SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
"GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG THÔNG QUA CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP"
0
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Đứng trước sự phát triển nhanh chóng của nhiều lĩnh vực xã hội thì giáo
dục thời đại mới đã và đang phấn đấu đổi mới về nội dung, chất lượng và phương pháp
sao cho đạt được hai mục tiêu lớn là đào tạo nguồn nhân lực và đào tạo kĩ năng sống cho
học sinh. Cụ thể là giáo dục kĩ năng sống đã được xác định là một trong những nội dung
cơ bản của phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực giai
đoạn 2008 - 2013 “.
Tuy nhiên bên cạnh những thành quả đã đạt được của ngành thì gần đây chúng ta
đều thấy thực trạng của học sinh phổ thông có xu hướng gia tăng về bạo lực học đường,
về sự liều lĩnh, ứng phó không lành mạnh, dễ mắc các tệ nạn xã hội, sống ích kỉ, vô tâm,
khép mình…đồng thời kĩ năng thực hành giao tiếp, kĩ năng phục vụ bản thân…giảm.
Hơn nữa đứng trước thềm hội nhập quốc tế đòi hỏi thế hệ trẻ phải tự tin, nắm bắt kịp thời
các cơ hội . Với lí do đó chúng ta lại càng thấy sự cần thiết phải giáo dục kĩ năng sống
cho học sinh trung học phổ thông.
Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh đã được tích hợp, lồng ghép vào nhiều môn học
ở các nội dung: giáo dục môi trường, phòng chống ma tuý, giáo dục giới tính…Song vẫn
là chưa đủ bởi lượng kiến thức nhiều, áp lực của thi cử, áp lực thành tích đòi hỏi giáo
viên và học sinh phải tập trung thời gian vào việc học kiến thức thi hơn là giáo dục kĩ
năng sống. Hơn nữa trong quá trình công tác tôi nhận thấy vai trò của giáo viên chủ
nhiệm lớp đối với sự hình thành nhân cách, đạo đức của học sinh là vô cùng quan trọng:
là tấm gương, là người mẹ, người bạn, nhà tâm lí, luật sư… GVCN lớp là cầu nối giữa
hiệu trưởng nhà trường với học sinh, với cha mẹ học sinh và các đoàn thể mà các em sinh
hoạt.
Trước thực tế trên tôi mạnh dạn đưa ra đề tài :
“Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trung học phổ thông thông qua công tác chủ
nhiệm lớp”.
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1.Cơ sở lí luận
Thực chất cho đến nay vẫn chưa có một định nghĩa rõ ràng và đầy đủ về kĩ năng
sống( mặc dù đã có các định nghĩa của WHO, UNICEF, UNESCO…) nhưng nếu hiểu
đơn giản thì kĩ năng sống là năng lực của mỗi người giúp giải quyết những nhu cầu và
thách thức của cuộc sống một cách có hiệu quả.
1
Về bản chất thì giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là đưa nhận thức thành hành
động ( hành vi tích cực).
2.Thực trạng của vấn đề
Việc rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh là việc làm không mới vì từ xưa cha ông ta đã
có câu “ Tiên học lễ, hậu học văn” nhưng do sức ép lớn về chương trình, điểm số hoặc
nhiều nguyên nhân khác mà nó bị sao nhãng. Đứng trước thực tế đó lại càng thấy tính cấp
bách của giáo dục kĩ năng sống cho học sinh đặc biệt là học sinh trung học phổ thông
trước ngưỡng cửa bước vào đời. Vì ở lứa tuổi này:
- Các em thích tìm tòi, học hỏi cái mới, điều lạ và không phân biệt được là nó tốt hay xấu
dẫn đến giảm sút về học tập cũng như đạo đức.
- Đã phát triển tình yêu nam nữ dẫn đến các quan hệ không đúng mực trong quan hệ khác
giới.
- Không kìm chế được cảm xúc dẫn đến cãi lộn, bất hoà thậm chí đánh nhau với bạn
mình.
- Thích bộc lộ cái tôi của mình…
Với học sinh trung học phổ thông cần rèn luyện những kĩ năng gì? Theo tôi cần rèn luyện
những kĩ năng sau đây trong công tác chủ nhiệm lớp.
1. Kĩ năng xác lập mục tiêu cuộc đời.
2. Kĩ năng điều chỉnh và quản lí cảm xúc.
3. Kĩ năng hợp tác, chia sẻ và rèn luyện sức khoẻ.
4. Kĩ năng thể hiện sự tự tin trước đám đông.
5. Kỹ năng nhận thức, đánh giá bản thân và đánh giá người khác.
3.Giải pháp và tổ chức thực hiện
Việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh giáo viên chủ nhiệm lớp là người khởi sướng và
cũng là người thấy được rõ nhất sự chuyển biến hành vi theo hướng tích cực của học
sinh. Kĩ năng sống thường gắn với một bối cảnh để học sinh có thể hiểu và thực hiện một
cách cụ thể, đi liền với một tình huống sư phạm mà giáo viên chủ nhiệm lớp là người
tham gia cùng với học sinh giải quyết vấn đề để từ đó học sinh hình thành được kĩ năng
sống cho mình. Các bước thực hiện: Khám phá - kết nối - thực hành - vận dụng.
2
Các
bước
Mục đích
Vai trò của GV - HS
trình thực hiện
1.Khám - Kích thích học
phá
sinh tìm hiểu cách
giải quyết một vấn
đề,
một
tình
huống phát sinh
trong nhiệm vụ
mới của học sinh:
hoạt động hội trại,
chào mừng ngày
20/11, 26/3, cán
bộ lớp, lao động ,
thi học sinh giỏi,
thi học kì…
2.Kết
nối
Mô tả quá
- Giới thiệu kế
hoạch, quy định
mới
của
nhà
trường, của các tổ
chức đoàn thể
trong nhà trường
thông qua việc tạo
cầu nối liên kết
giữa cái đã biết về
nội quy trường
học, thi cử.. với
cái mới.
công
hợp
học
kế
hiện
- GVCN đóng vai trò
khởi động, đưa ra các
tình huống, nêu vấn đề,
ghi nhận, cầu nối…
- GV triển khai kế
hoạch mới của nhà
trường lấy ý kiến
về việc thực hiện kế
hoạch mới của học
sinh hướng dẫn
học sinh thực hiện.
- GVCN đóng vai trò là
người chỉ đạo hoặc quan
toà, luật sư…
- GV phân
nhiệm vụ phù
với năng lực
sinhHS lập
hoạch thực
nhiệm vụ.
-HS hưởng ứng, chia sẻ,
trao đổi, xử lí thông tin,
- HS trình bày ý ghi chép.
tưởng, kế họạch và Biện pháp chính:
biện pháp thực hiện
nhiệm vụ được giao + Tư vấn tâm lí.
GV giúp HS chỉnh +Xử lí những cảm xúc
sửa bằng các trải gây cản trở việc học.
nghiệm Đưa ra + Sử dụng kĩ năng mời
được kế hoạch và gọi trẻ hợp tác.
biện pháp thực hiện
nhiệm vụ của học + Cùng nhau giải quyết
vấn đề.
sinh tối ưu.
- HS là người phản hồi,
trình bày ý kiến, quan
điểm, giải thích về hành
vi của mình…
- Kiểm tra việc thực
hiện của học sinh
phân tích ưu,
nhược điểm hướng
học sinh thực hiện
- Xử lí các tình theo hướng tích cực.
huống phát sinh
như đánh nhau,
3
mất đoàn kết, học
tập
giảm
sút
nghiêm trọng…
3.Thực
hành
- Tạo cơ hội cho
HS vận dụng vốn
hiểu biết của
mình, kĩ năng vốn
có để giải quyết
tình huống .
- GV phân công
nhiệm vụ, chuẩn bị
hoạt động mà theo đó
HS phải sử dụng kĩ
năng, hành vi đúng
để thực hiện.
- GV đóng vai trò là
người chỉ đạo, hướng
dẫn, hỗ trợ.
- HS là người thực hiện.
Phương pháp thực hiện:
- HS làm theo nhóm +Thảo luận nhóm.
hoặc cá nhân để hoàn +Hoạt động độc lập của
thành nhiệm vụ.
HS.
- GV giám sát mọi +Vấn đáp - gợi mở.
- Điều chỉnh hoạt động, điều chỉnh
những hành vi còn khi cần.
sai lệch, chưa - Khuyến khích HS
chuẩn mực.
thể hiện những điều
- Hướng dẫn học
sinh thực hiện
đúng cách, tích
cực, có ý nghĩa.
mà các em suy nghĩ
và mới học được.
4.Vận
dụng
- Tạo cơ hội cho
học sinh được thể
hiện kĩ năng của
mình học được
trong tình huống
mới.
- GV cùng với học
sinh lập kế hoạch để
giải quyết các tình
huống phát sinh
trong quá trình thực
hiện nhiệm vụ của
lớp, trong việc ổn
định nền nếp học
đường và phong trào
học tập của học sinh.
- GV đóng vai trò là
người hướng dẫn, giám
sát.
- HS là người thực hiện
kế hoạch, người sáng
tạo, giải quyết vấn đề và
là người đánh giá.
Phương pháp:
+ Hoạt động nhóm.
+ Hợp tác.
+Trình bày cá nhân.
4
Sau đây tôi xin giới thiệu một số kĩ năng sống mà học sinh học được thông qua việc
giáo dục trong các tình huống sư phạm cụ thể mà cá nhân tôi đã thực hiện trong thời
gian qua.
3.1.Hình thành kĩ năng xác lập mục tiêu cuộc đời
Mục đích
Quá trình thực hiện
Vai trò của
GV - HS
xác - GV: khi nhận lớp 10, GV có bản điều tra - GV: đóng
thông tin về mọi mặt của học sinh
vai trò là
người
tổ
được mục +Học lực, hạnh kiểm của cấp THCS.
chức, giám
tiêu cuộc
+Những môn học có thế mạnh (sở trường), sát.
đời,
mục yếu(sở đoản).
-HS:là người
tiêu
phấn +Năng khiếu.
thực hiện
đấu
trong
từng
giai +Dự định khối thi.
Phươngpháp:
đoạn
của + Dự định ngành nghề, trường thi đại học…
+Hoạt động
bản
thân: +Mục tiêu phấn đấu ở lớp 10, 11,12.
nhóm.
mình sẽ là
+Hợp tác.
ai? làm gì? +Kế họach thực hiện mục tiêu của bản thân.
đạt được gì - HS: hoàn thành bảng thông tin.
+Trình bày
trong tương - GV: dựa vào điểm thi vào 10, kết quả kì thi cá nhân.
lai lập kế
khảo sát kết quả đầu năm, học bạ THCS..sơ
hoạch thực
lược đã nắm bắt được trình độ học sinh đầu
hiện
mục vào của lớp mình và đánh giá được bước đầu:
tiêu
của
+ HS nào là xác định đúng( vd HS có sở
mình.
trường toán, lí, hoá dự thi khối A, toán, lí vẽ
dự thi khối V…) giúp HS chuẩn hoá kế
hoạch và biện pháp thực hiện mục tiêu từng
giai đoạn( vd giúp HS tìm hiểu những kiến
thức, thông tin mà em lựa chọn như thông tin
về ngành, trường, điểm đầu vào của các năm
gần đây, sách tham kháo, kĩ năng cần thiết như
giỏi tiếng anh, nhanh nhẹn…)
- HS
định
5
+ Đối với những HS xác định mục tiêu chưa
hợp lí yêu cầu HS tìm hiểu những thông tin mà
mình lựa chọn …từ đó các em nhận ra lựa
chọn của mình chưa đúng lựa chon đúng và
lập kế hoạch thực hiện nó.
* Trong các hoạt động giáo dục cụ thể
GVCN tạo cơ hội cho HS được thể hiện khả
năng, sở trường của các em để các em
khẳng định việc lựa chọn của mình.
Vd: Đoàn trường phát động làm tập san chào
mừng 80 năm thành lập trường. GVCN phân
công nhiệm vụ như sau:
. Biên soạn nội dung, viết lời dẫn, sưu tập tư
liệu … cho nhóm học sinh có dự định thi khối
C, D lập kế hoạch, biện pháp thực hiện..-->
GV thẩm định, đánh giá và quyết định giao
nhiệm vụ thực hiện.
. Trang trí, bố cục, lồng ghép hình ảnh… giao
nhiệm vụ cho nhóm HS có dự định thi môn vẽ
như kiến thúc, mĩ thuật…
3.2. Hình thành kĩ năng điều chỉnh và quản lí cảm xúc
Mục đích
Quá trình thực hiện
Hoạt động
GV - HS
- HS kiểm soát
được cảm xúc tức
là nhận thức rõ
được cảm xúc của
mình trong một
tình huống nào đó
và hiểu được sự
ảnh hưởng của
cảm xúc với bản
* Trong mọi tình huống GVCN cần:
- GV là người
lắng nghe, định
hướng quá trình
1.Hãy lắng nghe cảm xúc và nhu cầu điều chỉnh cảm
của học sinh.
xúc của học sinh.
2.Tóm tắt những quan điểm của học
sinh.
- HS thực hiện
3.Bày tỏ cảm xúc và nhu cầu của quá trình điều
6
thân và người mình.
chỉnh cảm xúc
khác như thế nào. 4.Mời gọi cả lớp cùng suy nghĩ để theo sự định
hướng của học
tìm ra giải pháp.
sinh.
5.Viết tất cả các ý kiến ra – không
- HS biết cách đánh giá.
điều chỉnh sự thể
hiện cảm xúc một
cách phù hợp.
Phương pháp
6.Cùng nhau quyết định xem sẽ + GVCN với vai
dùng ý kiến nào và sẽ lập kế hoạch trò là “nhà tâm
lí”, “quan toà”,
thực hiện ý kiến đó ra sao.
“luật sư”…
Tình huống cụ thể
Đoàn trường có kế hoạch tổ chức hội thi cắm trại chào mừng 80 năm thành lập trường
đến các chi đoàn ở các lớp. Cả lớp xôn xao, ồn ào khi nghe bí thư chi đoàn phổ biến kế
hoạch : ban đầu là bàn kế hoạch để thực hiện nhiệm vụ nhưng do không kìm chế được
cảm xúc dẫn đến chỉ trích, gièm pha và không em nào chịu nhận nhiệm vụ. Trước tình
huống đó tôi đã làm như sau:
Bước 1: Lắng nghe cảm xúc và nhu cầu của học sinh
Cô thấy khi bàn kế hoạch thực hiện nhiệm vụ của đoàn trường giao các em hay ngắt lời
và chỉ trích nhau.Cô muốn biết tại sao các em lại làm như thế?
+ Học sinh 1: Cô ơi, em ngắt lời bạn vì sợ mình sẽ quên ý muốn nói.
+ Học sinh 2: nhưng như vậy là không công bằng, cậu ngắt lời tớ nên tớ cũng quên ý
đang nói.
+ Học sinh 3: em rất ghét khi đang nói ý kiến của mình bị chê là “vớ vẩn”.
+ Học sinh 4: đúng rồi cô ơi! bọn em cụt cả hứng, chẳng muốn nói muốn bàn luận gì nữa
thậm chí có ý kiến hay cũng chẳng muốn nói nữa vì sợ người khác cười cợt.
Bước 2: Tóm tắt những quan điểm của học sinh: tóm lại khi đang nói mà bị ngắt lời hoặc
bị gièm pha thì các em:
1.Quên mất mình đang định nói gì.
2.Cảm thấy nản lòng và chẳng muốn tham gia gì nữa.
7
Bước 3: Bày tỏ cảm xúc và nhu cầu của mình.
Cô không hề vui mỗi khi nghe thấy bất cứ em nào bị châm biếm hoặc bị người khác ngắt
lời. Mọi người nên lắng nghe nhau với thái độ tôn trọng cho dù có đồng ý với ý kiến đó
hay không.
Bước 4: Mời gọi cả lớp tìm giải pháp
Cô muốn biết các em có cách gì để chúng ta thôi không ngắt lời nhau và chê bai nhau
nữa.
GV viết tất cả các ý kiến đó ra và không đánh giá
Những giải pháp dự kiến
1.
Đưa ra quy định “ không được ngắt lời ”.
2.
Nếu sợ quên mất ý kiến của mình thì ghi ra giấy.
3.
Ai ngắt lời bạn thì bị hạ hạnh kiểm trong tháng.
4.
Đưa ra quy định “ không được gièm pha ”.
5.
Mỗi người được trình bày ý kiến của mình trong 5 phút.
6.
Cả lớp mỗi người một ý tưởng liệt kê những điều có thể nói thay
cho lời gièm pha và chê bai.
Bước 5: Cùng nhau quyết định xem chúng ta thích ý kiến (ý tưởng ) nào, lập kế hoạch
thực hiện nó ra sao?
Học sinh 1: ý kiến 1,2, 4,6 thì được còn 3 thì không nên.
Học sinh 2: Theo em ý kiến 4. 6 hay ta nên theo.
Học sinh 3: em thích ý kiến 6 chúng ta lấy biểu quyết và thực hiện ý kiến 6 đó là :
“ Thay những lời châm chích, gièm pha bằng dùng lời nói tôn trọng”.
Châm chích
Thay bằng lời nói tôn trọng
Đồ ngu
→
Tớ không nghĩ như vậy
8
Không đúng
→
Sao bạn lại nghĩ như thế nhỉ
Bạn nói thiếu rồi
→
Tớ muốn bổ sung thêm
Ý kiến mà dở thấy ớn
→
Ý kiến đó thế nào
“ Sai bét “, dễ bị “khê →
“ lắm.
Có cách khác, cậu thử nghe xem
có được không nhé.
Giải quyết vấn đề như thế đã dẫn đến sự thay đổi quan trọng. Số các lần các em ngắt lời
nhau giảm, sự gièm pha chỉ trích nhau không còn nữa. Sau thảo luận các em biểu quyết
thông qua ý tưởng trại của Lan Hương và thống nhất để bạn làm đội trưởng đội làm trại
của lớp. Kết quả là trại của lớp 10B11 do tôi làm GVCN đã đạt giải ba và được đánh giá
là trại ấn tượng được nhiều cựu học sinh vào tham quan, chụp ảnh lưu niệm.
3.3 Kĩ năng hợp tác, chia sẻ và rèn luyện sức khoẻ
a. Mục đích
- Hợp tác là cùng chung sức làm việc, giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau trong công việc hoặc một
lĩnh vực nào đó vì mục đích chung.
- Cá nhân học sinh biết chia sẻ trách nhiệm, cùng làm việc có hiệu quả với các thành viên
khác trong tổ nhóm của mình.
Từ đó lợi ích của mỗi cá nhân và tập thể được đáp ứng giúp cá nhân học sinh sống hài
hoà với tập thể, tránh xung đột với người khác.
b.Quá trình thực hiện:
* Tình huống cụ thể
3.3.1 Khám phá: GVCN phổ biến kế hoạch của nhà trường yêu cầu các lớp tổ chức dọn
vệ sinh, bảo dưỡng cơ sở vật chất cuối năm để bàn giao cho nhà trường trước kì nghỉ hè.
Nội dung công việc: làm sạch sàn nhà, hành lang, trần nhà, hệ thống cửa kính, cửa chớp
phía bắc, phía nam, lau chùi bàn ghế…
3.3.2 Kết nối: GV phân công công việc cho 4 tổ nhóm như sau:
Tổ 1: làm sạch trần nhà, sàn nhà và hành lang.
Tổ 2: làm sạch bàn ghế.
Tổ 3: làm sạch hệ thống cửa chớp, cửa kính phía bắc của phòng học.
9
Tổ 4: làm sạch hệ thống cửa chớp, cửa kính phía nam của phòng học.
Yêu cầu các tổ thảo luận theo yêu cầu:
+ Kế hoạch phân công nhiệm vụ cho các thành viên của tổ theo năng lực.
+ Biện pháp để thực hiện nhiệm vụ được giao: chuẩn bị dụng cụ( xô, chậu, chổi…), trình
tự công việc…
Học sinh thảo luận và thống nhất cử đại diện nhóm trình bày kế hoạch phân công nhiệm
vụ và biện pháp thực hiện Giáo viên chủ nhiệm điều chỉnh và đi đến kết luận cụ thể
như sau:
Tổ 1: làm sạch trần nhà, sàn nhà và hành lang
Người
Dụng cụ
Công việc
Điểm
đảm nhiệm
Hiếu, Kiên, Đạt
chổi lông gà, Quét trần nhà,
khăn lau
lau quạt trần
Đức, thế Anh
Dao cùn
Dựng bàn, nạo
bã kẹo cao su ở
sàn.
Huyền, P.Linh
chổi lau
Quét sàn nhà,
hành lang.
N.Quỳnh, Trang chổi lau nhà
Thứ
việc
tự
Lau sàn nhà và
hành lang.
công Lau trần nhà, quạt dựng bàn, nạo bã kẹo quét
nhà, hành lang lau nền nhà( sau khi các tổ khác
hoàn thành nhiệm vụ ra về).
Tổ 2: làm sạch bàn ghế
Người
nhiệm
đảm Dụng cụ
Cường,T.Anh,
Xô đựng nước
Công việc
Điểm
Lấy nước
10
Tùng
Hương, Hạnh, Khăn lau
Linh, Thuý…
Lau sạch mặt
bàn, ghế, chân
bàn, chân ghế…
Trình tự công Bắt đầu làm sau khi tổ 1 quét xong nền nhà và hoàn
việc
thành trước khi tổ 1 bắt đầu lau nhà.
Tổ 3: Làm sạch hệ thống cửa phía bắc của phòng học.
Người
nhiệm
Khánh,
Lộc,
Đức
đảm Dụng cụ
Công việc
Điểm
Huy, chổi nhựa, khăn Đánh bụi ở khe
Trung, lau, chậu đựng cửa chớp, ôvăng
nước.
lau sạch.
Mai,
Linh, Nước
phun Lau cửa kính
Thuỳ, Hạnh…
kính, khăn sạch,
báo.
Trình tự công Đánh bụi cửa chớp tổ 1 quét sạch sàn nhà lau
việc
sạch cửa trước khi tổ 1 lau sàn nhà.
Tổ 4: Làm sạch hệ thống cửa phía nam của phòng học
Người
nhiệm
đảm Dụng cụ
Công việc
Điểm
Nam,Q.Huy,
chổi nhựa, khăn Đánh bụi ở khe
Lộc,
Trung, lau, chậu đựng cửa chớp, ôvăng
Đức
nước.
lau sạch.
Mai,
Linh, Nước
phun Lau cửa kính
Thuỳ, Hạnh…
kính, khăn sạch,
báo.
11
Trình tự công Đánh bụi cửa chớp tổ 1 quét sạch sàn nhà lau
việc
sạch cửa trước khi tổ 1 lau sàn nhà.
3.3.3 Thực hành
Sau khi điều chỉnh và duyệt kế hoạch, GVCN định thời gian phù hợp để học sinh thực
hiện nhiệm vụ. GVCN là người giám sát, hỗ trợ, nghiệm thu, đánh giá và chấm điểm cho
từng tổ để các em thấy được thành quả của sự hợp tác và rút ra bài học cho bản thân.
3.3.4 Vận dụng
Khi nhà trường giao nhiệm vụ như chuẩn bị cho lễ chào cờ đầu tháng hay lao động trực
thi tốt nghiệp…sau khi phổ biến nhiệm vụ, GVCN để học sinh tự lập kế hoạch thực hiện
thông qua thảo luận GVCN điều chỉnh cho hợp lí và tổ chức cho các em thực hiện
trong sự chủ động hợp tác giữa các thành viên.
Với phương pháp tổ chức thảo luận nhóm, vấn đáp, kích thích sự sáng tạo, hợp tác
nhóm. Tôi đã tổ chức được những buổi lao động hiệu quả trong không khí vui vẻ và kết
quả là phòng học của lớp tôi chủ nhiệm đã được nhà trường chấm đạt điểm 10 về vệ sinh
môi trường và bảo quản cơ sở vật chất.
3.4.Kĩ năng tự tin khi thể hiện trước đám đông
a. Mục đích
- Tìm hiểu điểm mạnh ở những học sinh nhút nhát, ít nói, thiếu sự tự tin khuyến khích,
tạo cơ hội để các em mạnh dạn, tự tin khi trình bày ý kiến của mình trước tổ nhóm và tập
thể.
- Khi có kĩ năng tự tin thể hiện mình trước đám đông thì học sinh sẽ quyết đoán hơn
trong việc ra quyết định và giải quyết vấn đề theo hướng tích cực và lạc quan trong cuộc
sống.
b.Quá trình thực hiện
* Tình huống cụ thể
3.4.1. Khám phá
Lớp 10B11 thời gian sau tết nguyên đán có dấu hiệu đi xuống về nền nếp cũng như học
tập, cụ thể nền nếp từ vị trí số 1 đã tụt xuống thứ 6 của khối, học tập từ thứ 3 tụt xuống
thứ 5.
12
Trước tình hình đó GVCN chủ toạ buổi sinh hoạt lớp nhằm tìm ra nguyên nhân và
phương pháp khắc phục tình trạng trên. Khi hỏi học sinh từ cán bộ lớp đến các thành viên
khác không em nào chịu nói, cả lớp rơi vào tình trạng căng thẳng.
3.4.2. Kết nối
Đây không phải lần đầu sinh hoạt lớp nhưng là lần đầu giải quyết tình huống khó.GVCN
phát cho mỗi HS một tờ giấy yêu cầu các em viết câu trả lời cho một câu hỏi chung:
Hãy cho biết nguyên nhân dẫn đến tình trạng sa sút về nền nếp và học tập của cá
nhân em và của lớp?
-
Kế hoạch và biện pháp khắc phục tình trạng đó của cá nhân em và tập thể lớp?
-
Kiến nghị với giáo viên chủ nhiệm và các thầy cô bộ môn.
GVCN tổng hợp các ý kiến, tìm ra ý kiến hay, giải pháp tốt Yêu cầu những học
sinh có ý kiến hay trình bày trước tập thể lớp.
3.4.3 Thực hành
Cử các em học sinh có ý kiến hay làm nhóm trưởng nhóm cải cách các em tự tin khi
biết rằng ý kiến của mình là đúng, là hay được đánh giá cao từ đó tự tin thực hiện nó.
3.4.4. Vận dụng
Mỗi giờ sinh hoạt lớp, sau khi phổ biến kế hoạch mới của nhà trường tôi thường yêu cầu
các tổ trưởng điều hành tổ thảo luận nhiệm vụ của tổ mình trình bày kế hoạch và biện
pháp thực hiện nhiệm vụ, người trình bày có thể là tổ trưởng hoặc tổ viên nếu đó là ý
tưởng của học sinh đó.
Dần dần thành thói quen, khi có ý kiến xây dựng cho kế hoạch của lớp thực hiện
nhiệm vụ với nhà trường là các em chủ động xin được trình bày trước lớp và kêu gọi sự
ủng hộ của cô giáo và các bạn.
Kết quả là phong trào học tập và nền nếp của lớp 10B11 đã tiến bộ rất nhiều, cụ
thể là kì thi cuối kì đã lên bốn bậc xếp hạng, nền nếp đã trở về thứ hạng dẫn đầu của khối
10 và đặc biệt học sinh của tôi đã tự tin hơn với bản thân mình giúp các em có thể vươn
xa hơn trong con đường học tập và tu dưỡng đạo đức.
3.5. Kĩ năng nhận thức tự đánh giá bản thân và đánh giá người khác.
a. Mục đích
- Học sinh hiểu rõ được giá trị của bản thân mình (đạo đức, thái độ, năng lực học tập…)
từ đó đặt mục tiêu cho tương lai và tìm biện pháp thực hiện nó cho phù hợp.
13
- Học sinh có được kĩ năng đánh giá người khác(đạo đức, nhân cách, học tập…) từ đó
quyết định xem có hợp tác, chia sẻ hành động với người đó hay không.
b. Quá trình thực hiện
* Tình huống cụ thể
3.5.1. Khám phá
Cuối mỗi tháng, học kì của năm học, GVCN thường yêu cầu học sinh tự đánh giá bản
thân mình về rèn luyện đạo đức, học tập. Các thành viên trong tổ nhóm bình xét các
thành viên trong tổ của mình.
3.5.2. Kết nối - thực hành
Đối với cá nhân mỗi học sinh: hoàn thành bản tự kiểm điểm theo mẫu sau
Kính gửi: - Ban giám thị nhà trường
- Cô giáo chủ nhiệm lớp
Tên em là…………………học sinh lớp………Trường……………………
Trong tháng( học kì) vừa qua em tự nhận xét quá trình rèn luyện đạo đức và học tập như
sau:
+ Ưu điểm:…………………………………………………………………
+ Nhược điểm:……………………………………………………………
Tự xếp loại hạnh kiểm……………………………………………………
( Tốt, khá, trung bình, yếu)
Phương hướng phấn đấu trong tháng( kì) tới……………………………....
Kế hoạch thực hiện…………………………………………………………
Biện pháp thực hiện………………………………………………………
Kiến nghị với giáo viên chủ nhiệm…………………………………………
Đối với tập thể tổ nhóm, lớp: dựa vào nội quy học sinh, nội quy lớp học và quy định
chung về xếp loại hạnh kiểm học sinh để bình xét hạnh kiểm của các thành viên trong tổ
nhóm của mình theo mẫu:
Biên bản bình xét hạnh kiểm của tổ… ..tháng…. . . kì……..năm học………
14
STT Họ và tên
Ưu điểm
Nhược
điểm
Tự nhận
Tổ
bình xét
1
2
3
…
5.3. Vận dụng
Các tổ trưởng đọc công khai biên bản bình xét đánh giá của tổ mình trước lớp lấy ý
kiến của những học sinh được đánh giá thống nhất chung về kết quả và vạch ra
phương hướng phấn đấu.
4. Kết quả
Khi cùng với học sinh giải quyết các tình huống sư phạm phát sinh trong công tác chủ
nhiệm lớp như trên, tôi thấy các em ứng xử tích cực hơn trong các mối quan hệ xã hội,
các tình huống của cuộc sống. Các em đã kiểm soát được cảm xúc của mình, ứng xử giao
tiếp đúng mực, làm chủ được bản thân để giải quyết các vấn đề học tập một cách hiệu
quả. Kết thúc năm học tập thể học sinh lớp 10B11 do tôi làm giáo viên chủ nhiệm đã có
sự tiến bộ vượt bậc và đạt danh hiệu lớp tiên tiến xuất sắc của trường T.H.P.T Đào Duy
Từ năm học 2011 - 2012.
III. KẾT LUẬN
Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh đã và đang là hoạt động giáo dục quan trọng trong
các trường trung học phổ thông. Song nó mới chỉ được đề cập đến nhiều ở dạng tích hợp,
lồng ghép vào nội dung các bài học thuộc lĩnh vực chuyên môn còn trong công tác chủ
nhiệm lớp giáo viên tự mò mẫm tìm phương pháp giáo dục và rút kinh nghiệm dần thậm
chí có ít giáo viên viết SKKN về đề tài này vì sợ không đạt giải. Chưa có lớp tập huấn, tài
liệu hướng dẫn cho giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
mặc dù lĩnh vực này rất cần cho sự hình thành nhân cách đạo đức cho các em. Trong đề
tài này tôi chỉ mới đưa ra được một số phương pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
trong các tình huống cụ thể, tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu, học hỏi để hoàn thiện mình hơn
để có thể rèn luyện cho học sinh những kĩ năng sống giúp các em bước vào đời vững
vàng hơn.
15
Hằng năm có nhiều giáo viên viết sáng kiến kinh nghiệm và nhiều người có kinh
nghiệm hay như có phương pháp dạy học độc đáo, phương pháp giáo dục học sinh cá biệt
hiệu quả, phương pháp dạy học sinh giỏi…Theo tôi sở giáo dục và đào tạo nên phổ biến
rộng rãi những SKKN hay đó cho những giáo viên trẻ như tôi có cơ hội được học hỏi
kinh nghiệm của đồng nghiệp để hoàn thiện mình hơn.
16
- Xem thêm -