Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Quản lý nhân sự trong công ty thiết bị tin học trường giang...

Tài liệu Quản lý nhân sự trong công ty thiết bị tin học trường giang

.DOC
20
75
146

Mô tả:

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 A PhÇn më ®Çu §êng lèi ®æi míi do §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI ®· ®em l¹i nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ vÒ kinh tÕ vµ ®îc sù æn ®Þnh chÝnh trÞ ,x· héi . NÕu nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nh bõng tØnh sau mét giÊc ngñ l©u, tèc ®é t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ æn ®Þnh ë møc ®é cao c¸c n¨m sau ®ã. §Æc biÖt víi sù chÝnh thøc thõa nhËn vai trß cña mét sè thµnh phÇn kinh tÕ míi ®· lµm cho khu vùc kinh tÕ nµy trë nªn s«i ®éng, gãp phÇn to lín vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc. Tuy nhiªn trong mét vµi n¨m gÇn ®©y tríc t×nh h×nh thÞ trêng thÕ giíi trong níc còng vÊp ph¶i nh÷ng khã kh¨n. §øng tríc vÊn ®Ò ®ã §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· cã c¸c chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh hîp lý. ViÖc ¸p dông chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i. Th«ng tho¸ng, ®· thu hót khèi lîng lín vèn ®Çu t níc ngoµi lµm cho thÞ trêng trong níc ®a d¹ng vµ s«i ®éng h¬n. Ngµy cµng cã nhiÒu c¸c c«ng ty liªn doanh víi m« h×nh hiÖn ®¹i xuÊt hiÖn ho¹t ®éng ë thÞ trêng néi ®Þa. ChÝnh ®iÒu nµy cã t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn m« h×nh Doanh nghiÖp Nhµ níc ta. Tù do héi nhËp vµ ph¸t triÓn ®· béc lé nh÷ng yÕu ®iÓm cña c¸c m« h×nh Doanh nghiÖp trong níc, trong viÖc c¹nh tranh dµnh dËt thÞ trêng. §øng tríc t×nh h×nh ®ã mét c©u hái ®Æt ra trong ®Çu c¸c nhµ qu¶n lý lµ " lµm c¸ch nµo ®Ó dµnh l¹i søc m¹nh thÞ trêng tõ c¸c tæ chøc, c«ng ty, tËp ®oµn níc ngoµi ®ang ngµy cµng nhiÒu x©m nhËp vµo thÞ trêng néi ®Þa. §iÒu ®ã chØ cã thÓ thùc hiÖn ®îc khi chóng ta chuyÓn ®æi tõ c¸c m« h×nh Doanh nghiÖp Nhµ níc cò ho¹t ®éng, kh«ng hiÖu qu¶, thiÕu tÝnh n¨ng ®éng sang mét m« h×nh míi ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n, cã tÝnh g¾n kÕt chÆt chÏ h¬n. §ã lµ m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi rÊt réng, víi lîng kiÕn thøc cßn h¹n chÕ cña mét sinh viªn .Em kh«ng cã tham väng ®i s©u lµm râ tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn m« h×nh trªn. Trong ®Ò ¸n nµy em chØ tËp nghiªn cøu hai vÊn ®Ò chÝnh. I. B¶n chÊt m« h×nh cña c«ng ty mÑ c«ng ty con II. ¦u nhîc ®iÓm cña m« h×nh 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 B - PhÇn lý luËn chung I. B¶n chÊt Nh ta ®· biÕt cïng víi tiÕn tr×nh ®æi míi chung cuéc ®Êt níc, trong nh÷ng n¨m qua 1994-1995, mét lo¹t tæng c«ng ty m¹nh ®· thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh 91/TTg cña Thñ tíng ChÝnh phñ (gäi t¾t lµ Tæng c«ng ty 91) Thùc tiÔn ho¹t ®éng nh÷ng n¨m qua cho thÊy m« h×nh Tæng c«ng ty 91 cã nh÷ng u ®iÓm nhng tån t¹i c¹nh nã lµ nh÷ng nhîc ®iÓm. Thø nhÊt, c¸c Tæng c«ng ty Nhµ níc hiÖn nay chñ yÕu thµnh lËp dùa trªn tËp hîp c¸c Doanh nghiÖp Nhµ níc, cha thùc sù lµ mét thÓ thèng nhÊt cha ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra lµ t¹o sù liªn kÕt kinh tÕ, g¾n bã víi lîi Ých, thÞ trêng trong néi bé Tæng c«ng ty ®Æc biÖt lµ quan hÖ gi÷a Tæng c«ng ty víi c¸c Doanh nghiÖp tµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp Ýt g¾n kÕt vÒ quy tr×nh c«ng nghÖ, nªn lµm gi¶m hiÖu lùc ®iÒu hµnh, n¨ng lùc c¹nh tranh, vµ tËn dông c«ng suÊt c¬ së vËt chÊt vèn vµ tµi s¶n Nhµ níc hiÖn cã. QuyÒn qu¶n lý cña nguån vèn cña Nhµ níc quyÒn ph©n giao, ®iÒu hoµ vèn chung cña néi bé Tæng c«ng ty thuéc héi ®ång qu¶n trÞ vµ quyÒn sö dông giao cho c¸c Doanh nghiÖp thµnh viªn cha ph©n tÝch râ, nhÊt lµ quyÒn tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô ®èi víi qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn tµi s¶n cña Nhµ níc Thø hai, c¸c liªn kÕt vÒ tµi chÝnh tuy ®· ®îc quy ®Þnh, mét sè liªn kÕt trong mét sè Tæng c«ng ty ®îc h×nh thµnh hiÖn cã 5 Tæng c«ng ty ®· thµnh lËp lµ C«ng ty Tµi chÝnh nhng cha ph¸t huy ®îc t¸c dông c¶ vÒ trî gióp s¶n xuÊt vµ ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n viÖc thµnh lËp c¸c quü tËp trung ®Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t, c¬ cÊu s¶n xuÊt kinh doanh cha ®îc thiÕt lËp (quü ph¸t triÓn s¶n xuÊt, nép khÊu hao c¬ b¶n tËp trung…) ®Òu dÉn ®Õn khã kh¨n cho viÖc ®Èy m¹nh h×nh thµnh tËp ®oµn kinh doanh theo m« h×nh kiÓu c«ng ty mÑ c«ng ty con . ChØ chuyÓn ®æi sang m« h×nh nµy n¬i cã thÓ kh¾c phôc nh÷ng nhîc ®iÓm trªn cã ý kiÕn cho r»ng "nªn x©y dùng mèi quan hÖ gi÷a Tæng C«ng ty víi c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn theo m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con g¾n kÕt víi nhau vÒ tµi chÝnh, thay v× b»ng mÖnh lÖnh hµnh chÝnh nh tríc ®©y. Tæng c«ng ty víi vai trß lµ c«ng ty mÑ dïng vèn ®îc giao ®Çu t vµo c¸c c«ng ty thµnh viªn víi vai trß lµ c«ng ty con n¾m quyÒn qu¶n lý mét sè kh©u then chèt". 