Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Quyền tác giả đối với phần mềm máy tính một số vấn đề lý luận và thực tiễn....

Tài liệu Quyền tác giả đối với phần mềm máy tính một số vấn đề lý luận và thực tiễn.

.PDF
75
123
143

Mô tả:

bé t­ ph¸p Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tr­êng ®¹i häc luËt hµ néi ph¹m minh s¬n QuyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn Chuyªn ngµnh: LuËt D©n sù M· sè: 60.38.30 luËn v¨n th¹c sü luËt häc ng­êi h­íng dÉn: TS. Bïi ®¨ng hiÕu hµ néi, n¨m 2006 nh÷ng tõ viÕt t¾t ®­îc sö dông trong luËn v¨n BLDS - Bé luËt D©n sù CNTT - C«ng nghÖ th«ng tin PhÇn mÒm m· nguån më (Free Open Source Software) FOSS PMMT - PhÇn mÒm m¸y tÝnh SHTT - Së h÷u trÝ tuÖ WTO - Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi Môc lôc Lêi nãi ®Çu Trang 1 Ch­¬ng 1. kh¸i qu¸t chung vÒ phÇn mÒm m¸y tÝnh vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan 5 1.1. Kh¸i niÖm vÒ phÇn mÒm m¸y tÝnh 1.2. C¸c lo¹i phÇn mÒm m¸y tÝnh ®­îc b¶o hé theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam 1.2.1. C¸c lo¹i phÇn mÒm m¸y tÝnh 1.2.2. C¸c lo¹i phÇn mÒm m¸y tÝnh ®­îc b¶o hé theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam 1.3. C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn hµnh cña ViÖt Nam quy ®Þnh vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 1.3.1. Ph¸p luËt trong n­íc 1.3.2. HiÖp ®Þnh song ph­¬ng 1.3.3. B¶n ghi nhí 1.4. QuyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh theo qui ®Þnh cña mét sè C«ng uíc, HiÖp ­íc quèc tÕ 1.4.1. C«ng ­íc Berne vÒ b¶o hé c¸c t¸c phÈm v¨n häc vµ nghÖ thuËt 1.4.2. HiÖp ­íc cña WIPO vÒ quyÒn t¸c gi¶ (WCT- WIPO copyright treaty) 1.4.3. Tho¶ thuËn vÒ nh÷ng khÝa c¹nh liªn quan tíi th­¬ng m¹i cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ (HiÖp ®Þnh Trips) 1.5. QuyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh theo qui ®Þnh cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi 1.5.1. Céng hoµ Nh©n d©n Trung Hoa 1.5.2. Céng hoµ Singapore 1.5.3. V­¬ng quèc Thôy §iÓn 1.5.4. Hîp chñng quèc Hoa Kú 1.5.5. Mét sè quèc gia kh¸c 5 7 7 9 10 11 15 16 17 17 17 18 19 19 20 20 21 22 Ch­¬ng 2. QuyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt viÖt nam – thùc tiÔn b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 23 2.1. C¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 2.1.1. Chñ thÓ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 2.1.2. Néi dung quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 23 23 25 2.1.3. Thêi h¹n b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 2.1.4. Thõa kÕ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 2.1.5. C¸c hµnh vi x©m h¹i quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 2.1.6. Mét sè biÖn ph¸p xö lý hµnh vi x©m h¹i quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 2.2. C¬ chÕ thùc thi quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 2.2.1. Kh¸i niÖm vÒ thùc thi quyÒn t¸cgi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 2.2.2. ý nghÜa cña viÖc thùc thi quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 2.2.3. Ph¸p luËt vÒ thùc thi quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 2.2.4. HÖ thèng c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 2.2.5. C¸c c¬ quan thùc thi quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 2.2.6. C¸c thiÕt chÕ hç trî viÖc thùc thi quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 2.2.7. C¸c ph­¬ng thøc b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 2.3. Thùc tiÔn ¸p dông qui ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 2.3.1. Nh÷ng mÆt tÝch cùc 2.3.2. Nh÷ng mÆt h¹n chÕ 35 35 36 37 ch­¬ng 3. nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng x©m ph¹m quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh – ph­¬ng h­íng vµ mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 52 3.1. Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng x©m ph¹m quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 3.1.1. HÖ thèng ph¸p luËt 3.1.2. C¸c c¬ quan thùc thi 3.1.3. C¸c nguyªn nh©n kh¸c 3.2. Ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh 3.3. Mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh KÕt luËn Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 52 37 37 38 38 39 39 40 41 43 43 47 52 55 56 60 62 67 68 1 Lêi nãi ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi B¶o hé quyÒn t¸c gi¶ nãi chung vµ b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh (PMMT) nãi riªng cã vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña mét quèc gia. ë ViÖt Nam, khi Bé luËt D©n sù (BLDS) 1995 vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn ®­îc ban hµnh th× viÖc b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ trong ®ã cã b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT ®· ®¹t ®­îc nh÷ng b­íc tiÕn quan träng. Tuy nhiªn b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT lµ vÊn ®Ò t­¬ng ®èi cßn míi mÎ t¹i ViÖt Nam, d­êng nh­ chóng ta vÉn cßn thiÕu c¬ chÕ b¶o hé ®èi víi lo¹i ®èi t­îng nµy. Theo kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ cña Liªn minh c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm (BSA) th× ViÖt Nam lµ quèc gia cã tû lÖ vi ph¹m së h÷u trÝ tuÖ (SHTT) trong lÜnh vùc phÇn mÒm cao nhÊt thÕ giíi (94% n¨m 2001, 95% n¨m 2002 vµ 92% n¨m 2004)1. Sù vi ph¹m SHTT nµy x¶y ra tõ ng­êi dïng lµ c¸ nh©n ®Õn doanh nghiÖp vµ thËm chÝ c¶ trong c¸c c¬ quan nhµ n­íc; x¶y ra ®èi víi phÇn mÒm n­íc ngoµi cã b¶n quyÒn ®Õn c¸c s¶n phÈm trong n­íc. Sù vi ph¹m SHTT vÒ PMMT ë ViÖt Nam g©y ra nhiÒu t¸c ®éng xÊu vÒ mÆt kinh tÕ, x· héi nh­: x©m ph¹m quyÒn cña t¸c gi¶ vµ c¸c chñ thÓ kh¸c; lµm thiÖt h¹i ®Õn c¸c nhµ s¶n xuÊt phÇn mÒm vµ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm; g©y ra ý thøc coi th­êng gi¸ trÞ s¸ng t¹o; t¹o thãi quen kh«ng tu©n thñ ph¸p luËt... T×nh tr¹ng x©m ph¹m b¶n quyÒn lµm ¶nh h­ëng ®Õn uy tÝn quèc gia trªn tr­êng quèc tÕ, lµm xÊu ®i h×nh ¶nh tèt ®Ñp cña nÒn v¨n ho¸, thuÇn phong mü tôc ViÖt Nam. Sù vi ph¹m SHTT qu¸ cao thËm chÝ cã thÓ ph¶i tr¶ gi¸ b»ng sù trõng ph¹t kinh tÕ khi c¸c HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng cã hiÖu lùc, nhÊt lµ trong bèi c¶nh héi nhËp quèc tÕ hiÖn nay.  ViÖt Nam ®· ký mét sè HiÖp ®Þnh song ph­¬ng nh­ HiÖp ®Þnh vÒ ThiÕt lËp quan hÖ quyÒn t¸c gi¶, quan hÖ th­¬ng m¹i víi Mü, HiÖp ®Þnh B¶o hé së h÷u trÝ tuÖ vµ hîp t¸c trong lÜnh vùc së h÷u trÝ tuÖ víi Liªn bang Thôy SÜ... Bªn c¹nh ®ã, ViÖt Nam ®ang nç lùc ®µm ph¸n ®Ó sím gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) th× yªu cÇu tÊt yÕu lµ ph¶i hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ nãi chung vµ b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT nãi  BSA: Business Software Alliance 1 Liªn minh c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm 2 riªng. HiÖn t¹i hÖ thèng ph¸p luËt cña ViÖt Nam cßn ch­a ®Çy ®ñ, thiÕu cô thÓ vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT nh­: PhÇn mÒm ®­îc b¶o hé gåm nh÷ng g×? C¸c hµnh vi ®­îc coi lµ x©m ph¹m quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT? ChÕ tµi ¸p dông cho tõng lo¹i hµnh vi x©m ph¹m phÇn mÒm nh­ thÕ nµo? Hay ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tranh chÊp, kiÖn tông th× c«ng ty s¶n xuÊt phÇn mÒm cã ®­îc ®Æt tªn, söa ®æi néi dung phÇn mÒm kh«ng trong khi vÉn ph¶i ®¶m b¶o quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cho t¸c gi¶? ... Tr­íc t×nh h×nh ®ã, viÖc nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ph¸p luËt vµ thùc tiÔn ¸p dông ph¸p luËt vÒ b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT, t×m ra nh÷ng h¹n chÕ, c¸c nguyªn nh©n g©y nªn sù vi ph¹m trong viÖc b¶o hé ®èi víi lo¹i h×nh nµy, trªn c¬ së ®ã ®­a ra nh÷ng kiÕn nghÞ, gi¶i ph¸p nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT ë ViÖt Nam lµ mét ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do trªn, t«i ®· lùa chän ®Ò tµi “QuyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh – Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn” lµm ®Ò tµi nghiªn cøu luËn v¨n tèt nghiÖp cao häc luËt cña m×nh. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi MÆc dï hÖ thèng ph¸p luËt cña ViÖt Nam vÒ quyÒn t¸c gi¶ nãi chung cßn t­¬ng ®èi míi mÎ nh­ng còng ®· dµnh ®­îc sù quan t©m nghiªn cøu cña nhiÒu t¸c gi¶. Trong thêi gian qua, mét sè t¸c gi¶ ®· nghiªn cøu c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau vÒ quyÒn t¸c gi¶ nh­: “Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ ë ViÖt Nam hiÖn nay” (luËn v¨n cao häc luËt cña t¸c gi¶ Hoµng Minh Th¸i); “VÊn ®Ò ®¶m b¶o quyÒn t¸c gi¶, quyÒn cña chñ së h÷u t¸c phÈm trong ph¸p luËt ViÖt Nam” (luËn v¨n cao häc luËt cña t¸c gi¶ KiÒu ThÞ Thanh); “QuyÒn t¸c gi¶ ®èi víi lo¹i h×nh t¸c phÈm nghe nh×n theo ph¸p luËt ViÖt Nam vµ Céng hoµ Ph¸p” (luËn v¨n cao häc luËt cña t¸c gi¶ TrÇn Lan H­¬ng) vµ “QuyÒn t¸c gi¶ ®èi víi t¸c phÈm viÕt trong ph¸p luËt D©n sù ViÖt Nam – Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn” (luËn v¨n cao häc luËt cña t¸c gi¶ TrÇn ThÞ Thanh B×nh)... Tuy nhiªn viÖc nghiªn cøu quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT míi chØ ë mét gãc ®é hÑp, b­íc ®Çu míi dõng l¹i ë mét sè bµi viÕt ®¨ng trªn c¸c t¹p chÝ chuyªn ngµnh, cßn hiÖn t¹i ch­a cã mét c«ng tr×nh khoa häc nµo ®i s©u nghiªn cøu mét c¸ch hÖ thèng, chi tiÕt vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT, ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt trong lÜnh vùc nµy. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi “QuyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh – Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn” cã ý nghÜa hÕt søc quan träng. ViÖc nghiªn cøu sÏ gãp phÇn n©ng cao ý thøc trong viÖc b¶o hé quyÒn 3 t¸c gi¶ nãi chung vµ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT nãi riªng, nhÊt lµ trong bèi c¶nh héi nhËp quèc tÕ hiÖn nay - khi mµ vÊn ®Ò t¸c quyÒn kh«ng chØ thu hÑp trong ph¹m vi quèc gia mµ lµ vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu. 3. Ph¹m vi nghiªn cøu ®Ò tµi QuyÒn t¸c gi¶ lµ mét néi dung lín, bao gåm nhiÒu ®èi t­îng lµ nh÷ng t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt, khoa häc ®­îc ph¸p luËt b¶o hé. Trong khu«n khæ ®Ò tµi nghiªn cøu luËn v¨n tèt nghiÖp cao häc luËt, chóng t«i x¸c ®Þnh ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi chØ tËp trung nghiªn cøu vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt d©n sù ViÖt Nam, trong ®ã lµm râ c¸c vÊn ®Ò lý luËn vµ kh¸i niÖm c¬ b¶n nh­ PMMT lµ g×? c¸c lo¹i PMMT? c¸c yÕu tè cña quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT? quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT theo quy ®Þnh cña mét sè HiÖp ­íc, C«ng ­íc quèc tÕ vÒ quyÒn t¸c gi¶ vµ cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi; t×m hiÓu c¸c quy ®Þnh vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT vµ c¬ chÕ thùc thi vµ t×nh h×nh vi ph¹m liªn quan ®Õn quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT t¹i ViÖt Nam. 4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Ò tµi Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu cña ®Ò tµi dùa trªn ph­¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa M¸c-Lª Nin, t­ t­ëng Hå ChÝ Minh, quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö. C¸c ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch, thèng kª, so s¸nh, tæng hîp còng ®­îc sö dông khi nghiªn cøu ®Ò tµi. 5. Môc ®Ých, nhiÖm vô cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi Tr­íc yªu cÇu vÒ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt cña ViÖt Nam vÒ b¶o hé quyÒn SHTT nãi chung vµ b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT nãi riªng, qua viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi “QuyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh – Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn”, ®Ò tµi nh»m môc ®Ých lµm s¸ng tá c¸c qui ®Þnh hiÖn hµnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT. Qua viÖc t×m hiÓu nh÷ng nguyªn nh©n vÒ sù vi ph¹m quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT, ®Ò tµi ®i s©u ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¬ chÕ thùc thi vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT hiÖn nay vµ xem xÐt viÖc ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt trong thùc tiÔn vÒ lÜnh vùc nµy. §Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých trªn, ®Ò tµi sÏ gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô sau ®©y: + Lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT ë ViÖt Nam; t×m hiÓu quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT theo quy ®Þnh cña mét sè C«ng ­íc, HiÖp ­íc quèc tÕ vµ cña mét sè quèc gia trªn thÕ giíi. + §i s©u t×m hiÓu vµ ph©n tÝch vÒ b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam; t×m ra nh÷ng bÊt cËp, h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc trong c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT. 4 + §­a ra mét sè kiÕn nghÞ vÒ ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT, ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái thùc tiÔn khi ViÖt Nam héi nhËp quèc tÕ. 6. Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu míi cña luËn v¨n §©y lµ c«ng tr×nh khoa häc nghiªn cøu vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT mét c¸ch cã hÖ thèng, gióp cho ng­êi ®äc cã mét c¸i nh×n tæng quan vµ cô thÓ vÒ lÜnh vùc b¶o hé SHTT nµy. Ngoµi ra, th«ng qua viÖc t×m hiÓu, ph©n tÝch c¸c qui ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT, luËn v¨n cßn chØ ra nh÷ng bÊt cËp cña ph¸p luËt hiÖn hµnh còng nh­ c¬ chÕ thùc thi, tõ ®ã ®­a ra nh÷ng ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ lÜnh vùc nµy. 7. C¬ cÊu cña luËn v¨n LuËn v¨n cao häc víi ®Ò tµi “QuyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh – Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn” thuéc chuyªn ngµnh LuËt D©n sù, m· sè 60.38.30 ®­îc kÕt cÊu nh­ sau: Lêi nãi ®Çu. Ch­¬ng 1. Kh¸i qu¸t chung vÒ phÇn mÒm m¸y tÝnh vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan. Ch­¬ng 2. QuyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam - Thùc tiÔn b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh. Ch­¬ng 3. Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng x©m ph¹m quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh – Ph­¬ng h­íng vµ mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh. KÕt luËn. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o. 5 Ch­¬ng I kh¸i qu¸t chung vÒ phÇn mÒm m¸y tÝnh vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan 1.1. Kh¸i niÖm vÒ phÇn mÒm m¸y tÝnh Tõ gi÷a thËp kû 70, con ng­êi ®· ph¸t minh, s¸ng chÕ ra m¸y tÝnh ®iÖn tö ®Ó bµn cã kÝch th­íc nhá gän, thay thÕ cho nh÷ng m¸y tÝnh ®iÖn tö cì lín. Cïng víi nh÷ng ph¸t minh, c¶i tiÕn vÒ kÝch th­íc, n©ng cao tèc ®é xö lý cña m¸y tÝnh, c¸c ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh ®· ®­îc x©y dùng, hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng, cã mÆt trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi. §©y thùc sù lµ mét cuéc c¸ch m¹ng khoa häc, kü thuËt cña thÕ giíi, mang l¹i cho nh©n lo¹i nh÷ng tiÖn Ých to lín. M¸y tÝnh ®iÖn tö ®­îc hiÓu lµ ®¬n vÞ chøc n¨ng cã thÓ thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh to¸n c¬ b¶n, bao gåm c¸c phÐp to¸n sè häc vµ phÐp to¸n l«gic mµ kh«ng cã sù can thiÖp cña con ng­êi trong qu¸ tr×nh xö lý. Trong xö lý th«ng tin, thuËt ng÷ m¸y tÝnh th­êng ®Ó chØ m¸y tÝnh kü thuËt sè. M¸y tÝnh cã thÓ gåm nhiÒu ®¬n vÞ ®éc lËp hoÆc nhiÒu ®¬n vÞ ghÐp nèi [67]. M¸y vi tÝnh còng lµ m¸y tÝnh ®iÖn tö (th­êng dïng cho 1 ng­êi) nh­ng cã bé xö lý trung t©m lµ mét hoÆc nhiÒu bé vi xö lý. Tuy nhiªn, ®Ó m¸y tÝnh ®iÖn tö cã thÓ ho¹t ®éng ®éc lËp, thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh to¸n c¬ b¶n mµ kh«ng cã sù can thiÖp cña con ng­êi trong qu¸ tr×nh xö lý, th× m¸y tÝnh cÇn cã hai bé phËn cÊu thµnh: phÇn cøng (hardware) vµ phÇn mÒm (software). PhÇn cøng ®­îc hiÓu lµ mét hoÆc tÊt c¶ thµnh phÇn vËt lý cña mét hÖ thèng xö lý th«ng tin, hay lµ tªn gäi chung nh÷ng yÕu tè vËt chÊt cña mét m¸y tÝnh [68]. HiÓu mét c¸ch ®¬n gi¶n nhÊt th× phÇn cøng lµ nh÷ng g× mµ ta cã thÓ cÇm, n¾m lÊy chóng ®­îc. PhÇn mÒm th× tr¸i nghÜa víi phÇn cøng, nã mang ®Æc tÝnh v« h×nh, chóng ta kh«ng thÓ cÇm, n¾m chóng ®­îc. NÕu mét m¸y tÝnh kh«ng ®­îc cµi ®Æt phÇn mÒm d­íi bÊt kú h×nh thøc nµo, th× chóng còng trë nªn v« t¸c dông. Cã nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ phÇn mÒm nh­: “PhÇn mÒm lµ toµn bé hay mét phÇn ch­¬ng tr×nh, thñ tôc, quy t¾c, vµ tµi liÖu liªn quan cña mét hÖ thèng xö lý d÷ liÖu. PhÇn mÒm lµ s¶n phÈm s¸ng t¹o tinh thÇn ®éc lËp víi m«i tr­êng l­u tr÷ nã” [67], hay “PhÇn mÒm lµ tªn gäi chung c¸c ch­¬ng tr×nh ®­îc sö dông trªn m¸y tÝnh ®iÖn tö; ph©n biÖt víi phÇn cøng” [68], hoÆc “PhÇn mÒm lµ c¸c ch­¬ng tr×nh cña m¸y tÝnh ®iÖn tö” [69]... 6 Cho dï ®­îc ®Þnh nghÜa vµ tiÕp cËn kh¸i niÖm phÇn mÒm b»ng bÊt cø c¸ch nµo, chóng ta ®Òu thÊy gi÷a phÇn mÒm vµ phÇn cøng cã mèi liªn hÖ mËt thiÕt víi nhau. M¸y tÝnh ®iÖn tö chØ cã thÓ ho¹t ®éng ®­îc khi cã phÇn mÒm, vµ phÇn mÒm chØ ch¹y ®­îc trªn nh÷ng phÇn cøng t­¬ng thÝch hoÆc ®­îc cµi ®Æt trªn phÇn cøng cña m¸y tÝnh ®iÖn tö. Mét sè v¨n b¶n cña §¶ng, Nhµ n­íc ta hiÖn nay còng dïng c¶ kh¸i niÖm “ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh” vµ “phÇn mÒm m¸y tÝnh”, hoÆc dïng kh¸i niÖm “ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh” thay cho “phÇn mÒm m¸y tÝnh”. ChØ thÞ sè 58 CT/TW cña BCH TW §¶ng vÒ ®Èy m¹nh øng dông vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ sö dông thuËt ng÷ phÇn mÒm m¸y tÝnh: “Hoµn chØnh hÖ thèng v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vµ ®¶m b¶o viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, trong ®ã cã b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm”. Bé luËt D©n sù 2005 khi quy ®Þnh vÒ quyÒn tµi s¶n thuéc vÒ t¸c gi¶ ®· sö dông thuËt ng÷ ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh: “Cho thuª b¶n gèc hoÆc b¶n sao ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh” (®iÓm ®, kho¶n 3, §iÒu 738, BLDS 2005). Trong quy ®Þnh vÒ c¸c lo¹i h×nh t¸c phÈm ®­îc b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ cña LuËt SHTT võa ban hµnh th× “Ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh, s­u tËp d÷ liÖu” lµ mét trong nh÷ng lo¹i h×nh t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt, khoa häc ®­îc b¶o hé (®iÓm m, kho¶n 1, §iÒu 14, LuËt SHTT). Trªn thùc tÕ, rÊt khã ph©n biÖt khi nµo lµ “phÇn mÒm m¸y tÝnh”, khi nµo lµ “ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh”. Theo chóng t«i, hai kh¸i niÖm nµy cã thÓ ®­îc hiÓu ®ång nhÊt víi nhau, thay thÕ cho nhau bëi chóng ®Òu ®Ò cËp ®Õn mét s¶n phÈm cã ®Æc tÝnh v« h×nh, ®­îc cµi ®Æt sö dông trªn m¸y tÝnh ®iÖn tö hoÆc trªn nh÷ng phÇn cøng t­¬ng thÝch. Nh­ vËy, cã thÓ hiÓu “PhÇn mÒm m¸y tÝnh/Ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh lµ tËp hîp c¸c chØ dÉn ®­îc thÓ hiÖn d­íi d¹ng c¸c lÖnh, c¸c m·, l­îc ®å hoÆc bÊt kú d¹ng nµo kh¸c, khi g¾n vµo mét ph­¬ng tiÖn mµ m¸y tÝnh ®äc ®­îc, cã kh¶ n¨ng lµm cho m¸y tÝnh thùc hiÖn ®­îc mét c«ng viÖc hoÆc ®¹t ®­îc mét kÕt qu¶ cô thÓ theo mong muèn”. §Ó thèng nhÊt viÖc sö dông thuËt ng÷, trong luËn v¨n nµy chóng t«i sö dông thuËt ng÷ chung lµ phÇn mÒm m¸y tÝnh. 7 1.2. C¸c lo¹i phÇn mÒm m¸y tÝnh ®­îc b¶o hé theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam Tïy theo nh÷ng tiªu chÝ kh¸c nhau mµ PMMT cã thÓ ®­îc ph©n chia thµnh c¸c lo¹i. NÕu theo tiªu chÝ c«ng dông vµ møc ®é chuyªn s©u th× cã thÓ ph©n chia PMMT thµnh c¸c lo¹i: Ng«n ng÷ hÖ thèng vµ ng«n ng÷ lËp tr×nh; HÖ ®iÒu hµnh; PhÇn mÒm lËp tr×nh vµ øng dông; PhÇn mÒm m· nguån më; C¬ së d÷ liÖu vµ s­u tËp d÷ liÖu. 1.2.1. C¸c lo¹i phÇn mÒm m¸y tÝnh 1.2.1.1. Ng«n ng÷ hÖ thèng vµ ng«n ng÷ lËp tr×nh Do lµ “ng«n ng÷” giao tiÕp víi m¸y tÝnh, ng­êi ta gäi ng«n ng÷ hÖ thèng vµ ng«n ng÷ lËp tr×nh lµ “ng«n ng÷ m¸y tÝnh” ®Ó ph©n biÖt víi “ng«n ng÷ th«ng th­êng”. Ng«n ng÷ hÖ thèng lµ ng«n ng÷ ë d¹ng m· m¸y (ng«n ng÷ lËp tr×nh ë møc ®é thÊp). Ng«n ng÷ nµy ®­îc c¸c nhµ s¶n xuÊt m¸y tÝnh thiÕt kÕ riªng cho tõng lo¹i. C¸c ch­¬ng tr×nh viÕt b»ng ng«n ng÷ nµy chøa toµn c¸c sè nhÞ ph©n (chØ gåm hai con sè 0 vµ 1), viÖc häc nã cÇn nh÷ng kiÕn thøc chuyªn s©u vÒ ho¹t ®éng bªn trong m¸y tÝnh. Tiªu biÓu cña lo¹i ng«n ng÷ nµy lµ ng«n ng÷ Assembler. Ng«n ng÷ lËp tr×nh ®­îc thiÕt kÕ thÝch hîp cho nh÷ng ®ßi hái cña c¸c nhµ lËp tr×nh. Nã ®éc lËp víi m· m¸y vµ ng­êi ta th­êng gäi lµ ng«n ng÷ bËc cao. C¸c ng«n ng÷ bËc cao th­êng ®­îc viÕt c¸c øng dông trong thùc tÕ, nh­ ng«n ng÷ BASIC ®­îc thiÕt kÕ cho ng­êi míi lÇn ®Çu häc lËp tr×nh; ng«n ng÷ COBOL ®­îc dïng ®Ó viÕt c¸c ch­¬ng tr×nh trong kinh doanh; ng«n ng÷ FORTRAN ®Ó viÕt c¸c ch­¬ng tr×nh tÝnh to¸n khoa häc... Kh¸c víi ng«n ng÷ cÊp thÊp ph¶n ¸nh m· m¸y, c¸c ng«n ng÷ cÊp cao cã d¹ng gÇn gièng víi ng«n ng÷ tù nhiªn cña con ng­êi nªn dÔ häc vµ dÔ lËp tr×nh h¬n. 1.2.1.2. HÖ ®iÒu hµnh Kh«ng nh­ c¸c ng«n ng÷ lËp tr×nh chØ lµ “c«ng cô giao tiÕp gi÷a ng­êi vµ m¸y tÝnh”, hÖ ®iÒu hµnh lµ s¶n phÈm ®­îc thiÕt kÕ tõ c¸c ng«n ng÷ lËp tr×nh gióp cho m¸y tÝnh vËn hµnh. HÖ ®iÒu hµnh ®ãng vai trß t­¬ng t¸c gi÷a ng­êi sö dông vµ m¸y tÝnh. Trªn thÕ giíi cã rÊt nhiÒu hÖ ®iÒu hµnh kh¸c nhau. HÖ ®iÒu hµnh th«ng dông nhÊt hiÖn nay lµ WINDOWS cña h·ng Microsoft, OS/2 cña h·ng IBM, MACINTOSH cña h·ng APPLE. 1.2.1.3. PhÇn mÒm lËp tr×nh vµ øng dông Kh¸c víi ng«n ng÷ lËp tr×nh, c¸c phÇn mÒm lËp tr×nh vµ phÇn mÒm øng dông lµ nh÷ng d¹ng “s¶n phÈm” ®· ®­îc thiÕt kÕ s½n cho ng­êi dïng. Theo ®ã 8 ng­êi dïng sÏ dÔ dµng h¬n khi lËp tr×nh vµ khai th¸c d÷ liÖu (cã thÓ dïng ng«n ng÷ lËp tr×nh ®Ó lµm viÖc nh­ng sÏ khã kh¨n h¬n nhiÒu). PhÇn mÒm lËp tr×nh th­êng ®­îc viÕt tõ mét ng«n ng÷ lËp tr×nh nµo ®ã vµ vËn hµnh trªn nÒn cña hÖ ®iÒu hµnh. §èi víi ®a sè mäi ng­êi, øng dông ch­¬ng tr×nh vµo c«ng viÖc lµ ®iÒu quan träng nhÊt. Hä kh«ng cÇn biÕt hÖ ®iÒu hµnh, ng«n ng÷ lËp tr×nh lµ g×, hä còng kh«ng cÇn cã tr×nh ®é m¸y tÝnh cao siªu. §¬n gi¶n lµ hä muèn lµm viÖc vµ c«ng cô ®Ó hä lµm viÖc cµng ®¬n gi¶n, cµng m« t¶ ®óng quy tr×nh lµm viÖc cña hä cµng tèt. NÕu xÐt theo khÝa c¹nh ngµnh nghÒ th× nÕu cã bao nhiªu ngµnh nghÒ cã thÓ sÏ cã bÊy nhiªu phÇn mÒm øng dông phôc vô cho c¸c ngµnh nghÒ ®ã (so¹n th¶o v¨n b¶n, thèng kª, kü x¶o ®å ho¹, dÞch thuËt, thiÕt kÕ, trß ch¬i gi¶i trÝ...). 1.2.1.4. PhÇn mÒm m· nguån më Mét c¸ch ng¾n gän, phÇn mÒm m· nguån më lµ nh÷ng ch­¬ng tr×nh mµ quy tr×nh cÊp phÐp sÏ cho ng­êi dïng tù do ch¹y ch­¬ng tr×nh theo bÊt kú môc ®Ých nµo, kÓ c¶ quyÒn nghiªn cøu vµ söa ®æi ch­¬ng tr×nh, quyÒn sao chÐp vµ t¸i ph¸t hµnh phÇn mÒm gèc hoÆc phÇn mÒm ®· söa ®æi (mµ kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn b¶n quyÒn cho nh÷ng ng­êi lËp tr×nh tr­íc). PhÇn mÒm m· nguån më/tù do (Free Open Source Software, gäi t¾t lµ FOSS) ®· trë thµnh mét hiÖn t­îng toµn cÇu, ®i tõ vÞ trÝ t­¬ng ®èi mê nh¹t lªn thµnh mét trµo l­u thêi th­îng trong vßng vµi n¨m trë l¹i ®©y. Tuy nhiªn vÉn ch­a cã nhiÒu ng­êi hiÓu thÊu ®¸o nh÷ng yÕu tè g× thËt sù t¹o nªn FOSS vµ sù bïng næ cña kh¸i niÖm nµy. 2 Mét trong nh÷ng quan niÖm phæ biÕn vÒ phÇn mÒm nguån më tù do lµ c¸c phÇn mÒm nµy lu«n lu«n miÔn phÝ. ë mét møc ®é nµo ®ã, ®iÒu nµy kh«ng ®óng. Kh«ng øng dông FOSS nµo, nÕu thùc sù lµ phÇn mÒm nguån më lÊy phÝ ®¨ng ký cña ng­êi sö dông. §a sè c¸c phiªn b¶n FOSS cã thÓ t¶i tõ Internet vÒ mµ kh«ng ph¶i mÊt phÝ. XÐt trªn ph­¬ng diÖn ®¨ng ký, c¸c øng dông FOSS hÇu nh­ lu«n rÎ h¬n phÇn mÒm cã b¶n quyÒn. 1.2.1.5. C¬ së d÷ liÖu vµ s­u tËp d÷ liÖu Tõ ®iÓn m¸y tÝnh Anh-ViÖt, NXB §ång Nai ®Þnh nghÜa c¬ së d÷ liÖu: “ lµ mét tËp hîp c¸c d÷ liÖu cã mét cÊu tróc nµo ®ã ®Ó l­u tr÷, chÊp nhËn vµ cung øng, theo yªu cÇu, vÒ c¸c d÷ liÖu ®èi víi ®a sè ng­êi dïng hoÆc lµ mét tËp hîp d÷ liÖu cã liªn hÖ néi t¹i ®­îc tæ chøc phô theo mét s¬ ®å c¬ së d÷ liÖu ®Ó phôc vô cho mét hay nhiÒu øng dông”. Cßn s­u tËp d÷ liÖu ®­îc ®Þnh nghÜa: “lµ tËp 2 “PhÇn mÒm nguån më / Tù do”, UNDP, 2004. 9 hîp cã tÝnh s¸ng t¹o thÓ hiÖn ë sù tuyÓn chän, s¾p xÕp c¸c t­ liÖu d­íi d¹ng ®iÖn tö hoÆc d¹ng kh¸c” (kho¶n 2, §iÒu 22, LuËt SHTT). Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× c¬ së d÷ liÖu còng ®­îc coi lµ PMMT. Nã gióp cho con ng­êi trong viÖc qu¶n lý vµ tæ chøc th«ng tin trªn c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi mét c¸ch khoa häc. XÐt vÒ mét gãc ®é nµo ®ã th× s­u tËp d÷ liÖu cã thÓ kh«ng ®­îc xÕp vµo lo¹i PMMT, nh­ng nÕu ®­îc s¾p xÕp d­íi d¹ng ®iÖn tö th× nã ®­îc xÕp vµo lo¹i PMMT. S­u tËp d÷ liÖu cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu. Mét sè phÇn mÒm øng dông khi truy cËp vµo hÖ c¬ së d÷ liÖu, nã sÏ xö lý c¸c d÷ liÖu ®iÖn tö ®· ®­îc s¾p xÕp th«ng qua s­u tËp d÷ liÖu trong hÖ c¬ së d÷ liÖu nµy, nh»m h­íng tíi viÖc thùc thi mét nhiÖm vô nµo ®ã cña øng dông. 1.2.2. PhÇn mÒm m¸y tÝnh ®­îc b¶o hé theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam PhÇn mÒm m¸y tÝnh lµ mét trong 12 lo¹i h×nh t¸c phÈm ®­îc LuËt SHTT quy ®Þnh b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ (§iÒu 14, LuËt SHTT). Theo tiªu chÝ ph©n lo¹i ®­îc tr×nh bµy ë trªn (c«ng dông vµ møc ®é chuyªn s©u) th× PMMT ®­îc ph©n chia thµnh c¸c lo¹i: Ng«n ng÷ hÖ thèng vµ ng«n ng÷ lËp tr×nh; HÖ ®iÒu hµnh; PhÇn mÒm lËp tr×nh vµ øng dông; PhÇn mÒm m· nguån më; C¬ së d÷ liÖu vµ s­u tËp d÷ liÖu. TÊt c¶ c¸c PMMT liÖt kª trªn ®­îc b¶o hé theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam. Tuy nhiªn, trong mét sè tr­êng hîp PMMT kh«ng ®­îc b¶o hé quyÒn t¸c gi¶. Nh÷ng PMMT kh«ng ®­îc b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ bao gåm: - Nh÷ng PMMT ®· hÕt thêi h¹n b¶o hé do ph¸p luËt quy ®Þnh (trõ c¸c quyÒn nh©n th©n ®­îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 1,2,4 §iÒu 19 LuËt SHTT ®­îc b¶o hé v« thêi h¹n), hoÆc ®· hÕt thêi h¹n b¶o hé quy ®Þnh t¹i mét quèc gia n¬i PMMT ®­îc yªu cÇu b¶o hé. - Nh÷ng PMMT cã néi dung tr¸i víi ®¹o ®øc x· héi, trËt tù c«ng céng, cã h¹i cho quèc phßng, an ninh còng kh«ng ®­îc b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ (kho¶n 1, §iÒu 8, LuËt SHTT). V× vËy mäi giao dÞch vÒ viÖc l­u hµnh, sö dông vµ h­ëng lîi Ých vËt chÊt tõ nh÷ng PMMT nµy bÞ coi lµ bÊt hîp ph¸p vµ v« hiÖu. 10 1.3. C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn hµnh cña ViÖt Nam quy ®Þnh vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm m¸y tÝnh MÆc dï b¶n HiÕn ph¸p ®Çu tiªn cña n­íc ta n¨m 1946 ®· chøa ®ùng nh÷ng ý t­ëng vÒ quyÒn t¸c gi¶ d­íi h×nh thøc ®¬n gi¶n lµ quyÒn cña c«ng d©n ®­îc tù do ng«n luËn vµ tù do xuÊt b¶n (§iÒu 10), nh­ng ph¶i ®Õn HiÕn ph¸p 1992 th× viÖc b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ míi ®­îc ghi nhËn mét c¸ch râ nÐt “C«ng d©n cã quyÒn nghiªn cøu khoa häc, kü thuËt, ph¸t minh, s¸ng chÕ, s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt, s¸ng t¸c, phª b×nh v¨n häc, nghÖ thuËt vµ tham gia c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ kh¸c. Nhµ n­íc b¶o hé quyÒn t¸c gi¶, quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp” (§iÒu 60). Tuy nhiªn, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt tr­íc khi HiÕn ph¸p 1992 ban hµnh còng míi chØ ghi nhËn viÖc Nhµ n­íc b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ nãi chung, chñ yÕu chØ lµ c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt d­íi d¹ng NghÞ ®Þnh, NghÞ quyÕt cña ChÝnh phñ quy ®Þnh vÒ nhuËn bót cña t¸c gi¶, chø ch­a cã mét v¨n b¶n ph¸p luËt nµo quy ®Þnh cô thÓ vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT. Sau khi HiÕn ph¸p 1992 ban hµnh, Ph¸p lÖnh B¶o hé quyÒn t¸c gi¶ ngµy 02/12/1994 ®­îc coi lµ v¨n b¶n quan träng nhÊt, quy ®Þnh ®Çy ®ñ nhÊt, chi tiÕt nhÊt vÒ quyÒn t¸c gi¶ trong giai ®o¹n nµy, ®ång thêi còng lµ v¨n b¶n ph¸p luËt ®Çu tiªn cña ViÖt Nam quy ®Þnh vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT. §iÒu 4 cña Ph¸p lÖnh quy ®Þnh nh÷ng ®èi t­îng ®­îc Nhµ n­íc b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ bao gåm cã PMMT. Ngµy 28/10/1995, Quèc héi n­íc CHXHCN ViÖt Nam ®· th«ng qua BLDS. §©y lµ Bé luËt quan träng ®Çu tiªn quy ®Þnh vÒ quyÒn t¸c gi¶ nãi chung vµ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT nãi riªng. §Ó cô thÓ ho¸ c¸c quy ®Þnh cña BLDS, ChÝnh phñ ®· ban hµnh mét sè NghÞ ®Þnh ®Ó h­íng dÉn thi hµnh. Ngoµi ra t¹i LuËt B¸o chÝ, LuËt XuÊt b¶n, Bé luËt H×nh sù vµ c¸c luËt, v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c còng ®· cã c¸c quy ®Þnh vÒ quyÒn t¸c gi¶ vµ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT. C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ViÖt Nam hiÖn hµnh quy ®Þnh vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT bao gåm quyÒn nh©n th©n vµ quyÒn tµi s¶n. ViÖc b¶o hé PMMT kh«ng ®­îc më réng ®Õn t­ t­ëng, kh¸i niÖm, ph¸t hiÖn, c¸ch tÝnh to¸n, qu¸ tr×nh xö lý vµ vËn dông ®­îc dïng khi ph¸t triÓn phÇn mÒm. §i s©u nghiªn cøu vµ t×m hiÓu c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ViÖt Nam hiÖn hµnh quy ®Þnh vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT, chóng ta xem xÐt c¸c v¨n b¶n nµy d­íi mét sè gãc ®é sau: 11 1.3.1. Ph¸p luËt trong nuíc + Bé luËt D©n sù 2005 Bé luËt D©n sù 1995 sau h¬n 7 n¨m thi hµnh ®· béc lé mét sè tån t¹i nh­ ch­a cã ®ñ v¨n b¶n ®Ó h­íng dÉn thi hµnh gióp cô thÓ ho¸, l­îng ho¸ mét sè quy ®Þnh chung mang tÝnh nguyªn t¾c cña Bé luËt. MÆt kh¸c mét sè quy ®Þnh trong Bé luËt cÇn ®­îc chØnh lý ®Ó ®¶m b¶o sù thèng nhÊt trong thùc tiÔn vµ phï hîp qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ. Ngµy 14 th¸ng 6 n¨m 2005, Quèc héi n­íc CHXHCN ViÖt Nam kho¸ XI, kú häp thø 7 ®· th«ng qua Bé luËt D©n sù víi 7 phÇn, 36 ch­¬ng, 777 ®iÒu. Theo quy ®Þnh cña BLDS 2005 vÒ quyÒn t¸c gi¶ vµ c¸c quyÒn liªn quan, th× Bé luËt chØ quy ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò chung nhÊt ®èi víi quyÒn t¸c gi¶ nh­: T¸c gi¶ lµ ai? §èi t­îng quyÒn t¸c gi¶ lµ g×? Néi dung quyÒn t¸c gi¶ ra sao? Thêi ®iÓm ph¸t sinh vµ hiÖu lùc quyÒn t¸c gi¶ tõ bao giê? Chñ së h÷u quyÒn t¸c gi¶ thuéc vÒ ai? Ph©n chia quyÒn t¸c gi¶ thÕ nµo ? v.v... cßn nh÷ng néi dung cô thÓ kh¸c th× do ph¸p luËt vÒ së h÷u trÝ tuÖ quy ®Þnh. §iÒu 736, BLDS 2005 quy ®Þnh t¸c gi¶ lµ “Ng­êi s¸ng t¹o t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt, khoa häc (sau ®©y gäi chung lµ t¸c phÈm) lµ t¸c gi¶ cña t¸c phÈm ®ã. Trong tr­êng hîp cã hai ng­êi hoÆc nhiÒu ng­êi cïng s¸ng t¹o ra t¸c phÈm th× nh÷ng ng­êi ®ã lµ c¸c ®ång t¸c gi¶”. Cßn ®èi t­îng quyÒn t¸c gi¶ ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 737, BLDS 2005 “§èi t­îng quyÒn t¸c gi¶ bao gåm mäi s¶n phÈm s¸ng t¹o trong c¸c lÜnh vùc v¨n häc, nghÖ thuËt, khoa häc ®­îc thÓ hiÖn d­íi bÊt kú h×nh thøc vµ b»ng bÊt kú ph­¬ng tiÖn nµo, kh«ng ph©n biÖt néi dung, gi¸ trÞ vµ kh«ng phô thuéc vµo bÊt kú thñ tôc nµo”. Néi dung quyÒn t¸c gi¶ ë BLDS 2005 bao gåm quyÒn nh©n th©n vµ quyÒn tµi s¶n (§iÒu 738, BLDS 2005). PhÇn mÒm m¸y tÝnh lµ t¸c phÈm khoa häc nªn lµ ®èi t­îng cña quyÒn t¸c gi¶, do ®ã quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT còng bao gåm quyÒn nh©n th©n vµ quyÒn tµi s¶n. Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 vµ kho¶n 3, §738, BLDS 2005 th× c¸c quyÒn nh©n th©n bao gåm: “a) §Æt tªn cho t¸c phÈm; b) §øng tªn thËt hoÆc bót danh trªn t¸c phÈm; ®­îc nªu tªn thËt hoÆc bót danh khi t¸c phÈm ®­îc c«ng bè, sö dông; c) C«ng bè hoÆc cho phÐp ng­êi kh¸c c«ng bè t¸c phÈm; d) B¶o vÖ sù toµn vÑn cña t¸c phÈm, kh«ng cho ng­êi kh¸c söa ch÷a, c¾t xÐn, xuyªn t¹c t¸c phÈm”. C¸c quyÒn tµi s¶n bao gåm: “a) Sao chÐp t¸c phÈm; b) Cho phÐp t¹o t¸c phÈm ph¸i sinh; c) Ph©n phèi, nhËp khÈu b¶n gèc vµ b¶n sao t¸c phÈm; d) TruyÒn ®¹t t¸c phÈm ®Õn c«ng chóng; ®) Cho thuª b¶n gèc hoÆc b¶n sao ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh”. 12 §èi t­îng chuyÓn giao c«ng nghÖ ®­îc quy ®Þnh t¹i §755, BLDS 2005, trong ®ã t¹i kho¶n 1 cã quy ®Þnh mét trong nh÷ng ®èi t­îng chuyÓn giao c«ng nghÖ lµ PMMT. + LuËt Së h÷u trÝ tuÖ LuËt Së h÷u trÝ tuÖ ®· ®­îc Quèc héi n­íc CHXHCN ViÖt Nam kho¸ XI, kú häp thø 8 th«ng qua ngµy 29 th¸ng 11 n¨m 2005. ViÖc ban hµnh LuËt SHTT lµ rÊt cÇn thiÕt, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña c¸c chñ thÓ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, kh«ng nh÷ng c¶ trong mµ c¶ ngoµi n­íc. Víi 6 phÇn, 18 ch­¬ng vµ 222 ®iÒu th× LuËt SHTT lµ mét ®¹o luËt toµn diÖn nhÊt tõ tr­íc tíi nay vÒ SHTT, ®¸p øng yªu cÇu b¶o hé hiÖu qu¶ quyÒn SHTT, phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ cña ®Êt n­íc. LuËt SHTT quy ®Þnh quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT lµ mét trong 12 lo¹i h×nh t¸c phÈm ®­îc b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ (§iÒu 14), ®ã lµ: “a) T¸c phÈm v¨n häc, khoa häc, s¸ch gi¸o khoa, gi¸o tr×nh vµ c¸c t¸c phÈm kh¸c ®­îc thÓ hiÓn d­íi d¹ng ch÷ viÕt hoÆc ký tù kh¸c; b) Bµi gi¶ng, bµi ph¸t biÓu vµ bµi nãi kh¸c; c) T¸c phÈm b¸o chÝ; d) T¸c phÈm ©m nh¹c; ®) T¸c phÈm s©n khÊu; e) T¸c phÈm ®iÖn ¶nh vµ t¸c phÈm ®­îc t¹o ra theo ph­¬ng ph¸p t­¬ng tù; g) T¸c phÈm t¹o h×nh, mü thuËt øng dông; h) T¸c phÈm nhiÕp ¶nh; i) T¸c phÈm kiÕn tróc; k) B¶n häa ®å, s¬ ®å, b¶n ®å, b¶n vÏ liªn quan ®Õn ®Þa h×nh, c«ng tr×nh khoa häc; l) T¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt d©n gian; m) Ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh, s­u tËp d÷ liÖu.” LuËt SHTT còng quy ®Þnh quyÒn t¸c gi¶ bao gåm quyÒn nh©n th©n vµ quyÒn tµi s¶n. Néi dung c¸c quyÒn nµy còng gièng nh­ ®­îc quy ®Þnh t¹i BLDS 2005. LuËt SHTT quy ®Þnh râ viÖc tæ chøc, c¸ nh©n khi c«ng bè t¸c phÈm hoÆc khai th¸c sö dông mét, mét sè hoÆc toµn bé quyÒn vÒ tµi s¶n th× ph¶i xin phÐp vµ tr¶ tiÒn nhuËn bót, thï lao, c¸c quyÒn lîi vËt chÊt kh¸c cho chñ së h÷u quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT (kho¶n 3, §iÒu 20). 13 LuËt SHTT lµ v¨n b¶n ph¸p luËt chuyªn biÖt ®Çu tiªn cã mét ®iÒu kho¶n quy ®Þnh vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT (§iÒu 22). Theo quy ®Þnh cña LuËt SHTT th× PMMT ®­îc b¶o hé nh­ t¸c phÈm v¨n häc nghÖ thuËt, cho dï ®­îc thÓ hiÖn d­íi d¹ng m· nguån hay m· m¸y (kho¶n 1, §iÒu 22), viÖc b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ ë ®©y sÏ do ChÝnh phñ quy ®Þnh cô thÓ. (§iÒu 24). Theo quy ®Þnh cña LuËt SHTT, thêi gian b¶o hé cña quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT lµ suèt ®êi t¸c gi¶ vµ n¨m m­¬i n¨m tiÕp theo n¨m t¸c gi¶ chÕt, trong tr­êng hîp t¸c phÈm cã ®ång t¸c gi¶ th× thêi h¹n b¶o hé chÊm døt vµo n¨m thø n¨m m­¬i sau n¨m ®ång t¸c gi¶ cuèi cïng chÕt (®iÓm b, kho¶n 2, §iÒu 27). LuËt còng quy ®Þnh chi tiÕt c¸c hµnh vi x©m ph¹m quyÒn t¸c gi¶ mµ theo ®ã c¸c hµnh vi x©m ph¹m quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT bÞ ng¨n cÊm lµ: chiÕm ®o¹t quyÒn t¸c gi¶; m¹o danh t¸c gi¶; c«ng bè, ph©n phèi t¸c phÈm mµ kh«ng ®­îc phÐp cña t¸c gi¶; söa ch÷a, c¾t xÐn, xuyªn t¹c t¸c phÈm; sao chÐp t¸c phÈm mµ kh«ng ®­îc sù ®ång ý cña t¸c gi¶, chñ së h÷u quyÒn t¸c gi¶.... (§iÒu 28). LuËt SHTT còng quy ®Þnh chñ së h÷u quyÒn t¸c gi¶, theo ®ã th× chñ së h÷u quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT cã thÓ lµ t¸c gi¶ (§iÒu 37), lµ c¸c ®ång t¸c gi¶ (§iÒu 38), lµ tæ chøc, c¸ nh©n giao nhiÖm vô cho t¸c gi¶ hoÆc giao kÕt hîp ®ång víi t¸c gi¶ (§iÒu 39), lµ ng­êi thõa kÕ (§iÒu 40), lµ ng­êi ®­îc chuyÓn giao quyÒn (§iÒu 41), lµ Nhµ n­íc (§iÒu 42) hoÆc thuéc vÒ c«ng chóng khi ®· kÕt thóc thêi h¹n b¶o hé theo quy ®Þnh (§iÒu 43). LuËt SHTT cho phÐp viÖc chuyÓn nh­îng quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT. §èi víi quyÒn nh©n th©n th× chØ cã quyÒn chuyÓn nh­îng quyÒn c«ng bè hoÆc cho phÐp ng­êi kh¸c c«ng bè phÇn mÒm vµ chuyÓn nh­îng toµn bé quyÒn tµi s¶n. Trong c¶ hai tr­êng hîp ®Òu ph¶i ®­îc phÐp cña chñ së h÷u PMMT míi ®­îc chuyÓn giao quyÒn së h÷u cho tæ chøc, c¸ nh©n theo h×nh thøc hîp ®ång hoÆc quy ®Þnh cña ph¸p luËt cã liªn quan (kho¶n 1, §iÒu 45). LuËt cÊm chuyÓn nh­îng quyÒn nh©n th©n trõ quyÒn c«ng bè, phæ biÕn PMMT (kho¶n 2, §iÒu 45). LuËt SHTT còng quy ®Þnh PMMT lµ mét trong nh÷ng ®èi t­îng kh«ng ®­îc b¶o hé víi danh nghÜa s¸ng chÕ. ViÖc quy ®Þnh nh­ vËy cã nghÜa lµ PMMT chØ ®­îc b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ chø kh«ng ®­îc b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. + C¸c v¨n b¶n h­íng dÉn Cã thÓ chØ ra mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt c¬ b¶n h­íng dÉn thi hµnh, ®ã lµ NghÞ ®Þnh sè 76/CP ngµy 29/11/1996 cña ChÝnh phñ h­íng dÉn thi hµnh mét sè 14 quy ®Þnh vÒ quyÒn t¸c gi¶ trong Bé luËt D©n sù; NghÞ ®Þnh sè 60/CP ngµy 06/6/1997 cña ChÝnh Phñ h­íng dÉn thi hµnh c¸c quy ®Þnh cña BLDS vÒ quan hÖ d©n sù cã yÕu tè n­íc ngoµi; Th«ng t­ sè 27/2001/TT-BVHTT ngµy 10/05/2001 cña Bé V¨n ho¸ - Th«ng tin h­íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 76/CP ngµy 29/11/1996 cña ChÝnh phñ... C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt trªn qui ®Þnh vÒ tiªu chuÈn b¶o hé, tr×nh tù vµ thñ tôc x¸c lËp quyÒn së h÷u trÝ tuÖ nãi chung vµ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT nãi riªng. NhiÒu néi dung trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt nµy ®· ®Ò cËp trùc tiÕp ®Õn quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT. + C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c Trong hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn hµnh, tuy kh«ng chØ râ ®èi t­îng ®iÒu chØnh trùc tiÕp lµ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT, nh­ng mét sè quy ®Þnh trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt nµy l¹i cã liªn quan gi¸n tiÕp tíi quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT vµ cã c¸c néi dung quy ®Þnh vÒ thùc thi vµ xö lý c¸c vi ph¹m, gi¶i quyÕt tranh chÊp trong lÜnh vùc së h÷u trÝ tuÖ: - Bé luËt H×nh sù 1999 quy ®Þnh trong nhãm c¸c téi x©m ph¹m quyÒn tù do, d©n chñ cña c«ng d©n téi “x©m ph¹m quyÒn t¸c gi¶”, ®ã lµ viÖc thùc hiÖn c¸c hµnh vi g©y hËu qu¶ nghiªm träng hoÆc ®· bÞ xö ph¹t hµnh chÝnh vÒ mét trong c¸c hµnh vi quy ®Þnh hoÆc ®· bÞ kÕt ¸n vÒ téi nµy, ch­a ®­îc xo¸ ¸n tÝch mµ cßn vi ph¹m, ®ã lµ “a) ChiÕm ®o¹t quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt, khoa häc, b¸o chÝ, ch­¬ng tr×nh b¨ng ©m thanh, ®Üa ©m thanh, b¨ng h×nh, ®Üa h×nh; b) M¹o danh t¸c gi¶ trªn t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt, khoa häc, b¸o chÝ, ch­¬ng tr×nh b¨ng ©m thanh, ®Üa ©m thanh, b¨ng h×nh, ®Üa h×nh; c) Söa ®æi bÊt hîp ph¸p néi dung cña t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt, khoa häc, b¸o chÝ, ch­¬ng tr×nh b¨ng ©m thanh, ®Üa ©m thanh, b¨ng h×nh, ®Üa h×nh; d) C«ng bè, phæ biÕn bÊt hîp ph¸p t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt, khoa häc, b¸o chÝ, ch­¬ng tr×nh b¨ng ©m thanh, ®Üa ©m thanh, b¨ng h×nh, ®Üa h×nh” (§iÒu 131, Bé luËt H×nh sù). - LuËt H¶i quan còng quy ®Þnh t¹i môc 5, ch­¬ng 3 vÒ viÖc t¹m dõng lµm thñ tôc h¶i quan ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu, xuÊt khÈu khi cã yªu cÇu b¶o vÖ quyÒn SHTT “Chñ së h÷u quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ®· ®­îc b¶o hé theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam cã quyÒn ®Ò nghÞ c¬ quan h¶i quan t¹m dõng lµm thñ tôc h¶i quan ®èi víi hµng hãa nhËp khÈu, xuÊt khÈu mµ m×nh cã c¨n cø cho r»ng cã vi ph¹m quyÒn së h÷u trÝ tuÖ” (kho¶n 1, §iÒu 57). 15 - Ph¸p lÖnh Qu¶ng c¸o quy ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô cña ng­êi qu¶ng c¸o, quyÒn vµ nghÜa vô cña ng­êi kinh doanh dÞch vô qu¶ng c¸o ph¶i ®¨ng ký b¶o hé quyÒn SHTT ®èi víi s¶n phÈm qu¶ng c¸o cña m×nh (môc c, kho¶n 1, §iÒu 23 vµ môc c, kho¶n 1, §iÒu 24). - NghÞ ®Þnh sè 31/2001/N§-CP ngµy 26/6/2001 cña ChÝnh phñ vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc v¨n ho¸ - th«ng tin quy ®Þnh ph¹t tiÒn tõ 20 ®Õn 40 triÖu ®ång nÕu cã hµnh vi sao chÐp PMMT mµ kh«ng ®­îc sù ®ång ý cña chñ së h÷u, ph¹t tiÒn tõ 50 ®Õn 70 triÖu ®ång nÕu cã hµnh vi t¸i ph¹m. - Quyết định 37/2005/QĐ-BTC của Bộ Tài chính về việc quy định mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí thẩm định chương trình trên băng, đĩa, phần mềm và trên các vật liệu khác. Ngoµi ra cßn cã c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c liªn quan nh­: Bé luËt Tè tông D©n sù n¨m 2004; Ph¸p lÖnh söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña Ph¸p lÖnh Thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n hµnh chÝnh n¨m 1998; Ph¸p lÖnh Xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh n¨m ngµy 01/10/2002; ChØ thÞ sè 31/1999/CT-TTg ngµy 27/10/1999 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ ®Êu tranh chèng s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n hµng gi¶; Th«ng t­ liªn tÞch sè 01/2001/TANDTC-VKSNDTC-BVHTT ngµy 5/12/2001 Toµ ¸n Nh©n d©n tèi cao - ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao - Bé V¨n ho¸ Th«ng tin h­íng dÉn ¸p dông mét sè quy ®Þnh cña BLDS trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp liªn quan ®Õn quyÒn t¸c gi¶ t¹i Toµ ¸n nh©n d©n; C«ng v¨n sè 97-KHXX ngµy 21/8/1997 cña Tßa ¸n Nh©n d©n tèi cao vÒ viÖc x¸c ®Þnh thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ quyÒn t¸c gi¶, quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp v.v... 1.3.2. HiÖp ®Þnh song ph­¬ng HiÖn t¹i ViÖt Nam ®· ký HiÖp ®Þnh song ph­¬ng víi mét sè n­íc nh­ HiÖp ®Þnh vÒ thiÕt lËp quan hÖ quyÒn t¸c gi¶, quan hÖ th­¬ng m¹i víi Hoa kú, HiÖp ®Þnh B¶o hé së h÷u trÝ tuÖ vµ hîp t¸c trong lÜnh vùc së h÷u trÝ tuÖ víi Liªn bang Thôy Sü... C¸c HiÖp ®Þnh nµy ®Òu ®· gi¸n tiÕp hoÆc trùc tiÕp cã nh÷ng ®iÒu kho¶n quy ®Þnh ®Õn quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT nh­: “Mäi ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh ®Òu ®­îc coi lµ t¸c phÈm viÕt theo quy ®Þnh cña C«ng ­íc Berne vµ mçi bªn b¶o hé c¸c ®èi t­îng nµy nh­ t¸c phÈm viÕt”, “mçi bªn dµnh cho t¸c gi¶ vµ nh÷ng ng­êi kÕ thõa quyÒn lîi cña hä ®­îc liÖt kª t¹i C«ng ­íc Berne ®èi víi c¸c t¸c phÈm thuéc kho¶n 1, vµ dµnh cho hä quyÒn cho phÐp hoÆc cÊm: a/ NhËp khÈu vµo l·nh thæ cña bªn ®ã b¶n sao cña t¸c phÈm; b/ Phân phối công khai lần 16 đầu bản gốc và mỗi bản sao tác phẩm dưới hình thức bán, cho thuê hoặc các hình thức khác; c/ Truyền đạt tác phẩm tới công chúng; và d/ Cho thuê bản gốc hoặc bản sao chương trình máy tính nhằm đạt lợi ích thương mại.” [32], hay “ Với các mục tiêu của Hiệp định này, việc bảo hộ sở hữu trí tuệ được thực hiện đối với: quyền tác giả; các quyền kề cận bao gồm cả chương trình máy tính và cơ sở dữ liệu; nhãn hiệu hàng hoá; chỉ dẫn địa lý bao gồm cả tên gọi xuất xứ; kiểu dáng công nghiệp; sáng chế; giống cây; thiết kế bố trí mạch tích hợp; thông tin bí mật và các đối tượng khác được pháp luật của mỗi Bên ký kết bảo hộ” [33]. 1.3.3. B¶n ghi nhí ViÖt Nam còng ®· tiÕn hµnh ký c¸c b¶n ghi nhí gi÷a Côc Së h÷u trÝ tuÖ v­¬ng quèc Th¸i Lan vµ Côc B¶n quyÒn t¸c gi¶ V¨n häc – NghÖ thuËt ViÖt Nam vÒ hîp t¸c trong lÜnh vùc quyÒn t¸c gi¶ vµ quyÒn kÖ cËn; B¶n ghi nhí gi÷a Côc Së h÷u trÝ tuÖ v­¬ng quèc Th¸i lan vµ c¸c c¬ quan liªn quan ViÖt Nam vÒ hîp t¸c thóc ®Èy vµ b¶o hé SHTT; B¶n ghi nhí gi÷a Côc B¶n quyÒn t¸c gi¶ n­íc CHND Trung Hoa vµ Côc B¶n quyÒn t¸c gi¶ V¨n häc - NghÖ thuËt ViÖt Nam vÒ hîp t¸c trong lÜnh vùc quyÒn t¸c gi¶ vµ quyÒn kÒ cËn. C¸c b¶n ghi nhí nµy còng lµ tiÒn ®Ò ®Ó x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT, gãp phÇn thóc ®Èy tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña c¸c bªn trong lÜnh vùc SHTT “Nhận thấy rằng ở cả Thái Lan và Việt Nam có nhiều tác phẩm có tính sáng tạo cần được bảo hộ, hai Bên nhất trí tiến hành các hoạt động sau: Tổ chức các diễn đàn thảo luận các nội dung liên quan đến bảo hộ và thực thi quyền tác giả và quyền liên quan tại mỗi nước, bao gồm cả phần mềm máy tính” [28]. Qua viÖc t×m hiÓu c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ViÖt Nam hiÖn hµnh vÒ quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi PMMT, chóng ta thÊy r»ng ViÖt Nam ®· thiÕt lËp ®­îc hµnh lang ph¸p lý, gióp khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng s¸ng t¹o, ®¶m b¶o lîi Ých cña c¸c chñ thÓ, t­¬ng thÝch víi hÇu hÕt c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ quyÒn t¸c gi¶, ®¶m b¶o cho viÖc héi nhËp quèc tÕ, thÓ hiÖn râ tÝnh minh b¹ch, c«ng khai vµ kh¶ thi trong viÖc ®¶m b¶o ®iÒu chØnh hÇu hÕt c¸c quan hÖ x· héi ë lÜnh vùc nµy. C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt hiÖn hµnh nµy còng thÓ hiÖn t­ t­ëng tiÕn bé vÒ quyÒn con ng­êi, ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc trªn c¸c mÆt: kinh tÕ, x· héi nh­ b¶o vÖ c¸c nhµ s¶n xuÊt phÇn mÒm vµ ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm, t¹o ý thøc coi träng gi¸ trÞ s¸ng t¹o, t¹o thãi quen tu©n thñ ph¸p luËt, n©ng cao uy tÝn ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ, t«n vinh b¶n s¾c nÒn v¨n ho¸, thuÇn phong mü tôc ViÖt Nam...
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan