Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Trung học cơ sở Skkn một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ hàng ...

Tài liệu Skkn một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ hàng ngày ở trường mầm non

.PDF
29
155
137

Mô tả:

PHẦN MỞ ĐẦU I. Lý do chọn đề tài Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật phản ánh hiện thực khách quan bằng những hình tượng có sức biểu cảm của âm thanh. Âm nhạc nảy sinh từ quá trình lao động và có sức mạnh vô cùng to lớn thể hiện một cách tinh tế thế giới nội tâm của con người và trở thành phương tiện giao tiếp hết sức nhạy cảm giữa con người mà không cần đến ngôn ngữ, âm nhạc là món ăn tinh thần không thể thiếu được đối với đời sống của mỗi con người. Trong chương trình giáo dục mầm non hoạt động giáo dục âm nhạc là một hoạt động nghệ thuật gần gũi với trẻ được trẻ yêu thích và là nguồn cảm hứng mạnh mẽ để trẻ cảm thụ được cái hay cái đẹp của nghệ thuật. Âm nhạc được coi là một trong những phương tiện hiệu quả nhất để đưa vào ý thức của trẻ mối quan hệ thẩm mỹ với thế giới, với nghệ thuật một cách sâu sắc dễ dàng. Đó là sự hình thành mối quan hệ giữa trẻ với âm nhạc nhằm phát triển ở trẻ khả năng lĩnh hội, cảm thụ, hiểu cái đẹp, phân biệt được cái hay cái dở, biết hoạt động độc lập và sáng tạo khi tiếp xúc với các dạng hoạt động âm nhạc khác nhau. Có thể nói rằng giáo dục âm nhạc đã trở thành một hoạt động không thể thiếu được trong trường, lớp Mầm non. Tất cả trẻ mầm non đều yêu thích âm nhạc chúng muốn được hòa mình vào những bài hát nhí nhảnh hồn nhiên, hòa mình với những điệu múa mềm mại, hòa mình với những trò chơi âm nhạc ngộ nghĩnh đáng yêu và các hoạt động âm nhạc đã giúp cho chúng thỏa mãn được nhu cầu ấy, giúp những tâm hồn thơ ấu ấy phát triển toàn diện nhân cách. Ở trường mầm non, cô giáo không chỉ là người mẹ hiền thứ hai mà còn là người trực tiếp thổi vào những tâm hồn trong trẻo, ngây thơ những rung động, cảm thụ về âm nhạc để bé có những cảm giác vui tươi, hưng phấn trong học tập và vui chơi. Như vậy, hoạt động âm nhạc có vai trò quan trọng, góp phần phát triển toàn diện các mặt đạo đức, trí tuệ, thể lực và đặc biệt là thẩm mỹ cho trẻ mầm non. 1 Song thực tế chất lượng hoạt động âm nhạc ở trường mầm non số 1 Thị trấn Than Uyên chưa thật sự đạt được những yêu cầu trên. Là cán bộ quản lý tôi nhận thấy qua dự giờ thăm lớp, qua quan sát các hoạt động âm nhạc của trẻ tại các nhóm lớp thì việc tổ chức các hoạt động âm nhạc theo chủ đề, tổ chức lồng ghép hoạt động âm nhạc theo chế độ sinh hoạt hàng ngày của trẻ, tổ chức các trò chơi âm nhạc.... chưa thật sự đạt hiệu quả cao, giáo viên chưa linh hoạt, sáng tạo khi tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ tại nhà trường. Từ những hạn chế trên, nếu biết vận dụng một cách sáng tạo linh hoạt việc tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ, thường xuyên tổ chức kiến tập bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên, tích cực sưu tầm, làm đồ dùng đồ chơi phù hợp ... thì chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ ở trường mầm non sẽ được nâng cao. Chính vì vậy năm học 2012- 2013 tôi đã chọn đề tài: “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ hàng ngày ở trường Mầm non ” để nghiên cứu và tìm ra những biện pháp chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ hàng ngày tại trường mầm non số 1 Thị trấn Than Uyên. II. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu 1. Đối tượng nghiên cứu Một số biện pháp chỉ đạo “Nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc hàng ngày cho trẻ ở trường Mầm non”. 2. Phạm vi nghiên cứu Hoạt động giáo dục âm nhạc tại 11 nhóm lớp và 22 cô giáo ở trường mầm non số 1 Thị trấn Than Uyên huyện Than Uyên tỉnh Lai Châu. 3. Thời gian nghiên cứu Từ tháng 9 năm 2012 đến tháng hết tháng 3 năm 2013. III. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu thực trạng hoạt động giáo dục âm nhạc của trẻ hàng ngày ở trường Mầm Non và chất lượng đội ngũ giáo viên từ đó tìm ra biện pháp chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ ở trường mầm non số 1 Thị trấn Than Uyên nói riêng các trường mầm non trong toàn huyện Than Uyên 2 nói chung. IV. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu Một số biện pháp chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ lần đầu được áp dụng có hiệu quả tại trường mầm non số 1 Thị trấn Than Uyên. Trên cơ sở rút ra từ kinh nghiệm quản lý chỉ đạo hệ thống các giải pháp đã được áp dụng thực tế và mang lại hiệu quả, đó là : Chỉ đạo giáo viên căn cứ vào đặc điểm cảm thụ âm nhạc của trẻ mần non theo từng độ tuổi để tổ chức có hiệu quả hoạt động âm nhạc theo từng chủ đề; Giáo viên linh hoạt, sáng tạo khi tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ theo từng thời điểm trong ngày tại trường mầm non; Thông qua việc tổ chức hoạt động lễ hội nhằm nâng cao chất lượng âm nhạc cho trẻ mầm non; Giáo viên tích cực trong công tác bồi dưỡng chuyên môn, trong việc sưu tầm trò chơi, làm và sử dụng đúng mục đích ý nghĩa của đồ dùng đồ chơi trong hoạt động âm nhạc của trẻ tại trường mầm non. 3 PHẦN GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lý luận Âm nhạc có khả năng tác động đến con người ngay từ thuở còn nằm trong nôi nghe tiếng hát ru của bà của mẹ. Những phản ứng xúc cảm từ rất sớm, những biểu hiện sinh động của trẻ khi nghe thấy nhạc âm đã khẳng định rằng cho trẻ làm quen với âm nhạc từ những năm tháng đầu tiên sẽ là phương tiện tích cực trong việc giáo dục trẻ em ở nhiều mặt như thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ, thể chất... Trong khi tác động đến tình cảm, âm nhạc cũng đồng thời hình thành ở trẻ những tình cảm đạo đức. Âm nhạc trong trường mầm non có ảnh hưởng tốt đến văn hóa trong hành vi của trẻ. Trong khi cùng hát, cùng múa, cùng chơi trò chơi âm nhạc với những xúc cảm giữa trẻ xuất hiện sự cảm thông quan tâm đến nhau, trẻ biết kiềm chế biết điều khiển vận động để cùng các bạn thể hiện bài hát, điệu múa. Âm nhạc giáo dục ở trẻ ý chí, tính tổ chức, sự kiên trì. Niềm vui phấn khởi khi biểu diễn các bài hát điệu múa thú vị trước các trò chơi, âm nhạc còn động viên những trẻ nhút nhát thiếu tự tin thêm mạnh dạn hòa nhập với các bạn trong mọi hoạt động. Cảm thụ âm nhạc gắn bó chặt chẽ với sự phát triển trí tuệ đòi hỏi trẻ phải chú ý, quan sát và nhạy bén khi trẻ tập trung nghe nhạc, so sánh âm thanh tiến hành theo các hướng khác nhau, làm quen với ý nghĩa biểu cảm của âm nhạc, ghi nhớ đặc điểm tính chất tượng hình âm nhạc. Âm nhạc được coi là khả năng tốt nhất để phát triển tai nghe âm nhạc. Luyện tập thường xuyên để phân biệt các chi tiết âm nhạc là cơ sở ban đầu tạo cho trẻ có khả năng tiếp cận với tác phẩm âm nhạc phân biệt được câu nhạc, đoạn nhạc, thể loại âm nhạc của tác phẩm .... từ đó tai nghe âm nhạc của trẻ được dần dần phát triển. Tính chất đa dạng của hoạt động âm nhạc gợi ra những phản ứng gắn với sự thay đổi của nhịp tim, sự trao đổi máu, hô hấp, giãn nở cơ.... Vận động theo 4 nhịp điệu âm nhạc giúp trẻ phối hợp các động tác chân tay, đi lại vững vàng, tất cả các vận động toàn thân trở nên chính xác nhịp nhàng hơn. Hoạt động hát gắn với sự phát triển cơ thể trẻ, đẩy mạnh chức năng hoạt động của cơ quan phát thanh, làm cho giọng nói giọng hát của trẻ trở lên ổn định dần, tạo điều kiện rèn luyện phối hợp giữa nghe và hát. . Giáo dục Âm nhạc trong trường mầm non là hoạt động nghệ thuật có tác dụng giáo dục thẩm mỹ ngoài ra nó còn giúp trẻ phát triển trí tuệ, giúp trẻ có khả năng trải nghiệm những cảm xúc trong quá tŕnh cảm thụ và thể hiện âm nhạc. Âm nhạc còn giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, phát triển tai nghe và khả năng phát triển cảm xúc. Khi nghe nhạc, trẻ cảm nhận được tính chất, tình cảm của âm nhạc, ảnh hưởng những trạng thái cảm xúc có trong tác phẩm. Đồng thời âm nhạc cũng dẫn dắt trẻ đến với những hiện tượng sống động của đời sống, giúp trẻ hình thành sự liên tưởng. Nhịp điệu rắn rỏi của bản hành khúc gợi cho trẻ niềm vui, hào hứng phấn khởi. Từng câu nhạc có giai điệu liền bậc lên xuống liên tiếp theo ngữ điệu