Tài liệu Skkn biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1

Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 I. PHẦN MỞ ĐẦU I.1 Lí do chọn đề tài I.1.1.Cơ sở lý luận: Xuất phát từ vị trí, vai trò của môn toán ở bậc tiểu học. Một trong những bộ phận cấu thành chương trình toán ở bậc tiểu học là "Những yếu tố hình học". Bộ môn này được dạy học ở tiểu học mang ý nghĩa chuẩn bị cho việc học môn hình học ở bậc học phổ thông cơ sở, đồng thời giúp học sinh những hiểu biết cần thiết khi tiếp xúc với những tình huống toán học trong cuộc sống hàng ngày. I.1.2. Cơ sở thực tiễn: Đặc điểm cấu trúc của chương trình toán lớp 1 thì "Các yếu tố hình học" lại nằm xen kẽ ở các nội dung khác, điều này thể hiện tính thống nhất, tích hợp trong cấu trúc nội dung nên được coi là một ưu điểm. Tuy nhiên cũng tạo ra một số khó khăn cho cả giáo viên cũng như học sinh trong quá trình truyền đạt và lĩnh hội tri thức. Dạy học các yếu tố hình học được tri giác như một toán thể gắn liền với hình dạng của chúng, chưa chú ý đến việc phân tích các yếu tố, các đặc điểm của hình ( học sinh nhận diện phân loại hình trong một tập hợp vật thật, hình vẽ khác nhau về kích thước, màu sắc...). Trong thực tế, việc đổi mới phương pháp dạy học của chương trình thay sách đã có nhiều phương pháp giúp học sinh học tốt môn toán nói chung, các yếu tố hình học nói riêng. Xong để phù hợp với đối tượng học sinh lớp mình dạy tôi đã tìm tòi và mạnh dạn áp dụng cách truyền đạt gần nhất để các em hiểu bài. Tuy chưa phải là tối ưu nhưng cũng là tâm huyết của bản thân góp phần vào việc tháo gỡ khó khăn khi dạy các yếu tố hình học trong môn toán cho học sinh lớp 1. 1 Trần Thị Mai Hồng Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 Xuất phát từ những lí do trên và cũng là để góp phần nâng cao chất lượng dạy học các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1, đề tài: "Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1" được nghiên cứu. I.2 Mục đích nghiên cứu: Giúp học sinh phần nào tháo gỡ những khó khăn do sự phát triển tâm sinh lý chưa đầy đủ để học sinh có phương pháp học toán, chiếm lĩnh tri thức một cách có hệ thống, khoa học, phát triển năng lực trí tuệ. Bên cạnh đó góp phần hỗ trợ phần nào cho giáo viên trong việc dạy về các yếu tố hình học ở lớp 1 một cách tích cực góp phần nâng cao hiệu quả toán học. Hơn nữa giúp học sinh có hứng thú học toán nhằm xoá đi mặc cảm về sự tự ti của bản thân để hoà mình vào tập thể, đón nhận tiếp thu kiến thức một cách hào hứng, tự giác, đúng hướng. Cũng qua quá trình thực hiện bài tập nghiên cứu này, tôi muốn có trong tay một vốn kinh nghiệm phục vụ cho việc dạy học sau này. I.3. Thời gian, địa điểm I.3.1. Thời gian nghiên cứu - Tìm hiểu thực trạng: 15 / 9 / 2007. - Lập đề cương: Tháng 10 / 2007. - Đề xuất ý kiến: Tháng 11 / 2007. - Dạy thực nghiệm: Tháng 1 / 2008. - Viết đề tài lần 1: Tháng 3 / 2008. - Viết đề tài lần 2: Tháng 4 / 2008. - Hoàn thành đề tài: Tháng 5 / 2008. I.3.2. Địa điểm nghiên cứu: Trường Tiểu học Thị Trấn Tiên Yên. I.3.3. Phạm vi đề tài. 2 Trần Thị Mai Hồng Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 I.3.3.1. Giới hạn đối tượng nghiên cứu. Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1. I.3.3.2. Giới hạn địa bàn nghiên cứu: Lớp 1c - Trường tiểu học Thị Trấn Tiên Yên. I.3.3.3. Giới hạn về khách thể khảo sát. 30 học sinh - Lớp 1c - Trường Tiểu học Thị Trấn Tiên yên. I.4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn. - Phương pháp điểu tra. - Phương pháp đàm thoại. - Phương pháp quan sát. - Phương pháp luyện tập thực hành. I.5. Đóng góp mới về mặt lý luận , về mặt thực tiễn: Dựa vào quan sát thực tế học sinh lớp 1c tôi thấy: Trình độ nhận thức của học sinh trong cùng một độ tuổi bị chênh lệch đa số các em còn mải chơi. Chính vì vậy khi giảng dạy về biểu tượng hình học trong toán 1đòi hỏi người giáo viên phải biết vận dụng toàn bộ phương pháp dạy học hiện đại. Đồng thời người giáo viên phải truyền thụ kiến thức cho học sinh một cách trực quan sinh động trong giờ học, gây sự say mê hứng thú học môn toán. Chất lượng học tập của các em hiện nay đòi hỏi cao, kết quả học tập rõ rệt các em có ý thức học tập, luôn học bài, làm bài đầy đủ trước khi đến lớp. Bên cạnh đó một số em chưa có ý thức trong việc học hành, dành ít thời gian ôn bài, việc tiếp thu kiến thức còn hạn chế, dẫn đến tình trạng rỗng kiến thức. Mặt khác phương pháp dạy "Lấy học sinh làm nhân vật trung tâm, chủ đạo trong học tập, còn giáo viên chỉ là người gợi mở, hướng dẫn" chưa áp dụng triệt để 3 Trần Thị Mai Hồng Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 mà hầu như giáo viên vẫn dùng phương pháp diễn giải, phần nào còn áp đặt. Các em lười động não, chưa chịu tư duy, suy luận. Do vậy, việc vận dụng khắc sâu kiến thức , niềm say mê tìm tòi sáng tạo ở học sinh chưa khơi dậy được khả năng vận dụng chất xám ở học sinh. Song song với quá trình xem xét thực tế, tôi thấy việc "nâng cao chất lượng dạy về các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1" cũng như việc sử dụng phương pháp" Lấy học sinh làm nhân vật trung tâm". Để giảng dạy được áp dụng hoàn toàn lấy hoạt động học tập của học sinh là hoạt động chủ đạo dưới sự tổ chức hướng dẫn của giáo viên. Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh sau đó hướng dẫn cách làm, làm mẫu cho học sinh thực hiện nhiệm vụ được giao theo quy trình. Nếu cần giáo viên giao thêm bài tập cho học sinh làm bài ở nhà. Chính vì vậy mà học sinh ở đây có một vốn kiến thức cao, có kỹ năng học tập tốt hơn. Tuy nhiên còn có nhiều mặt hạn chế đó là việc sử dụng phương pháp trò chơi toán học chưa được phong phú. Cần thay đổi các hình thức chơi cho phù hợp. 4 Trần Thị Mai Hồng Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 II. PHẦN NỘI DUNG II.1. Chương 1: TỔNG QUAN Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1. II.1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu Cùng với sự phát triển của xã hội, khả năng nhận thức của học sinh cũng có những bước phát triển rõ rệt. Vì vậy, vấn đề đổi mới phương pháp dạy toán nói riêng được các nhà giáo dục cũng như nhiều giáo viên quan tâm. Đã có rất nhiều đề tài nghiên cứu về nhiều lĩnh vực trong việc giảng dạy toán ở Tiểu học và trong số đó không ít người nhiều sáng kiến mang lại hiệu quả cao trong việc giảng dạy toán ở Tiểu học. Thông qua tiết toán về các biểu tượng hình học, việc dạy các yếu tố hình học góp phần kích thích sự phát triển tư duy của học sinh. Các yếu tố hình học sẽ giúp các em nhận thức và phân tích tốt hơn thế giới xung quanh. Không ít giáo viên đã nhận thức được điều này, nhưng do điều kiện nên chưa có giáo viên nào nghiên cứu vấn đề này. Đây cũng là vấn đề mà các nhà sư phạm cần quan tâm. Với đề tài: "Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1" là một vấn đề mới, nên tôi sẽ quyết tâm nghiên cứu vấn đề này. II.1.2. Cơ sở lý luận . Một trong những tiêu chí đánh giá tính khoa học của bộ môn toán là mức độ hoàn thiện các phương pháp dạy học môn toán cũng như phương pháp dạy học bộ môn khác. Sự đổi mới của xã hội dẫn đến yêu cầu cao đối với chất lượng dạy và học trong nhà trường đối với việc đào tạo nhân lực, nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài, sự tiến bộ của khoa học, kỹ thuật đòi hỏi phải đổi mới nội dung và phương pháp dạy học. 5 Trần Thị Mai Hồng Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 Biện pháp là: Cách sử liệu đối với việc nâng cao chất lượng dạy học các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1. Nâng cao chất lượng là: Đưa chất lượng dạy học các biểu tượng hình học lên mức cao. Biểu tượng hình học là: Hình ảnh biểu hiện các hình học. 6 Trần Thị Mai Hồng Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 II.2. Chương 2: NỘI DUNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU II.2.1. Thực trạng của việc dạy học các yếu tố hình học. Qua nghiên cứu thực trạng việc dạy học các yếu tố hình học cho thấy: hứng thú học toán của học sinh kém, học sinh thiếu tự tin, không cố gắng vươn lên, kết quả học tập không ổn định. Nghiên cứu khó khăn của học sinh khi học về các biểu tượng hình học, tôi thấy học sinh còn có những vướng mắc. cụ thể: Khi dạy bài "Hình vuông, hình tròn, hình tam giác" các em không hiểu được cạnh của các hình là một đoạn thẳng hay các em không hiểu được các đỉnh của các hình là một điểm. ở các em sự nhận thức chủ yếu bằng trực giác. Ví dụ 1: Khi làm bài tập về đoạn thẳng, các em còn chưa xác định chắc chắn đoạn thẳng được nối bởi hai điểm. Gv hỏi: Hình vẽ dưới đây có bao nhiêu đoạn thẳng? O H K G L Đa số học sinh có đáp án (4 đoạn thẳng). Các em không nhận ra được HO và ko cũng là đoạn thẳng. Ví dụ 2: Tô màu các hình vuông dưới đây: 7 Trần Thị Mai Hồng Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 a b c Đa số các em chỉ tô màu hình a; b mà không tô màu hình c. Giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh thấy được hình c cũng là hình vuông, hình này chỉ khác hình a; b là vị trí của hình nằm nghiêng. II.2.2. Đánh giá thực trạng. Ngay từ đầu năm