MÔ TẢ GIẢI PHÁP
Tên sáng kiến: GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC HỌC SINH
TRUNG HOC CƠ SỞ
1. Tình trạng giải pháp đã biết:
- Là một giáo viên trung học cơ sở ngoài nhiệm vụ giảng dạy chuyên môn,
tôi còn được Ban giám hiệu nhà trường phân công chủ nhiệm lớp:
+Trước ngày khai giảng, tôi nhận sự phân công của Ban giám hiệu nhà
trường thu nhận học sinh của lớp chủ nhiệm .
+ Gặp giáo viên chủ nhiệm cũ nắm bắt tình hình chung của lớp và cụ thể đến
từng học sinh. Cần chú ý đến những học sinh giỏi, học sinh cá biệt, học sinh là
cán bộ lớp cũ. Hiểu rõ hơn những nguyên nhân mà học sinh yếu, hoàn cảnh
những em cá biệt. Từ kinh nghiệm biện pháp giáo dục của giáo viên chủ nhiệm
cũ, tôi điều chỉnh lại biện pháp của mình sao cho phù hợp. Với tôi sẽ không xa
lánh các em, dùng hình thức xử phạt nghiêm gay gắt sẽ không có tác dụng. Tôi
gần gũi với các em nhiều hơn, thể hiện một tình cảm như người mẹ, người chị,
động viên kịp thời chỉ rõ cho các em việc làm sai làm đúng.Việc sử phạt là việc
bất đắt dĩ và khi dùng biện pháp này thì phải khéo léo, vừa mềm mỏng vừa kiên
quyết.
+ Sau lễ khai giảng, phải tiến hành họp lớp. Ổn định lớp nhắc nhở lại nội
quy của trường đề ra .
+ Tổ chức cán bộ lớp: Tiến hành ngay sau vài buổi học đầu tiên, lấy ý
kiến biểu quyết của tập thể.
* Những ưu, khuyết điểm của giải pháp đã – đang được áp dụng tại cơ
quan, đơn vị:
-Thuận lợi: Được sự chỉ đạo sâu sắc của Ban giám hiệu nhà trường, đề ra
kế hoạch cụ thể hàng tháng, học kỳ, theo dõi, kiểm tra, đôn đốc thường xuyên .
Sự kết hợp, hỗ trợ kịp thời của đoàn đội, của ban thi đua trong nhà trường. Sự
cộng tác chặt chẽ từ phía giáo viên bộ môn cùng tôi quản lí lớp. Sự quan tâm từ
phía địa phương và chính quyền .
- Khó khăn:
1
+ Một số học sinh chưa ngoan, chưa có ý thức trong học tập cũng như rèn
luyện ngôn phong, tác phong.
+ Một số học sinh ở nhà, thường có hành vi đạo đức chưa tốt, nhà trường
khó kết hợp với gia đình để giáo dục các em, do có nhiều học sinh cha mẹ bỏ
nhau hoặc đi làm ăn xa, các em ở nhà với ông bà đã già yếu.
2. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến:
a) Mục đích của giải pháp:
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng vai trò của giáo viên chủ nhiệm
lớp trong công tác giáo dục đạo đức học sinh để đề ra những giải pháp hợp lý
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh và góp phần hoàn thiện
“nhân cách toàn diện” cho học sinh ở trường trung học cơ sở.
b) Những điểm khác biệt, tính mới của giải pháp:
Bám sát đối tượng học sinh. Đề ra những giải pháp hiệu quả và cụ thể
việc áp dụng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh trong trường
trung học cơ sở.
c) Mô tả chi tiết bản chất của giải pháp:
1. Lựa chọn ban cán bộ lớp:
a)Cơ sở lựa chọn:
- Căn cứ vào hồ sơ học bạ của học sinh.
- Căn cứ sự tín nhiệm của tập thể lớp qua việc bình bầu dân chủ đầu năm
học.
b) Phân công nhiệm vụ cho ban cán bộ lớp:
- Ban cán bộ lớp đại diện cho lớp, chịu trách nhiệm trước Nhà trường về
toàn bộ hoạt động học tập, rèn luyện, đời sống của lớp trong thời gian học. Ban
cán bộ lớp do tập thể lớp bầu ra, được giáo viên chủ nhiệm quyết định công
nhận. Nhiệm kỳ của Ban cán bộ lớp là một năm.
- Nhiệm vụ của lớp trưởng: Lớp trưởng là người điều hành, quản lý toàn bộ
các hoạt động của lớp và từng thành viên trong lớp, cụ thể :
+ Tổ chức, quản lý lớp thực hiện các nhiệm vụ học tập, rèn luyện theo
quy định nhà trường.
2
+ Theo dõi, đôn đốc lớp chấp hành đầy đủ và nghiêm chỉnh quy chế, quy
định, nội quy về học tập và sinh hoạt nhà trường. Xây dựng và thực hiện nề nếp
tự quản trong học sinh.
+ Tổ chức, động viên giúp đỡ những học sinh gặp khó khăn trong học tập,
rèn luyện và đời sống.
+ Chịu sự điều hành, quản lý trực tiếp của giáo viên chủ nhiệm lớp.
+ Chủ trì các cuộc họp lớp để đánh giá kết quả học tập, rèn luyện, bình
xét học bổng, đề nghị thi đua khen thưởng đối với tập thể và cá nhân học sinh
trong lớp.
- Nhiệm vụ của lớp phó:
+ Đôn đốc học sinh đi học đầy đủ, đúng giờ, đảm bảo học tập nghiêm túc.
+ Điểm danh ghi sổ đầu bài đầy đủ.
+ Tổ chức và quản lý học sinh thực hiện lao động thường xuyên, vệ sinh
lớp và các hoạt động khác của lớp.
+ Tổ chức động viên, thăm hỏi những học sinh có hoàn cảnh khó khăn,
ốm đau, tai nạn…
2. Lập sơ đồ của lớp học:
- Căn cứ vào học lực của học sinh: học sinh yếu kém, chậm tiến ngồi
trước, học sinh khá giỏi ngồi sau.
- Căn cứ vào tình trạng sức khỏe của học sinh: học sinh thấp trước, cao
sau; học sinh mắt yếu ngồi gần bảng.
- Căn cứ vào nhiệm vụ của ban cán bộ lớp: ngồi giữa và sau.
3. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc kết hợp nhà trường - gia
đình - xã hội:
a) Cơ sở lí luận:
Vai trò nhà trường, gia đình và xã hội trong giáo dục phẩm chất chính trị,
đạo đức, lối sống cho học sinh.
Các phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của con người nói chung, học
sinh nói riêng được hình thành và phát triển trong các môi trường: gia đình, nhà
trường và xã hội. Lúc sơ sinh vai trò của gia đình là chủ đạo, tuổi học mầm non
3
gia đình và nhà trường góp phần quyết định, tuổi học phổ thông (từ tiểu học tới
trung học) càng lớn vai trò của nhà trường, gia đình và xã hội càng cân đối. Để
làm tốt việc giáo dục phẩm chất đạo đức, lối sống cho học sinh trung học cơ sở
phải kết hợp chặt chẽ với gia đình.
Nhà trường, gia đình và xã hội có vai trò giáo dục khác nhau đối với sự
hình thành và phát triển phẩm chất, đạo đức, lối sống của học sinh. Trong mối
quan hệ đó thì nhà trường được xem là trung tâm, chủ động, định hướng trong
việc phối hợp với gia đình và xã hội. Nhà trường là môi trường giáo dục toàn
diện nhất, là cơ quan nhà nước thực hiện chức năng giáo dục chuyên nghiệp nhất
nên nhà trường là lực lượng giáo dục có hiệu quả nhất, hội tụ đủ những yếu tố
cần thiết để có thể huy động sức mạnh giáo dục từ phía gia đình và xã hội.
Có một thực trạng tồn tại là các tệ nạn xã hội như cờ bạc, game, nghiện
hút, trộm cắp, bạo lực học đường… cũng xuất hiện, làm đảo lộn vẩn đục môi
trường giáo dục đạo đức, không ngừng ảnh hưởng tới đạo đức, nhân cách và lối
sống của học sinh. Nhà trường dù là một pháo đài vững chắc nhưng vẫn có thể
bị “ tập kích” từ phía ngoài, nhà trường không phải là một ốc đảo tách khỏi xã
hội, tách xa thực tiễn. Thực tiễn cuộc sống, nhất là cuộc sống xã hội đang có các
nhân tố của kinh tế thị trường tác động đến nhà trường có lúc nhẹ nhàng, có khi
sôi động dồn dập. Xã hội ô nhiễm, luồng văn hóa ngoại lai, đồi trụy, bạo lực…
len lỏi vào mọi tầng lớp nhân dân đã rất dễ gây ấn tượng và ảnh hưởng sâu đậm
đối với học sinh.
b) Biện pháp thực hiện nhằm giáo dục học sinh cá biệt và tình trạng
học sinh bỏ học:
- Thực trạng:
+ Hầu như nhà trường, lớp học nào cũng có học sinh cá biệt, mà những
học sinh này đa số gây không ít khó khăn cho giáo viên chủ nhiệm, đôi khi họ
rất mệt mỏi vì nói hoài mà các em không nghe, càng phạt thì càng lì hơn hoặc
các em sẽ co lại và phá phách hoặc chống đối ngầm. Điều này không những khó
khăn cho giáo viên mà còn có thể ảnh hưởng đến chuyện thi đua của cả lớp nữa.
4
+ Giáo viên chủ nhiệm thường là người đứng ra giải quyết mọi chuyện do
học sinh gây ra, nhưng chỉ ở mức độ là khuyên bảo, xử phạt, thậm chí còn hù
dọa nhưng hầu hết chỉ có hiệu quả tức thời thôi rồi đâu lại vào đó, học sinh vẫn
trở lại như cũ vì lí do giáo viên không hiểu được nguyên nhân đâu phát xuất từ
tâm lý của học sinh.
+ Cũng có giáo viên chủ nhiệm mời phụ huynh đến để thông báo về tình
trạng của các em với mong muốn gia đình kết hợp cùng nhà trường để giáo dục
cho các em tốt hơn, có phụ huynh thì tiếp thu và cũng có phụ huynh lại bực tức
con mình và đánh con trước mặt giáo viên rồi dẫn con về cho…nghỉ học luôn vì
cảm thấy xấu hổ. Điều này đã cho thấy phụ huynh cũng bất lực trước con em
mình…
+ Học sinh không có tội, nếu sống trong một gia đình lành mạnh thì học
sinh sẽ có một nhân cách tốt và ngược lại, vì thế học sinh chỉ là nạn nhân mà
thôi.
- Tìm hiểu nguyên nhân:
+ Lâu nay, chỉ thường nghe cụm từ “Học sinh cá biệt” ám chỉ những học
sinh có vẻ khác thường, khó dạy, thậm chí hư hỏng. Trong trường, học sinh cá
biệt về đạo đức thường quậy phá, đánh lộn, trộm cắp, nổi bật vai trò thủ lĩnh, lập
băng nhóm … nhẹ hơn một chút là dạng học sinh không làm bài, học bài, học
sinh chậm hiểu và rất mau quên…Và học sinh bị gọi “cá biệt” là học sinh có
khiếm khuyết về tâm lý, do học sinh bị ảnh hưởng từ trong gia đình, đa số chúng
ta thấy hành động khác thường, không ngoan của học sinh thì cho là cá biệt và
xử lý trên hành động do học sinh gây ra mà quên là cần phải tìm cho ra nguyên
nhân. Đôi khi sự cá biệt của những học sinh ấy lại do từ cha mẹ chúng…cuộc
sống vợ chồng không hòa thuận, từ đó ảnh hưởng đến đặc điểm tâm sinh lý của
học sinh.
+ Không phải tự nhiên mà trẻ trở thành cá biệt, đó là hậu quả của các vết
thương tâm lý mà vô tình người lớn chúng ta đã gieo vào đầu óc non nớt của các
em khi sống trong môi trường gia đình cũng như ở trường học.
5
+ Gia đình khó khăn: một số học sinh có hoàn cảnh khó khăn về kinh tế
thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo; cha mẹ đi làm ăn xa, ba mẹ thôi nhau phải
sống với ông bà; một số học sinh bị bệnh và điều đáng lưu tâm là một số học
sinh ham chơi, học kém, chán học, bỏ học…
- Giải pháp:
+ Trước hết, chúng ta hãy thương yêu học sinh, cố gắng để giúp học sinh
vượt qua những biến cố, những vấn đề đã xảy ra trong quá trình sống và nó đã
trở thành vết thương tâm lý khó phai mờ trong tâm hồn học sinh.
+ Học sinh cá biệt thì cần được sự giúp đỡ trong học hành, lối sống.
+ Giáo viên chủ nhiệm cần có nề nếp kỷ cương để học sinh tự nhận thức,
tự khép mình trong những nội quy, quy chế chặt chẽ nhưng luôn được dân chủ
bàn bạc, trao đổi, thỏa sức đóng góp. Tuân theo tập thể và cống hiến cho tập thể;
luôn gắn lợi ích cá nhân với lợi ích tập thể, chính là một trong những chuẩn mực
điều kiện để giáo dục học sinh. Trong trường cần có dân chủ đối với mọi vấn đề,
thầy và trò cùng nhau thảo luận ai có ý kiến gì đều thật thà phát biểu. Điều gì
chưa thông suốt thì hỏi, bàn cho thông suốt. Dân chủ nhưng trò phải kính thầy,
thầy phải quý trò. Chúng ta phải hiểu dân chủ trong trường học trước hết là do
nhu cầu sống chính của nhà giáo, của học sinh và phụ huynh học sinh.
+ Giáo dục trong tập thể và bằng tập thể lớp, trường, địa phương.
+ Thuyết phục bằng lời lẽ có lý, có tình cảm và phép tắc tác động lên
nhận thức và tình cảm của học sinh như: trò chuyện, nêu gương tốt, thưởng việc
tốt.
+ Đưa các em vào hoạt động tập thể thực tiễn như hoạt động tập thể trong
và ngoài nhà trường, vui chơi, thăm quan du lịch …qua đó hiểu thêm học sinh,
gắn bó học sinh với tập thể, xóa đi những thiếu sót.
+ Khuyến khích khen chê đúng mục đích, đúng việc, đúng lúc, tế nhị mà
hiệu quả. Giáo viên chủ nhiệm phải biết xử lí tình huống sư phạm đúng lúc,
đúng chỗ, phải biết “ chớp thời cơ” và cũng phải tạo ra thời cơ. Ví dụ: giáo
viên chủ nhiệm đã phán đoán ra một học sinh lấy cắp của bạn tuy không bắt
gặp quả tang, giáo viên chủ nhiệm không “ đao to, búa lớn”… mà rủ học sinh
6
đó về nhà chơi tâm sự, tìm hiểu, kể chuyện về những tấm gương trung thực là
học sinh cũ (tác động như ngẫu nhiên) nhưng thực chất giáo viên chủ nhiệm
đưa em vào cuộc đấu tranh nội tâm rất gay go, quyết liệt…Sau một đêm đấu
tranh nội tâm học sinh trên đem trả bạn và xin lỗi.
+ Xây dựng nếp sống văn minh, văn hóa thanh lịch, xây dựng tình thương
yêu đoàn kết.
+ Nhà trường, các đoàn thể, các ngành các gia đình cùng tổ chức giáo dục
đạo đức cho học sinh.
+ Đầu tư cho con em học tập, vui chơi thỏa đáng.
+ Không nên chỉ mời phụ huynh học sinh khi thấy cần thiết hay xảy ra sự
cố trong trường học, lớp học mà nên xem xét việc gặp gỡ, trao đổi với phụ
huynh học sinh là chuyện bình thường.
3. Khả năng áp dụng của giải pháp:
Kể từ khi áp dụng các giải pháp giáo dục trên vấn đề đạo đức của học sinh
trong nhà trường nói chung, từng lớp nói riêng đã dần dần cải thiện. Những HS
thường xuyên vi phạm cũng đã phần nào sửa đổi. Một số học sinh có biểu hiện
chán nản, không thích học, thường xuyên gây mất trật tự trong lớp đã biết nghe
lời thầy cô, các em đã biết kiềm chế trong lời ăn tiếng nói, tác phong của mình,
khi mắc lỗi các em đã biết nhìn nhận khuyết điểm của mình để sửa lỗi.
Nhìn chung thực trạng đạo đức của HS có sự tiến bộ đây là điều đáng
mừng đối với tôi và tôi hy vọng tình hình đạo đức HS sẽ tiến bộ hơn nữa trong
những năm tới. Việc nâng cao đạo đức của học sinh đối với giáo viên chủ nhiệm
nhằm nâng dần chất lượng giáo dục, nâng dần trình độ dân trí trong xã hội hiện
nay, đưa đất nước ngày một tiến xa hơn trong tương lai.
4. Hiệu quả, lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng giải
pháp:
- Việc phân công nhiệm vụ rõ ràng cho từng học sinh trong Ban cán bộ
lớp đã đem lại hiệu quả trong việc quản lí nề nếp và chất lượng học tập. Các em
thực hiện nhiệm vụ đầy đủ với tinh thần trách nhiệm cao. Có những trường hợp
giáo viên chủ nhiệm không cần có mặt nhưng các em vẫn làm tốt.
7
- Cùng với việc duy trì nề nếp sinh hoạt 15 phút đầu giờ đã giúp học sinh
chủ động trong học tập.
- Lập sơ đồ lớp như trên đưa lại hiệu quả rõ rệt trong học tập của học sinh.
Những em trong Ban cán sự lớp ngồi sau có thể quản lí, theo dõi, nhắc nhở các
bạn trong giờ học. Những em học sinh yếu kém ngồi đầu được giáo viên bộ môn
quan tâm theo dõi và giúp đỡ nên đã có nhiều tiến bộ. Vì vậy, đã giúp học sinh
từ bỏ thói quen thụ động trông chờ, ỷ lại trong học tập, góp phần vào công cuộc
đổi mới chống tiêu cực trong thi cử mà ngành giáo dục đang thực hiện.
- Giáo viên chủ nhiệm đã thực hiện tốt vai trò và trách nhiệm trong việc
phối hợp với các tổ chức, đoàn thể trong và ngoài nhà trường có hiệu quả về
công tác giáo dục đạo đức cho học sinh yếu kém, học sinh cá biệt và loại bỏ
được nguy cơ bỏ học giữa chừng.
- Theo thời gian, những bài học về đạo đức, nhân cách trong tiết sinh hoạt
lớp giúp học sinh luôn nhớ, vững bước hơn trước những khó khăn trong cuộc
sống.
5. Tài liệu kèm theo: Không có.
Mỏ Cày Nam, ngày 06 tháng 01 năm 2019
Ngô Thị Sương
8
- Xem thêm -