Tài liệu Skkn đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh thcs trong các bài vẽ tranh đề tài

THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN 1. Tên sáng kiến: "Đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh THCS trong các bài vẽ tranh đề tài" 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Môn Mĩ thuật bậc THCS 3. Tác giả: Họ và tên: Lâm Thị Thanh Giới tính: Nữ Ngày tháng/năm sinh: 13/06/1988 Trình độ chuyên môn: Cử nhân khoa học Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên trường THCS Tân Quang Điện thoại: 097.234.9358 4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Trường THCS Tân Quang - xã Tân Quang huyện Ninh Giang - tỉnh Hải Dương 5. Đơn vị áp dụng sáng kiến lần đầu: trường THCS Tân Quang - Ninh Giang Hải Dương - SĐT: 03203.569.236 6. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: - Giáo viên tìm hiểu những nội dung cần thiết liên quan - Học sinh tìm hiểu những nội dung liên quan đến phân môn vẽ tranh đề tài 7. Thời gian áp dụng sáng kiến lần đầu: Học kì I. Năm học 2014 - 2015 TÁC GIẢ XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ ÁP DỤNG SÁNG KIẾN TÓM TẮT SÁNG KIẾN 1. Hoàn cảnh nảy sinh sáng kiến Như chúng ta đã biết, môn mĩ thuật là một môn học nghệ thuật. Dạy học đã khó nhưng dạy nghệ thuật càng khó hơn. Cảm nhận khó, sáng tạo khó, dạy học sinh cách cảm nhận và sáng tạo Mỹ thuật là một điều rất khó. Cho nên cách thức truyền đạt của người giáo viên Mỹ thuật là cả một nghệ thuật. Sự đổi mới căn bản về phương pháp dạy học từ quan điểm “lấy người dạy làm trung tâm” sang quan điểm “lấy người học làm trung tâm” đối với môn Mỹ thuật cũng là một cuộc cách mạng, thông qua con đường ấy cái bản chất của Mỹ thuật sẽ ngấm sâu vào tâm hồn học sinh của chúng ta. Đó là cái đích của đội ngũ giáo viên Mỹ thuật chúng ta cần phải thực hiện. Ngày nay, cái đẹp trở thành một trong những nhu cầu thiết yếu của cuộc sống con người. Tất cả những gì phục vụ cho con người đều cần đẹp về hình thể và màu sắc. Và khi cuộc sống ngày càng cao thì cái đẹp lại càng trở nên quan trọng, có thể nói nó đóng góp một phần đáng kể vào phát triển nền kinh tế quốc dân. Vì thế, dạy học Mỹ thuật ở trường phổ thông là cần thiết. Với nhiều lợi thế, môn Mỹ thuật sẽ tạo điều kiện cho học sinh học có điều kiện thể hiện qua các môn học khác, thể hiện ở khả năng quan sát, nhận xét, cách suy nghĩ, tìm tòi sáng tạo, tư duy hình tượng và phương pháp làm việc khoa học, góp phần hình thành phẩm chất của con người lao động trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Song, hiện nay việc dạy – học Mỹ thuật ở bậc THCS vẫn còn nhiều bất cập từ việc cho học sinh hiểu, vận dụng được kiến thức tới bài thực hành; cách truyền thụ kiến thức của người dạy. Việc học sinh lĩnh hội được đầy đủ kiến thức để áp dụng vẽ được một bức tranh có hiệu quả cao nhất còn phụ thuộc vào rất nhiều ở yếu tố người dạy. Chính vì vậy, qua kinh nghiệm giảng dạy thực tế môn Mỹ thuật ở bậc THCS, tôi xin được trao đổi một số kinh nghiệm về "Đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo của học sinh THCS trong các bài vẽ tranh đề tài" . 2. Điều kiện, thời gian, đối tượng áp dụng sáng kiến - Điều kiện áp dụng: giờ dạy môn Mĩ thuật ở các trường THCS - Đối tượng áp dụng: + Giáo viên trường THCS + Học sinh THCS - Thời gian: Học kì I . Năm học 2014 -2015 3. Nội dung sáng kiến + Tính sáng tạo: Tập trung vào việc tìm hiểu phân môn vẽ tranh đề tài và đưa ra những giải pháp giúp học sinh hứng thú với môn học, với phân môn. Từ đó có "Đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo của học sinh THCS trong các bài vẽ tranh đề tài" + Khả năng áp dụng sáng kiến: Áp dụng trong tất cả các bài vẽ tranh đề tài ở trường THCS + Lợi ích thiết thực của sáng kiến: Học sinh sẽ hiểu, nắm chắc hơn về kiến thức phân môn vẽ tranh đề tài. Những phương pháp mới giúp các em phát huy được tính tích cực, sáng tạo của mình từ đó thêm yêu thích môn Mĩ thuật. 4. Giá trị, kết quả đạt được của sáng kiến Học sinh phát huy được năng lực của mình, nắm chắc kiến thức phân môn vẽ tranh đề tài và từ đó thêm yêu thích học môn Mĩ thuật hơn. 5. Đề xuất kiến nghị để thực hiện áp dụng hoặc mở rộng sáng kiến Sở, phòng giáo dục nên mở câu lạc bộ nghệ thuật cho các giáo viên trong huyện, tỉnh có cơ hội được tham gia, giao lưu và trao đổi kinh nghiệm . MÔ TẢ SÁNG KIẾN 1. Hoàn cảnh nảy sinh sáng kiến Như chúng ta đã biết, môn mĩ thuật là một môn học nghệ thuật. Học đã khó nhưng dạy học càng khó hơn. Cảm nhận khó, sáng tạo khó, dạy học sinh cách cảm nhận và sáng tạo Mỹ thuật là một điều rất khó. Cho nên cách thức truyền đạt của người giáo viên Mỹ thuật là cả một nghệ thuật. Sự đổi mới căn bản về phương pháp dạy học từ quan điểm “lấy người dạy làm trung tâm” sang quan điểm “lấy người học làm trung tâm” đối với môn Mỹ thuật cũng là một cuộc cách mạng, thông qua con đường ấy cái bản chất của Mỹ thuật sẽ ngấm sâu vào tâm hồn học sinh của chúng ta. Đó là cái đích của đội ngũ giáo viên Mỹ thuật chúng ta cần phải thực hiện. Ngày nay, cái đẹp trở thành một trong những nhu cầu thiết yếu của cuộc sống con người. Tất cả những gì phục vụ cho con người đều cần đẹp về hình thể và màu sắc. Và khi cuộc sống ngày càng cao thì cái đẹp lại càng trở nên quan trọng, có thể nói nó đóng góp một phần đáng kể vào phát triển nền kinh tế quốc dân. Vì thế, dạy học Mỹ thuật ở trường phổ thông là cần thiết. Với nhiều lợi thế, môn Mỹ thuật sẽ tạo điều kiện cho học sinh học có điều kiện thể hiện qua các môn học khác, thể hiện ở khả năng quan sát, nhận xét, cách suy nghĩ, tìm tòi sáng tạo, tư duy hình tượng và phương pháp làm việc khoa học, góp phần hình thành phẩm chất của con người lao động trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Song, hiện nay việc dạy – học Mỹ thuật ở bậc THCS vẫn còn nhiều bất cập từ việc cho học sinh hiểu, vận dụng được kiến thức tới bài thực hành; cách truyền thụ kiến thức của người dạy. Việc học sinh lĩnh hội được đầy đủ kiến thức để áp dụng vẽ được một bức tranh có hiệu quả cao nhất còn phụ thuộc vào rất nhiều ở yếu tố người dạy. Trong môn Mỹ thuật ở bậc THCS các em được làm quen với rất nhiều phân môn khác nhau, song vẽ tranh theo đề tài là một phân môn rất quan trọng, là tổng hợp của tất cả các phân môn khác vì vậy việc hướng dẫn các em hiểu và vẽ đúng đề tài yêu cầu là một vấn đề rất quan trọng của giáo viên hướng dẫn. Chính vì lí do trên tôi chọn đề tài "Đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo của học sinh THCS trong các bài vẽ tranh đề tài" góp một phần nhỏ vào khắc phục tình trạng trên của học sinh. 2. Cơ sở lý luận của vấn đề Từ khi lý luận dạy học ra đời bắt đầu hình thành những định nghĩa khác nhau về phương pháp dạy học, mỗi định nghĩa nhấn mạnh một vài khía cạnh nào đó, phản ánh sự phát triển nhận thức của các nhà khoa học, các nhà sư phạm về bản chất khái niệm phương pháp dạy học ở một thời kỳ xác định. Với mục tiêu chung và chương trình cụ thể, dạy học mĩ thuật ở THCS không chỉ là vẽ mà lấy hoạt động mĩ thuật để nâng cao hiểu biết cho học sinh giúp các em có thêm kiến thức, kĩ năng trong quá trình hoàn thiện nhân cách Đức - Trí - Thể - Mĩ. Trong môn Mỹ thuật ở bậc THCS các em được làm quen với rất nhiều phân môn khác nhau trong đó có 4 phân môn chính: + Vẽ theo mẫu. + Vẽ trang trí. + Vẽ tranh. + Thường thức mĩ thuật Song vẽ tranh theo đề tài là một phân môn rất quan trọng, là tổng hợp của tất cả các phân môn khác vì vậy việc hướng dẫn các em hiểu và vẽ đúng đề tài yêu cầu là một vấn đề rất quan trọng của giáo viên hướng dẫn. Không phải cứ lúc nào giáo viên nêu yêu cầu là học sinh có thể lĩnh hội được đầy đủ kiến thức và kĩ năng thực hành vì đối tượng học sinh không đồng nhất. Trong quá trình giáo dục muốn con người phát triển về mọi mặt thì phải hiểu con người về mọi mặt. Vì thế giáo viên phải hiểu được học sinh của mình nắm bắt được đặc điểm tâm lý, nhận thức của học sinh. Cụ thể, đối với môn Mỹ thuật trong nhà trường phổ thông người giáo viên ngoài việc nắm bắt về đặc điểm tâm lý ra thì giáo viên cần nắm bắt được rõ và cụ thể hơn về những nhu cầu hứng thú trong học tập nắm bắt sự phát triển, ghi nhớ tư duy tưởng tượng của các em, kích thích làm cho tư duy sáng tạo trí tưởng tượng, phát triển tốt có hiệu quả trong môn mỹ thuật nói chung và phân môn vẽ tranh đề tài nói riêng. Vậy trí tưởng tượng đối với các em có tầm quan trọng như thế nào? Nếu các em có trí tưởng tượng càng cao thì các em vẽ tranh càng đẹp, vậy hình vẽ của các em không chỉ là những gì thực tế mà còn có sự sáng tạo thông qua lăng kính chủ quan và khách quan cho ta những hình ảnh thật sinh động và ngộ nghĩnh, rất hồn nhiên đầy chất ngây thơ của chính các em. Vì thế khả năng tưởng tượng đối với các em rất quan trọng góp phần tạo ra hứng thú cần thiết trong khi làm bài. Cho đến bây giờ nhìn lại những thành quả có được từ phía các em ở các môn học trong đó có mỹ thuật tôi mới thấy được đổi mới phương pháp dạy và học là một nhân tố quan trọng trong sự nghiệp phát triển giáo dục đáp ứng được nhu cầu phát triển của xã hội hiện nay 3. Thực trạng của vấn đề 3.1. Thuận lợi. 3.1.1. Đối với giáo viên: - BGH và nhà trường luôn quan tâm, tạo mọi điều kiện cho môn học. - Môn mĩ thuật đã được đưa vào trong chương trình học bắt buộc đã lâu, từ học sinh tiểu học cũng đã được tiếp cận với môn mĩ thuật nói chung, phân môn vẽ tranh đề tài nói riêng nên có nhiều thuận lợi khi giảng dạy phân môn. - Phân phối chương trình phù hợp, lôgic, có sự trợ giúp cho nhau giữa bài này với bài khác trong phân môn. - Đa số phụ huynh quan tâm đến việc học tập của con em mình, đầu tư đầy đủ đồ dùng cho con em để học phân môn. 3.1.2. Đối với học sinh: - HS thích phân môn vẽ tranh đề tài hơn các phân môn khác trong chương trình mĩ thuật. - Nhiều em có ý thức đối với môn học, chuẩn bị đầy đủ đồ dùng. 3.2. Khó khăn. 3.2.1. Đối với giáo viên: - HS còn hiểu lơ mơ về vẽ tranh đề tài. - Chưa có phòng học riêng cho phân môn. - Nhiều phụ huynh chưa thật sự quan tâm đến môn học còn cho là môn phụ, không cần thiết - Nhà trường chưa thật quan tâm, đầu tư cho môn học. - HS còn sao chép tranh nhiều. 3.2.2. Đối với học sinh: - HS chưa biết chọn cảnh và cắt cảnh - Hs thấy khó khăn khi khi áp dụng các kiến thức của bài khác vào phân môn như: nhìn theo xa gần, đường tầm mắt, cách sắp xếp bố cục - Thời gian thực hành còn ít. - Vẽ theo cảm tính, suy nghĩ độc lập cá nhân. - Tinh thần tự học, sáng tạo chưa cao. ... 4. Các giải pháp, biện pháp thực hiện Trong môn Mĩ thuật, nếu các em có trí tưởng tượng càng cao thì các em vẽ tranh càng đẹp, vậy hình vẽ của các em không chỉ là những gì thực tế mà còn có sự sáng tạo thông qua lăng kính chủ quan và khách quan cho ta những hình ảnh thật sinh động và ngộ nghĩnh, rất hồn nhiên đầy chất ngây thơ của chính các em. Vì thế khả năng tưởng tượng đối với các em rất quan trọng góp phần tạo ra hứng thú cần thiết trong khi làm bài . Trong phân phối chương trình môn Mĩ thuật ở bậc THCS, phân môn vẽ theo đề tài bao gồm 34 tiết: * Khối 6: 9 tiết. * Khối 7: 11 tiết * Khối 8: 10 tiết. * Khối 9: 4 tiết. Như vậy số 34/123 tiết ta thấy phân môn vẽ tranh theo đề tài chiếm 1/4 trong tổng số tiết thực học, do đó có thể khẳng định việc vẽ được một tranh vẽ theo đề tài đạt hiệu quả cao là vấn đề tương đối phức tạp cả người học lẫn người hướng dẫn. 4.1 Nâng cao tư tưởng và ý thức tìm tòi, sáng tạo của giáo viên trong việc giảng dạy phân môn vẽ tranh. * Vai trò: Nâng cao ý thức trong việc dạy học phân môn vẽ tranh đề tài nói riêng và môn mĩ thuật nói chung. Từ đó giúp giáo viên có thêm kỹ năng và nâng cao chất lượng dạy học. * Tác dụng: Nâng cao tư tưởng và ý thức chủ động, sáng tạo trong giảng dạy cho giáo viên sẽ góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường, đào tạo học sinh trở thành những con người năng động, độc lập và sáng tạo. * Các bước tiến hành: Thông qua đợt bồi dưỡng hè đầu năm đã giúp giáo viên có được nhận thức đúng đắn về việc sử dụng đồ dùng trực quan trong giảng dạy. Các buổi sinh hoạt chuyên môn của tổ chuyên môn đã cho các đồng chí giáo viên Nâng cao ý thức làm tìm tòi, sáng tạo, tìm ra những phương pháp tích cực nhất trong dạy và học. * Hiệu quả của biện pháp: Thông qua việc nâng cao kỹ năng vẽ giúp HS học mĩ thuật có hiệu quả, hứng thú, say mê hơn với môn học. 4.2 Điều tra kỹ năng vẽ tranh đề tài của học sinh các khối 6 : * Vai trò: Qua việc điều tra giúp giáo viên nắm bắt được tình hình vận dụng các kỹ năng vào vẽ tranh của học sinh. Từ đó có hướng điều chỉnh trong quá trình dạy học để giúp học sinh đạt được hiệu quả cao trong học tập. * Tác dụng: Thông qua việc điều tra giúp giáo viên thấy được sự cần thiết phải nâng cao kỹ năng trong phân môn vẽ tranh. Từ đó có hướng uốn nắn và rèn luyện kỹ năng của bản thân giáo viên và học sinh trong từng tiết lên lớp. * Các bước tiến hành: - Khảo sát tình hình sử dụng các biện pháp rèn luyện và nâng cao kỹ năng vào vẽ tranh đề tài của học sinh. Để nghiên cứu đề tài đạt kết quả cao, ngay từ đầu năm học sau khi nghiên cứu chọn đề tài, bản thân tôi đã tiến hành lập dàn ý và nghiên cứu. Vấn đề đầu tiên là tiến hành khảo sát cách vận dụng các phương pháp cơ bản và kỹ năng của học sinh trong bài vẽ tranh thông qua tiết học. Từ đó có những nhận định chính xác về khả năng vẽ tranh của các em. Ví dụ: qua tiết 5. Vẽ tranh – Cách vẽ tranh đề tài. Kiểm tra học sinh: các bước cơ bản khi tiến hành một bài vẽ tranh đề tài ? Thông qua phát phiếu điều tra học sinh toàn khối 7: 78 em. Kết quả: 30 em = 38,4% đã trả lời được yêu cầu đặt ra. Còn lại: 48 em = 61,6% chưa nêu được đầy đủ và đúng các bước vẽ cơ bản. Nhưng chủ yếu các em nắm được kiến thức một cách thụ động, còn dựa vào cơ sở lý thuyết để vẽ tranh theo đúng các bước hướng dẫn xây dựng bố cục một bài vẽ tranh hợp lý thì phần lớn các em chưa thực hiện được. Cụ thể: điều tra về phác thảo bố cục của một tranh vẽ theo đề tài tự do - Tổng số có: 30 em = 38,4% đã nắm bắt được các bước cơ bản và xây dựng được bố cục. - Còn lại: 48 em = 61,6% phác thảo bố cục chưa hoàn thiện hoặc chưa phác thảo được. Để thực hiện nghiên cứu đề tài thành công, bản thân tôi đã sử dụng bằng nhiều phương pháp khác nhau, khi thành lập được dàn ý của công trình thì tiến hành điều tra về kỹ năng vẽ tranh của học sinh, trong