học Ban giám hiệu đã tiến hành dự giờ, thăm lớp, kiểm tra chất lượng bộ môn - phân loại - tìm hiểu nguyên nhân những điểm yếu và các mặt còn hạn chế trong khối lớp 1. Cần nâng cao chất lượng môn toán vì có nhiều nguyên nhân: Sự phát triển nhận thức của học sinh cùng lứa tuổi không đồng đều, hoạt động tư duy có những nét riêng với từng em, việc lĩnh hội kiến thức trước đó không đầy đủ, thiếu vững chắc, thái độ học tập còn nhiều thiếu sót, sức khoẻ chưa tốt và đời sồng vật chất còn nhiều khó khăn, học tập ở nhà không được chú ý... Về phía giáo viên: Nhịp độ giảng dạy quá nhanh, phương pháp giảng dạy chưa hợp lý, tinh thần trách nhiệm của giáo viên với việc học tập của học sinh chưa đầy đủ... Biết được các nguyên nhân đó trước thực trạng đặt ra đòi hỏi người giáo viên phải tự xem xét quá trình giảng dạy của mình cũng như thường xuyên theo dõi học sinh. Muốn vậy người giáo viên phải tự đặt câu hỏi cho chính bản thân mình, phải tìm hiểu nguyên nhân đó là do đâu. Đây là việc làm vô cùng khó khăn, khó khăn hơn nữa là việc tìm hiểu xem nên áp dụng biện pháp sao cho phù hợp nhất ( Do đó cần áp dụng hài hoà các phương pháp giảng dạy và giáo dục). 8 Trần Thị Mai Hồng Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 Từ khi triển khai chương trình thay sách, trường chúng tôi luôn tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn , dự giờ thăm lớp, đánh giá chất lượng tất cả các môn để xây dựng các tiết mẫu. Sau đó nhận xét bổ xung rút kinh nghiệm về các phần đã làm và phần nào còn hạn chế. 9 Trần Thị Mai Hồng Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 II.3. Chương III: CÁC BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC CÁC BIỂU TƯỢNG HÌNH HỌC CHO HỌC SINH LỚP 1 II.3.1. Các biện pháp ở tiểu học các yếu tố hình học là một bộ phận gắn bó mật thiết với các kiến thức số học, các yếu tố đại số, đo lường và giải toán, tạo thành môn toán thống nhất. Việc dạy các yếu tố hình học hỗ trợ đắc lực cho các môn học khác, mục đích nhằm cung cấp cho học sinh những hiểu biết cần thiết về hình học của các vật trong không gian khi tiếp xúc với những " Tình huống toán học" trong cuộc sống thường ngày. Xuất phát từ nội dung, yêu cầu, chương trình cũng như thực tế dạy và học các yếu tố hình học của địa phương. Qua dự giờ cũng như trao đổi kinh nghiệm giảng dạy với đồng nghiệp và để góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục toán học, tôi mạnh dạn đề xuất các biện pháp cụ thể sau: * Đề xuất thứ nhất: - Dạy học các yếu tố hình học cho học sinh lớp 1 trên cơ sở kết hợp chặt chẽ quá trình hình thành biểu tượng với quá trình tri giác dẫn tới khái niệm, hình ảnh chung của biểu tượng. - Học sinh lớp 1 nhận biết các đối tượng hình học thông qua việc mô tả đặc điểm của chúng chứ chưa phải là các định nghĩa, khái niệm chính xác. - Học sinh phải dẫn dắt nắm được các dấu hiệu không bản chất, phân biệt được các đối tượng hình học dựa trên mô tả. Để đạt được mục đích đó, học sinh không chỉ nghe giáo viên mô tả, không chỉ nhìn hình vẽ và mô hình hình học mà điều quan trọng hơn nhiều là mỗi học sinh phải hoạt động, tự mình tham gia vào quá trình tạo ra các biểu tượng đó. Nói cách khác, mỗi học sinh phải sử dụng được các kỹ năng nhận dạng, đo đạc, vẽ hình, ghép, tính toán... Để tạo dựng các biểu tượng hình học một cách chủ 10 Trần Thị Mai Hồng Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 động và đúng đắn. Chỉ có như vậy mỗi học sinh mới thực sự có được các biểu tượng hình học đúng đắn, làm chỗ dựa cho việc nhận thức định nghĩa khái niệm sau này. Nhưng chính trong quá trình tiến hành các hoạt động đó thì các thao tác tư duy, phân tích , tổng hợp , so sánh và trí tưởng tượng không gian đồng thời được hình thành, rèn luyện và triển khai. * Đề xuất thứ hai: Dạy học các yếu tố hình học cho học sinh lớp 1 bằng cách tăng cường tổ chức các hoạt động trên mô hình hình học và thực hành trong từng tiết dạy- học. Thông qua các thao tác và nhờ kinh nghiệm tích luỹ dần mà học sinh có thể nhận thấy được đặc điểm của các hình cũng như biểu tượng chung về từng loại hình. Dạy học các yếu tố hình học bằng cách bắt đầu từ tổ chức các hoạt động có tính chất thực nghiệm không chỉ là phù hợp với quy luật nhận thức của trẻ em khi học hình học mà còn là cách rèn luyện thao tác tư duy một cách tích cực nhất. Bên cạnh việc tổ chức cho học sinh tiến hành các hoạt động phổ biến như: Quan sát, đo đạc, vẽ hình, cắt ghép hình, trò chơi hình học chúng ta có thể tổ chức các hoạt động có tính chất thực hành ở trong và ngoài lớp học ngay trong giờ lên lớp. Chẳng hạn chúng ta có thể tổ chức cho học sinh đo kích thước của các đồ vật trong lớp học... * Đề xuất thứ ba: Để thực hiện tốt hai đề xuất trên thì giáo viên và học sinh cần thực hiện các bước sau: + Đối với học sinh: - Chuẩn bị đọc kỹ bài trước khi đến lớp. - Lắng nghe giáo viên giảng bài, mạnh dạn hỏi bài khi chưa hiểu để giáo viên giải thích ngay. - Thực hiện tốt việc học trên lớp cũng như ở nhà một cách tự giác. - Tích cực tham gia xây dựng bài trên lớp. 11 Trần Thị Mai Hồng Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 - Theo dõi và nhận xét ý kiến của bạn. - Giúp đỡ lẫn nhau trong học tập trên lớp cũng như ở nhà. + Đối với giáo viên: - Phân loại đối tượng học sinh để có kể hoạch giảng dạy cho phù hợp với trình độ các em. - Linh hoạt trong việc vận dụng phương pháp, hình thức tổ chức dạy học sao cho trong mỗi bài dạy có sáng tạo riêng, xong phải lấy mục đích hiểu bài của học sinh làm trọng tâm. - Ngôn ngữ của giáo viên phải ngắn gọn, dễ hiểu, giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách dễ dàng. - Chú ý tổ chức trò chơi toán học để củng cố kiến thức mới cũng như sau phần luyện tập. - Kiểm tra bài cũ một cách toàn diện bằng cách giao bài tập về nhà, trên lớp. Đánh giá nhận xét kịp thời. Tóm lại: Đứng trước khó khăn của học sinh, giáo viên nào cũng trăn trở, muốn tìm cách giúp đỡ các em. Xong giúp đỡ bằng cách nào, đó là cả một vấn đề mà không phải giáo viên nào cũng làm được . Nhưng ở một mức độ nhất định người giáo viên có thể giúp đỡ học sinh tháo gỡ phần nào khó khăn để vươn lên, có hứng thú trong học tập, xoá bỏ mặc cảm của bản thân, vận động để học sinh khá giúp đỡ học sinh kém. Ngoài ra người giáo viên phải giúp học sinh hiểu và tự cố gắng lỗ lực phấn đấu vươn lên trong học tập. Muốn vậy, giáo viên phải tạo ra không khí thân mật cởi mở không chỉ ngoài giờ học mà ngay cả trong giờ dạy của mình, tránh làm cho tiết học trở lên nặng nề. Qua sự kích lệ động viên kịp thời của giáo viên cũng như sự quan tâm của gia đình sẽ giúp học sinh có nghị lực cao trong học tập. Nếu các em biết trau dồi kiến thức ngay từ những năm đầu của bậc Tiểu học. Nhất là các em gặp khó khăn nhưng có ý thức và sẵn sàng vượt khó, chắc chắn các 12 Trần Thị Mai Hồng Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 em sẽ tự khẳng định được mình, có ý thức học tập và ngày càng vươn lên. Qua thực tế dự giờ ở lớp 1 và sự học hỏi nghiên cứu của bản thân, tôi có một số đề xuất trên mong góp phần nhỏ bé vào việc tháo gỡ những khó khăn để nâng cao chất lượng khi dạy- học các yếu tố hình học. II.3.2. Kết quả thực nghiệm Tôi đã áp dụng các biện pháp đề suất vào dạy dạng bài các yếu tố hình học cho học sinh lớp 1C. Tiến hành cho làm bài kiểm tra cả hai lớp 1B và 1C (sĩ số học sinh hai lớp như nhau, tỉ lệ học sinh khá giỏi như nhau). Kết quả thu được như sau: Lớp Phương pháp dạy Khá - giỏi Trung bình Yếu - kém 1b Phương pháp thông thường 12 (40%) 12 (40%) 6 (20%) 1c Giáo án đề xuất 18 (60%) 11 (37%) 1 (3%) Qua kết quả điều tra cho thấy tỉ lệ đạt loại giỏi của lớp 1C cao hơn lớp 1B, loại yếu kém lớp 1C thấp hơn nhiều so với lớp 1B. Như vậy sự chênh lệch về kết quả giữa hai lớp chứng tỏ sự thành công khởi đầu của phương án tôi đã đề ra. III. PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 13 Trần Thị Mai Hồng Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 Vấn đề khắc phục khó khăn trong học toán với học sinh lớp 1 không phải là việc đơn giản, có thể đổi mới ngay trong thời gian ngắn. Đứng về phía giáo viên, muốn khắc phục khó khăn này trước hết phải đổi mới tư duy và phương pháp giảng dạy, phải có lòng yêu nghề, mến trẻ và luôn luôn tìm tòi cách giảng dạy sao cho dễ hiểu nhất đến học sinh, tích cực chủ động tổ chức các trò chơi học tập, gây hứng thú học tập cho các em hơn nữa. Phải có sự kết hợp chặt chẽ với gia đình học sinh, giúp học sinh hiểu rõ tầm quan trọng của việc học. Do thời gian chế nên tôi chưa kịp thực nghiệm được nhiều, xong qua tiết dạy phần nào cũng thấy được nhiều mặt tích cực của phương án mà mình đã đề ra. Điều này khẳng định nếu người giáo viên cố gắng, nhiệt tình và lỗ lực trong việc giúp học sinh khắc phục khó khăn khi học các yếu tố hình học. Không chỉ cải tiến về giáo án mà cả cách tổ chức giờ dạy, cho học sinh thường xuyên được thực hành trong lớp cũng như ngoài lớp, tự mình phát hiện, tìm ra kiến thức từ đó có lòng yêu thích, say mê học toán cũng như các môn học khác. Mặc dù phương pháp mà tôi đề xuất ở trên thu được một số kết quả đáng khích lệ. Tuy vậy, các phương pháp giảng dạy đó chưa hẳn là duy nhất và tối ưu. Vì vậy tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp của Ban giám hiệu nhà trường và Hội đồng khoa học giáo dục. Để dạy môn toán đạt hiệu quả cao tôi mong Bộ giáo dục cần trang bị đầy đủ trang thiết bị, đồ dùng để phục vụ cho việc giảng dạy môn toán. Giáo viên được tập huấn dự nhiều giờ mẫu để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Tôi xin chân thành cảm ơn ! Người viết Trần Thị Mai Hồng IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO - PHỤ LỤC 14 Trần Thị Mai Hồng Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 IV.1. Danh mục tài liệu tham khảo STT tên tác giả 1 Vũ Quốc Chung 2 Đỗ Đình Hoan 3 Đỗ Đình Hoan 4 Đỗ Đình Hoan 5 Đỗ Đình Hoan 6 Trần Trọng Thuỷ năm xuất bản tên tài liệu nhà xuất bản Phương pháp dạy các yếu tố hình học ở tiểu học Sách giáo khoa toán 1 Sách giáo viên toán 1 Vở bài tập toán 1 Một số vấn đề về môn toán bậc tiểu học Tâm lí học Nhà xuất bản Giáo dục Nhà xuất Giáo dục Nhà xuất Giáo dục Nhà xuất Giáo dục Nhà xuất Giáo dục nơi xuất bản bản bản bản bản Nhà xuất bản Giáo dục IV.2. Phụ lục Biện pháp nâng cao chất lượng khi dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1, thông qua một số giáo án. Sau đây là giáo án mà tôi đề xuất và dạy thử. Giáo án 1: ĐỘ DÀI ĐOẠN THẲNG I, Mục tiêu _ Giúp học sinh có biểu tượng về "Dài hơn - ngắn hơn" từ đó có biểu tượng về độ dài đoạn thẳng thông qua đặc tính dài ngắn của chúng. - Học sinh biết so sánh độ dài hai đoạn thẳng tuỳ ý bằng hai cách: So sánh trực tiếp hoặc so sánh gián tiếp qua độ dài trung gian. - Học sinh có ý thức tham gia tích cực các hoạt động học tập. II, Đồ dùng. - Giáo viên: 2 băng giấy xanh - đỏ dài ngắn khác nhau, 2 bút chì. 15 Trần Thị Mai Hồng Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 - Học sinh: Bút màu xanh - đỏ ( để chơi trò chơi), VBT. III, Các hoạt động dạy - học. TL Nội dung ' 5 A. Kiểm tra bài cũ: P2 - Hình thức Đồ dùng - Gv vẽ 4 điểm lên bảng - Gọi hai học sinh lên bảng vẽ hai đoạn thẳng lên bảng (ab,CD) A Luyện tập B C 2 băng giấy xanh D đỏ - Lớp nhận xét, giáo viên nhận xét chung đánh giá. B, Bài mới. 1' * HĐ1: Giới thiệu bài: Để biết cách so sánh độ dài hai đoạn thẳng. Hôm nay các em học bài: Độ dài đoạn thẳng. 12 ' * HĐ2: Nội dung a) Dạy biểu tượng "Dài hơn - ngắn hơn" và so sánh độ dài qua hai đoạn thẳng. Gv dán 2 băng giấy xanh - đỏ lên bảng ( như Trực quan hình vẽ). đỏ Hỏi: Làm thế nào để biết băng giấy nào dài, băng giấy nào ngắn? - Giáo viên gợi ý học sinh để hai đầu bằng Gợi mở nhau... - Học sinh so sánh. 16 Trần Thị Mai Hồng Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 - Gọi học sinh nêu kết quả so sánh: Băng giấy mầu xanh ngắn hơn băng giấy mầu đỏ và ngược lại. - HS thực hành so sánh 2 đoạn thẳng ab và CD trong sách. Thực hành - 2 HS lên bảng so sánh 2 que tính (bút chì) khác màu nhau. Thực hành b) So sánh độ dài bằng cách đo dán tiếp qua độ 2 que tính 2 bút chì dài trung gian ( Gang tay ). - Gv yêu cầu học sinh quan sát cách đo trong sách giáo khoa. Quan sát SGK Gv: Người ta có thể so sánh độ dài đoạn thẳng với độ dài gang tay. Mô tả, thuyết Hỏi: Đoạn thẳng đã cho dài mấy gang tay? trình (3 gang tay) Hỏi đáp - HS quan sát hình cón lại trong sách , tự rút ra kết luận: Đoạn trên dài 1 ô li, đoạn dưới dài 3 ô Quan sát SGK li (Đoạn trên ngắn hơn đoạn dưới - Ngược lại)  Gv chốt: Có thể so sánh độ dài 2 đoạn thẳng bằng cách tính số khoảng (hay ô li) có trong Thuyết trình mỗi đoạn. * Trò chơi giữa giờ: - Gv tổ chức cho học sinh chơi trò chơi: Phổ biến luật chơi: Có 2 đội mỗi đội 2 em. Có 2 bút xanh và 2 bút đỏ - Tô màu xanh vào hai băng giấy, băng giấy ngắn tô màu đỏ, băng giấy dài tô màu xanh. Từng em tô một. 17 Trần Thị Mai Hồng Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 - HS tiến hành chơi: Gv treo 2 bảng dán sẵn băng giấy. Dứt hiệu lệnh 2 bên lên tô. - Đội nào tô nhanh ngắn, gọn sẽ thắng. - Gv nhận xét tuyên dương đội thắng. * HĐ3: Thực hành. Bài 1. -Gv làm mẫu phần a. - Hs tự làm vào vở. Luyện tập , - Các cặp đổi vở kiểm tra, báo cáo. thực hành - Gv chữa bài - Nhận xét chung kết quả, kích lệ một số em làm tốt. Bài 2. - Gv treo bảng phụ vẽ sẵn hình (như sách) - Gọi 3 em lên bảng - lớp làm VBT. - Hs nêu nhận xét. Gv kết luận chung. Cá nhân VBT Cá nhân VBT Cá nhân VBT Bài 3. - Thực hiện như bài tập 2 xong 2 em lên tô màu xem em nào đúng và nhanh hơn. - Gv động viên, tuyên dương. Bài 4. - Hs làm vào vở. - Đổi vở kiểm tra, chữa bài. - Gv kiểm tra trong lớp ai đúng , ai sai c) Củng cố - dặn dò. Hỏi: Có mấy cách để biết đoạn thẳng nào dài, đoạn thẳng nào ngắn 18 Trần Thị Mai Hồng Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 - Dặn học sinh về nhà tập so sánh độ dài các cạnh của quyển sách, vở, bàn... Trên đây là một số giáo án theo các ý kiến đề xuất cải tiến dạy các yếu tố hình học ở lớp 1C. Dạy theo phương pháp thông thường giáo viên vẫn dạy ở lớp 1B. Đề kiểm tra (Phiếu) Yêu cầu: Học sinh làm loại toán các yếu tố hình học Bài 1: Đúng ghi (đ), sai ghi (s) vào ô trống: 1- Đoạn 1 ngắn nhất 2- Đoạn 4 dài hơn đoạn 1 3- Đoạn 4 ngằn hơn đoạn 3 4- Đoạn 3 dài hơn đoạn 2 5- Đoạn 3 dài bằng đoạn 2 6- Đoạn 4 dài nhất Bài 2: Dùng bút và thước để nối: 1) Thành đoạn thẳng A B C D 2) Có đoạn thẳng C O B A D 19 Trần Thị Mai Hồng Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các biểu tượng hình học cho học sinh lớp 1 Bài 3: A B C D Đoạn thẳng ab có gang tay. Đoạn thẳng CD có gang tay. Cả hai đoạn thẳng ab và CD có gang tay. Đoạn thẳng ab dài hơn đoạn thẳng CD gang tay. Đáp án biểu điểm Bài 1: 3 điểm (Mỗi ý đúng 0,5 điểm) Đúng: 1, 2, 5, 6 Sai: 3, 4 Bài 2: 3 điểm (Mỗi ý đúng 0,5 điểm) 1- Có 6 đoạn thẳng (thiếu 1 đoạn thẳng trừ 0,25 điểm) 2 - Có 6 đoạn thẳng (thiếu 1 đoạn thẳng trừ 0,25 điểm) A B C O B A D D C Bài 3: 4 điểm (Mỗi ý đúng 1 điểm) - Đoạn thẳng ab có 4 gang tay. - Đoạn thẳng CD có 2 gang tay. - Cả 2 đoạn thẳng ab và CD có 6 gang tay. - Đoạn thẳng ab dài hơn đoạn thẳng CD 2 gang tay. 20 Trần Thị Mai Hồng