nói tự nhiên của trẻ sẽ như những lời thủ thỉ nhắc nhở trẻ một hành vi lễ giáo phù hợp....... Nhà sư phạm Xu-khôm-lin-ski đã tổng kết : “Tuổi thơ ấu không thể thiếu âm nhạc, cũng như không thể thiếu trò chơi và chuyện cổ tích. Thiếu những cái đó, trẻ em chỉ còn là những bông hoa khô héo...” II. Thực trạng của vấn đề 1. Vài nét về nhà trường Trường Mầm non số 1 Thị trấn Than Uyên là một trong bốn đơn vị trường học đóng trên địa bàn Thị trấn, thành lập năm 1988 và được công nhận đạt chuẩn Quốc gia năm 2007. Trường có nhiều điều kiện thuận lợi về địa bàn dân cư, giao thông đi lại thuận tiện, có một điểm trường tập trung được đặt ở trung tâm văn hóa - chính trị của huyện với đa số phụ huynh học sinh là cán bộ công chức nhà nước và tiểu thủ công nên việc huy động trẻ ra lớp luôn đảm bảo và vượt kế hoạch giao. Bên cạnh đó nhà trường luôn nhận được sự quan tâm chăm lo của các cấp lãnh đạo, sự đồng thuận của các bậc cha mẹ trẻ. Những năm gần đây trường luôn đạt trường tiên tiến xuất sắc giữ vững danh hiệu trường mầm non đạt chuẩn Quốc gia, là đơn vị đầu tiên của ngành Giáo dục và 5 Đào tạo huyện Than Uyên vinh dự được Thủ tướng Chính phủ tặng Cờ thi đua năm học 2011-2012. Năm học này trường có 11 nhóm lớp/305 bé. Trong đó nhà trẻ 2 nhóm/55 bé, mẫu giáo 9 lớp/250 bé. Tổng số cán bộ giáo viên nhân viên 35 đồng chí (Ban giám hiệu: 03, Giáo viên đứng lớp: 22, Nhân viên: 10). Chia theo trình độ (Đại học: 03, Cao đẳng: 08, Trung học: 18, Chưa qua đào tạo: 06). Nhà trường có cơ sở vật chất tương đối khang trang với các phòng học được xây dựng kiên cố và bán kiên cố, có đủ các phòng chức năng đặc biệt là có phòng hoạt động âm nhạc với tương đối đủ đồ dùng phục vụ cho hoạt động âm nhạc của trẻ. 2. Thực trạng về chất lượng giáo dục âm nhạc của nhà trường 2.1. Ưu điểm + Về đội ngũ giáo viên: Tổng số giáo viên đứng lớp: 22 Đủ về số lượng giáo viên theo định biên, 100% giáo viên có trình độ đào tạo đạt chuẩn, trong đó trình độ trên chuẩn 8/22 = 36,4%. Đội ngũ giáo viên nhiệt tình tâm huyết với nghề, có 15/22 giáo viên biết khai thác và ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy, một số giáo viên có năng khiếu về âm nhạc như cô giáo Vũ Thị Cúc, Đào Thị Tâm, Lò Thị Thảo.... + Về học sinh: Tổng số 11 nhóm lớp/305 học sinh. Hầu hết các cháu đều nhanh nhẹn, hoạt bát, thích được múa hát, thích nghe nhạc nghe hát. Đặc biệt với độ tuổi mẫu giáo (3 – 5 tuổi) trẻ đã bộc lộ năng khiếu âm nhạc qua khả năng nghe nhạc, nghe đàn, hát được theo đàn..... 2.2. Những hạn chế + Về đội ngũ giáo viên: Có 15/22 = 68% giáo viên mới ra trường nên kinh nghiệm giảng dạy còn hạn chế. Khi tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ chưa linh hoạt sáng tạo theo chủ đề, hình thức tổ chức rập khuôn, máy móc, có đến trên 60% giáo viên khi hát cho trẻ nghe còn chênh giọng, sai cao độ trường độ cuả bài hát và việc lựa chọn tổ chức trò chơi âm nhạc chưa có tác dụng, lựa chọn thời điểm lồng ghép âm nhạc trong ngày chưa hiệu quả....... + Về học sinh: Mức độ cảm thụ âm nhạc ở trẻ chưa đồng đều, nhiều trẻ mạnh dạn say mê, có trẻ lại thờ ơ không hứng thú. Trẻ nhà trẻ còn nhút nhát, khả năng 6 nghe nhạc nghe đàn còn bập bõm, kỹ năng vận động theo nhạc còn đơn điệu.... 2.3. Đánh giá thực trạngmức độ cảm thụ âm nhạc của trẻ Chất lượng giáo dục âm nhạc chia theo độ tuổi được thể hiện qua kết quả khảo sát tại thời điểm tháng 9/2012 (đầu năm học) như sau : Mức độ cảm thụ âm nhạc của trẻ Độ tuổi Chưa đạt Tốt Khá Đạt yêu cầu Nhà trẻ 15 % 25% 45 % 15 % Mẫu giáo 3-4 tuổi 20 % 25 % 40 % 15 % Mẫu giáo 4-5 tuổi 18 % 22 % 45 % 15 % Mẫu giáo 5-6 tuổi 20 % 25 % 45 % 10 % yêu cầu 2.4. Nguyên nhân của hạn chế - Công tác bồi dưỡng cho đội ngũ của tổ khổi, ban giám hiệu nhà trường chưa thực sự đem lại hiệu quả. - Giáo viên mới ra trường chiếm tỷ lệ cao (68%), giáo viên cao tuổi (tuổi từ 4553 có 6/22 = 27,3%). - Một số giáo viên chưa thực sự tích cực bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn. - Trẻ nhà trẻ mới đi học, lần đầu đến trường chưa quen với môi trường sinh hoạt học tập ở trường mầm non, nề nếp học chơi chưa ổn định. - Chưa có kinh nghiệm tổ chức lồng ghép hoạt động âm nhạc cho trẻ trong từng thời điểm sinh hoạt ở trường, trong các hoạt động lễ hội. III. Các biện pháp tiến hành giải quyết vấn đề Từ thực trạng nêu trên nhằm khắc phục những hạn chế để nâng cao chất lượng hoạt động âm nhạc của trẻ tại nhà trường với cương vị là một nhà quản lý xin đưa ra một số biện pháp chỉ đạo đã được áp dụng có hiệu quả tại trường như sau : 1. Tăng cường công tác bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên để tổ chức tốt hoạt động giáo dục âm nhạc cho trẻ Đội ngũ giáo viên là người quyết định đến chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ nói chung và chất lượng hoạt động âm nhạc nói riêng. Để làm được điều đó bên cạnh sự tâm huyết nhiệt tình, yêu nghề mến trẻ 7 giáo viên còn phải có năng lực chuyên môn tốt. Từ những hạn chế của đội ngũ giáo viên trong tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ tại nhà trường, và thực tế có đến 68 % giáo viên mới ra trường.... tôi đã cùng Ban giám hiệu, tổ khối xây dựng kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên, đi sâu bồi dưỡng nâng cao chất lượng một số chuyên đề trong đó có chuyên đề : Nâng cao chất lượng hoạt động âm nhạc cho trẻ. Năm học này chuyên đề lại tiếp tục được triển khai sâu rộng tới 100% giáo viên thuộc hai tổ chuyên môn Nhà trẻ và Mẫu giáo. Trước hết là công tác dưỡng nâng cao năng lực cho giáo viên thông qua kiến tập dự giờ, xây dựng tiết mẫu. Căn cứ vào kế hoạch bồi dưỡng, giáo viên không chỉ kiến tập theo qui định (4 hoạt động/tháng) tôi đã chỉ đạo hai tổ chuyên môn lựa chọn nội dung, những điểm giáo viên còn thiếu, còn yếu để tổ chức kiến tập dự giờ và bố trí giáo viên khá giỏi dạy mẫu cho cả tổ cùng dự giờ sau đó trao đổi rút kinh nghiệm và đi đến thống nhất về nội dung, hình thức, phương pháp, nghệ thuật sư phạm và cách xử lý tình huống..... khi tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc. (Một tiết dạy mẫu do cô giáo Trần Thúy Hằng thực hiện) Bên cạnh công tác kiến tập dự giờ là việc chỉ đạo giáo viên tích cực làm 8 và sử dụng đồ dùng âm nhạc một cách có hiệu quả. Cứ đến thứ sáu tuần 3 của tháng hai tổ chuyên môn lại cùng làm mới và bổ sung đồ dùng âm nhạc theo từng chủ đề như mũ múa, một số nhạc cụ, trang phục biểu diễn.... để sử dụng trong các giờ hoạt động âm nhạc và trong các dịp lễ hội. Đây là một hoạt động giúp cho các cô giáo có cơ hội tham khảo, học hỏi và trải nghiệm những cách làm, cách trang trí, cách sử dụng đồ dùng âm nhạc sao cho phù hợp trong từng hoạt động nhằm đem lại cho các bé cảm giác hưng phấn khi tham gia hoạt động âm nhạc. (Tổ chức làm đồ dùng phục vụ cho hoạt động âm nhạc) Thực tế cho thấy, khi thực hiện chương trình giáo dục mầm non (mới) có những bài hát dạy trẻ và nhất là những bài cô hát cho trẻ nghe có thể nói là “khó” với một số giáo viên nhất là giáo viên ít có năng khiếu về âm nhạc. Qua dự giờ thăm lớp thì có đến 60% giáo viên khi tổ chức hoạt động hát cho trẻ nghe đã không thành công thể hiện ở chỗ cô hát sai giọng, chênh về cao độ, trường độ của bài hát dẫn đến trẻ không hứng thú, không cảm nhận được cái hay, cái đẹp của những làn điệu dân ca hoặc những bài hát cho trẻ nghe có giai điệu mượt mà 9 sâu lắng.... Để khắc phục tình trạng này tôi đã đã chỉ đạo hai tổ chuyên môn cụ thể là một số cô có năng khiếu âm nhạc như cô Cúc, cô Tâm, cô Thảo lựa chọn những bài hát nghe trong từng chủ đề chủ điểm mà đa số giáo viên chưa hát được để tổ chức ôn luyện, hướng dẫn cho giáo viên trong tổ hát những bài hát khó nhất là những bài cô hát cho trẻ nghe. Hình thức này không chỉ thực hiện trong các buổi sinh hoạt chuyên môn mà còn ở mọi lúc mọi nơi. Cứ như thế, cho đến thời điểm này đã có đến 90% giáo viên tự tin và đã tổ chức thành công hoạt động cho trẻ nghe hát bằng chính giọng hát của mình, còn các bé đã thật sự được cảm thụ vẻ đẹp nghệ thuật của các tác phẩm âm nhạc đó. (Cô giáo Vũ Thị Cúc hướng dẫn giáo viên một số bài hát khó trong chương trình) Bằng hình thức bồi dưỡng cho giáo viên những gì mà giáo viên còn yếu, còn thiếu có thể nói công tác bồi dưỡng cho giáo viên về chuyên đề âm nhạc của nhà trường đã đem lại những kết quả đáng mừng. Qua dự giờ thăm lớp tôi nhận thấy giáo viên tự tin, học sinh hưng phấn mức độ cảm thu âm nhạc tăng lên và đặc biệt kết quả được thể hiện qua phong trào hội giảng. Hội giảng cấp trường đạt 18/22 giáo viên trong đó có 15 tiết âm nhạc xếp loại khá, tốt. Hội giảng cấp 10 huyện đạt 11/11 giáo viên trong đó có 08 tiết âm nhạc được đánh giá xếp loại Tốt. 2. Chỉ đạo giáo viên căn cứ vào khả năng cảm thụ âm nhạc của trẻ theo từng độ tuổi để tổ chức hoạt động âm nhạc có hiệu quả Mục đích của hoạt động âm nhạc trong trường mầm non nhằm đưa âm nhạc đến với trẻ thơ, đặt cơ sở ban đầu cho việc giáo dục văn hóa âm nhạc, góp phần giáo dục cho trẻ phát triển toàn diện. Tuy nhiên, đối với trẻ trước tuổi học hoạt động âm nhạc có mức độ nhất định về mục đích, nhiệm vụ và yêu cầu phù hợp với đặc điểm phát triển của trẻ các độ tuổi. Căn cứ vào mức độ cảm thụ âm nhạc của trẻ theo từng độ tuổi tôi đã chỉ đạo giáo viên tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc theo chủ đề phù hợp với lứa tuổi. Sau đây là một số nội dung tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ theo từng độ tuổi mà các cô giáo đã áp dụng có hiệu quả tại nhóm lớp. 1.1. Trẻ lứa tuổi nhà trẻ: Trẻ 25 – 36 tháng tuổi đã có những biểu hiện hưởng ứng âm nhạc bằng thái độ cụ thể có khả năng chú ý nghe hơn và đã có thể phân biệt độ cao thấp, to nhỏ của âm thanh, cảm nhận một vài nét nhạc. Trẻ hát được theo cô cả bài hát, biết thể hiện cảm xúc như giậm chân, vỗ tay, nhún nhảy theo tiết tấu và một số vận động minh họa. Bởi vậy mà các cô giáo cần căn cứ vào khả năng hát và vận động theo nhạc của trẻ, vào mức độ khó, dễ của bài hát, của vận động mà lựa chọn nội dung trọng tâm để hướng trẻ vào hoạt động. Ví dụ : Khi dự giờ hoạt động âm nhạc ở nhóm trẻ 25-36 tháng với nội dung dạy hát Em búp bê, Trò chơi âm nhạc Hãy lắng nghe Mục đích của hoạt động này là trẻ biết hát theo cô cả bài, biết chú ý nghe và nhận ra âm thanh của một số nhạc cụ. Đầu tiên cô giáo trò chuyện với các bé về em búp bê : Búp bê xinh, búp bê đẹp, búp bê không khóc nhè rồi giới thiệu bài hát và hát thể hiện tình cảm cho trẻ nghe bài hát Em búp bê. Dạy trẻ hát theo cô, nếu câu nào trẻ hát chưa rõ lời, hay hát chưa đúng cô hát mẫu chậm để trẻ hát theo. Cho trẻ hát theo nhóm, cá nhân cùng cô. Sau đó cho trẻ chơi trò chơi âm nhạc Hãy lắng nghe để phát triển tai nghe của trẻ và giúp trẻ phân biệt được âm thanh của các dụng cụ gõ. 11 (Các bé nhóm 25-36 tháng vui múa hát cùng cô trong giờ hoạt động âm nhạc) 1.2. Trẻ lứa tuổi mẫu giáo : Ở tuổi mẫu giáo căn cứ vào đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi các hoạt động: Ca hát, nghe nhạc- nghe hát, vận động theo nhạc, trò chơi âm nhạc được chia trong các tiết học âm nhạc. Mỗi tiết học âm nhạc bao giờ cũng có nội dung trọng tâm và nội dung kết hợp, những nội dung ấy phân chia theo từng độ tuổi căn cứ vào tình hình của từng lớp tôi đã chỉ đạo giáo viên thực hiện theo chủ đề như sau : 1.2.1. Trẻ 3 - 4 tuổi : Đây là giai đoạn cơ thể trẻ đang phát triển, chức năng các cơ quan vận động phát triển và dần ổn định, về ngôn ngữ trẻ đã nói được câu dài, liên tục hơn. Cảm xúc âm nhạc của trẻ tăng dần, ở trẻ đã xuất hiện hứng thú với âm nhạc, cảm giác nghe ở mọi trẻ không giống nhau mà bắt đầu có sự phân hóa rõ rệt, một số trẻ có khả năng nhắc lại và chính xác những giai điệu đơn giản. Lúc này nhu cầu âm nhạc đã xuất hiện trẻ tích cực hứng thú vận động theo nhạc biết thực hiện những động tác đơn giản theo nhạc và thích hát. Do vậy, trẻ có thể tự hát được một bài hát nhỏ đơn giản, có thể vận động, sử dụng nhạc cụ đồ chơi phù 12 hợp. Thậm chí đôi khi trẻ tự nghĩ ra một câu nào đó để hát theo một giai điệu mà trẻ thích. Vì vậy ở độ tuổi này các cô giáo phải dựa vào khả năng, mức độ cảm thụ âm nhạc của trẻ để lựa chọn nội dung theo chủ đề, hình thức tổ chức sao cho phù hợp. Ví dụ : Dự giờ hoạt động âm nhạc ở chủ đề Bản thân Hoạt động : Vận động theo nhạc : “Cái mũi” Nghe hát : “Năm ngón tay ngoan” Trò chơi âm nhạc : “Chơi trên những ngón tay” Mục đích của hoạt động là trẻ hát đúng và vận động nhịp nhàng theo bài hát, chú ý nghe cô hát, nghe trọn vẹn tác phẩm. Cô giáo có thể tiến hành như sau : Tổ chức cho trẻ chơi “Chơi trên những ngón tay”. Cô qui định: “Các con dùng ngón tay trỏ và ngón tay giữa, giả vờ đi trên hai ngón tay. Cô hát một bài bất kỳ, khi nghe cô hát nhanh các con hãy đi trên hai ngón tay thật nhanh, cô hát chậm các con đi chậm, cô không hát nữa các con hãy dừng lại”. Thi đua xem bạn nào đi giỏi theo đúng hiệu lệnh của cô. Sau đó dạy vận động theo nhạc “Cái mũi”. Cô bắt nhịp cho cả lớp hát lại bài hát rồi cô vận động minh họa trước cho trẻ xem sau đó cho trẻ hát và vận động cùng cô. Cô có thể đi đến từng tổ hoặc từng nhóm dạy trẻ vừa hát vừa vận động. Để khuyến khích trẻ cô cho từng nhóm. Cá nhân vận động cùng cô, nhóm còn lại hát cho bạn hoặc cùng vỗ tay, nhún nhảy hòa theo.Tiếp theo tổ chức cho trẻ nghe hát “Năm ngón tay ngoan”. Cô giới thiệu tên bài hát, tên tác giả và hát cho trẻ nghe, kết hợp động tác minh họa các nhân vật trên ngón tay (Để gây hứng thú cho trẻ cô có thể trang trí 5 nhân vật trên 5 đầu ngón tay). 1.2.2. Trẻ 4 - 5 tuổi : Ở độ tuổi này tính độc lập của trẻ được thể hiện cao hơn, trẻ có thể phân biệt được âm thanh cao, thấp, mạnh, nhẹ; phân biệt được âm sắc, giọng hát của ai; phân biệt được tính chất âm nhạc vui vẻ sôi động hay yên tĩnh, nhịp độ nhanh hay chậm. Trẻ có khả năng ghi nhớ được sự liên tục của các động tác khi lắng nghe nhạc. Trẻ hiểu được yêu cầu thể hiện bài hát, các động tác trong điệu múa. Để tổ chức tốt hoạt động này, cô giáo cần căn cứ vào khả năng của trẻ, vào tác phẩm âm nhạc cụ thể, cho trẻ tham gia một cách tự nhiên, vui vẻ, phát huy tính 13 tích cực, sáng tạo của trẻ. Giáo viên có thể tạo ra những yếu tố bất ngờ để tạo hứng thú và kích thích trẻ tham gia vào hoạt động. Ví dụ : Trong chủ đề những con vật đáng yêu cô giáo đã tổ chức một hoạt động âm nhạc như sau : Dạy hát : “Cá vàng bơi” Trò chơi âm nhạc : “Ai nhanh nhất” Nghe hát – nghe nhạc : “Tôm cá cua thi tài” Với hoạt động này mục đích là rèn cho trẻ hát đúng, thuộc bài hát và bước đầu biết thể hiện tình cảm bài hát. Trẻ chơi thành thạo trò chơi, phản ứng linh hoạt với âm nhạc. Chăm chú nghe, nhận ra giai điệu bài hát, biết hưởng ứng cảm xúc âm nhạc cùng cô. Tiến hành tổ chức hoạt động như sau : Cô gây hứng thú kích thích trẻ tham gia vào hoạt động hát bằng cách cho trẻ xúm xít quanh cô cùng quan sát những chú cá vàng trong bể nước. Trẻ được nhìn ngắm vẻ đẹp của những chú cá vàng đang ngoi lên lặn xuống trong bể nước .... Cô dẫn dắt trẻ đến với bài hát “Cá vàng bơi” (Xúm xít quanh cô cùng ngắm những chú cá vàng đang bơi trong bể nước.... ) Khi dạy hát cô dạy trẻ hát theo cô cả bài, chú ý những chỗ có luyến trong bài hát và thay đổi hình thức : Cá lớp, tổ, nhóm....Sau đó tổ chức cho trẻ nghe hát và 14 chơi trò chơi âm nhạc. (Một nhóm những chú cá vàng hào hứng hát cùng cô) 1.2.3. Trẻ 5 – 6 tuổi : Trẻ ở nhóm tuổi này có khả năng phân biệt một số phương tiện biểu hiện âm nhạc, mối quan hệ giữa chúng và tính chất âm nhạc của tác phẩm. Trẻ có thể phân biệt được độ cao thấp, to nhỏ, mạnh nhẹ của âm thanh. Cảm giác tai nghe và kinh nghiệm nghe nhạc của trẻ cũng được tích lũy dần lên, cảm thụ âm nhạc có định hướng, nhiều trẻ biết nhận xét đánh giá một cách đơn giản về bài hát điệu múa theo ý kiến của riêng mình. Giọng của trẻ ở độ tuổi này đã vang hơn, âm sắc ổn định hơn, tầm cữ giọng cũng được mở rộng, sự phối hợp giữa nghe và hát đã tốt hơn, trẻ biết thể hiện vận động mềm dẻo nhanh nhẹn, biết di chuyển đội hình, biết định hướng không gian. Những bài hát điệu múa, trò chơi âm nhạc đã được trẻ tự thể hiện diễn cảm và đã có yếu tố sáng tạo. Một số trẻ đã thể hiện rõ năng khiếu âm nhạc ở chính độ tuổi này. Để tổ chức một hoạt động âm nhạc đạt hiệu quả cô giáo cần tạo một môi trường âm nhạc mang màu sắc của nội dung chủ đề. Dựa vào khả năng cảm thụ, thể hiện của trẻ và mức độ khó dễ của tác phẩm âm nhạc mà giáo viên lựa chọn hoạt động trọng tâm và nội dung kết 15 hợp để tiến hành trên hoạt động học cho phù hợp. Ví dụ : Khi dự giờ hoạt động âm nhạc trong chủ đề Tết và mùa xuân Vận động theo nhạc : Gõ đệm tiết tấu phối hợp bài hát “Những khúc nhạc hồng” Nghe hát : “Mưa rơi” (Dân ca Xá) Trò chơi âm nhạc : “Hãy lắng nghe” Mục đích của hoạt động là trẻ hát kết hợp gõ đệm tiết tấu phối hợp theo lời bài hát. Chăm chú nghe cảm nhận được làn điệu dân ca Xá, hưởng ứng cảm xúc cùng cô. Phát triển tai nghe, phản ứng nhanh với tiết tấu âm nhạc cho trẻ. Giáo viên đã tiến hành tổ chức hoạt động như sau : Dạy trẻ gõ đệm tiết tấu phối hợp bài hát “Những khúc nhạc hồng”. Cô bắt nhịp cho cả lớp hát lại bài “Những khúc nhạc hồng”. Sau đó giới thiệu về cách gõ đệm, vỗ tay theo tiết tấu phối hợp của bài hát. Hướng dẫn trẻ vỗ tay theo cô như sau : Có con chim V vv xinh nó v nghỉ hót đầu v vv cành ....... v nghỉ Để khuyến khích trẻ tham gia vận động, cô có thể cho một tổ (nhóm) gõ đệm theo tiết tấu phối hợp, tổ (nhóm) còn lại hát, kết hợp bước nhún theo nhịp bài hát. Luân phiên giữa các tổ với các hình thức vận động khác nhau để trẻ hào hứng tham gia. Tổ chức cho trẻ nghe hát : “Mưa rơi” (Dân ca Xá) : Cô giới thiệu tên bài hát, làn điệu dân ca, giới thiệu nội dung bài hát thể hiện tình cảm tha thiết trữ tình ca ngợi cuộc sống ấm no, hạnh phúc, ca ngợi đất nước thanh bình. Hát cho trẻ nghe, sau đó cho trẻ hát làm điệu bộ và hát cùng cô. Tổ chức trò chơi âm nhạc : “Hãy lắng nghe” :Cô giới thiệu trò chơi và cách chơi : “Khi nào cô đánh đàn nhanh, các con phải vỗ tay (hoặc dậm chân) nhanh, khi cô đánh đàn chậm các con phải vỗ tay (hoặc dậm chân) chậm, cô đánh đàn vừa phải các con phải vỗ tay (hoặc dậm chân) vừa phải, khi cô dừng đàn thì các con phải dừng vỗ tay (hoặc dậm chân) ngay”. Lúc đầu cô cho một nhóm trẻ chơi, sau đó tăng dần số lượng trẻ tham gia chơi, cho trẻ chơi xen kẽ tổ vỗ tay tổ dậm chân theo tiếng đàn hoặc tiếng trống lắc. Những bé chưa chơi 16 được phải nhảy lò cò. Như vậy, có thể nói khả năng cảm nhận và sự phát triển âm nhạc theo từng độ tuổi của trẻ ở trường mầm non có những nét chung. Mức độ phát triển âm nhạc thuộc vào sự phát triển chung của trẻ ở mỗi độ tuổi. Vì vậy tôi đã chỉ đạo các cô giáo giúp trẻ hiểu âm nhạc, nắm được một số kỹ năng hoạt động âm nhạc cơ bản, thường xuyên hát múa, vận động theo nhạc, phát triển khả năng âm nhạc làm phong phú thêm đời sống tinh thần cho trẻ. Đó là : Phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc, tai nghe nhạc để giúp trẻ cảm nhận và hiểu nội dung tác phẩm âm nhạc; mở rộng những ấn tượng âm nhạc của trẻ thông qua con đường tiếp xúc với các tác phẩm âm nhạc đa dạng làm phong phú thêm kinh nghiệm âm nhạc ở mỗi trẻ Dạy trẻ những kỹ năng đơn giản nhất trong mọi dạng hoạt động âm nhạc như ca hát, múa và vận động theo nhạc, trò chơi âm nhạc. Phát triển ở trẻ cảm xúc âm nhạc, hứng thú với các hoạt động âm nhạc khơi dậy những biểu hiện ban đầu về sở thích, thị hiếu âm nhạc từ đó giúp trẻ biết lựa chọn đánh giá tác phẩm ở mức độ đơn giản phát huy tính tích cực sáng tạo, trí tưởng tượng phong phú, nhu cầu và lòng yêu nhạc cho các bé. 3. Chỉ đạo giáo viên tổ chức hoạt động âm nhạc phù hợp cho trẻ tại nhà trường theo từng thời điểm Một vấn đề quan trọng trong giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non là đưa âm nhạc vào đời sống hàng ngày của trẻ. Chất lượng giáo dục âm nhạc chỉ thực sự đạt được khi trẻ biết sử dụng vốn âm nhạc như những bài hát, điệu múa, những cảm xúc, ấn tượng về âm nhạc vào mọi sinh hoạt hàng ngày ở trường mầm non. Nhờ đó, cuộc sống của trẻ thêm vui vẻ, thú vị và đặc biệt là trẻ thêm yêu trường lớp cô giáo và các bạn từ đó chăm ngoan tới lớp. Tôi đã chỉ đạo giáo viên lựa chọn một số thời điểm trong ngày để tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ ở trường như sau: 3.1. Âm nhạc với thời điểm bé đến lớp: Thời điểm trẻ đến lớp tôi chỉ đạo giáo viên lựa chọn những bài hát, bản nhạc có tính chất vui vẻ theo từng chủ đề mở trên loa để gây cho các bé cảm 17 giác hào hứng phấn khởi tự nguyện đến trường và tạo cho trẻ thói quen chăm ngoan tới lớp. Ví dụ ở chủ đề Trường mầm non sẽ mở những bài hát như Em đi mẫu giáo, bài hát Sắp đến tết rồi ở chủ đề Tết và mùa xuân...... (Các bạn ơi mau tới lớp thôi ! 3.2. Âm nhạc với giờ thể dục sáng và hoạt động trước giờ học: (Các bé với bài hát “Trời nắng trời mưa” sau giờ thể dục sáng) Trong giờ thể dục sáng chỉ đạo tất cả các nhóm lớp cùng ra sân tập theo 18 những bản nhạc vui nhộn, phù hợp với các động tác thể dục và thay đổi theo từng chủ đề tránh cho trẻ sự nhàm chán. Sau thể dục sáng trước giờ học tổ chức các hoạt động tập thể trẻ được tham gia vào những màn múa hát tập thể, những vũ điệu sôi động như điệu nhảy Alibaba, Erobir....hay cùng hát những làn điệu dân ca như bài hát Inh lả ơi dân ca Thái, bài hát Ru em dân ca Xê Đăng, hát và vận động theo nhạc những bài hát theo chủ đề... 3.3. Âm nhạc trong tổ chức giờ hoạt động góc: Trong chương trình giáo dục mầm non hoạt động góc được thực hiện song song với hoạt động học có chủ đích. Ở hoạt động học có chủ đích, mỗi tuần chỉ có một giờ hoạt động âm nhạc vì vậy việc hướng dẫn trẻ hoạt động theo nhạc thông qua hoạt động góc cũng là biện pháp rất cần thiết và hữu hiệu. Biện pháp này đã được tôi chỉ đạo giáo viên thực hiện nhằm phát triển ở trẻ cảm giác nhịp điệu về âm nhạc, qua đó giúp trẻ thể hiện nhịp điệu âm nhạc bằng chính hoạt động của mình. Ví dụ : Khi dự giờ hoạt động góc ở góc âm nhạc giáo viên đã khai thác để tổ chức cho trẻ hoạt động âm nhạc tại góc như : Các bé vỗ đệm theo tiết tấu chậm, sử dụng một số đạo cụ như xắc xô, phách gõ đệm theo nhịp của bài hát hoặc giáo viên có thể tổ chức cho trẻ ôn luyện bài hát qua việc tổ chức trò chơi tại góc nghệ thuật, hay cho trẻ biểu diễn văn nghệ.... (Những ca sĩ nhí, nhạc công tý hon lớp MG lớn C say sưa trong giờ hoạt động góc) 19 Như vậy việc cho trẻ vận động theo nhạc ở góc nghệ thuật trong giờ hoạt động góc chủ yếu giúp trẻ biết hưởng ứng cảm xúc bằng chính những phản ứng của cơ thể sao cho phù hợp với nhịp điệu âm nhạc, không nhất thiết yêu cầu trẻ phải vận động giống như cô nhưng lại góp một phần rất lớn giúp cho trẻ cảm thụ hoạt động âm nhạc một cách đầy đủ hơn. Ở hoạt động này trẻ được ôn luyện, củng cố và vận dụng những kỹ năng âm nhạc thông qua trò chơi, các hoạt động sáng tạo. Tùy theo tính chất của góc và chủ đề cô giáo đã gợi ý để các bé lựa chọn hoạt động âm nhạc, phối hợp với nhau như : Múa hát theo từng nhóm nhỏ, hát đối đáp, chơi trò chơi âm nhạc, nghe nhạc, diễn kịch.... Trong giờ hoạt động góc cũng có thể cho trẻ luyện tập một số tiết mục minh họa cho giờ hoạt động có chủ đích. 4. Nâng cao chất lượng âm nhạc cho trẻ thông qua các ngày lễ hội Ở trường ngày lễ hội được tổ chức với các hoạt động phong phú và hấp dẫn không chỉ đem lại cho trẻ niềm vui mà còn làm phong phú thêm ở trẻ những xúc cảm mới mẻ với không khí sôi động, náo nhiệt của những bài hát điệu múa.... Để khả năng cảm thụ âm nhạc của trẻ thêm sâu sắc, tầm hiểu biết mở rộng, trẻ biết thêm những điều mới và củng cố những gì đã lĩnh hội được. Tôi đã chỉ đạo các cô giáo cần căn cứ trên thực tế học sinh, điều kiện cơ sở vật chất để xây dựng nội dung chương trình và tổ cho phù hợp với tính chất của từng lễ hội như ngày hội đến trường của bé, ngày hội của cô giáo, ngày hội của bà, mẹ, cô giáo và các bạn gái.... Để tổ chức thành công cần tiến hành cho trẻ tập luyện và động viên trẻ tập luyện trong không khí thi đua để có những tiết mục hay song cũng lưu ý không để trẻ tập luyện mệt mỏi, quá sức. Sắp xếp chương trình xen kẽ các tiết mục cho sinh động hấp dẫn, cô giáo có thể tham gia biểu diễn cùng trẻ một số tiết mục vì như vậy sẽ làm cho trẻ thêm hào hứng và tăng thêm ấn tượng tốt đẹp của trẻ về ngày hội lễ. Ngoài sự chuẩn bị về âm nhạc cần chú ý trang hoàng cho sân khấu thật đẹp, màu sắc rực rỡ thu hút trẻ. Và một vấn đề cần chú ý đó là trang phục, trang trí 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan