Tài liệu Skkn kinh nghiệm chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường thcs

Đề tài: Kinh nghiệm chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS Đông Hoàng A- ĐẶT VẤN ĐỀ I. LỜI MỞ ĐẦU Giáo dục và Đào tạo đã được Đảng và Nhà nước xác định là quốc sách hàng đầu, là động lực phát triển kinh tế, là nền tảng và là nhân tố quyết định thắng lợi của công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Xuất phát từ quan điểm của Đảng, trong giai đoạn hiện nay, ngành giáo dục đang tích cực từng bước đổi mới nội dung, chương trình, đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới công tác quản lý, nâng chất lượng giáo dục, nhằm hoàn thành mục tiêu “Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”. Với các trường THCS hiện nay, bên cạnh việc nâng cao chất lượng đại trà thì việc nâng cao chất lượng mũi nhọn là vấn đề quan trọng, là cơ sở để bồi dưỡng đào tạo nguồn nhân tài cho đất nước. Tuy vậy trong thực tiễn quản lý, giảng dạy ở các trường THCS nói chung, trường THCS Đông Hoàng nói riêng, việc bồi dưỡng học sinh giỏi còn gặp không ít khó khăn, đây là bài toán khó mà nhà trường đã tập trung giải quyết từ nhiều năm nay. Trong quá trình thực hiện vẫn còn nhiều khâu, nhiều chỗ chưa tốt, vì vậy hiệu quả của việc bồi dưỡng học sinh giỏi chưa cao. Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nhiều yếu tố khách quan nằm ngoài tầm kiểm soát của các nhà quản lý giáo dục như: Cơ sở vật chất nhà trường, điều kiện KT-XH , nhận thức của cán bộ nhân dân địa phương về công tác giáo dục,... và các yếu tố chủ quan chưa có những biện pháp đồng bộ để khắc phục như: Cơ cấu đội ngũ, chất lượng giáo viên, chất lượng đầu vào, trang thiết bị dạy học, sự quan tâm của gia đình học sinh, các đoàn thể xã hội còn có những mặt hạn chế, tiềm năng ở học sinh còn ít. Song tôi nghĩ rằng, nếu biết phát huy những thuận lợi, tháo gỡ khó khăn để đẩy mạnh phong trào, biết tìm ra những giải pháp hợp lý dể giải bài toán học sinh giỏi (như đã nêu trên) thì kết quả đạt được sẽ tốt hơn. Lê Bá Mai Trường THCS Đông Hoàng 1 Đề tài: Kinh nghiệm chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS Đông Hoàng Mặt khác tôi nhận thức sâu sắc rằng tổ chức chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi chính là một hoạt động quan trọng góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, thông qua hoạt động này học sinh sẽ được lĩnh hội hệ thống kiến thức chuyên sâu và có điều kiện thuận lợi để phát huy tối đa khả năng của bản thân trong những môn học có ưu thế và làm nòng cốt thúc đẩy các phong trào thi đua học tập trong nhà trường. Đồng thời giáo viên cũng có điều kiện để nâng cao trình độ chuyên môn, rèn luyện kỹ năng sư phạm. Tập thể nhà trường, mỗi giáo viên sẽ có được vị thế cao nhất trong phụ huynh v à nhân dân. Trong những năm gần đây ngành giáo dục và đào tạo huyện Đông Sơn đang có những chuyển biến tích cực, chất lượng giáo dục đại trà được nâng lên rõ rệt, chất lượng giáo dục mũi nhọn luôn luôn ở vị trí tốp đầu của giáo dục tỉnh Thanh Hoá. Đây cũng là động lực đòi hỏi mỗi nhà trường phải vượt khó vươn lên. Nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng trong công tác phát hiện, bồi dưỡng học sinh giỏi , nhiều năm qua với cương vị là hiệu trưởng, tôi đã đi sâu nghiên cứu, tìm hiểu và áp dụng “Một số biện pháp tổ chức, chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trừơng THCS Đông Hoàng” trong hai năm học: 2009 – 2010 và 2010 – 2011. Với mong muốn đóng góp sức mình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hội nhập hiện nay Lê Bá Mai Trường THCS Đông Hoàng 2 Đề tài: Kinh nghiệm chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS Đông Hoàng II. THỰC TRẠNG VỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI Ở TRƯỜNG THCS ĐÔNG HOÀNG. 1, Về địa phương Đông Hoàng là một xã nằm ở phía tây huyện Đông Sơn, cách trung tâm huyện gần 10 km, các điều kiện văn hoá, xã hội còn thua kém so với nhiều trường khác trong huyện. Nhân dân sinh sống chủ yếu là sản xuất nông nghiệp, điều kiện kinh tế khó khăn, phong tục tập quán trong nhân dân còn lạc hậu, số hộ nghèo còn nhiều. Nhận thức của phụ huynh học sinh về giáo dục còn hạn chế, ít tập trung đầu tư học tập cho con em, nhiều khi còn phó mặc cho nhà trường, việc học thêm nói chung, bồi dưỡng học sinh giỏi nói riêng ít được quan tâm. 2, Về nhà trường * Cơ sở vật chất Cơ sở vật chất phục vụ cho giảng dạy chưa đáp ứng yêu cầu dạy học, cụ thể như: Chưa có đủ phòng học bộ môn, thiết bị dạy học còn thiếu. Ba năm về trước số lớp còn nhiều (12 lớp), phòng học thiếu, học sinh phải học hai ca vì vậy việc bồi dưỡng học sinh giỏi không bố trí được vào các buổi trong tuần mà phải dạy vào chủ nhật, gây trở ngại cho công tác tổ chức. Hiện nay nhà trường đã đầu tư bổ sung CSVC, phòng học, bàn ghế đủ cho học sinh học tạp một ca, mua sắm nhiều trang thiết bị dạy học nhưng vẫn chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. * Đội ngũ giáo viên Trình độ giáo viên tuy đã đạt chuẩn 100% nhưng tỷ lệ trên chuẩn còn thấp. Năm học 2007 - 2008 mới có 5/27giáo viên đạt trên chuẩn (18,5%), đội ngũ giáo viên cho đến nay vẫn vừa thừa, vừa thiếu, không đồng bộ các môn học (Thừa giáo viên toán, thiếu giáo viên âm nhạc và nhân viên hành chính), vì vậy điều kiện để lựa chọn, bố trí đội ngũ giáo viên dạy bồi dưỡng học sinh giỏi ở các môn học gặp nhiều khó khăn. Lê Bá Mai Trường THCS Đông Hoàng 3 Đề tài: Kinh nghiệm chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS Đông Hoàng Một số giáo viên tuổi cao ngại tiếp cận với cái mới, ngại tìm tòi tư liệu phục vụ cho công tác ôn luyện chuyên sâu, có tư tưởng “Tối ngày đầy công”, số giáo viên trẻ thì chưa có kinh nghiệm, chưa thật sự vào cuộc một cách thực thụ. Để tổ chức bồi dưỡng học sinh giỏi, trường đã giao cho giáo viên dạy bộ môn căn cứ vào kết quả học tập hàng ngày và kết quả các bài kiểm tra để lựa chọn đội tuyển. Việc tổ chức luyện tập không được nhiều, chỉ mang tính chất thời vụ. Các tổ chuyên môn chưa thực sự chủ động, sáng tạo trong việc hình thành định hướng chung về bồi dưỡng học sinh giỏi mà chủ yếu là do kế hoạch của cá nhân. Nhà trường chưa xếp ổn định được lịch học bồi dưỡng học sinh giỏi. Biện pháp thực hiện của trường chưa hợp lí, chưa đồng đều, kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi chưa có tính kế thừa bền vững dài lâu. Mới chỉ dừng lại ở mức độ lựa chọn học sinh khá giỏi tập trung bồi dưỡng từ 1 đến 2 tuần trước khi thi. Năm học tiếp theo lại tiến hành tuyển chọn và bồi dưỡng. Do đó, có em mỗi năm thi một môn khác nhau, chưa mang tính chất luỹ kế về kiến thức một cách liên tục từ lớp 6 đến lớp 9. Kinh phí hỗ trợ công tác bồi dưỡng học sinh giỏi còn hạn chế. Công tác thi đua khen thưởng, sự động viên của các cấp, các tổ chức tại địa phương chưa khích lệ được việc dạy và học tập của giáo viên và học sinh. 3, Về học sinh Phong trào thi đua học tập của học sinh còn nhiều hạn chế, chất lượng học sinh đại trà còn thấp, chất lượng học sinh mũi nhọn chưa cao, nhiều học sinh không thiết tha với việc học tập, ít học sinh tham gia học thêm, số học sinh nòng cốt ở các môn hạn chế, không thiết tha phấn đấu để được dự thi học sinh giỏi. Tóm lại : Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường THCS Đông Hoàng trong những năm qua còn gặp khó khăn về nhiều mặt, đòi hỏi nhà trường phải có biện pháp và bước đi thích hợp trong công tác chỉ đạo, quản lý Lê Bá Mai Trường THCS Đông Hoàng 4 Đề tài: Kinh nghiệm chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS Đông Hoàng và điều hành các hoạt động dạy học để công tác bồi dưỡng học sinh giỏi phát huy hiệu quả tốt nhất. B- GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I . MỘT SỐ BIỆN PHÁP TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI CỦA TRƯỜNG THCS ĐÔNG HOÀNG Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức, bồi dưỡng năng lực đội ngũ giáo viên. 1.1.Nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên: Trong năm học vừa qua tôi đã chỉ đạo một số phương pháp tổ chức chỉ đạo bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên như: - Chú trọng giáo dục chính trị tư tưởng theo tinh thần chỉ thị 40/TW của ban bí thư trung ương Đảng, thể hiện bằng các tiêu chí cụ thể trong kế hoạch hàng tháng. Phát huy tốt phong trào “Dân chủ-Kỷ cương-Tình thương- Trách nhiệm”trên cơ sở thường xuyên phối hợp với công đoàn nhà trường. Tăng cường giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh, đẩy mạnh phong trào xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực. Quán triệt đầy đủ sâu sắc hệ thống văn bản, chính sách liên quan đến công tác bồi dưỡng học sinh giỏi, làm cho cán bộ giáo viên hiểu và thấy được vị thế của nhà trường, uy tín của giáo viên được khẳng định trước nhân dân một phần quan trọng phụ thuộc vào chất lượng học sinh mũi nhọn. Nhận thức được công tác bồi dưỡng học sinh giỏi là trách nhiệm của lãnh đạo nhà trường và tập thể giáo viên. Từ đó bản thân mỗi giáo viên ý thức sâu sắc được nhiệm vụ của mình, có kế hoạch học tập, bồi dưỡng về kiến thức, năng lực sư phạm cho bản thân, tự nguyện tham gia bồi dưỡng học sinh giỏi một cách nhiệt tình với trách nhiệm cao nhất. 1.2. Làm tốt công tác bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn. Lê Bá Mai Trường THCS Đông Hoàng 5 Đề tài: Kinh nghiệm chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS Đông Hoàng Để có học sinh giỏi, trước hết phải có đội ngũ thầy cô giáo dạy giỏi, do đó chúng tôi đã chú trọng bồi dưỡng đội ngũ giáo viên hàng năm, ngay từ đầu năm học tôi đã xây dựng kế hoạch bồi dưỡng giáo viên, phát động phong trào thi đua “Dạy tốt- Học tốt”, khơi dậy trong mỗi giáo viên ý thức trách nhiệm nghề nghiệp, tích cực tự học bồi dưỡng, phát huy tốt nội lực cá nhân hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Để tạo điều kiện cho GV nâng cao nghiệp vụ, hàng năm nhà trường đã dành một phần kinh phí mua bổ sung tài liệu chuyên môn để giáo viên có thêm tài liệu tự nghiên cứu. Trong phân công lao động lưu ý đến thời gian, tạo điều kiện để giáo viên tự học và được đi học nâng cao trình độ. (Mỗi năm có từ 3 đến 4 giáo viên đi học đại học) Để việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh có hiệu quả, tôi chỉ đạo các tổ chuyên môn, hàng tháng mỗi bộ môn phải xây dựng một tiết dạy minh hoạ, cử giáo viên có kinh nghiệm thực hiện tiết dạy đó cho các thành viên trong tổ dự giờ, học tập, rút kinh nghiệm. Trong năm học vừa qua đã chỉ đạo tố chức hội thảo SKKN, nhiều SKKN hay được báo cáo để giáo viên học tập như SKKN “Một số biện pháp chỉ đạo hoạt động tổ chuyên môn”của đồng chí Phạm Ngọc Bích, SKKN “Rèn luyện kỹ năng viết tiếng Anh 9” của đồng chí Lê Đình Lưỡng..., tổ chức hội nghị chuyên đề đổi mới phương pháp giảng dạy, có nhiều báo cáo có chất lượng được tham gia hội thảo cấp huyện như báo cáo của đồng chí Lê Hữu Lạng môn sinh học, Trịnh Thị Hạnh môn toán....Với cách làm này qua dự giờ thăm lớp tôi nhận thấy phương pháp dạy học đã được đổi mới đáng kể, chất lượng giờ dạy đã được cải thiện rất nhiều, trình độ chuyên môn của giáo viên từng bước được khẳng định. Tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề, chú trọng nội dung thảo luận, rút đúc kinh nghiêm trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi, phương pháp ra đề thi, cách sưu tầm tài liệu trên mạng In ternet, ngoài ra tôi còn tổ chức cho giáo viên sinh hoạt theo nhóm bộ môn để đi sâu thảo luận, giải quyết những Lê Bá Mai Trường THCS Đông Hoàng 6 Đề tài: Kinh nghiệm chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS Đông Hoàng vướng mắc trong bộ môn mình trực tiếp giảng dạy, nhất là kỹ thuật mở rộng khai thác kiến thức trong việc bồi dưỡng học sinh giỏi. Để giúp giáo viên nâng cao chất lượng giờ dạy, ngay đầu năm học, tôi chỉ đạo thao giảng chọn giáo viên giỏi cấp trường với cách tiến hành như sau: Mỗi giáo viên thực hiện 2 bài thi: Bài thi lý thuyết với nội dung giáo viên phải sử lý một tình huống sư phạm và hướng dẫn học sinh giải một số bài tập nâng cao trong phạm vi chương trình, bài thi này được trình bày trước tổ chuyên môn và ban giám khảo. Bài thi thực hiện tiết dạy trên lớp. Kết quả hai bài thi là căn cứ đánh giá công nhận giờ dạy giỏi của giáo viên. Với cách làm này tôi thấy giáo viên đã tích cực đầu tư nghiên cứu tài liệu, chủ động lập kế hoạch bài dạy, nhờ đó nghiệp vụ chuyên môn được nâng lên. Hàng năm tôi chỉ đạo lập sổ dõi thành tích dạy và học của giáo viên, học sinh, qua đó so sánh kết quả đào tạo hàng năm, bố trí giáo viên dạy luân phiên các khối lớp, nhờ đó giáo viên có năng lực chuyên môn vững vàng toàn cấp học Tạo cơ hội để giáo viên thể hiện năng lực chuyên môn: Tôi đã liên kết với trường bạn như trường THCS Đông Minh, Đông Thanh giao lưu trao đổi kinh nghiệm, đổi chéo bộ đề thi học sinh giỏi cấp trường, tổ chức tốt các tiết dạy sinh hoạt chuyên môn cụm. Tạo cơ chế tích cực và động viên giáo viên tích cực tham gia thi hội thi giáo viên giỏi huyện. Biện pháp 2: Tuyển chọn học sinh giỏi. Bồi dưỡng nhân tài là một quá trình lâu dài và liên tục, cần phát hiện sớm học sinh có năng khiếu bộ môn và bồi dưỡng sớm. Vì vậy, nhà trường đã tiến hành tuyển chọn thường xuyên hàng năm như sau. Việc tuyển chọn, bồi dưỡng học sinh giỏi được tiến hành dựa trên những quy trình cụ thể nh-: Lê Bá Mai Trường THCS Đông Hoàng 7 Đề tài: Kinh nghiệm chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS Đông Hoàng 1. Giáo viên dạy bộ môn lựa chọn theo quan điểm chủ quan, giới thiệu nguồn cho nhà trường. 2. Gặp gỡ các em, tìm hiểu nguyện vọng của học sinh. 3. Căn cứ kết quả học tập của môn học. 4. Kết quả thi tuyển sàng lọc hàng năm. - Mỗi năm học chúng tôi đã tổ chức lựa chọn, định hình đối tượng học sinh mũi nhọn ngay từ cuối năm học trước thông qua kỳ thi học sinh giỏi cấp trường từ lớp 6 đến lớp 8. Thông báo kết quả và kế hoạch tuyển lựa của nhà trường với phụ huynh, bằng cách làm này cả người dạy, người học và gia đình học sinh đều nắm bắt được kế hoạch của nhà trường và có định hướng tập trung vào các môn học được nhà trường lựa chọn ngay từ hè của năm học trước, do vậy việc tự học bồi dưỡng nâng cao của các em bắt đầu sớm hơn. sự hỗ trợ của gia đình học sinh nhiều hơn. Với cách làm này chúng tôi không chỉ tuyển chọn được học sinh có năng lực vào đội tuyển các môn học mà còn kích thích sự tích cực học tập của học sinh, khắc phục được tình trạng giáo viên giành nhau tuyển chọn học sinh vào đội tuyển môn mình phụ trách.Tuy nhiên để công tác tuyển chọn có chất lượng và mang lại hiệu quả thiết thực trước tiên là phải xây dựng các phong trào thi đua, khơi dậy sự ham muốn vươn lên giành thành tích cao nhất, tạo ra nhiều nhân tố tích cực. Mặt khác làm tốt công tác xã hội hoá giáo dục để phụ huynh học sinh tham gia đôn đốc các em và tạo điều kiện giúp đỡ về thời gian, về vật chất củng như tư vấn phương pháp học cho các em. Ban giám hiệu phải nhiệt tình, sâu sát từ khâu ra đề, tổ chức thi và chấm bài giúp cho phong trào thật sự có ý nghĩa. Biện pháp 3 :Tổ chức đào tạo bồi dưỡng. Lê Bá Mai Trường THCS Đông Hoàng 8 Đề tài: Kinh nghiệm chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS Đông Hoàng Do điều kiện khó khăn nhiều mặt do vậy việc tổ chức bồi dưỡng học sinh giỏi cần được tiến hành dưới nhiều hình thức khác nhau như: + Bồi dưỡng thông qua các tiết học trên lớp. Phương châm chỉ đạo trước hết phải dạy chắc kiến thức, kỹ năng cơ bản, trên cơ sở đó để khai thác nâng cao phát triển cho học sinh khá giỏi. chúng tôi chỉ đạo học đến đâu tổ chức luyện tập đến đó, trong quá trình dạy học cần có điểm nhấn trọng tâm, tăng cường bồi dưỡng tính tích cực độc lập nghiên cứu và rèn luyện kỹ năng làm bài, yêu cầu lập sổ theo dõi nắm bắt tình hình học tập và sự tiến bộ của học sinh để có những biện pháp giảng dạy thích hợp. Ví dụ: Bảng theo dõi chất lượng môn hoá lớp 8C Đầu năm Giữa kỳ I Cuối kỳ I Giữa kỳ II Điểm Ghi chú SL % SL % SL % SL % 0 - 2,5 3 10,7 2 7,2 1 3,6 0 0 3- 4,5 7 25,0 5 17,8 5 17,8 3 10,8 5 - 7,5 15 53,6 16 57,2 16 57,2 19 67,9 8 - 10 3 10,7 5 17,8 6 21,4 21,4 6 Trong giờ dạy bồi dưỡng, chỉ đạo giáo viên kết hợp việc rèn luyện kỹ năng với các thao tác tư duy độc lập sáng tạo, tích cực và kỹ năng tự học, bằng các biện pháp như: Đối với các môn GDCD, lịch sử, địa lý yêu cầu học sinh ghi nhớ kiến thức, sự kiện trước từ đó rèn luyện kỹ thuật phân tích, trình bầy, bố cục bài làm. Đối với các môn toán, vật lý, hoá học, học sinh phải nắm được các nguyên lý, định luật... từ đó hướng dẫn học sinh cách phân tích đề thi, rèn luyện kỹ năng làm bài, trình bầy bài làm thông qua các bài tập dưới dạng đề Lê Bá Mai Trường THCS Đông Hoàng 9 Đề tài: Kinh nghiệm chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS Đông Hoàng thi, chấm, chữa bài, so sánh kết quả với các lần khảo sát trước, đánh giá chất lượng, báo cáo kết quả học tập định kỳ với ban giám hiệu. Với cách làm này vừa giúp học sinh tăng cường tự học có định hướng, vừa giúp giáo viên nắm bắt được năng lực của các em để có biện pháp điều chỉnh nội dung, phương pháp dạy học cho tuần sau. + Bồi dưỡng thông qua tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp. Hàng năm chúng tôi tổ chức các hoạt động như: Tìm ngôi sao sáng (Năm học 20082009), rung chuông vàng (Năm học 2009 - 2010) . Hái hoa dân chủ (Năm học 2010 - 2011). Đây là các hoạt động thu hút sự tham gia đông đảo và nhiệt tình của học sinh. Thông qua nội dung câu hỏi trong các phần thi cũng là dịp để học sinh ôn luyện củng cố, khắc sâu kiến thức. Với hệ thông câu hỏi có độ khó cao dần để tìm ra người chiến thắng trong mỗi hội thi đó cũng là dịp để phân loại trình độ học sinh. Biện pháp 4: Tổ chức quản lý lao động hiệu quả Việc tổ chức quản lý, điều hành có hiệu quả nguồn nhân lực trong đơn vị là vai trò trách nhiệm của người quản lý, nhận thức được điều này, tôi đã tiên hành như sau : - Thường xuyên kiểm tra giám sát việc thực hiện quy chế chuyên môn và có biện pháp can thiệp kịp thời đối với hiện tượng vi phạm. - Quán triệt tinh thần đổi mới phương pháp dạy học theo hướng lấy học sinh làm nhân vật trung tâm, coi trọng việc phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh trong từng tiết học. Chỉ đạo dạy học theo hướng đi từ dễ đến khó, tránh sự quá tải gây sức ép nhồi nhét kiến thức, nóng vội chạy theo các chuyên đề nâng cao để học sinh hổng kiến thức cơ bản. Giáo án dạy học phải phân loại được trình độ học sinh, phải có bài tập phù hợp với từng đối tượng, không để tình trạng bài tập quá khó đối với em này nhưng lại quá dễ với em khác gây nên tâm lý chán học. Lê Bá Mai Trường THCS Đông Hoàng 10 Đề tài: Kinh nghiệm chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS Đông Hoàng - Chỉ đạo tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch bồi dưỡng học sinh mũi nhọn, xây dựng nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn cụ thể, sát đúng với nhiệm vụ trọng tâm của tháng, giảm thiểu nội dung hành chính, tăng cường các hoạt động chuyên đề, rút đức kinh nghiệm. Trong năm học chúng tôi đã chỉ đạo các tổ sinh hoạt các chuyên đề như: Hội thảo chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học, tổ chức thảo luận xây dựng một giờ dạy tốt với chủ đề “Dấu hiệu một giờ dạy tích cực”, chuyên đề đổi mới phương pháp ra đề kiểm tra, đánh giá học sinh...qua đó giáo viên nhận thức được giáo án tích cực một tiết dạy phải thể hiện những hoạt động gì ở người dạy, hoạt động gì của người học... khi nhận thức thấu đáo vấn đề này giúp giáo viên có những biện pháp soạn bài, tổ chức tiết dạy và kiểm tra đánh giá học sinh hiệu quả hơn. -Tháng 12 năm học 2010 – 2011 chúng tôi tổ chức hội thảo bàn về cách tổ chức hoạt động nhóm có hiệu quả, qua thảo luận xác định cho được thực trạng của việc dạy và học theo phương pháp tổ chức hoạt động nhóm hiện nay ở từng môn, từng đối tượng học sinh, phải tìm được các câu trả lời: -Vì sao việc tổ chức hoạt động nhóm trong các tiết học trong thời gian qua không nhiều? - Khi tiến hành các hoạt động nhóm thường gặp những thuận lợi, khó khăn gì? - Làm thế nào để hoạt động nhóm thực sự có hiệu quả? Qua thảo luận giáo viên nhận thức sâu sắc hơn về vai trò của hoạt động nhóm trong đổi mới phương pháp dạy học. Để sử dụng phương pháp hoạt động nhóm có hiệu quả giáo viên cần có sự chuyển bị về nội dung, trang thiết bị dạy học như thế nào…. Mặt khác từ đầu năm hoc tôi chỉ đạo quản lý chặt chẽ các buổi dạy thêm học thêm tại trường, bằng những biện pháp như: Yêu cầu giáo viên phải lập kế hoạch một cách cụ thể, phải kiểm tra sỹ số, nắm bắt tình hình học tập của học sinh hàng ngày, xây dựng nội dung, trương trình cho từng chuyên đề, lập sổ Lê Bá Mai Trường THCS Đông Hoàng 11 Đề tài: Kinh nghiệm chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS Đông Hoàng ghi đầu bài theo dõi số tiết và nội dung giảng dạy nhờ đó hiệu quả chất lượng dạy học được nâng lên. Ví dụ: Kế hoạch dạy bồi dưỡng môn hoá lớp 8 phải thể hiện được các nội dung cơ bản như: Chuyên đề 1. Về nguyên tử, nguyên tố hoá học Chuyên đề II. Về công thức hoá học – Tính theo công thức hoá học : Chuyên đề III. Phương trình hóa học – Tính theo phương trình hoá học Chuyên đề IV: Dung dịch. Mỗi chuyên đề đều thể hiện theo 4 phần: +Phần 1: Mục đích yêu cầu + Phần 2: Những kiến thức trọng tâm. + Phần 3: Những bài tập ứng dụng cho 3 đối tượng khá giỏi, TB và yếu. + Phần 4: Các bài tập học sinh tự giải cho 3 đối tượng khá giỏi, TB và yếu. - Sau mỗi chuyên đề phải tổ chức kiểm tra, cũng cố kỹ năng và đánh giá kết quả học tập. Tăng cường sự giám sát của ban giám hiệu như kiểm tra đột xuất, dự giờ, theo dõi thường xuyên và có biện pháp can thiệp kịp thời hiệu quả. thường xuyên nắm bắt tình hình, thống kê phân tích tình hình dạy và học, động viên nhắc nhở giáo viên và học sinh. Tổ chức thi kiểm tra khảo sát chất lượng giữa kỳ, cuối kỳ nghiêm túc, sau mỗi đợt khảo sát đều có thống kê, phân tích, tìm hiểu nguyên nhân và đề ra biện pháp cải tiến chất lượng, nhờ đó giúp người dạy tự đánh giá được kết quả dạy học và có sự điều chỉnh phương pháp giảng dạy thích hợp. Lê Bá Mai Trường THCS Đông Hoàng 12 Đề tài: Kinh nghiệm chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS Đông Hoàng Xây dựng tiêu chí thi đua hàng năm gắn với chất lượng đào tạo như: Giáo viên giỏi cấp trường phải có học sinh giỏi cấp trường trở lên. Tổ chức đánh giá chất lưựng đội ngũ giáo viên nghiêm túc dựa trên kết quả xếp loại giờ dạy, kết quả học tập của học sinh, kết quả SKKN..., sử dụng kết quả khảo sát chất lượng các kỳ để đánh giá giáo viên theo nguyên tắc lần khảo sát sau phải cao hơn lần khảo sát trước, từng bước gắn trách nhiệm của giáo viên với nhiệm vụ được phân công, từ đó tạo ra động lực để buộc giáo viên phải tự vận động vươn lên không ngừng. Biện pháp 5. Xây dựng cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học Để nâng cao chất lượng dạy học, trong điều kiện kinh phí hạn hẹp chúng tôi xác định: Tăng cường cũng cố nâng cao chất lượng CSVC hiện có, ưu tiên đầu tư mua sắm trang thiết bị dạy học như. Phát động giáo viên sửa chữa các trang thiết bị hiện có để sử dụng, mua sắm thêm các trang bị dạy học, SGK, tài liệu tham khảo, sách nâng cao các bộ môn cho GV. Mua sắm các tài liệu tham khảo, xây dựng tư liệu hình ảnh về các bài dạy cho các môn học trên máy tính để người dạy tiện tham khảo và sử dụng như hộp tư liệu hình ảnh môn vật lý, lịch sử, địa lý, hoá học...Sắp xếp thời khoá biểu hợp lý, bố trí riêng các phòng học bồi dưỡng học sinh mũi nhọn... Trong 2 năm qua chúng tôi đã sắm đủ bàn ghế hai chỗ ngồi cho học sinh, mua 1 máy ổn áp 10 KW. 2 đầu viđeo, 2 máy chiếu Pasto, 17 máy tính nối mạng, 1 máy tính xách tay và nhiều tranh ảnh, trang thiết bị phòng bộ môn đảm bảo các tiết dạy thực hành thí nghiệm có hiệu quả. Biện pháp 6: Biện pháp xã hội hoá công tác giáo dục Để hỗ trợ cho công tác bồi dưỡng học sinh giỏi có hiệu quả, trong những năm qua việc xây dựng chất lượng mũi nhọn đã được đưa ra thảo luận ngay từ đầu năm học và có sự thống nhất biện pháp triển khai từ các tổ chuyên môn Lê Bá Mai Trường THCS Đông Hoàng 13 Đề tài: Kinh nghiệm chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS Đông Hoàng đến các thành viên và hội Cha Mẹ học sinh. Chúng tôi đã có các biện pháp huy động các tổ chức xã hội cùng tham gia như sau: Với hội cha mẹ học sinh: Tổ chức họp phụ huynh học sinh, thông báo kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi và những việc nhà nhường cần sự hỗ trợ của phụ huynh như: Tạo điều kiện về không gian, thời gian để học sinh học bài, quản lý giờ giấc học tập, nhắc nhỡ học sinh chuẩn bị bài tập, chăm sóc sức khoẻ học sinh trong thời gian ôn luyện đội tuyển... Mời giáo viên có kinh nghiệm bồi dưỡng học sinh giỏi đến nói chuyện, nêu gương học sinh học giỏi đạt thành tích cao trong các kỳ thi để khuyến khích cha mẹ học sinh tăng cường đầu tư giúp đỡ các em nhiều hơn.Vận động cha mẹ học sinh tự nguyện đóng góp hỗ trợ giáo viên dạy bồi dưỡng học sinh giỏi mỗi phụ huynh 100 – 200 000đ. Có những phụ huynh hảo tâm tự nguyện ủng hộ tới 600 000đ như Ông Lê Sỹ Bảy thôn cẩm Tú…. Thường xuyên liên lạc với phụ huynh học sinh bằng điện thoại hoặc gặp tại gia đình, hướng dẫn phụ huynh cách thức tổ chức giúp đỡ các em tự học ở nhà. Tổ chức họp mặt phụ huynh học sinh đội tuyển, trao đổi và nắm bắt tình hình học tập, nhờ đó việc tự học ở nhà của học sinh có hiệu qủa hơn. Trước khi đi thi học sinh giỏi cấp huyện, cấp tỉnh chúng tôi tổ chức gặp mặt phụ huynh, học sinh để động viên khuyến khích và hỗ trợ kinh phí dự thi. Mỗi học sinh dự thi học sinh giỏi cấp huyện, cấp tỉnh 20 000đ/ lượt. Học sinh tham gia tập huấn đội tuyển học sinh giỏi cấp tỉnh tại trung tâm huyện được hỗ trợ 300 000đ. - Với hội khuyến học địa phương: Tôi tham mưu đề nghị xây dựng kế hoạch khen thưởng đối với giáo viên có học sinh giỏi cấp huyện, cấp tỉnh với mức thưởng từ 100 000 – 200 000 đồng, học sinh đạt danh hiệu học sinh giỏi cấp huyện mức thưởng từ 30 000 – 50 000 đồng, học sinh giỏi cấp tỉnh và những thi đạu vào trường chuyên Lam Sơn mức thưởng là 100 000 đồng. Lê Bá Mai Trường THCS Đông Hoàng 14 Đề tài: Kinh nghiệm chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS Đông Hoàng Biện pháp 7 Sử dụng các biện pháp kinh tế và tâm lý xã hội Đặc điểm tâm lý xã hội và điều kiện vật chất có vai trò rất lớn thúc đẩy sự tích cực của người dạy và người học, vì vậy chúng tôi đã thực hiện các biện pháp sau: Hàng năm khi xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ, tôi chú trọng hơn trong việc xây dựng mức thưởng đối với học sinh đạt giải và giáo viên có học sinh đạt giải. Tổ chức trao giải nghiêm trang, long trọng khêu gợi lòng tự hào và sự khát vọng vươn lên của giáo viên và học sinh. Tổ chức gặp mặt phụ huynh học sinh kêu gọi lòng hảo tâm của phụ huynh tự nguyện đóng góp hỗ trợ tiền xăng, tặng quà giáo viên bồi dưỡng đội tuyển. Với cách làm này vừa khuyến khích động viên giáo viên, vừa gắn trách nhiệm của người dạy với phụ huynh và học sinh Cùng với hội khuyến học, hội phụ huynh và chính quyền địa phương tổ chức tốt việc khen nêu gương người tốt, việc tốt. kịp thời tuyên dương thành tích của giáo viên giỏi và học sinh giỏi nhân các kì họp tổng kết của Đảng, chính quyền địa phương.... II. MỘT SỐ KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC Nhờ thực hiện đồng bộ các giải pháp đã nêu trên, đi sâu chỉ đạo thực hiện ở từng giải pháp, chất lượng học sinh giỏi, giáo viên giỏi của nhà trường đạt được cao hơn so với năm học 2008 – 2009 khi chưa áp dụng các biện pháp nêu trên cụ thể như sau : Năm học Tổng Số GV GVG Cấp trường 2008-2009 Lê Bá Mai 25 7 GVG GV đạt trên Cấp chuẩn ghi chú Huyện 3 14 Trường THCS Đông Hoàng 15 Đề tài: Kinh nghiệm chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS Đông Hoàng 2009-2010 25 9 3 18 2010-2011 26 12 6 19 Chất lượng học sinh (văn hoá ) Xếp loại Tổng số Năm học Giỏi Khá Tbình Kém 32=9,7 0 97% 100% HS 162=49,6 Tốt Yếu 2008-2009 327 10=3,0% 123=37,6 2009-2010 286 13= 4,5% 97=29,7% 153 =53,5% 19 = 6,6% 0 2010-2011 258 13 = 5,0% 96=37,2% 131 =50,8% 14 =5,4% 0 nghiệp (HK I) Bảng thống kê HS giỏi các cấp HSG Năm học Số HS C.trường HSG HS vào Cấp đội tuyển (G.toàndiện) Huyện HSG tỉnh HSG CấpTỉnh 2008-2009 327 10 12 03 03 2009-2010 286 15 26 08 05 ( 3 em đậu vào THPT chuyên Lam Sơn) 2010-2011 258 17 29 13 07 Qua thống kê cho thấy mấy năm gần đây chất lượng giáo dục đại trà và chất lượng mũi nhọn được tăng lên, các biện pháp tổ chức, chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi của nhà trường đã phát huy hiệu quả, trình độ đào tạo giáo viên đạt chuẩn trở lên 100%, trong đó trên chuẩn:19/26 =73%, nhà trường có đội ngũ giáo viên giảng dạy có trình độ tay nghề tương đối vừng vàng, từng bước đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ giáo dục. Đội ngũ giáo viên dạy bồi dưỡng đã lớn lên về chuyên môn, nghiệp vụ, có nhiều kinh nghiệm về bồi dưỡng học sinh giỏi, 6 giáo viên giỏi cấp huyện Lê Bá Mai Trường THCS Đông Hoàng 16 Đề tài: Kinh nghiệm chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS Đông Hoàng trong đó có 2 giáo viên xếp loại xuất sắc (Cô Phạm Thị Ngọ và thầy Lê Đình Lưỡng). Đội tuyển học sinh giỏi các môn văn hoá lớp 9 từ chỗ xếp thứ 8/19 trường năm học 2008-2009, xếp thứ 6/19 năm học 2009 – 2010. Năm học 2010 – 2011 xếp thứ 2, đội tuyển Olimpic tiếng Anh xếp thứ 3, giải toán trên mạng xếp thứ 5, giải toán bằng máy tính cầm tay xếp thứ 6, hội thi “Giai điệu tuổi hồng” đạt giải 3. Phong trào thi đua "Dạy tốt - Học tốt"đã đi vào chiều sâu. Những kết quả trên đã tạo dựng được nền móng vững chắc cho công tác bồi dưỡng học sinh giỏi ở những năm tiếp theo Như vậy sau khi áp dụng các biện pháp tổ chức, chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở hai năm học gần đây, chất lượng học sinh có sự tiến bộ rõ rệt. Số lượng học sinh giỏi tăng cao ( đặc biệt là nhà trường đã có học sinh giỏi cấp tỉnh, học sinh thi đậu vào trường THPT chuyên Lam Sơn). C- KẾT LUẬN Công tác chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi là một nhiệm vụ trọng tâm ở nhà trường. Đó là công việc khó khăn đòi hỏi sự nỗ lực chỉ đạo của ban giám hiệu, tổ chuyên môn, sự lăn lộn, trăn trở của mỗi thầy cô giáo. Từ khâu phát hiện, sàng lọc đội tuyển đến việc tổ chức giảng dạy, nghiên cứu nội dung, chương trình, các kiến thức, kỹ năng cần rèn luyện phải được thực hiện theo một quy trình nghiêm ngặt. Bồi dưỡng học sinh giỏi phải gắn liền với việc nâng cao chất lượng đại trà. Phải quán triệt được phương châm: Dạy học phải bám sát đối tượng, trình độ tiếp thu ở học sinh. Giáo viên cũng như các nhà quản lý phải kiên trì, bền bỉ xây dựng phong trào một cách hệ thống, đồng bộ từ nhiều khâu, đặt ra nhiều giải pháp thực hiện tuỳ theo điều kiện cơ sở vật chất và hoàn cảnh cụ thể ở nhà trường và địa phương. Tránh suy nghĩ chủ quan, nóng vội, phải tiến hành từ thấp đến cao, có kế hoạch dài hơi ở nhiều năm. thường xuyên chăm lo xây dựng đội ngũ giáo viên có tay nghề vững chắc, trách nhiệm cao, gần gũi th- Lê Bá Mai Trường THCS Đông Hoàng 17 Đề tài: Kinh nghiệm chỉ đạo bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS Đông Hoàng ương yêu học sinh. Chú trọng công tác đúc rút kinh nghiệm, đổi mới phương pháp dạy học, tạo không khí thi đua "Dạy tốt - Học tốt" thường xuyên trong nhà trường, đẩy mạnh xã hội hoá giáo dục, tạo dựng phong trào thi đua từ mỗi gia đình, mỗi dòng họ, cải tiến tiêu chí đánh giá thi đua khen thưởng, đầu tư kinh phí, động viên, khích lệ sự cố gắng ở giáo viên, học sinh một cách hợp lý Giáo dục luôn là yếu tố then chốt thúc đẩy tiến trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Thực tế ngày càng khẳng định việc bồi dưỡng học sinh giỏi là một nhiệm vụ quan trọng trong chiến lược phát triển nhân tài của đât nước. Học sinh giỏi là yếu tố thúc đẩy chất lượng giáo viên của nhà trường. Những biện pháp thực hiện trong đề tài được kế thừa kinh nghiệm của các trường trong huyện. Do đó nó có tính khả thi và để có được kết quả cao, cần có sự kết hợp đồng bộ những giải pháp đã đưa ra. Trên đây là đề tài mà bản thân tôi đã nghiên cứu và áp dụng tại trường THCS Đông Hoàng, trong quá trình thực hiện đề tài không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong được sự đóng góp ý kiến của các bạn đồng nghiệp để công tác tuyển chọn và bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THCS Đông Hoàng ngày càng tốt hơn. Đông Hoàng, ngày 10 tháng 4 năm 2011 Người viết SKKN Lê Bá Mai Lê Bá Mai Trường THCS Đông Hoàng 18