng, sử dụng chung kết cấu hạ tầng như hệ thống cung cấp điện, nước; chung hệ thống xử lý nuớc thải, khí thải và các loại chất thải khác; chung giá thành sử dụng cơ sở hạ tầng và các dịch vụ liên quan. Ðầu ra của các doanh nghiệp còn có thể gắn bó với nhau như sản phẩm 9 của nhà máy này còn là linh kiện phụ tùng cho sản phẩm của nhà máy kia, hoặc là nguyên liệu cho nhà máy kia…Vì vậy, các xí nghiệp này tiết kiệm tối đa chi phí sản xuất, hạ giá thành của sản phẩm, cũng chính là tiết kiệm được chi phí cho xã hội. - Các doanh nghiệp trong khu công nghiệp được hưởng quy chế riêng và ưu đãi riêng theo quy định của Chính phủ và cơ quan địa phương sở tại, có chính sách kinh tế đặc thù, ưu đãi nhằm thu hút vốn đầu ưu nước ngoài, tạo môi trường đầu tư thuận lợi hấp dẫn cho phép các nhà đầu tư nước ngoài sử dụng những phạm vi đất đai nhất định trong khu công nghiệp để thành lập các nhà máy, xí nghiệp, các cơ sở kinh tế, dịch vụ với những ưu đãi về thủ tục xin phép và thuê đất, miễn hoặc giảm thuế. - Nguồn vốn xây dựng cơ sở hạ tầng được kêu gọi đầu tư từ vốn trong và ngoài nước. - Việc hình thành các khu công nghiệp tạo nên sự liên kết với các cơ sở kinh tế trong nước, có tác dụng lan toả trước hết là khu vực xung quanh khu công nghiệp. - Sản phẩm của các nhà máy, doanh nghiệp trong khu công nghiệp chủ yếu dành cho xuất khẩu, hướng ra thị trường thế giới. Tuy nhiên để tăng thu ngoại tệ bằng cách giảm tối đa việc nhập khẩu các loại máy móc thiết bị và hàng hoá tiêu dùng, các nhà sản xuất trong khu công nghiệp cũng rất quan tâm đến việc sản xuất hàng hoá có chất lượng cao nhằm thay thế hàng nhập khẩu. - Mọi hoạt động kinh tế trong khu công nghiệp trực tiếp chịu sự chi phối của cơ chế thị trường và diễn biến của thị trường quốc tế. Do dó, cơ chế quản lý kinh tế trong khu công nghiệp lấy điều tiết của thị trường làm chính. - Khu công nghiệp là mô hình tổng hợp phát triển kinh tế với nhiều thành phần nhiều hình thức sở hữu khác nhau cùng tồn tại: doanh nghiệp có 10 vốn đầu tư nước ngoài dưới hình thức 100% vốn đầu tư nước ngoài, hợp đồng, hợp tác kinh doanh, doanh nghiệp liên doanh và doanh nghiệp vốn 100% vốn trong nước. - Hoạt động trong khu công nghiệp sẽ là các tổ chức pháp nhân và các cá nhân trong và ngoài nước tiến hành theo các điều kiện bình dẳng. 1.1.1.3. Vai trò của khu công nghiệp - Thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước để phát triển nền kinh tế. khu công nghiệp với đặc điểm là nơi được đầu tư cơ sở hạ tầng hoàn chỉnh, đồng bộ, hiện đại và thu hút các nhà đầu tư cùng đầu tư trên một vùng không gian lãnh thổ do vậy đó là nơi tập trung và kết hợp sức mạnh nguồn vốn trong và ngoài nước. - Đẩy mạnh xuất khẩu, tăng thu và giảm chi ngoại tệ và góp phần tăng nguồn thu ngân sách. Sự phát triển các khu công nghiệp có tác động rất lớn đến quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa hướng về xuất khẩu. Hàng hóa sản xuất ra từ các khu công nghiệp chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng số lượng hàng hóa xuất khẩu của địa phương và của cả nước. Ngoài ra, các khu công nghiệp cũng đóng góp đáng kể vào việc tăng nguồn thu ngân sách cho các địa phương và đóng góp chung cho nguồn thu của quốc gia. - Tiếp nhận kỹ thuật, công nghệ tiên tiến, phương pháp quản lý hiện đại và kích thích sự phát triển các ngành công nghiệp phụ trợ và doanh nghiệp trong nước. Việc tiếp cận và vận dụng linh hoạt kỹ thuật, công nghệ tiên tiến vào điều kiện cụ thể của từng quốc gia là một trong những giải pháp mà các nước đang phát triển áp dụng nhằm rút ngắn thời gian của quá trình công nghiệp hóa. Sự có mặt của các tập đoàn công nghiệp, các tập đoàn đa quốc gia, các công ty có uy tín trên thế giới trong các khu công nghiệp cũng là một tác nhân thúc đẩy phát triển công nghiệp phụ trợ theo hướng liên doanh, liên