quá trình học tập bộ môn, đặc biệt là đối tượng học sinh lớp 7. Kết quả khảo sát cho thấy: Toàn bộ khối 6 có 78 em: Khối 7 Sĩ số 78 Đạt 48 =61,6% Chưa đạt 30 = 38,4% Như vậy số học sinh Đạt chỉ chiếm 61,6% còn số học sinh Chưa Đạt lại chiếm tới 38,4%. Do đó một số vấn đề đặt ra là phải làm sao để phấn đấu 100% các em đều có được kỹ năng vẽ tranh thành thạo và đạt hiệu quả cao, biết chọn hình ảnh phù hợp với nội dung đề tài, biết cách xây dựng bố cục hợp lý, và tự mình rút ra được những kiến thức và kỹ năng cơ bản thông qua đó phát huy được khả năng tư duy của học sinh, kích thích được tính tích cực sáng tạo, say mê học tập của các em. - Khảo sát tình hình sử dụng đồ dùng trực quan của giáo viên. Qua trao đổi, trò chuyện với các giáo viên giảng dạy mĩ thuật ở huyện Ninh Giang cũng như một số đồng nghiệp trong tỉnh được biết quá trình giảng dạy mĩ thuật ở một số trường còn gặp nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, nhất là đồ dùng giảng dạy, đặc biệt là tranh vẽ, mẫu ... Mặt khác qua dự giờ của một số đồng nghiệp, Trong giảng dạy xây dựng hệ thống câu hỏi chưa thật sát với đối tượng nên tiết học rất trầm, không phát huy được hết khả năng tư duy, tích cực của học sinh. Bên cạnh đó, một số giáo viên chưa chịu khó học hỏi, sưu tầm, nghiên cứu tài liệu đầu tư thích đáng cho việc soạn giảng, chưa tích cực làm đồ dùng dạy học nhất là áp dụng những phương pháp dạy học tích cực trong bài giảng. Đội ngũ giáo viên giảng dạy mĩ thuật của trường gồm 01 đồng chí và cũng được bồi dưỡng thường xuyên qua các hè. Bên cạnh đó, giáo viên vẫn còn hạn chế trong khả năng của bản thân, vì không có giáo viên cùng bộ môn, nên dự giờ các đồng nghiệp để học hỏi, góp ý kiến cho nhau còn nhiều khó khăn. Như đã dẫn, giữa nhận thức và lĩnh hội kiến thức của người học, hướng dẫn, định hướng của người dạy quyết định rất lớn đến kết quả bài vẽ của người học. Để có được bức tranh đề tài có kết quả cao người học sinh cần phải có một trí tưởng tượng tốt, do vậy người giáo viên cần phải trang bị học sinh thực hiện tốt nhiệm vụ của mình là quan sát ghi nhớ và tưởng tượng. Tùy thuộc vào từng nội dung cụ thể khác nhau sẽ có sự định hướng riêng. Song về cơ bản, hướng người học phát huy trí tưởng tượng để đóng vai trò làm tư liệu giúp ích trong việc vẽ tranh là quan trọng.Từ bài học đầu tiên môn Mĩ thuật ở bậc THCS (Luật xa gần, cách vẽ tranh đề tài), tôi luôn chú trọng người học làm quen với phân môn, biết cách sưu tầm tư liệu để phục vụ môn học. VD: Tiết 5: Vẽ tranh - Đề tài tranh phong cảnh (lớp 7) Học sinh là đối tượng người học nên nội dung này gắn liền với tâm lí lứa tuổi của các em. Phong cảnh là một đề tài yêu thích của các em bởi nó gắn bó mật thiết với học sinh đặc biệt là học sinh vùng quê. Vậy chúng ta phải khơi gợi cho các em những hình ảnh thân thuộc gắn bó với các em như: Cổng làng, sân đình, ngõ xóm,... cho các em ra ngoài trời vẽ thực tế cảnh trường mình, ... nhằm khơi gợi cảm xúc, kiến thức thực tế cho các em trước khi vào thực hành. Kỹ năng vận dụng thực tiễn vào kiến thức giúp học sinh liên hệ trực tiếp các hoạt động của bản thân, ở nhà trường, ở gia đình để đưa vào tranh vẽ Đối với nội dung như thế này yêu cầu ở giáo viên hướng dẫn cần nhiều tư liệu khác nhau từ tranh của họa sĩ đến tranh vẽ của học sinh để từng bước các em có những phép so sánh cụ thể hơn. Kết quả khảo sát sau khi đánh giá, xếp loại bài vẽ của học sinh cuối giờ học đã có những khả quan nhất định: Khối Sĩ số 7 78 Đạt Chưa đạt 66 = 84,6% 12 = 15,4% 4.3. Trau dồi kỹ năng sử các biện pháp nâng cao ở bài vẽ tranh đề tài lớp 7 * Vai trò: Thông qua việc sử dụng các biện pháp tích cực trong việc rèn luyện và nâng cao kỹ năng vẽ trong bài giảng về vẽ tranh giáo viên sẽ tích lũy được những kinh nghiệm phù hợp và tích cực. Từ đó trau dồi được biện pháp phù hợp để rèn luyện và nâng cao kỹ năng vẽ cho học sinh. *Tác dụng: Qua việc sử dụng các biện pháp rèn luyện và nâng cao kỹ năng vẽ trong giảng dạy của giáo viên sẽ có tác dụng giúp học sinh nắm kiến thức một cách chủ động và khắc sâu được kiến thức của bài cũng như tất cả các bài vẽ tranh sau đó. Từ đó giúp các em say mê, hứng thú sáng tạo trong môn học. * Các bước tiến hành: Trên cơ sở điều tra bản thân tôi tiếp tục dự giờ một số đồng nghiệp ở trường bạn, quan sát kỹ năng vẽ tranh của học sinh và cách thức hướng dẫn của giáo viên ở một bài vẽ tranh * Cụ thể: Qua dự giờ bài Tiết 5: Vẽ tranh - Đề tài tranh phong cảnh ở lớp 7 do Đ/c Bùi Thị Thủy giáo viên trường THCS Văn Hội dạy thực nghiệm. Qua bài giảng nhìn chung giáo viên đã có ý thức chuẩn bị bài chu đáo, đồ dùng dạy học đầy đủ và khoa học, phương pháp dạy học phù hợp, tích cực. Giáo viên đã biết sử dụng phương pháp gợi mở, kích thích trí tưởng tượng của các em cùng với những tranh vẽ đã sưu tầm về đê tài tranh phong cảnh của các hoạ sĩ và học sinh. Giáo viên đã liên hệ với thực tế chọn lọc những cảnh đẹp và các di tích lịch sử ở địa phương. Về cơ bản học sinh đã chọn được nội dung và vẽ đúng đề tài, xây dựng được bố cục hợp lý biết chọn lọc những hình ảnh tiêu biểu, điển hình để đưa vào tranh vẽ. Tuy nhiên bài dạy vẫn còn một số hạn chế như đôi khi vẫn còn những câu hỏi khó với học sinh mà giáo viên chưa gợi mở kịp thời. Khi học sinh thực hành giáo viên cần bao quát lớp tốt hơn dể có thể giúp học sinh trung bình và yếu chọn nội dung và xây dựng bố cục chủ động và chính xác hơn và giúp học sinh khá giỏi phát huy trí tưởng tượng và sáng tạo một cách tích cực và chủ động hơn để có những bài vẽ đẹp và sáng tạo hơn qua dự giờ giờ dạy của đồng chí Bùi Thị Thủy tôi đã tiến hành khảo sát bài vẽ của học sinh, kết quả thu được: Lớp- HS 7A: 22 HS Đạt 15 = 68% Chưa đạt 07 = 32% 7B: 25 HS 20 = 80% 05 = 8% Sau khi dự giờ khảo sát các đồng chí giáo viên, bản thân tôi lại tiếp tục thực nghiệm trong các tiết dạy của mình để tìm ra phương pháp tích cực nhất trong việc rèn luyện và nâng cao kỹ năng vẽ cho học sinh, cụ thể: Tiết 9: Vẽ tranh - Đề tài học tập (lớp 6). Học sinh là đối tượng người học nên nội dung này gắn liền với tâm lí lứa tuổi của các em. Vậy chúng ta phải làm gì để phát huy tính tích cực học tập của các em? Trước tiên theo tôi đã khơi gợi một số hình ảnh quen thuộc của các em như: Học nhóm, học trên lớp, học ở nhà, học ngoài sân trường...để các em định hình được nhiệm vụ của người học từ đó hình thành và cung cấp kiến thức về hình ảnh cho các em. Đối với nội dung như thế này yêu cầu ở giáo viên hướng dẫn cần nhiều tư liệu khác nhau từ tranh của họa sĩ đến tranh vẽ của học sinh để từng bước các em có những phép so sánh cụ thể hơn. và bằng một số biện pháp cụ thể sau: Tại lớp 6 tôi thấy rằng: muốn học sinh phát huy được tính tích cực sáng tạo của học sinh trong bài vẽ tranh trước tiên cần giúp học sinh nắm được và vận dụng có hiệu quả các kỹ năng cơ bản trong môn mĩ thuật nói chung và phân môn vẽ tranh nói riêng, với bài vẽ tranh trước tiên là phải rèn luyện kỹ năng quan sát, đó là cách quan sát từ bao quát đến chi tiết, từ chi tiết đến khái quát tổng hợp về các đối tượng mà các em quan sát, từ đó các em có cơ sở để xây dựng bài vẽ tranh. Kỹ năng cảm thụ thẩm mĩ giúp cho các em biết nhận ra cái đẹp thông qua các hoạt đông học tập, địa điểm, thời gian, nơi chốn hình thức,.. Kỹ năng thực hành thể hiện ở khả năng xây dựng bố cục, vẽ hình, vẽ nét, vẽ màu sao cho phù hợp với đề tài học tập. Kỹ năng vận dụng thực tiễn vào kiến thức giúp học sinh liên hệ trực tiếp các hoạt động học tập của bản thân, ở trường, lớp để đưa vào tranh vẽ. Trong bài khi áp dụng "Đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo của học sinh THCS trong các bài vẽ tranh đề tài" ở phần nhận xét, giáo viên cần giúp học sinh nhận biết và phân biệt được chỗ đúng, sai, đẹp, chưa đẹp về hình dáng, bố cục, đặc điểm, màu sắc... của đề tài. Qua đó giúp học sinh hiểu được giá trị nghệ thuật của cái đẹp và tự trang bị cho mình những kỹ năng cơ bản, cần thiết, biết phát huy tính tích cực và sáng tạo trong học tập. Từ đó thêm hứng thú, say mê và yêu thích môn học. 5. Kết quả đạt được Kết quả điều tra khi chưa áp dụng phương pháp "Đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo của học sinh THCS trong các bài vẽ tranh đề tài". Lớp-HS 6A: 22 HS 6B: 23 HS 6C: 23 HS Đạt 13 = 59% 10 = 43,4% 17 = 73,9% Chưa đạt 9 = 41% 13 = 56,6% 6 = 26,1% Kết quả điều tra sau khi áp dụng phương pháp "Đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực sáng tạo của học sinh THCS trong các bài vẽ tranh đề tài". Lớp - HS 6A: 22 HS 6B: 23 HS 6C: 23 HS Đạt 21 = 95,4% 23 = 100% 23 = 100% Chưa đạt 01 = 4,6% So sánh kết quả điều tra, khảo sát ở 2 thời điểm: Trước và sau khi áp dụng đề tài, tôi thấy kết quả đạt được rất khả quan. Học sinh đã tích cực với bộ môn rất nhiều. Do hứng thú học tập nên chất lượng bộ môn đạt khá cao 6. Điều kiện để sáng kiến được nhân rộng Muốn làm tốt công việc này, giáo viên cần tìm hiểu tâm lí học sinh và tìm ra những phương pháp mới sao cho gây được hứng thú học tập của các em. Khi có cảm hứng thì mới có tác phẩm nghệ thuât. Giáo viên phải đầu tư thời gian vì đây không phải là công việc một sớm một chiều hoặc tự do tùy ý. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận Sáng kiến kinh nghiệm này có ý nghĩa rất lớn trong công tác giảng dạy môn Mĩ thuật nói chung, phân môn vẽ tranh đề tài nói riêng trong trường trung học cơ sở. Nó giúp giáo viên thực hiện tốt bài giảng của phân môn. Sáng kiến sẽ giúp học sinh hiểu rõ hơn, nắm chắc kiến thức hơn về phân môn vẽ tranh đề tài. Khi áp dụng sáng kiến vào giảng dạy tôi thấy học sinh đã nắm chắc kiến thức của bài, thực hiện được tốt yêu cầu của phân môn, bỏ được thói quen vẽ theo cảm tính đã ăn mòn vào nhận thức của học sinh. Khi áp dụng sáng kiến vào công tác giảng dạy tôi thấy học sinh nắm rất chắc kiến thức phân môn vẽ tranh đề tài. Giữa nhận thức và lĩnh hội kiến thức của người học, hướng dẫn, định hướng của người dạy quyết định rất lớn đến kết quả bài vẽ của người học. Học sinh đã phát huy được trí tưởng tượng cuả học sinh và điều đó được thể hiện qua phiếu điều tra ở trên - Khi giảng dạy phân môn thì học sinh rất hứng thú học nhưng để hướng dẫn được học sinh thực hiện tốt bài thì tương đối khó, đòi hỏi người giáo viên phải biết kết hợp nhiều phương pháp dạy học phù hợp với phân môn. - Việc đánh giá kết quả học tập rất quan trọng, qua việc đánh giá học sinh sẽ thấy được những gì mình chưa làm được. Việc đánh giá cần cho các học sinh đánh giá lẫn nhau từ đó học sinh thấy được sự công bằng, khách quan, tạo được hướng thu cho bài vẽ sau. 2. Khuyến nghị - Đề nghị với trường THCS Tân Quang trang bị thêm trang thiết bị học tập như: Tranh minh họa, phòng học bộ môn, sách, tài liệu tham khảo cho bộ môn Mĩ thuật. Trên đây là một ý kiến nhỏ của tôi, chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong được sự đóng góp ý từ các bạn đồng nghiệp để đề tài được hoàn chỉnh hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! PHỤ LỤC Giáo án minh họa Tiết 6 - Bài 9 Vẽ tranh ĐỀ TÀI HỌC TẬP I. Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức: HS cảm thụ và nhận biết được các hoạt động trong đời sống. HS nắm được những kiến thức cơ bản để tìm bố cục tranh. 2. Kĩ năng: HS thực hiện được kĩ năng cách thức tiến hành một bài vẽ tranh đề tài nói chung, đề tài học tập nói riêng. 3. Thái độ: HS yêu thích mọi hoạt động trong cuộc sống, biến những hoạt động đời thường thành những bức tranh có ý nghĩa, thể hiện ước mơ hoài bão của các em. 4. Phát triển năng lực: Phát triển năng lực tư duy, thực hành sáng tạo. II. Chuẩn bị: B. Chuẩn bị: 1.Giáo viên: - Một số tranh của H/S vẽ về đề tài khác nhau, đề tài học tập. - Một số tranh của thiếu nhi, HS vẽ chưa đạt về bố cục, mảng hình màu sắc để phân tích, so sánh. 2. Học sinh: - Bút chì, giấy vẽ... C. Phương pháp: - Trực quan, luyện tập, thuyết trình. D. Tiến trình dạy học: 1: Ổn định tổ chức 2. Kiểm tra bài cũ: ?Thế nào là vẽ theo mẫu? các bước vẽ của 1 bài vẽ theo mẫu? 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS KIẾN THỨC CẦN ĐẠT - GV cho h/s xem 1 số tranh có đề I. Tranh đề tài: tài khác nhau như: Phong cảnh, lao 1. Nội dung tranh: động sản xuất, nhà trường... -Những bức tranh trên vẽ về nội dung nào? - Trong những bức tranh trên bức nào vẽ về đề tài học tập? - Ngoài nội dung bạn vừa thể hiện - Học trên lớp, phòng thí nghiệm, học ở em còn có thể vẽ về những nội sân trường, học trên thư viện,... dung nào trong đề tài học tập? - Học nhóm, học khi bế em... 2. Bố cục: - GV cho hs quan sát 1 số tranh về đề tài học tập. - Mảng chính phụ trong tranh được sắp xếp ntn? - Mảng chính thường ở trung tâm tranh, mảng phụ hỗ trợ cho mảng chính. 3. Hình vẽ: - Hình vẽ chính làm rõ nội dung tranh hình vẽ phụ hỗ trợ cho hình vẽ chính 4. Màu sắc: - Hình vẽ chính và hình vẽ phụ - Màu sắc trong tranh cần hài hoà thống trong tranh được thể hiện như thế nhất, có thẻ rực rỡ hoặc êm dịu tuỳ theo nào? đề tài và cảm xúc của ngời vẽ. ( Các hình vẽ phải sinh động, hài II. Cách vẽ tranh: hoà không rời rạc, không lặp lại *Bước 1:Tìm và chọn nội dung đề tài: tránh sự đơn điệu và tẻ nhạt) - Màu sắc trong tranh được thể hiện ntn? - GV hướng dẫn để h/s tìm cho mình một đề tài học tập yêu thích như chủ đề học nhóm. *Bước 2: Tìm bố cục: - Hình ảnh chính, phụ thường được quy vào các mảng to, nhỏ để làm rõ trọng tâm. - Sắp xếp mảng hình không lặp lại, không đều nhau, cần có các mảng trống, có gần có xa. - Dựa vào các hình để vẽ hình cụ *Bước 3: Vẽ hình: thể - Hình dáng các vật nên có sự khác nhau động, tĩnh. - Hình vẽ đưa vào các mảng cần phong phú, không lặp lại, hình ở mảng chính cần phải đẹp, đặc trưng *Bước 4: Vẽ màu - Màu sắc trong tranh có thể rực rỡ hay êm dịu tuỳ theo từng đề tài nhưng phải theo gam, mảng chính được nổi bật nhất. - Cho h/s tự tìm 1 đề tài học tập và tập xác định bố cục. III. Thực hành: - HS vẽ tranh đề tài học tập 4. Đánh giá kết quả học tập: - HS nhắc lại các bước vẽ tranh đề tài. - Cho h/s nhận xét một số tranh: + Các mảng hình. + Các hình ảnh. + Màu sắc. 5. Hướng dẫn về nhà: - Hoàn thành tương đối phần hình và chuẩn bị bài sau vẽ màu trên cơ sở bài vẽ hình tiết học này: Tìm hiểu mọi hoạt động học tập của HS tạo hoạt động chính cho bài thêm sinh động. DANH MỤC VIẾT TẲT Giáo viên Học sinh Trung học cơ sở GV HS THCS