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Th× thùc chÊt m« h×nh C«ng ty mÑ - C«ng ty con lµ g× ? chóng ta cÇn nhËn thøc vÒ m« h×nh nµy nh thÕ nµo. §¶ng ta ®· ®Ò ra chñ tr¬ng, ho¹ch ®Þnh nh÷ng s¸ch lîc ®Ó ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh lét x¸c cña Tæng c«ng ty 1. Thùc chÊt m« h×nh C«ng ty mÑ - C«ng ty con C«ng ty mÑ - C«ng ty con theo tiÕng anh lµ Holding company and SubSidiaries company dÞch sang tiÕng viÖt. Tuy thÕ Holding Company lµ c«ng ty n¾m vèn, Subsidiaries Company lµ c«ng ty nhËn vèn. Muèn ®a ®îc kh¸i niÖm hoµn toµn chÝnh x¸c vÒ m« h×nh nµy lµ vÊn ®Ò kh«ng dÔ dµng bëi m« h×nh nµy kh«ng hÒ nhÊt qu¸n theo mét h×nh thøc nhÊt ®Þnh. Nãi thêng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt, trong mçi lo¹i h×nh kinh doanh, bªn c¹nh ®ã víi ®Æc ®iÓm lîi thÕ cña tõng quèc gia mµ m« h×nh nµy cã sù thay ®æi, ®èi víi níc ta cïng víi tiÕn tr×nh ®æi míi vµ ph¸t triÓn cña thÕ giíi, nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña m« h×nh nªn trong héi nghÞ lÇn thø 3 Ban chÊp hµnh Trung ¦¬ng §¶ng kho¸ IX ®· ®a ra mét sè chñ tr¬ng x©y dùng c¸c Doanh nghiÖp Nhµ níc theo m« h×nh trªn nhng còng cã nh÷ng sù thay ®æi t¬ng øng phï hîp víi hoµn c¶nh cña ®Êt níc. Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam, Tæng c«ng ty c«ng nghiÖp tµu thuû ViÖt Nam ®ang ®îc thÝ ®iÓm thùc hiÖn m« h×nh Tæng c«ng ty tham gia gãp vèn víi c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. C«ng ty constexim tuy chØ lµ mét Doanh nghiÖp Nhµ níc ®éc lËp nhng do ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ®Æc thï còng ®ang thÝ ®iÓm m« h×nh nµy. §Æc biÖt h¬n ViÖn m¸y vµ dông cô c«ng nghiÖp còng ®ang nghiªn cøu ®Ó xin ®îc thÝ ®iÓm m« h×nh viÖn nghiªn cøu víi c¸c c«ng ty thµnh viªn, theo ®ã nh»m t¹o ra g¾n kÕtgi÷a nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ, ®µo t¹o víi øng dông vµo s¶n xuÊt vµ chuyÓn giao nhanh s¶n phÈm khoa häc - c«ng nghÖ ra thÞ trêng. Cßn nhiÒu Doanh nghiÖp Nhµ níc kh¸c do ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh còng ®ang rÊt quan t©m nghiªn cøu m« h×nh nµy VËy m« h×nh C«ng ty mÑ - C«ng ty con lµ g× ? cã thÓ kh¸i qu¸t nh÷ng nÐt chÝnh vÒ C«ng ty mÑ - c«ng ty con lµ mét h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh ®îc thùc hiÖn bëi sù liªn kÕt nhiÒu ph¸p nh©n kinh doanh nh»m hîp nhÊt c¸c nguån lùc cña mét nhãm Doanh nghiÖp ®ång thêi thùc hiÖn sù ph©n c«ng, hîp t¸c vÒ chiÕn lîc dµi h¹n còng nh kÕ ho¹ch ng¾n h¹n trong s¶n xuÊt kinh doanh gi÷a c¸c Doanh nghiÖp ®Ó t¹o 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ra søc m¹nh chung vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng. Sù liªn kÕt gi÷a c«ng ty mÑ vµ c¸c c«ng ty con lµ liªn kÕt vÒ vèn. H×nh thøc liªn kÕt lµ cã mét c«ng ty mÑ gi÷a vai trß trung t©m ®Çu t vèn vµo c¸c c«ng ty con. Theo ®ã chi phèi c«ng ty con theo nhiÒu cÊp ®é tuú theo tû lÖ vèn ®Çu t vµo c¸c c«ng ty con ®ã. Møc ®é ®Çu t vèn cña c«ng ty mÑ vµo c¸c c«ng ty con cã thÓ lµ ®Çu t 100% vèn, ®Çu t gi÷ cæ phÇn chi phèi c¸c Doanh nghiÖp lµ c«ng ty con tham gia liªn kÕt theo m« h×nh nµy lµ nh÷ng ph¸p nh©n ®Çy ®ñ liªn kÕt víi c«ng ty mÑ theo nhiÒu møc ®é, chÆt chÏ, võa chÆt chÏ vµ kh«ng chÆt chÏ, th«ng qua sù chi phèi vèn ph©n c«ng vµ hîp t¸c cña c«ng ty mÑ khi ®ã c«ng ty mÑ víi t c¸ch thùc hiÖn quyÒn chñ së h÷u quyÕt ®Þnh vÒ c¬ cÊu tæ chøc, qu¶n lý chñ yÕu, tËp trung quyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh vèn ®iÒu lÖ, chuyÓn nhîng mét phÇn hoÆc toµn bé vèn ®iÒu lÖ cho c«ng ty kh¸c. QuyÕt ®Þnh dù ¸n ®Çu t theo quy ®Þnh cña Nhµ níc quyÕt ®Þnh néi dung söa ®æi bæ sung. §iÒu lÖ c«ng ty mÑ - c«ng ty con gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty con duyÖt b¸o c¸o quyÕt to¸n hµng n¨m. QuyÕt ®Þnh viÖ x©y dùng lîi nhuËn cña c«ng ty con. Tuy nhiªn c«ng ty con vÉn lµ mét Doanh nghiÖp thµnh viªn cã t c¸ch ph¸p nh©n ®éc lËp. Th«ng qua viÖc ®Çu t khèng chÕ cæ phÇn, gãp cæ phÇn, c«ng ty mÑ cö ngêi ®¹i phÇn vèn gãp ®Ó tham gia héi ®ång qu¶n trÞ cña c¸c c«ng ty con C¸c c«ng ty con thuéc tæng liªn kÕt chÆt chÏ cã thÓ tham gia gãp vèn tµi s¶n h×nh thµnh c¸c c«ng ty con cña m×nh gäi lµ c«ng ty ch¸u C«ng ty mÑ C«ng ty con C«ng ty ch¸u C«ng ty ch¸u C«ng ty con C«ng ty ch¸u C«ng ty ch¸u Tuy nhiªn c«ng ty mÑ cã thÓ kh«ng cho phÐp c«ng ty con thuéc tæng liªn kÕt kh«ng chÆt chÏ gãp vèn ®Ó thµnh lËp c«ng ty ch¸u nh»m tr¸nh sù rèi lo¹n quyÒn qu¶n lý tµi s¶n. 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Nhê c¬ chÕ gãp vèn linh ho¹t, h×nh thµnh mèi biÓu hiÖn gi÷a c«ng ty mÑ víi c¸c c«ng ty con còng nh gi÷a c¸c c«ng ty víi c¸c c«ng ty con còng nh gi÷a c¸c c«ng ty con víi nhau ®Ó h×nh thµnh mét chÝnh thÓ thèng nhÊt h÷u c¬ c¸c ph¸p nh©n Doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo chiÕn lîc ph¸t triÓn chung nhÊt ®Þnh vµ ®ã còng lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh doanh. Sau nµy kinh nghiÖm cña nhiÒu níc cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn cho thÊy nhiÒu Doanh nghiÖp ®· rÊt thµnh c«ng trong viÖc sö dông c¬ chÕ gãp vèn ®Ó hoµn thµnh tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh ph¸t triÓn nhanh chãng víi quy m« vµ n¨ng lùc ngµy cµng lín m¹nh. 2. C¸c lo¹i m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con HiÖn nay trªn thÕ giíi cã hai lo¹i h×nh c¬ b¶n 2.1. Lo¹i chñ thÓ : Lo¹i nµy do mét ®¬n vÞ cã tiÒm lùc vèn, c«ng nghÖ m¹nh nhÊt lµ c«ng ty mÑ, tËp hîp nhiÒu c«ng ty ®¬n vÞ nhá h¬n díi sù ®iÒu tiÕt cña c«ng ty mÑ thµnh tËp ®oµn. Lo¹i h×nh chñ thÓ do ®¬n vÞ lín nhÊt n¾m quyÒn chØ huy tuyÖt ®èi, c¸c thµnh viªn cã 3 khèi chÝnh. Khèi trung t©m gåm cã c«ng ty mÑ bé phËn sù nghiÖp, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt tÊt nhiªn tËp ®oµn sÏ cã nhiÒu bé phËn sù nghiÖp vµ c¸c ®¬n vÞ nhng nhÊt thÓ ho¸ vÒ lîi nhuËn, cïng mét ph¸p nh©n, c¸c bé phËn sù nghiÖp lµ trung t©m lµm ra lîi nhuËn, ®îc uy quyÒn kinh doanh ®¬n vÞ chØ lo s¶n xuÊt tËp ®oµn lo vèn vµ ®Çu t. NhËt B¶n vµ Hµn Quèc, sö dông h×nh thøc nµy kh¸ phæ biÕn khoãi thø hai gåm mét hay nhiÒu ®¬n vÞ c«ng ty cã vèn ®Çu t tû lÖ cao c¶u tËp ®oµn, hä cã quyÒn ph¸p nh©n. Khèi thø ba gåm nh÷ng ®¬n vÞ cña c«ng ty mÑ. Khèi thø hai vµ ba møc khèng chÕ cña tËp ®oµn t¨ng dÇn nhng ph¶i phô thuéc vµo nhau ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn dùa vµo søc m¹nh cña khèi trung t©m,c¸c tËp ®oµn khi ¸p dông h×nh thøc nµy cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: - Khèi hai vµ ba thêng cã mÊy chôc d¬n vÞ, ngoµi nhiÖm vô cung cÊp cho khèi mét cña tËp ®oµn, hä cßn kinh doanh c¶ mÆt hµng kh¸c ®èi víi kh¸ch hµng ®a d¹ng h¬n. - C«ng ty mÑ thêng s¶n xuÊt kinh doanh da d¹ng s¶n phÈm dÞch vô chuyªn m«n ho¸ cao, thêng chiÕm tû lÖ doanh thu kho¶ng 70-80% cña tËp ®oµn 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 - Khèi trung t©m vµ tËp ®oµn trung, mét tæng doanh thu gi¸ c¶, c¸c sè liÖu do c«ng ty mÑ cung cÊp thèng nhÊt. 2.2. Lo¹i qu¶n lý: §¬n vÞ n¾m cæ phÇn lín nhÊt cña c«ng ty mÑ n¾m quyÒn chØ huy, ®iÒu phèi c¸c thµnh viªn lµ c¸c ®¬n vÞ cã quyÒn ph¸p nh©n riªng tËp ®oµn trong tËp ®oµn. Trong lo¹i h×nh "qu¶n lý" còng h×nh thµnh ba khèi chÝnh. Khèi tËp trung gåm c«ng ty mÑ lµ tæng hµnh tr×nh cã ph¸p nh©n ®éc lËp víi nhiÖm vô chÝnh lµ qu¶n lý khèng chÕ c¸c thµnh viªn trong khèi trung t©m cã quyÒn ph¸p nh©n nhng do c«ng ty mÑ chi phèi qu¶n lý, khèi th hai lµ c¸c ®¬n vÞ ®éc lËp nhng cã cæ phÇn chi phèi cña khèi trung t©m, lo¹i h×nh nµy kh«ng phæ biÕn ë c¸c tËp ®oµn lín. C¸c tËp ®oµn khi ¸p dông h×nh thøc nµy cã ®Æc ®iÓm sau: - Chøc n¨ng qu¶n lý vµ s¶n xuÊt t¸c biÖt, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt cã quyÒn ph¸p nh©n riªng thêng sè lîng ®¬n vÞ kh«ng nhiÒu - C«ng ty mÑ lo qu¶n lý, ®Çu t, kinh doanh tµi chÝnh. Do bé phËn qu¶n lý kh«ng trùc tiÕp lµm ra lîi nhuËn, c¸n bé nªn chØ v¹ch ra chiÕn lîc vµ chØ ®¹o thùc hiÖn. - XuÊth iÖn ®èi ngo¹i c¸c sè liÖu cña tËp ®oµn kh«ng ph¶i lµ sè liÖu cña c«ng ty mÑ Tuy nhiªn sang song tån t¹i trong c¸c m« h×nh trªn lµ ba lo¹i h×nh c«ng ty mÑ 3. C¸c lo¹i h×nh c«ng ty mÑ - mèi liªn kÕt c«ng ty mÑ c«ng ty con th«ng qua h×nh thøc nµy 3.1. C«ng ty mÑ tµi chÝnh ChØ thùc hiÖn chøc n¨ng ®Çu t v«nø vµo c¸c c«ng ty con mµ kh«ng tæ chøc c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau. §©y chÝnh lµ m« h×nh liªn kÕt vÒ vèn c¸c c«ng ty mÑ ph¶i lµ nh÷ng c«ng ty cã tiÒm lùc tµi chÝnh to lín ®îc h×nh thµnh th«ng qua con ®êng nhÊt thÓ ho¸ kinh doanh b»ng c¸ch th«n tÝnh s¸t nhËp xo¸ bá t c¸ch ph¸p nh©n cña mét sè Doanh nghiÖp. C¸c c«ng ty mÑ kiÓu nµy thêng lµ c¸c c«ng ty tµi chÝnh hoÆc c¸c Ng©n hµng thùc hiÖn viÖc ®a d¹ng ho¸ ®Çu t vµo nhiÒu lo¹i h×nh kinh doanh kh¸c nhau chñ yÕu chØ tËp trung vµo viÖc gi¸m s¸t tµi chÝnh víi môc tiªu lµ nhËn ®îc nhiÒu cæ tøc tõ ho¹t ®éng ®Çu t ®ã vµ khi cã thêi c¬ 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 th× b¸n l¹i cæ phiÕu ®Ó kiÕm lêi. C«ng ty mÑ chØ thùc hiÖn quyÒn l·nh ®¹o ®èi víi c«ng ty con b»ng viÖc ®a ra c¸c quyÕt s¸ch vÒ nh©n lùc, vËt lùc, s¶n xuÊt cung øng tiªu thô, s¶n phÈm…®¬n cø thùc hiÖn theo m« h×nh liªn kÕt nµy lµ c¸c Doanh nghiÖp cña Hµn Quèc nh Sam Sung, Daewo c¸c tËp ®oµn cña Trung Quèc nh Liem sioe liong tËp ®oµn lÊy ng©n hµng lµm trung t©m ë NhËt B¶n nh Fuji, Mitsubishi, Sahua. 3.2. C«ng ty mÑ kinh doanh Th«ng thêng lµ thùc hiÖn kinh doanh ë mét ngµnh nghÒ nµo ®ã mµ s¶n phÈm cã cÊu t¹o nhiÒu cÊp, nhiÒu bé phËn vµ mét ho¹t ®éng kinh doanh nßng cèt, c«ng ty mÑ lµ Doanh nghiÖp ®Çu tµu trong lÜnh vùc kinh doanh ®ã. M¹nh vÒ vèn tµi s¶n cã tiÒm n¨ng lín vÒ c«ng nghÖ vµ c«ng nh©n kü thuËt cã nhiÒu uy thÕ trong viÖc thùc hiÖn vµ c¸c dù ¸n lín. Thùc hiÖn chøc n¨ng lµ trung t©m x©y dùng chiÕn lîc nghiªn cøu ph¸t triÓn, huy ®éng vµ ph©n bæ vèn ®Çu t ®µo t¹o nh©n lùc, s¶n xuÊt l¾p r¸p nh÷ng s¶n phÈm næi tiÕng ®éc ®¸p ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ ®èi ngo¹i tæ chøc ph©n c«ng giao viÖc cho c¸c c«ng ty con trªn c¬ së hîp ®ång kinh tÕ. Nh vËy, c«ng ty mÑ võa thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh võa ®Çu t vèn vµo c¸c c«ng ty con kh¸c, võa lµ ®¬n vÞ kinh doanh võa cã chøc n¨ng chØ ®¹o, hîp t¸c víi c¸c c«ng ty con vÒ thÞ trêng kü thuËt vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn. §©y lµ m« h×nh kh¸ thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn Doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay VÝ dô c«ng ty xe h¬i Honda cã 168 Doanh nghiÖp nhËn thÇu kho¸n cÊp 1, 4700 Doanh nghiÖp nhËn thÇu kho¸n cÊp 2, 31.600 Doanh nghiÖp thÇu kho¸n cÊp 3. TËp ®oµn volvo víi c«ng ty mÑ volvo ®îc thµnh lËp n¨m 1927 ®Õn nay ho¹t ®éng kinh doanh 6 lÜnh vùc cã 73 c«ng ty trùc thuéc, sù phèi hîp vµ kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña c«ng ty mÑ víi c¸c c«ng ty con, c«ng ty ch¸u ®îc thùc hiÖn chÆt chÏ, th«ng qua chiÕn lîc s¶n phÈm vµ kÕ ho¹ch kinh doanh ®ång bé tõ trªn xuèng díi c«ng ty mÑ tham gia gãp vèn cæ phÇn, trî gÝup vÒ mÆt kü thuËt, ®µo t¹o c¸n bé ….sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c trong néi bé tËp ®oµn rÊt cô thÓ. 3.3. C«ng ty mÑ lµ c¬ quan nghiªn cøu khoa häc, m« h×nh liªn kÕt gi÷a nghiªn cøu khoa häc víi s¶n xuÊt kinh doanh Theo d¹ng nµy, c«ng ty mÑ thêng lµ nh÷ng trung tÇm nghiªn cøu øng dông lín, lÊy viÖc ph¸t triÓn c«ng nghÖ míi lµ ®Çu mèi cho sù liªn 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 kÕt - c¸c c«ng ty con lµ nh÷ng ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh cã chøc n¨ng øng dông nhanh kÕt qu¶ nghiªn cøu c«ng nghÖ míi cu¶ c«ng ty mÑ biÕn nã thµnh s¶n phÈm cã u thÕ thÞ trêng, n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¶ tËp ®oµn chÝnh ë kh¶ n¨ng liªn kÕt, tõ nghiªn cøu ®Õn øng dông. M« h×nh nµy thêng ¸p dông ë c¸c ngµnh thùc phÈm nh tËp ®oµn ChÊn Quèc ë Trung Quèc chuyªn nghiªn cøu s¶n xuÊt vµ ph©n phèi thuèc chèng ung th. Tuy c¸c d¹ng liªn kÕt gi÷a c«ng ty mÑ víi c«ng ty con dùa trªn nh÷ng nÒn t¶ng kh¸c nhau, phï hîp víi tõng h×nh thøc s¶n phÈm kh¸c nhau song suy cho cïng ®Òu lµ sù chi phèi bëi yÕu tè tµi s¶n, trong ®ã bao gåm c¶ tµi s¶n h÷u h×nh, x¸c ®Þnh b»ng lîng nh së h÷u c«ng nghÖ, uy tÝn s¶n phÈm thÞ trêng. Søc m¹nh chi phèi cña c«ng ty mÑ phô thuéc vµo rÊt nhiÒu kh¶ n¨ng n¾m gi÷ cña c¸c nguån tµi s¶n v« h×nh cã t¸c dông hç trî rÊt hiÖu qu¶, t¹o c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó cñng cè, t¨ng cêng quan hÖ hîp t¸c vµ lîi Ých kinh tÕ gi÷a c«ng ty mÑ vµ c«ng ty con. C«ng ty mÑ ngîc l¹i cßn cã nh÷ng lîi thÕ vÒ mÆt lao ®éng, tµi nguyªn thÞ trêng…khi c¸c c«ng ty ë nh÷ng níc cã lîi thÕ vÒ viÖc ®Èy m¹nh ®Çu t ra níc ngoµi cña c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia. 4. ChuyÓn ®æi tæng c«ng ty Nhµ níc thµnh c«ng ty mÑ - c«ng ty con Tæng c«ng ty Nhµ níc muèn chuyÓn sang ho¹t ®éng theo c«ng ty mÑ - c«ng ty con tríc hÕt ph¶o lùa chän mét Doanh nghiÖp ®ãng vai trß lµ c«ng ty mÑ vµ c¸c Doanh nghiÖp ®ãng vai trß lµ c«ng ty con. §èi víi Doanh nghiÖp t nh©n ®¬n së h÷u hoÆc ®a së h÷u viÖc trë thµnh c«ng ty mÑ hoÆc c«ng ty con mang tÝnh chÊt tù ph¸t. Mét Doanh nghiÖp b»ng mét ph¬ng thøc nµo ®ã nh mua ®a sè cæ phÇn hoÆc n¾m vÒ c«ng nghÖ, thÞ trêng….mµ chi phèi mét Doanh nghiÖp kh¸c th× sÏ trë thµnh c«ng ty mÑ cña Doanh nghiÖp ®ã. Ngîc l¹i nÕu ®Ó Doanh nghiÖp kh¸c chi phèi th× sÏ trë thµnh c«ng ty con. ViÖc trë thµnh c«ng ty mÑ hoÆc c«ng ty con kh«ng cÇn bÊt cø mét quyÕt ®Þnh mang tÝnh chÊt hµnh chÝnh nµo. §èi víi tæng c«ng ty Nhµ níc th× kh¸c. Tæng c«ng ty vµ c¸c Doanh nghiÖp thµnh viªn ®Òu thuéc së h÷u Nhµ níc ®Òu bÞ ®iÒu chØnh bëi luËt Doanh nghiÖp Nhµ níc vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan. Quan hÖ gi÷a tæng c«ng ty vµ Doanh nghiÖp thµnh viªn ®îc quy ®Þnh trong ®iÒu lÖ tæng c«ng ty, nhng 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 tæng c«ng ty kh«ng hoµn toµn chi phèi ®îc c¸c Doanh nghiÖp thµnh viªn nhÊt lµ nh÷ng thµnh viªn cã tÝnh ®oäc lËp cao trong kinh doanh, nhÊt lµ nh÷ng thµnh viªn cã tÝnh ®éc lËp cao trong kinh doanh. NÕu cø ®Ó Doanh nghiÖp thµnh viªn tæng c«ng ty sÏ khã thùc hiÖn hoÆc cã thùc hiÖn chØ lµ h×nh thøc. §Ó c¸c Doanh nghiÖp thµnh viªn tæng c«ng ty thµnh c«ng ty chØ cã hai gi¶i ph¸p hiÖu qu¶ nhÊt. Thø nhÊt lµ thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u c¸c Doanh nghiÖp thµnh viªn, trong ®ã Nhµ níc vÉn n¾m cæ phÇn chi phèi t¹i c¸c Doanh nghiÖp nµy. H×nh thøc ®a d¹ng ho¸ së h÷u cã thÓ lµ cæ phÇn ho¸ hoÆc ®em gãp vèn liªn doanh. V× Nhµ níc n¾m cæ phÇn chi phèi nªn ®¬ng nhiªn c«ng ty cæ phÇn hoÆc xÝ nghiÖp liªn doanh ®ã sÏ bÞ tæng c«ng ty chi phèi vµ trë thµnh c«ng ty con cña tæng c«ng ty. Gi¶i ph¸p thø hai lµ chuyÓn Doanh nghiÖp thµnh viªn thµnh c«ng tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn do tæng c«ng ty lµ chñ së h÷u theo nghÞ ®Þnh 63 cña ChÝnh phñ. Doanh nghiÖp thµnh viªn khi ®ã mÆc dï vÉn cã 100% vèn thuéc së h÷u Nhµ níc nhng ho¹t ®éng theo luËt Doanh nghiÖp vµ chØ cã ho¹t ®éng quèc tÕ tæng c«ng ty lµ tæ chøc duy nhÊt gi÷ vai trß së h÷u, do ®ã sÏ chi phèi ho¹t ®éng cña Doanh nghiÖp thµnh viªn vµ Doanh nghiÖp thµnh viªn sÏ trë thµnh c«ng ty con cña tæng c«ng ty. C¸c c«ng ty con c«ng ty chÝnh phñ, c«ng ty liªn doanh c«ng ty TNHH mét thµnh viªn lµ nh÷ng ph¸p nh©n ®éc lËp chØ chÞu sù chi phèi cña tæng c«ng ty víi t c¸ch lµ chñ së h÷u theo quy ®Þnh cña luËt ph¸p kh«ng bÞ chi phèi can thiÖp vµo quy tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh, qu¶nlý tµi chÝnh b»ng c¸c quyÕt ®Þnh hµnh chÝnh. Do ®ã quyÒn tù chñ cña c«ng ty con sÏ ®îc ph¸t huy ®Çy ®ñ viÖc lùa chän Doanh nghiÖp ®ãng vai trß c«ng ty mÑ tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tæng c«ng ty ®Ó quyÕt ®Þnh. Cã thÓ lùa chän v¨n phßng tæng c«ng ty gåm c¶ nh÷ng Doanh nghiÖp thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc hoÆc mét Doanh nghiÖp thµnh viªn cã vÞ trÝ quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty lµm c«ng ty mÑ . Toµn bé sè vèn Nhµ níc giao cho tæng c«ng ty ®îc chuyÓn thµnh vèn Nhµ níc ®Çu t giao cho tæng c«ng ty mÑ. Sè vèn Nhµ níc cã t¹i c«ng ty con ®· chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty liªn doanh c«ng ty TNHH mét thµnh viªn, trë thµnh vèn cña c«ng ty mÑ ®Çu t vµo c«ng ty con hoµn toµn kh¸c víi viÖc Nhµ níc giao vèn cho tæng c«ng ty vµ tæng c«ng ty 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 giao vèn cho c¸c Doanh nghiÖp thµnh viªn. Khi h×nh thµnh c¸c tæng c«ng ty phÇn lín c¸c Doanh nghiÖp thµnh viªn ®· ®îc thµnh lËp tríc ®ã vµ ®· ®îc Nhµ níc giao vèn. Tæng c«ng ty chØ tæng hîp sè vèn ®· cã t¹i c¸c Doanh nghiÖp thµnh viªn ®Ó lµm thñ tôc nhËn vèn víi Nhµ níc vµ giao vèn cho c¸c Doanh nghiÖp thµnh viªn. Do cïng ho¹t ®éng theo luËt Doanh nghiÖp Nhµ níc nªn t¸c ®éng chi phèi cña tæng c«ng ty víi Doanh nghiÖp thµnh viªn bÞ h¹n chÕ. Khi c¸c Doanh nghiÖp thµnh viªn ®· chuyÓn thµnh c«ng ty con ho¹t ®éng theo luËt Doanh nghiÖp trong ®ã quyÒn vµ nghÜa vô cña chñ së h÷u ®îc quy ®Þnh cô thÓ, râ rµng c«ng ty mÑ cã thÓ gi÷ 100% vèn Nhµ níc ho¹t ®éng theo luËt Doanh nghiÖp Nhµ níc hoÆc thùc hiÖn ®· së h÷u trong ®ã Nhµ níc n¾m cæ phÇn chi phèi, dï hjd theo h×nh thøc nµo Nhµ níc vÉn n¾m quyÒn chi phèi ®èi víi c«ng ty mÑ vµ qua ®ã n¾m quyÒn tù chñ cña c«ng ty mÑ vµ c«ng ty con. §Ó chuyÓn c¸c tæng c«ng ty Nhµ níc sang ho¹t ®éng theo h×nh thøc c«ng ty mÑ - c«ng ty con, cã thÓ thùc hiÖn ®ång thêi chuyÓn mét Doanh nghiÖp thµnh c«ng ty mÑ vµ c¸c Doanh nghiÖp kh¸c thµnh c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH mét thµnh viªn do c«ng ty mÑ lµ chñ së h÷u hoÆc thùc hiÖn chuyÓn c¸c Doanh nghiÖp thµnh viªn thµnh c«ng ty cæ phÇn c«ng ty TNHH mét thµnh viªn theo ph¬ng thøc nµo th× ®îc chuyÓn ®æi muèn thµnh c«ng ph¶i ®¶m b¶o hai yÕu tè. Doanh nghiÖp ®îc chän lµm c«ng ty mÑ ph¶i lµ Doanh nghiÖp cã vÞ trÝ quan träng ho¹t ®éng kinh doanh qu¶n lý tµi chÝnh c¸c Doanh nghiÖp ®îc chuyÓn thµnh c«ng ty con ph¶i ho¹t ®éng theo luËt Doanh nghiÖp. NÕu hai yÕu tè nµy kh«ng ®¶m b¶o th× viÖc chuyÓn ®æi khã cã thÓ ®¹t ®îc hiÖu qu¶ tèt thËm chÝ sÏ lÆp l¹i nh÷ng tån t¹i nh c¸c tæng c«ng ty hiÖn nay. 5. ThÝ ®iÓm chuyÓn tæng c«ng ty Nhµ níc sang m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con. ViÖc chuyÓn tæng c«ng ty Nhµ níc sang ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con thùc chÊt lµ sù ®æi míi tæ chøc qu¶n lý Doanh nghiÖp Nhµ níc kh¾c phôc nh÷ng mÆt hµng h¹n chÕ cña m« h×nh tæ chøc qu¶n lý trong c¸c tæng c«ng ty Nhµ níc hiÖn nay ë níc ta ®Ó c¸c Doanh nghiÖp quy m« lín nµy tiÕp tôc ph¸t triÓn ®îc vµ thùc sù trë thµnh chñ thÓ ®Çu t trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ViÖc thµnh lËp c¸c tæng c«ng ty Nhµ níc lµ bíc ®æi míi vÒ quan hÖ s¶n xuÊt, ®· cã t¸c dông thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. C¸c tæng c«ng ty ®· thÓ hiÖn vai trß nßng cèt, chñ lùc, x¬ng sèng cña nÒn kinh tÕ, ho¹t ®éng hiÖu qu¶, lµ nh÷ng ®èi t¸c chñ yÕu cña ViÖt Nam thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi. Tuy nhiªn m« h×nh qu¶n lý c¸c tæng c«ng ty hiÖn nay cha t¹o ®îc sù liªn kÕt kinh tÕ g¾n bã víi lîi Ých thÞ trêng trong néi bé tæng c«ng ty gi¶m hiÖu lùc ®iÒu hµnh n¨ng lùc c¹nh tranh vµ sù tËn dông c¬ së vËt chÊt vèn vµ tµi s¶n Nhµ níc hiÖn cã. C¸c liªn kÕt tµi chÝnh cha ph¸t huy ®îc t¸c dông, cha gãp phÇn thóc ®Èy chiÕn dÞch c¬ cÊu ®Çu t, c¬ cÊu s¶n xuÊt kinh doanh, huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qña c¸c nguån vèn. Tæ chøc qu¶n lý vÒ tæ chøc s¶n xuÊt theo m« h×nh c«ng ty mÑ c«ng ty con lµ mét m« h×nh hÕt søc míi mÎ ë ViÖt Nam. HIÖn t¹i Nhµ níc cha cã hµnh lang ph¸p lý quy ®Þnh viÖc x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc vµ c¬ chÕ vËn hµnh c«ng ty mÑ c«ng ty con, v× vËy khi thùc hiÖn m« h×nh nµy ®ßi hßi ph¶i cã sù nghiªn cøu, vËn dông cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i cña nÒn kinh tÕ còng nh cña mçi Doanh nghiÖp. Võa qua, thñ tíng chÝnh phñ ®· ký duyÖt ®Þnh cho phÐp ¸p dông thÝ ®iÓm m« h×nh tæ chøc c«ng ty mÑ - c«ng ty con ®èi víi mét sè Doanh nghiÖp nh c«ng ty x©y l¾p, xuÊt nhËp khÈu kü thuËt x©y dùng constrexim Bé x©y dùng xÝ nghiÖp liªn hîp thuèc l¸ kh¸nh Hoµ Tæng chóng t«i H»ng H¶i ViÖt Nam, C«ng ty vµng b¹c ®¸ quý Thµnh phè Hå ChÝ Minh, Tæng c«ng ty ®ãng tµu ViÖt Nam, Cã thÓ nãi ®©y lµ nh÷ng Doanh nghiÖp Nhµ níc t¹o ®iÒu kiÖn nh÷ng lo¹i h×nh kinh doanh nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta. Trong m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con ë níc ta, chøc n¨ng qu¶n lý cña c«ng ty mÑ cÇn ®îc xem xÐt vËn dông nh chøc danh qu¶n lý trong c¸c tæng c«ng ty. HiÖn nay, Nhµ níc ®· cho ®· cho phÐp c¸c Doanh nghiÖp Nhµ níc ®îc thùc hiÖn chøc n¨ng cña chñ së h÷u ®èi víi c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn nghÞ ®Þnh bæ sung 63/2001/N§-CP cña chÝnh phñ. §©y lµ vÊn ®Ò thùc tiÔn cÇn ®îc nghiªn cøu xö lý cho phï hîp víi thêi kú qu¸ ®é ë ViÖt Nam. 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 II. ¦u ®iÓm vµ h¹n chÕ cña m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con M« h×nh tæng c«ng ty Nhµ níc hiÖn nay cã thÝ ®iÓm chóng song ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty mÑ c«ng ty con. Tæng c«ng ty nµy sÏ ph¸t triÓn ®Õn giai ®o¹n ®ñ ®iÒu kiÖn chuyÓn sang h×nh th¸i tËp ®oµn. C«ng ty mÑ bao gåm c¶ c¸c chi nh¸nh vÉn phßng ®¹i diÖn cña nã. VÒ mÆt ph¸p lý c«ng ty mÑ c«ng ty con lµ nh÷ng chñ thÓ riªng biÖt. VÒ c¬ cÊu tæ chøc th× c«ng ty mÑ lµ chñ së h÷u c¸c c«ng ty con, trong nh÷ng n¨m tríc mÊt nã cã thÓ vÉn n¾m gi÷ 100% ë c¸c c«ng ty con, nhng vÒ l©u dµi cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty theo híng chiÕn h×nh thµnh tËp ®oµn, th× c¸c c«ng ty con nªn ®îc chuyÓn ®æi thµnh thùc tÕ së h÷u víi sù tham gia gãp vèn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ Vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty mÑ sÏ bao gåm kh«ng chØ lµ vèn thuéc së h÷u cña chÝnh nã ®ang sö dông trùc tiÕp trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty mÑ mµ gåm c¶ toµn bé sè vèn do c«ng ty mÑ së h÷u ë c«ng ty con vèn cæ phÇn hoÆc phÇn gãp voãn cña c«ng ty mÑ vµo c¸c liªn doanh vµo c¸c c«ng ty kh¸c ë c¸c c«ng ty con, c«ng ty mÑ chØ së h÷u phÇn vèn do c«ng ty mÑ n¾m gi÷ víi t c¸ch lµ chñ ®Çu t vµo mäi kho¶n lîi tøc do sè vèn nµy mang l¹i chø kh«ng ph¶i tÊt c¶ sè vèn mµ c«ng ty con ®ang sö dông. §èi víi c«ng ty con, c«ng ty mÑ chØ quyÕt ®Þnh coi vÊn ®Ò vµ ®îc hëng c¸c lîi Ých thuéc vÒ chñ së h÷u nh quy ®Þnh cña luËt Doanh nghiÖp Nh vËy, c«ng ty mÑ qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh c¸c c«ng ty con, Doanh nghiÖp thµnh viªn hoµn toµn b»ng c¬ chÕ chÝnh. Mèi quan hÖ gi÷a tæng c«ng ty víi vai trß vµ c¸c Doanh nghiÖp thµnh viªn víi vai trß c«ng ty con sÏ ®îc nhËn ®Þnh mét c¸ch rµnh m¹ch, râ rµng, võa ®¶m b¶o tËp trung ®îc mäi nguån lùc, tÝnh thèng nhÊt trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu chiÕn lîc cña c«ng ty mÑ, võa ®¶m b¶o tËp trung ®îc mäi nguån lùc, tÝnh thèng nhÊt trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu chiÕn lîc cña c«ng ty mÑ võa d¶m b¶o quyÒn chñ ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c c«ng ty con, c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cã thÓ gåm c«ng ty TNHH mét thµnh viªn 100% vèn Nhµ níc chuyÓn tõ Doanh nghiÖp Nhµ níc sang hoÆc thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn mµ Tæng c«ng ty c«ng ty mÑ gi÷ cæ phÇn chi phèi hoÆc bªn c¹nh ®ã cã thÓ cã c«ng ty tµi chÝnh. Tæng c«ng ty (c«ng ty mÑ) qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh cac ®¬n vÞ thµnh viªn th«ng qua c¸c ®¹i diÖn cña m×nh 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 trong héi ®ång qu¶n trÞ hoÆc héi ®ång c¸c thµnh viªn cña c¸c c«ng ty thµnh viªn ®ã phï hîp víi tû lÖ vèn gãp cña c«ng ty con thµnh viªn. C«ng ty mÑ kh«ng chØ ®¹o trùc tiÕp can thiÖp vµo ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty con thµnh viªn ®ã. M« h×nh tæng chóng t«i Nhµ níc sÏ ®îc ®æi míi chñ yÕu theo híng t¹o mèi liªn kÕt bÒn v÷ng vÒ vèn, ®Çu t, nh»m ph¸t huy vµo b¶o ®¶m tÝnh ®éc lËp, tù chñ cña c¸c Doanh nghiÖp thµnh viªn vµ tæng c«ng ty, nhng b¶o ®¶m mèi liªn kÕt chÆt chÏ vÒ tµi chÝnh gi÷a c«ng ty mÑ tæng c«ng ty vµ c¸c c«ng ty con Doanh nghiÖp thµnh viªn. ChuyÓn ®æi m« h×nh tæng c«ng ty Nhµ níc hiÖn nay sang m« h×nh c«ng ty mÑ c«ng ty con c¸c u ®iÓm 1. ¦u ®iÓm Tríc hÕt ®Êy lµ m« h×nh cho phÐp kÕt hîp mét c¸ch hµi hoµ c¸c lo¹i h×nh së h÷u trong ph¹m vi mét Doanh nghiÖp gi÷a c¸c lo¹i h×nh Doanh nghiÖp Nhµ níc, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH cã sù ®an xen víi nhau hç trî vµ cïng nhau ph¸t triÓn. Kh¶ n¨ng chi phèi cña Doanh nghiÖp Nhµ níc ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ®îc duy tr×. Trªn c¬ së ®Þnh híng chiÕn lîc, thÞ trêng c«ng nghÖ, lùc lîng khoa häc kü thuËt. Dùa trªn quan hÖ tµi chÝnh víi c¸c møc ®é kh¸c nhau viÖc huy ®éng vèn vµ tËp trung vèn ®îc ®Èy m¹nh. ViÖc më réng ¸p dông m« h×nh nµy lµ híng quan träng ®Ó t¹o ra m«i trêng kinh doanh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tiÕn tíi ho¹t ®éng theo mét bé luËt Doanh nghiÖp thèng nhÊt ë níc ta. Thø hai, t¹o ra c¬ së ®Ó gi¶i quyÕt mèi quan hÖ trong néi bé Doanh nghiÖp Nhµ níc theo híng n©ng cao quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c ®¬n vÞ tù chñ. C¸c mèi quan hÖ buæi ®Çu ®i vµo thùc chÊt h¬n chø kh«ng chØ mang tÝnh chÊt hµnh chÝnh mÖnh lªnh, thu nép. §iÒu nµy kh¾c phôc ®îc nhîc ®iÓm cña m« h×nh tæng c«ng ty ®ang ¸p dông hiÖn nay. Mèi liªn hÖ gi÷a c¸c Doanh nghiÖp thµnh viªn th«ng qua hîp ®ång kinh tÕ, b×nh ®¼ng cïng cã lîi Thø ba, viÖc ¸p dông m« h×nh nµy cho phÐp chóng ta ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh ®æi míi Doanh nghiÖp Nhµ níc. Cæ phÇn ho¸ mét bé phËn Doanh nghiÖp Nhµ níc lµm yÕu ®i Doanh nghiÖp ®ã nh mét sè tæng c«ng 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ty gÆp ph¶i, ngîc l¹i cho phÐp huy ®éng thªm nguån lùc x· héi ®Çu t vµo s¶n xuÊt kinh doanh mµ vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ níc vÉn ®îc b¶o ®¶m. ViÖc cho phÐp c¸c Doanh nghiÖp ®éc lËp cã thÓ tù nguyÖn tham gia vµo tæ chøc m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con më ra híng ®Ó ®èi míi c¸c Doanh nghiÖp Nhµ níc yÕu kÐm vÒ hiÖu qu¶, nhá bÐ vÒ quy m«. Thø t, tæng c«ng ty dîc tæ chø nh mét c«ng ty mÑ míi thùc sù lµ mét Doanh nghiÖp vµ cã ®iÒu kiÖn ®Ó kiÓm so¸t vµ ®¸nh gÝa ®îc hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Bªn c¹nh ®ã viÖc h×nh thµnh c¸c c«ng ty con díi h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thu hót vèn, c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý cña ®èi t¸c ®Çu t níc ngoµi. §©y ®îc coi lµ mét m« h×nh qu¶n lý cã kh¶ n¨ng øng phã linh ho¹t h¬n víi sù biÕn ®éng cña thÞ trêng. Thùc ra, ®ã kh«ng ph¶i lµ ®iÓm míi, bëi v× b¶n chÊt c¸c c«ng ty con, khi ®îc thµnh lËp víi t c¸ch lµ c«ng ty con, ®· cã tÝnh ®éc lËp vÒ mÆt ph¸p lý. C¸c mèi quan hÖ vÒ vèn, vÒ quyÒn vµ nghÜa vô lîi Ých gi÷a c«ng ty mÑ vµ c¸c c«ng ty con lµ vÊn ®Ò quyÕt ®Þnh trong m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con bëi v× ®Êy chÝnh lµ gi¶i quyÕt tån t¹i c¬ b¶n cña m« h×nh tæng c«ng ty hiÖn nay, trong ®ã c¸c Doanh nghiÖp thµnh viªn ®· cæ phÇn ho¸ tån t¹i díi hai h×nh thøc lµ c«ng ty cæphÇn cã cæ phÇn chi phèi, cæ phÇn ®Æc biÖt cña tæng c«ng ty vµ c«ng ty cæ phÇn cã cæ phÇn cña tæng c«ng ty nhng kh«ng ph¶i lµ cæ phÇn chi phèi. Ph©n ®Þnh vèn vµ x¸c lËp quan hÖ vÒ tµi chÝnh râ rµng gi÷a tæng c«ng ty Nhµ níc vµ c¸c Doanh nghiÖp thµnh viªn ®· cæ phÇn ho¸, chuyÓn tõ liªn kÕt hµnh chÝnh sang liªn kÕt vÒ vèn ®Çu t vèn lµ ®iÓm then chèt trong m« h×nh m¬Ý. Môc tiªu t¸ch b¹ch vÒ vèn nh»m t¹o c¬ së kinh tÕ ph©n chia lîi Ých vµ phÇn ®¸nh quyÒn h¹n gi÷a tæng c«ng ty Nhµ níc c«ng ty mÑ. QuyÒn h¹n, lîi Ých, tr¸ch nhiÖm cña tæng c«ng ty lµ quyÒn h¹n lîi Ých, tr¸ch nhiÖm cña chñ ®Çu t vµo Doanh nghiÖp. 2. H¹n chÕ DÉu biÕt vËy viÖc chuyÓn ®æi tõ m« h×nh tæng c«ng ty sang m« h×nh chóng t«i mÑ - c«ng ty con lµ mét bíc chuyÓn biÕn lín, lµ bíc ngoÆt trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña ®Êt níc. Song kh«nng v× thÕ mµ ¸p dông véi v· ®èi víi bÊt kú Doanh nghiÖp nµo tríc khi tiÕn hµnh ¸p dông ®ång lo¹t ph¶i cã nh÷ng bíc chuÈn bÞ kü lìng tr¸nh m¾c ph¶i nh÷ng h¹n 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 chÕ, nhîc ®iÓm ®îc thÓ hiÖn qua mét sè m« h×nh thÝ ®iÓm cña c¸c Doanh nghiÖp Nhµ níc. Tæng c«ng ty Hµng Kh«ng ViÖt Nam lµ ®¬n vÞ ®Çu tiªn tù x©y dùng ®å ¸n thµnh lËp Doanh nghiÖp theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con. C«ng ty x©y l¾p, XÝ nghiÖp vËt liÖu vµ kü thuËt x©y dùng thuéc Bé x©y dùng lµ ®¬n vÞ ®Çu tiªn ®îc chÊp nhËn cho phÐp lµm thÝ ®iÓm.Theo c¸ch hiÓu th«ng thêng hiÖn nay th× c«ng ty mÑ lµ c«ng ty n¾m toµn bé vèn ®iÒu lÖ hoÆc n¾m gi÷ cæ phÇn chi phèi (cæ phÇn kiÓm so¸t cña mét hoÆc nhiÒu c«ng ty kh¸c. §Ó ®îc lµm mÑ c«ng ty ph¶i cã ®ñ vèn ®Çu t (hay gãp vèn) vµo mét hoÆc nhiÒu c«ng ty kh¸c - nh÷ng ®øa con cña m×nh. Nh÷ng c«ng ty (Tæng c«ng ty) ®îc thÝ ®iÓm ®· cã ®ñ vèn ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng lµm mÑ cha ? Theo kÕt qu¶ kiÓm kª t¹i thêi ®iÓm 0h ngµy 01/01/2000 do Bé Tµi chÝnh tiÕn hµnh th× vèn kinh doanh cña c¸c Doanh nghiÖp ®ã nh sau: Qua b¶ng ta thÊy : ChØ cã mét Tæng chóng t«i (Du lÞch Sµi Gßn) trong sè 7 C«ng ty 90 lµ cã vèn vît yªu cÇu tèi thiÓu ®· ®îc quy ®Þnh (500 tû ®ång). Thªm vµo ®ã, ®©y lµ vèn kinh doanh bao gåm vèn ng©n s¸ch vèn ®i vay vµ vèn tù bæ sung chø cha ph¶i lµ vèn ®iÒu lÖ. H¬n n÷a, vèn cña c¸c tæng c«ng ty chÝnh lµ vèn ®¨ n»m s½n trong c¸c c«ng ty thµnh viªn tõ tríc khi cã tæng c«ng ty chø kh«ng ph¶i lµ vèn do tæng c«ng ty ®Çu t cho c¸c Doanh nghiÖp thµnh viªn. Nh vËy liÖu tæng c«ng ty hoÆc c«ng ty lÊy vèn tõ ®©u ®Ó ®Çu t vµo c¸c c«ng ty con ? C¸c tæng c«ng ty 91 tung vèn kinh doanh lín nhng còng n»m trong t×nh tr¹ng t¬ng tù. 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 C¸c Doanh nghiÖp chuyÓn sang m« h×nh mÑ - con Tªn Doanh nghiÖp Vèn KD (tû ®ång) C«ng ty XNK vËt liÖu vµ KTXD (Constrexim) 15,376 C«ng ty ®Çu t vµ ph¸t triÓn x©y dùng 11,322 C«ng ty X©y l¾p §iÖn III 52,471 C«ng ty vËn t¶i vµ thuª tµu (Vietfracht) 83,502 C«ng ty Vµng B¹c §¸a quý TP-SJC 80,679 C«ng ty v¨n ho¸ tæng hîp BÕn Thµnh 23,998 Nhµ m¸y thuèc l¸ Kh¸nh Hoµ 64,523 Tæng C«ng ty X©y dùng B¹ch §»ng 49,20 Tæng C«ng ty §êng S«ng niÒm Nam 79,60 Tæng C«ng ty Thuû s¶n ViÖt Nam 334,98 Tæng C«ng ty §Þa èc Sµi Gßn 366,12 Tæng C«ng ty Du lÞch Sµi Gßn 790,03 Tæng C«ng ty X©y dùng Sµi Gßn 246,00 Tæng C«ng ty VËt liÖu x©y dùng Sµi Gßn 127,28 Tæng C«ng ty Hµng H¶i ViÖt Nam 4352,10 Tæng C«ng ty C«ng nghiÖp tµu thuû 788,520 Tæng C«ng ty L¬ng Thùc miÒn Nam 969,081 Tæng C«ng ty Hµng Kh«ng ViÖt Nam 3587,740 Tæng C«ng ty DÖt - May ViÖt Nam 4895,209 VËy t¹i sao c¸c Doanh nghiÖp vÉn ®îc phÐp lµm thÝ ®iÓm ? trong viÖc nµy thÊy xuÊt hiÖn mét sè vÊn ®Ò sau: Thø nhÊt, t tëng chuyÓn ®æi å ¹t cña c¸c Doanh nghiÖp Nhµ níc ®éc lËp, c¸c Tæng c«ng ty kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn tiÕp tôc tån t¹i theo quyÕt ®Þnh 58/2002/Q§-TTg sang m« h×nh nµy ®Ó hi väng vÉn ®îc tån t¹i lµ Doanh nghiÖp Nhµ níc theo m« h×nh míi. ViÖc chuyÓn ®æi å ät trong nh÷ng n¨m qua ®· cho chóng ta nh÷ng bµi häc kh¶ ®¾t mµ hËu qu¶ cña nã hiÖn t¹i vÉn cha ®îc kh¾c phôc ®ång lo¹t chuyÓn ®æi c¸c liªn hiÖp xÝ nghiÖp sang m« h×nh Tæng c«ng ty lµ mét vÝ dô. Thø hai, gÇn ®©y chóng ta cã chñ tr¬ng h¹n chÕ viÖc thµnh lËp míi nh÷ng Doanh nghiÖp Nhµ níc khi cha héi tô ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn vµ ngõng thµnh lËp Tæng c«ng ty th× mét sè ®· t×m c¸ch "l¸ch" b»ng c¸ch "rÊt tÝch cùc" híng øng chñ trêng chuyÓn ®æi tæng c«ng ty, Doanh nghiÖp 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Nhµ níc theo m« h×nh C«ng ty mÑ - C«ng ty con. Ngêi tÝch cùc nhÊt lµ c¸c c«ng ty kh«ng thuéc diÖn Nhµ níc cÇn n¾m 100% vèn së h÷u. Thùc chÊt vÊn ®Ò ë ®©y lµ mét sè Doanh nghiÖp Nhµ níc ®éc lËp - C«ng ty "con" ®Ó m×nh ®îc lªn "lµm mÑ" nh»m ®¹t ®îc quyÒn quyÕt ®Þnh ¸p dông c¬ chÕ tiÒn l¬ng….t¬ng øng víi c¸c Tæng c«ng ty 90. C«ng ty " mÑ " còng c¬ lîi mµ c«ng ty "con" còng cã lîi, chØ cã Nhµ níc lµ bÞ thiÖt. Cßn ngêi lao ®éng th× chØ biÕt sao cho cã c«ng ¨n viÖc lµm vµ thu nhËp æn ®Þnh ngµy cµng t¨ng lµ tèt råi mµ kh«ng quan t©m nhiÒu ®Õn viÖc chuyÓn ®æi nµy. Thø ba, mét sè c«ng ty ®îc thÝ ®iÓm theo m« h×nh ®· gi¶i quyÕt vèn b»ng c¸ch ®Ò nghÞ ®îc cÊp vèn bæ sung tõ ng©n s¸ch cho c«ng ty mÑ ®Ó ®Çu t vµo c«ng ty con. T×nh tr¹ng xin cÊp vèn trong ®ã cã vèn bæ sung sau khi Doanh nghiÖp ®îc thµnh lËp diÔn ra thêng xuyªn trong nh÷ng n¨m qua. Thø t, NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø ba ban chÊp hµnh Trung ¦¬ng §¶ng kho¸ IX ghi râ: " ThÝ ®iÓm rót kinh nghiÖm ®Ó nh©n réng viÖc thùc hiÖn chuyÓn tæng c«ng ty Nhµ níc sang ho¹t ®éng theo m« h×nh mÑ con. Chóng ta lµm sai nghÞ quyÕt §¶ng, míi b¾t ®Çu thÝ ®iÓm, cha rót ®îc kinh nghiÖm ®· véi vµng nh©n réng cho nh÷ng ®èi tîng mµ Nhµ níc kh«ng cÇn gi÷ 100% vèn së h÷u. ChØ thÝ ®iÓm ®èi víi Tæng c«ng ty Nhµ níc nhng cã tíi 10/2/Doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lµ Tæng c«ng ty Nhµ níc Thø n¨m, mét trong c¸c c¸i thiÕu nhÊt cña ta khi chuyÒn nÒn kinh tÕ sang ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng lµ khung ph¸p lý thùc tiÔn cña ViÖt Nam ®îc tæng kÕt tõ c¸c cuéc thÝ ®iÓm, thùc nghiÖm tõ chÝnh cuéc sèng. NhiÒu v¨n b¶n ph¸p quy muèn ®a ra ¸p dông ®· kh«ng thÊy s¸t thùc tÕ. Nªn cuéc sèng kh«ng chÊp nhËn vµ nhiÒu khi ta l¹i ph¶i dïng biÖn ph¸p hµnh chÝnh ®Ó ®a vµo cuéc sèng, ta ph¶i tr¶ gi¸ ®¾t cho sù véi v· ®ã 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 C- PhÇn kÕt luËn Qua phÇn nghiªn cøu trªn chóng ta cã thÓ thÊy ®îc m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con ®ang ngµy cµng trë nªn cÇn thiÕt ®èi víi nÒn kinh tÕ níc ta. Qóa tr×nh thùc hiÖn thÝ ®iÓm chuyÓn sang m« h×nh míi nµy ch¾c ch¾n sÏ gióp chóng ta cã thÓ nhËn thøc ®óng ®¾n h¬n t×m ra ®îc c¬ chÕ chuyÓn ®æi cã hiÖu qu¶ h¬n sang m« h×nh nµy. ViÖc coi träng nghiªn cøu, tæng kÕt rót ra kinh nghiÖm sau giai ®o¹n thÝ ®iÓm sÏ cho phÐp chóng ta më réng ®iÖn ¸p dông. Tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã vÉn cßn cã nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc mµ chóng ta cÇn ph¶i vît qua. §¶ng vµ Nhµ níc ta ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p gi¶i quyÕt khã kh¨n tríc m¾t, cÇn ph¶i nhËn thÊy r»ng kh«ng ph¶i bÊt kú tæng c«ng ty Nhµ níc nµo, Doanh nghiÖp Nhµ níc nµo còng cã thÓ ¸p dông m« h×nh "c«ng ty mÑ - c«ng ty con" cã hiÖu qu¶ v× sù ra ®êi cña m« h×nh míi nµy ph¶i tu©n theo quy luËt tÝch tô vµ tËp trung cña kinh tÕ thÞ trêng. 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Tµi liÖu tham kh¶o - Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam Sè 100 - Thø 2 - ngµy 20/8/2001 trang 12 Sè 151 - Thø 4 - ngµy 18/12/2002 - Kinh tÕ vµ dù b¸o Sè 4/2001 trang 12 Sè 11/2001 trang 8,17 Sè 9/2002 trang 9,10 - T¹p chÝ Tµi chÝnh Th¸ng 12/2001 trang 23, 24 Th¸ng 8/2002 trang 26 - Chøng kho¸n ViÖt Nam Sè 10 - 10/2001 trang 36 - T¹p chÝ Kinh tÕ ph¸t triÓn - T¹p chÝ Qu¶n lý Nhµ níc 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Môc lôc A PhÇn më ®Çu………………………………………………………1 B - PhÇn lý luËn chung………………………………………………2 I. B¶n chÊt………………………………………………………………2 1. Thùc chÊt m« h×nh C«ng ty mÑ - C«ng ty con…………………….3 2. C¸c lo¹i m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con…………………………5 2.1. Lo¹i chñ thÓ :……..............................................................................6 2.2. Lo¹i qu¶n lý:.......................................................................................6 3. C¸c lo¹i h×nh c«ng ty mÑ - mèi liªn kÕt c«ng ty mÑ - c«ng ty con th«ng qua h×nh thøc nµy……………………………………………….7 3.1. C«ng ty mÑ tµi chÝnh..........................................................................7 3.2. C«ng ty mÑ kinh doanh......................................................................8 3.3. C«ng ty mÑ lµ c¬ quan nghiªn cøu khoa häc, m« h×nh liªn kÕt gi÷a nghiªn cøu khoa häc víi s¶n xuÊt kinh doanh...........................................9 4. ChuyÓn ®æi tæng c«ng ty Nhµ níc thµnh c«ng ty mÑ - c«ng ty con......9 5. ThÝ ®iÓm chuyÓn tæng c«ng ty Nhµ níc sang m« h×nh c«ng ty mÑ c«ng ty con..............................................................................................12 II. ¦u ®iÓm vµ h¹n chÕ cña m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con……..13 1. ¦u ®iÓm...............................................................................................15 2. H¹n chÕ................................................................................................16 C- PhÇn kÕt luËn………………………………………………………21 Tµi liÖu tham kh¶o………………………………………………… .22 Môc lôc……………………………………………………………..23 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan