Tài liệu Skkn một số biện pháp của giáo viên chủ nhiệm lớp giúp phát triển năng lực và phẩm chất học sinh lớp 4

A. PHẦN MỞ ĐẦU I. LÝ DO CHỌN SÁNG KIẾN Công tác chủ nhiệm lớp là một trong những lĩnh vực kĩ năng sư phạm của chuẩn nghề nghiệp giáo viên Tiểu học. Tiêu chí để xây dựng và thực hiện kế hoạch công tác chủ nhiệm gắn với kế hoạch dạy học. Các biện pháp giáo dục, quản lí học sinh một cách cụ thể, phù hợp với đặc điểm của lớp là một trong những yêu cầu cơ bản của giáo viên Tiểu học. Ở Tiểu học, ngoài những giáo viên dạy chuyên biệt (Hát nhạc, Mĩ thuật, Thể dục...), mỗi giáo viên đều được phân công phụ trách một lớp. Các giáo viên đó không chỉ đảm nhận việc giảng dạy các môn học mà còn đảm nhận công tác chủ nhiệm lớp. Khác với các bậc học trên, học sinh Tiểu học là lứa tuổi còn nhỏ, ý thức của các em chưa cao, trình độ hiểu biết và kỹ năng sống còn nhiều hạn chế nên các em rất cần có một người thường xuyên theo sát để hướng dẫn, giúp đỡ, chỉ bảo, dìu dắt. Có thể nói, người giáo viên chủ nhiệm ở Tiểu học là người trực tiếp vừa "dạy" vừa "dỗ", là người quản lí toàn diện một tập thể học sinh của một lớp và có nhiều thời gian gắn bó, gần gũi với các em. Do đó không thể phủ nhận vai trò của người giáo viên chủ nhiệm. Làm tốt công tác chủ nhiệm lớp tức là người giáo viên đã hoàn thành tốt việc giảng dạy, giáo dục cho học sinh, hình thành được kỹ năng sống cho các em và là một việc làm thiết thực nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, góp phần làm giàu tri thức, trang bị các hành trang cần thiết để các em bước vào đời Trong giai đoạn hiện nay, với sự bùng nổ của công nghệ thông tin hằng ngày, hàng giờ tác động lên nhân cách học sinh, đặc biệt là lứa tuổi học sinh Tiểu học - lứa tuổi hay bắt chước. Bên cạnh đó, vì sự mưu sinh của nhiều gia đình nên không ít phụ huynh đã giao phó việc giáo dục con cái cho nhà trường. Vì thế, việc hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh đặt nặng lên vai các nhà giáo dục. Là một giáo viên đảm nhận công tác chủ nhiệm lớp, bản thân tôi luôn trăn trở làm 1 thế nào để làm tốt công tác này? Do vậy, tôi tìm hiểu " Một số biện pháp của giáo viên chủ nhiệm lớp giúp phát triển năng lực và phẩm chất học sinh" với mong muốn góp phần giáo dục toàn diện nhân cách cho học sinh, thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị mà đơn vị, ngành giao cho. II. PHẠM VI ÁP DỤNG VÀ ĐIỂM MỚI CỦA SÁNG KIẾN 1. Phạm vi áp dụng sáng kiến: Sáng kiến này nghiên cứu để áp dụng vào thực tiễn nhằm làm tốt công tác chủ nhiệm lớp ở trường Tiểu học. Đối tượng nghiên cứu: học sinh lớp 4 của trường. 2. Điểm mới của sáng kiến: Theo quy định của thông tư 30, việc đánh giá học sinh Tiểu học gồm các mặt: Kiến thức - kỹ năng, năng lực và phẩm chất. Để làm tốt công tác chủ nhiệm thì người giáo viên thực hiện đồng thời một chuỗi các biện pháp nhưng một trong những biện pháp để giúp đánh giá học sinh theo đúng tinh thần của thông tư 30/BGD- ĐT, tôi đi sâu nhóm biện pháp chính: - Tuyên truyền nhận thức - Xây dựng nề nếp lớp học - Xây dựng "lớp học thân thiện, học sinh tích cực". - Phối kết hợp với phụ huynh. - Nêu gương, khen thưởng B. PHẦN NỘI DUNG I. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ 1. Về phía giáo viên: Công tác chủ nhiệm lớp là một hoạt động thường kỳ của giáo viên. Tuy vậy không phải ai cũng làm tốt công tác này. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay các hiện tượng xấu của xã hội đã và đang tác động đến nhân cách học sinh, đặc biệt là lứa tuổi Tiểu học; Đa phần, giáo viên còn tập trung quá nhiều vào việc giảng dạy văn hóa, chưa thực sự quan tâm đến công tác chủ nhiệm lớp, các hình thức hoạt động 2 còn tẻ nhạt. Việc quán xuyến nhắc nhở học sinh không được thường xuyên, liên tục.. Bên cạnh đó, một bộ phận giáo viên còn lúng túng trong việc đánh giá học sinh theo thông tư 30. 2. Về phía phụ huynh: Địa phương là một vùng thuần nông nên có thu nhập thấp. Làm xong mùa màng, một bộ phận phụ huynh phải đi làm ăn xa hoặc đi làm thuê tối ngày. Việc chăm sóc con cái giao lại cho ông bà hoặc anh chị em tự chăm sóc lẫn nhau. Bởi vậy, việc dạy dỗ con em có nhiều gia đình lãng quên hoặc giao phó cho giáo viên. Một số phụ huynh coi việc giáo dục trẻ là bổn phận và trách nhiệm của nhà trường mà đặc biệt là của giáo viên chủ nhiệm. Cá biệt, vẫn có phụ huynh không tham gia các cuộc họp phụ huynh, giáo viên chủ nhiệm mời đến để trao đổi việc học của con em phụ huynh cũng không đến. 3. Về phía học sinh: Học sinh lớp 4 là lứa tuổi đang bước vào tuổi dậy thì. Ở lứa tuổi này, các em dễ thay đổi về tâm lí, tình cảm, dễ bị tác động xấu bởi những vấn nạn của xã hội nếu các em không được giáo dục tốt. Với năm học này, bản thân tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm lớp 4A, đây là lớp "lỏi" của trường. Sĩ số lớp là 20 em, trong đó số học sinh nữ là 10 em. Theo sự phản ánh của giáo viên chủ nhiệm cũ thì vẫn còn một số học sinh chưa thật ngoan (tiếp thu chậm, chưa chăm học, nghịch ngợm,....), có hoàn cảnh khác, đó là: + Có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, thiếu sự quan tâm sâu sát của gia đình dẫn đến học yếu, cá biệt ( em Đỗ Văn Trà, Trần Đức Hưng, Hồ Xuân Đức). Số học sinh yếu đó thường có tâm lí chán học. + Một số em có tính hiếu động thường trêu ghẹo, nói chuyện, đùa giỡn trong giờ học (Trần Mạnh Hùng, Hồ Xuân Đức, ...) nên làm ảnh hưởng đến hiệu quả học tập của lớp. + Trình độ tiếp thu của học sinh không đồng đều 3 Từ thực tế trên, tôi chọn và tìm ra các giải pháp thực hiện. II. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN 1. Biện pháp 1: Tuyên truyền nhận thức Từ tháng 8 năm 2014, Bộ GD- ĐT đã ban hành thông tư Số 30/2014/TTBGDĐT về Quy định đánh giá học sinh Tiểu học. Khi thông tư này ra đời đã gây tranh cải cho mọi người, có nhiều ý kiến trái chiều kể cả các nhà giáo dục nhưng nhiều nhất vẫn là phụ huynh học sinh. Vậy, làm thế nào để thông tư đi vào thực tế là một vấn đề không nhỏ đối với giáo viên và nhất là giáo viên chủ nhiệm lớp. Chúng ta phải thừa nhận rằng, thông tư này khi mới tiếp cận thì ai cũng thấy mơ hồ, mang tính lý thuyết và cảm nhận một khối công việc đồ sộ cho giáo viên nhưng khi nghiên cứu kỹ chúng ta mới cảm nhận được tính ưu việt của nó. Có thể kết luận rằng, thông tư 30 này mới phù hợp với mục tiêu giáo dục Tiểu học trong giai đoạn phát triển xã hội hiện nay. Xác định được điều đó, bản thân tôi đã làm tốt công tác tuyên truyền, giải thích cho cha mẹ học sinh về Quy định đánh giá học sinh Tiểu học, hướng dẫn cha mẹ học sinh cách theo dõi, hỗ trợ học sinh học tập, tham gia đánh giá học sinh, phối hợp với giáo viên, nhà trường trong việc giáo dục các em. Đến nay, tất cả phụ huynh, các lực lượng xã hội đã hiểu và cộng tác rất tốt trong công việc này. Bên cạnh đó, tôi cũng đã giúp học sinh nắm thông tư 30 để mỗi em biết tự soi mình mà hoàn thiện bản thân đồng thời cũng tham gia đánh giá nhận xét bạn để giúp bạn cùng tiến bộ. 2. Biện pháp 2: Xây dựng nề nếp lớp học a. Nắm thông tin về học sinh: Đây là một việc làm hết sức quan trọng, quyết định đến sự thành công trong công tác chủ nhiệm lớp. Giáo viên phải nắm bắt tình hình học sinh để thấu hiểu, chia sẽ và tiếp sức kịp thời mới có thể giúp các em tiến bộ. Do vậy, ngay từ ngày đầu nhận lớp, tôi thực hiện công tác điều tra thông qua phiếu. Yêu cầu học sinh điền đầy đủ 10 thông tin trong phiếu sau đây: 4 GIỚI THIỆU BẢN THÂN 1. Họ và tên:................................................................................................................. 2. Là con thứ................ trong gia đình. 3. Hoàn cảnh gia đình (khá giả, đủ ăn, hộ nghèo, cận nghèo):..................................... 4. Kết quả học tập năm lớp 3: (Giỏi, tiên tiến, trung bình).......................................... 5. Môn học yêu thích:................................................................................................... 6. Môn học cảm thấy khó:............................................................................................ 7. Góc học tập ở nhà: (có, không)................................................................................ 8. Những người bạn thân nhất trong lớp:..................................................................... ...................................................................................................................................... 9. Sở thích:.................................................................................................................... 10. Địa chỉ gia đình:...................................................................................................... Số điện thoại của gia đình:............................................................................................ Qua phiếu điều tra, tôi nắm được đầy đủ các thông tin cần thiết về từng học sinh để ghi vào Sổ Chủ nhiệm. Và quan trong hơn cả là tôi đã nắm bắt một số thông tin để hiểu thêm một phần về học sinh của mình. Điều đó rất có lợi cho tôi trong công tác giảng dạy và giáo dục học sinh để từ đó có biện pháp phù hợp giúp đỡ học sinh. Cụ thể như: + Có bao nhiêu học sinh có điều kiện thuận lợi? + Có bao nhiêu học sinh có điều kiện khó khăn (khó khăn gì?) ... b. Tổ chức bầu Hội đồng tự quản (Ban Cán sự lớp): Xây dựng Hội đồng tự quản (HĐTQ) học sinh là một biện pháp giáo dục nhằm thúc đẩy sự phát triển về đạo đức, tình cảm và ý thức xã hội của học sinh thông qua những kinh nghiệm hoạt động thực tế của các em trong nhà trường và mối quan hệ của các em với những người xung quanh; Đảm bảo cho các em tham 5 gia một cách dân chủ và tích cực vào đời sống học đường; Tạo cơ chế khuyến khích cho các em tham gia một cách toàn diện vào các hoạt độngcủa nhà trường và phát triển tính tự chủ, sự tôn trọng, bình đẳng, tinh thần hợp tác và đoàn kết của học sinh; Giúp các em phát triển kĩ năng ra quyết định, kĩ năng hợp tác và kĩ năng lãnh đạo; đồng thời cũng chuẩn bị cho các em ý thức trách nhiệm khi thực hiện những quyền và bổn phận của mình. Vì thế, việc bầu chọn và xây dựng đội ngũ Hội đồng tự quản là một công việc rất quan trọng mà người giáo viên chủ nhiệm nào cũng cần phải làm ngay sau khi nhận lớp mới. Với công việc này, tôi đã hướng dẫn tổ chức cho các em thực hiện đúng quy trình, đó là: Bước 1: Xây dựng kế hoạch thành lập Hội đồng tự quản. Bước 2: Triển khai thành lập HĐTQ Bước 3: Trước bầu cử: GV, PH chuẩn bị tư tưởng cho học sinh về mục đích ý nghĩa, khả năng HS… Định ngày bầu cử Lãnh đạo HĐTQ; Các ban của lãnh đạo HĐTQ Bước 4: Tiến hành bầu cử: a. Bầu lãnh đạo HĐTQ ( CT, PCT) - Thảo luận đưa ra tiêu chí của lãnh đạo HĐTQ. - Tổ chức cho HS tự ứng cử. - Tổ chức cho HS giới thiệu ứng cử viên. b. Cho các ứng cử viên chuẩn bị chương trình hành động để thuyết trình ứng cử viên vận động tranh cử. Tổ chức bầu cử: Bầu ban kiểm phiếu, BKP công bố thể lệ BC, phát phiếu bầu, kiểm phiếu, công bố KQ. - Ban lãnh đạo HĐTQ ra mắt. Lần đầu tiên các em được bỏ phiếu, được thể hiện quyền dân chủ của mình, tôi thấy các em rất vui, rất hào hứng và 3 em được bầu chọn cũng cảm thấy "oai", thấy tự hào trước lớp. 6 Sau khi đã bầu chọn được Hội đồng tự quản của lớp, tiến hành bầu các ban tự quản. c. Bầu các ban tự quản: - Lãnh đạo HĐTQ họp bàn về xây dựng thể lệ, thống nhất số lượng ban ( Dưới sự hướng dẫn của giáo viên). - Giới thiệu về các ban: MĐ, quyền lợi và nghĩa vụ… - HS đăng kí vào các ban. - Bầu trưởng ban. - Các trưởng ban ra mắt Các em học sinh đã tự tin tham gia bầu cử và đã bầu được cho lớp mình Hội đồng tự quản. Sau khi bầu được các ban, tôi phân công nhiệm vụ: + Ban Học tập: - Đôn đốc việc học tập của các bạn trong lớp. - Hỗ trợ các bạn học tập tích cực; giúp các bạn chưa hiểu bài. - Xây dựng nền nếp học tập. - Xây dựng nội dung học tập. - Nhắc nhở các bạn ôn bài 15’ đầu giờ Chia sẻ các tài liệu liên quan đến nội dung học tập + Ban vệ sinh: - Đôn đốc nhắc nhở các bạn quyét dọn, vệ sinh lớp học, vệ sinh cá nhân, vệ sinh chung… + Ban văn nghệ: Tổ chức, thành lập đội văn nghệ của lớp, cho các bạn hát đầu giờ, chuyển tiết. + Ban thư viện: Nhắc nhỡ các bạn giữ gìn, bảo quản tốt sách giáo khoa, tài liệu, truyện đọc,... + Ban quyền lợi: Quan tâm bảo vệ quyền lợi chính đáng của các bạn trong học tập cũng như vui chơi. 7 + Ban đối ngoại: Đón tiếp và giới thiệu cho khách tham quan về lớp. CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG QUẢN TRỊ Nguyễn Võ Minh Hùng PHÓ CHỦ TỊCH Đỗ Công Quang Huy PHÓ CHỦ TỊCH Đỗ Thanh Vân BAN HỌC TẬP BAN VĂN NGHỆ BAN VỆ SINH BAN ĐỐI NGOẠI BAN THƯ VIỆN BAN QUYỀN LỢI Đức Long Y Bình Phương Thùy Hồng Huế Quốc Tuấn Lê Loan Như Quỳnh Xuân Đức Phước Sang Quỳnh Thi Mạnh Hùng Ngọc Hà Văn Tú Thảo Vy Hồng Thắm Văn Trà Đức Hưng Nhiệm vụ của mỗi em, tôi ghi rõ ràng trong một cuốn sổ, sau đó phát cho các em. Tôi hướng dẫn từng em cách ghi chép trong sổ một cách khoa học, cụ thể, rõ ràng. Mỗi em sẽ làm đúng nhiệm vụ của mình. Cuối mỗi tuần, vào tiết sinh hoạt lớp ngày thứ sáu, các thành viên trong hội đồng tự quản báo cáo các mặt hoạt động của lớp. Căn cứ vào báo cáo, tôi nắm được khả năng quản lí lớp của từng em. và cứ cuối mỗi tháng, tôi tổ chức họp Hội đồng tự quản một lần để tổng kết các mặt làm được của lớp, động viên khen ngợi những việc các em đã làm tốt, đồng thời chỉ rõ những thiếu sót và hướng dẫn các cách khắc phục. 8 3. Biện pháp 3: Xây dựng "lớp học thân thiện, học sinh tích cực". Muốn có phong trào "Trường học thân thiện, học sinh tích cực" phải có "Lớp học thân thiện, học sinh tích cực". Có nhiều "Lớp học thân thiện, học sinh tích cực" thì mới có "Trường học thân thiện, học sinh tích cực". Chính vì thế, xây dựng "Lớp học thân thiện, học sinh tích cực" là một nhiệm vụ trọng tâm nằm trong công tác chủ nhiệm lớp. "Xây dựng lớp học thân thiện" là tạo ra môi trường học tập thân thiện, an toàn, gần gũi với học sinh, làm cho học sinh cảm thấy "Mỗi ngày đến trường là một niềm vui". Xây dựng được "Lớp học thân thiện" thì sẽ có "Học sinh tích cực", hạn chế được tỉ lệ học sinh bỏ học, nâng cao chất lượng giáo dục cho học sinh và thông qua đây sẽ phát triển được các kỹ năng, năng lực, phẩm chất cơ bản cho các em. Công việc này được tôi tiến hành từng bước như sau: a. Trang trí lớp học xanh - sạch - đẹp: Lớp học thân thiện phải có cây xanh, phải luôn sạch sẽ, ngăn nắp và được trang trí đẹp, đảm bảo tính thẩm mĩ và tính giáo dục cao. Do vậy tôi hướng dẫn và cùng với học sinh thực hiện các công việc sau đây: - Yêu cầu học sinh sưu tầm các gáo dừa, vỏ chai, hướng dẫn các em thi đua nhau tạo ra sản phẩm. - Trồng cây xanh trong lớp bằng cách: cho cây trường sinh vào một cái bình có nước rồi treo trên cửa sổ. Cây trường sinh chỉ sống bằng nước và rất ưa rợp, lại không có lá úa, rụng nên rất sạch, chỉ cần đổ nước thường xuyên là cây sống. - Trang trí lớp đẹp, hài hòa, đảm bảo tính thẩm mĩ và tính giáo dục cao. Phần trang trí lớp, tôi giao trực tiếp cho từng nhóm: mỗi nhóm phải sưu tầm tranh ảnh liên quan đến các môn học và chọn 5 bài vẽ đẹp nhất để trưng bày. Yêu cầu các em sưu tầm những tranh ảnh, lịch cũ, các vỏ bánh kẹo, hộp sữa để làm những tranh ảnh, con vật gần gũi, yêu thích. Tranh , ảnh các em sưu tầm được dán vào giấy khổ lớn theo từng môn học (Lịch sử, Địa lí, Khoa học, Mĩ thuật...) và được bao bên ngoài bằng giấy bóng trong suốt. Sau đó đặt vào góc thân thiện của lớp học. Việc 9 làm này được thực hiện theo chủ đề hàng tháng. Với công việc này, các em thi đua nhau làm những sản phẩm đẹp để trưng bày. Đúng là “người người thi đua”. Qua đây hình thành cho học sinh các kỹ năng bằng những việc làm thiết thực. Ngoài ra, tôi cùng với Hội đồng tự quản thống nhất đề ra 10 yêu cầu cơ bản đối với học sinh của một lớp học thân thiện, học sinh tích cực. * 10 YÊU CẦU CƠ BẢN CỦA MỘT "LỚP HỌC THÂN THIỆN, HỌC SINH TÍCH CỰC" 1. Không có học sinh chán học, bỏ học và nghi học không có lí do. 2. Lớp học phải được trang trí đẹp, phù hợp, có tính thẩm mĩ và tính giáo dục cao. 3. Phải sử dụng có hiệu quả và bảo quản tốt các thiết bị, đồ dùng dạy học; sử dụng tiết kiệm điện, nước. 4. Lớp học phải sạch sẽ trong suốt buổi học, bàn ghế phải ngay ngắn, không có học sinh xả rác bừa bãi. 5. Có tập thể bạn học thân thiện: không nói tục, chửi thề; phải luôn hòa nhã với bạn bè và giúp đỡ nhau trong học tập. 6. Lớp học phải an toàn, không có nguy hiểm, không có tai nạn xảy ra. 7. Lớp học phải tích cực tham gia các hoạt động tập thể, rèn luyện kĩ năng sống, giữ gìn vệ sinh môi trường, cam kết không vi phạm luật giao thông. 8. Học sinh học đủ các môn theo quy định, chất lượng học tập ngày càng được nâng cao và vượt trội so với năm học trước. 9. Học sinh tích cực tham gia các hoạt động từ thiện như: thăm hỏi bạn khi đau ốm, động viên chia sẽ với những bạn có hoàn cảnh khó khăn, tặng sách cũ cho thư viện trường, tham gia các hoạt động do Đội tổ chức. 10. Lớp học là môi trường bình đẳng nam nữ, không phân biệt giàu nghèo, không có hiện tượng học sinh vi phạm các tệ nạn xã hội. 10 Mười nội dung trên được thiết kế vào một tấm bảng, trang trí đẹp và đặt vị trí thích hợp của lớp học để mọi người cùng thực hiện. Nhờ vậy, các em tự giác thực hiện, số lượng học sinh vi phạm nội quy của nhà trường, của lớp ngày càng giảm dần. - Số học sinh của lớp, tôi chia thành 5 nhóm, mỗi nhóm có một nhóm trưởng và thường xuyên thay đổi nhóm trưởng để tạo cho các em cơ hội thể hiện khả năng quản lý, chỉ đạo của mình. Ban vệ sinh có trách nhiệm phân công, theo dõi các nhóm làm trực nhật hàng ngày. Nhóm trưởng chịu trách nhiệm phân công, điều khiển các bạn trong nhóm. Tuần đầu tiên, tôi phải đi sớm để hướng dẫn cặn kẽ cho các em ( cách cầm chổi và đưa chổi sao cho nhanh, sạch nhưng không bụi; cách trải khăn bàn; cách lau bảng; cách sắp xếp bàn ghế;..). Hình thành thói quen để chổi, rác đúng nơi quy định, sau giờ ra chơi là phải đổ rác rồi cất sọt vào đúng vị trí. Sang tuần thứ hai, tôi mới giao cho Ban vệ sinh kiểm tra công việc trực nhật hàng ngày. Nhóm nào làm không tốt, Ban vệ sinh có quyền điều chỉnh thời gian trực của nhóm đó thêm một ngày, hai ngày,... Tuy không đến sớm vào các buổi học nhưng thỉnh thoảng tôi phải kiểm tra đột xuất để nắm bắt tình hình nhằm điều chỉnh kịp thời, hình thành tính tự giác, ý thức cho các em. Và trong mỗi tiết học, học sinh phải thể hiện tinh thần "tự quản" - tự theo dõi lẫn nhau, nhắc nhở nhau giữ sạch lớp trong suốt buổi học. - Đối với bồn hoa của lớp, mỗi nhóm sẽ chăm sóc một tuần. Quy định bồn hoa phải sạch cỏ, đất không khô trắng, không có cành gãy và lá khô. Công việc kiểm tra, nhắc nhở là của ban vệ sinh. Nhóm nào không làm tốt sẽ phải chăm sóc bồn hoa thêm một tuần nữa. b. Xây dựng mối quan hệ thầy - trò và bạn bè trong lớp: * Xây dựng mối quan hệ thầy - trò: Quan hệ cơ bản nhất của tôi và học trò là quan hệ hợp tác làm việc: thầy giao việc - trò làm; Thầy hướng dẫn - trò thực hiện. Khi làm việc, giao tiếp với học sinh, tôi tuân thủ các nguyên tắc: 11 - Giao việc, tôi chỉ nói một lần và chỉ nói khi lớp trật tự. Với cách làm này, tự nhiên thầy sẽ trở nên nói ít, học trò sẽ làm nhiều. Hành vi của giáo viên sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tâm lí cũng như sự hình thành tính cách của trẻ. Vì vậy, khi đến lớp tôi luôn chú ý đến cách đi đứng, nói năng, ăn mặc, cách cầm sách, chữ viết và thái độ,... để học sinh noi theo. - Những học sinh làm bài chưa đúng hoặc chưa hiểu bài, tôi tiếp sức kịp thời để giúp các em hiểu và cũng cố gắng tìm ra những điểm sáng để khen, động viên sự tiến bộ. Bởi tôi quan niệm rằng: với học sinh Tiểu học lời động viên khích lệ sẽ giúp các em tự tin hơn. - Khi có học sinh mắc sai lầm, thiếu sót, tôi luôn cố gắng kiềm chế và tìm hiểu cặn kẽ, thấu đáo nguyên nhân để có biện pháp xử lý phù hợp. Tuyệt đối không bao giờ có những lời nói, cử chỉ xúc phạm đến nhân cách học sinh vì ở tuổi này, lòng tự trọng của các em rất cao, chỉ một lời nói xúc phạm sẽ làm các em nhụt chí. Thậm chí có em sẽ lẫn tránh, căm ghét thầy cô và bỏ học . Qua nhiều năm làm công tác chủ nhiệm lớp, tôi thấu hiểu rằng học sinh cùng trang lứa nhưng có nhiều hoàn cảnh khác nhau. Gia đình của các em đâu phải lúc nào cũng đầm ấm, hạnh phúc; đâu phải em nào cũng may mắn được bố mẹ, ông bà động viên trong mỗi bước học tập. Và có biết bao nhiêu bố mẹ lo làm thuê, làm mướn kiếm sống hoặc vì ăn chơi, cờ bạc hay ốm đau bệnh hoạn... nên không chăm lo đến việc học của con cái, thậm chí các em còn bị mắng chửi, bị đánh đập... Những sống gió đó tác động rất lớn đến tâm lí trẻ thơ, cản trở việc học tập của các em. Nếu như giáo viên không biết được những nguyên nhân đó để chia sẻ, động viên, an ủi kịp thời thì rất đáng thương. Bởi vây, người giáo viên chủ nhiệm phải theo sát học sinh, biết thấu hiểu và chia sẻ. - Tôi luôn khích lệ và biểu dương các em kịp thời, cố tìm ra những ưu điểm nhỏ nhất để khen ngợi động viên các em. Nhưng trong khi khen, tôi cũng không quên chỉ ra những thiếu sót để các em khắc phục ngay và càng hoàn thiện hơn. 12 - Khi nói chuyện, khi giảng dạy, cũng như khi nghiêm khắc nhắc nhỡ những lỗi lầm của học sinh, tôi luôn thể hiện cho các em thấy tình cảm yêu thương của một người thầy đối với học trò. Lòng nhân ái, bao dung, đức vị tha của người thầy luôn có sức mạnh to lớn để giáo dục và cảm hóa học sinh. "Lớp học thân thiện" chỉ có được khi người thầy có tấm lòng nhân hậu, bao dung, hết lòng vì học sinh thân yêu của mình. Có một người thầy như vậy thì chắc chắn học sinh sẽ chăm ngoan, tích cực và ham học, thích đi học. * Xây dựng mối quan hệ bạn bè: Trong cuộc sống của mỗi con người, ngoài những người thân trong gia đình ra, ai cũng cần có bạn bè để chia sẻ, học sinh Tiểu học cũng vậy. Nếu các em có nhiều bạn bè thân thiết trong lớp thì các em sẽ hợp tác vui vẻ với nhau và sẽ giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Em học giỏi sẽ giúp những em học yếu; ngược lại, em học yếu cũng dễ dàng nhờ bạn giúp đỡ mình học tập mà không phải e ngại, xấu hổ (Học thầy không tày học bạn). Tuy vậy, thực tế cho thấy, một lớp học thường xuất hiện nhiều nhóm học trò, đặc biệt là những lớp cuối cấp. Các em chia bè phái, phân biệt giàu nghèo, hay nói xấu hoặc châm chọc nhau. Những em nữ thì hay dỗi, hay hờn giận. Còn các em nam thì hay đánh nhau, trả thù nhau. Mặc dầu các em chưa gây ra chuyện gì nghiêm trọng nhưng nó vẫn ảnh hưởng xấu đến tính cách và kết quả học tập. Là một giáo viên chủ nhiệm, tôi luôn quan tâm đến vấn đề này. Tôi thường xuyên nắm bắt những biểu hiện của học sinh để điều chỉnh kịp thời các hành vi sai trái, xây dựng được mối quan hệ bạn bè đoàn kết, gắn bó. Từ môi trường học tập thân thiện đó, chất lượng học tập của lớp chắc chắn sẽ được nâng cao. Để làm được điều đó thì trong mỗi tiết học, tôi thường xuyên chia nhóm ngẫu nhiên theo sở thích của từng học sinh để kích thích hứng thú học tập của các em. Tiết học này các em chung nhóm với bạn này, nhưng tiết sau, các em lại chung nhóm với bạn khác. Lúc đầu các em thấy khó chịu, có những biểu hiện tiêu cực (ngồi im không tham gia hoạt động, không chú ý, không chịu làm nhóm trưởng hoặc đùn đẩy nhau không chịu ghi kết quả thảo luận vào phiếu, dẫn đến không hoàn thành nhiệm vụ). Trước 13 tình trạng đó, bằng nghệ thủ pháp xử lý tình huống sư phạm khéo léo ( như tổ chức trò chơi để thi đua giữa các nhóm, nêu gương nhóm thực hiện tốt, nêu gương nhân tố tích cực trong các nhóm,..) . Về sau, việc hợp tác của học sinh trong lớp đã được bình thường hóa. Song song với việc làm trên, tôi khuyến khích học sinh tự viết ra những điều mà các em chưa đồng ý về việc làm, cách cư xử của Hội đồng tự quản hoặc của một bạn nào đó trong lớp chứ không nói xấu, không xa lánh bạn. Căn cứ vào những điều các em viết ra, nếu là những điều tốt thì tôi đọc cho cả lớp nghe rồi tuyên dương ngay trước lớp. Còn những điều các em phê bình thì tôi phải điều tra nắm rõ đúng hay sai. Sau đó mới góp ý riêng với những học sinh bị bạn phê bình, yêu cầu các em phải xin lỗi bạn và phải sửa chữa. Khi có chuyện xích mích giữa em này với em kia, tôi kịp thời can thiệp không để mâu thuẩn kéo dài gây ảnh hưởng xấu đến tình bạn. Tôi gặp gỡ trao đổi riêng với từng học sinh hoặc nhóm học sinh để biết rõ đầu đuôi. Sau đó phân tích rõ ai đúng, ai sai. Ai sai thì phải nhận lỗi và xin lỗi bạn. Sau đó giảng hòa và bắt tay nhau vui vẻ trở lại. c. Tổ chức các hoạt động tập thể và các trò chơi vui tươi lành mạnh: Thích sinh hoạt tập thể và tham gia các trò chơi bổ ích là nhu cầu, là sở thích của hầu hết các em học sinh Tiểu học. Vì vậy, khi hoạt động tập thể tôi thường tổ chức cho học sinh các trò chơi " Chơi mà chơi, học mà chơi". Thông qua đây, kiến thức và kĩ năng ở mỗi em sẽ được hình thành và rèn luyện một cách nhẹ nhàng, tự nhiên, không gây căng thẳng, gò bó. Ngoài ra, tổ chức sinh hoạt tập thể và vui chơi lành mạnh còn giúp các em phát triển và hoàn thiện nhân cách, bồi dưỡng năng khiếu và phát huy tính sáng tạo. Việc tổ chức các hoạt động tập thể còn là sợi dây gắn bó, kết nối tình thầy- trò, trò- trò. * Tổ chức sinh hoạt tập thể và vui chơi trong buổi học chính khóa: Giữa hai tiết học căng thẳng, tôi thường tổ chức cho các em múa hát tập thể, biểu diễn văn nghệ, múa hát dân ca, diễn hài,... 14 Căn cứ vào phiếu điều tra đầu năm, tôi nắm được khả năng của từng em nên tôi phân công vai diễn, múa hát hoặc giao việc phù hợp với từng em, khuyến khích động viên các em tự tin bộc lộ năng khiếu của mình. Nhờ vậy, các tiết học chính khóa trở nên sôi nổi, các em rất hào hứng tham gia. Thông qua các hoạt dộng vui chơi, các em được "làm", được "trải nghiệm" như trong cuộc sống thực. Điều đó, sẽ giúp các em lĩnh hội kiến thức và rèn luyện kĩ năng sống một cách nhẹ nhàng nhưng lại hiệu quả. * Tổ chức các hoạt động sinh hoạt tập thể và vui chơi thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp: - Tổ chức cho học sinh ôn luyện kiến thức bằng các trò chơi như: Rung chuông vàng; Hái hoa dân chủ; Thi tìm hiểu về an toàn giao thông... Nội dung thi được tôi soạn bằng chương trình PowerPoint nên gây được sự thích thú, hào hứng cho học sinh mỗi lần tham gia. - Tổ chức các buổi làm đồ dùng học tập và làm báo tường, vẽ tranh chào mừng các ngày lễ lớn. - Tổ chức cho học sinh xem phim tài liệu kĩ niệm các sự kiện lịch sử trọng đại của đất nước: kĩ niệm ngày thành lập Đảng, cách mạng tháng Tám, kĩ niệm ngay Quốc khánh, ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam. Những đoạn phim tài liệu này, tôi tìm kiếm trên mạng rồi kết nối với máy chiếu, chiếu lên cho học sinh xem. - Hướng dẫn các em làm bình hoa, cắt gấp hoa để trang trí góc học tập và làm một số đồ chơi đơn giản để trưng bày hoặc để tặng người thân, bạn bè. Dựa trên hướng dẫn ở báo Chăm học, tôi tập trung cả lớp và hướng dẫn các em làm việc theo nhóm. Nhờ thường xuyên tổ chức các hoạt động tập thể và các trò chơi cho cả lớp nên rất tự tin, rất năng động, sáng tạo. Điều quan trọng là tôi đã xây dựng được môi trường học tập thân thiện, học sinh tích cực. Sĩ số của lớp tôi đảm bảo, chất lượng học tập của học sinh ngày càng nâng cao. 15 4. Biện pháp 4 Phối kết hợp với phụ huynh. Để góp phần thành công trong công tác chủ nhiệm, điều kiện cần thiết không thể thiếu đó là việc phối hợp với phụ huynh học sinh. Vấn đề này có trong yêu cầu của thông tư Số 30/2014/TT- BGDĐT về Quy định đánh giá học sinh Tiểu học. Ngay từ đầu năm học, qua cuộc họp phụ huynh đầu năm, GVCN cần cởi mở trao đổi, bày tỏ những định hướng, kế hoạch của mình trong năm học, cùng nhau bàn bạc làm như thế nào để phụ huynh cùng hỗ trợ GVCN các hoạt động và cùng tham gia đánh giá học sinh. Tất cả đều được thảo luận, bàn bạc kỹ lưỡng và đi đến thống nhất: Giáo viên chủ nhiệm trực tiếp gặp và trao đổi với phụ huynh qua 4 đợt chính trong năm học, đó là giữa kỳ I, cuối kỳ I, giữa kỳ II và cuối kỳ II. Mặt khác, qua phiếu điều tra đầu năm, giáo viên nắm số diện thoại, địa chỉ của từng phụ huynh học sinh để thường xuyên liên hệ, trao đổi với phụ huynh, cùng phối hợp giáo dục, động viên giúp đỡ kịp thời từng học sinh, nhất là đối với những học sinh cá biệt để nâng cao chất lượng học tập, rèn luyện phát triển trí tuệ, năng lực. Việc trao đổi với phụ huynh bằng nhiều hình thức như: có thể gặp trực tiếp hoặc trao đổi qua điện thoại mỗi khi có sự việc cần trao đổi, đôi khi chỉ là những thăm hỏi việc học tập sinh hoạt của học sinh ở nhà để tìm nguyên nhân học sút hay cùng nhau phối hợp để giúp học sinh tiến bộ. Thông qua các lần họp phụ huynh tôi lại có cơ hội được bày tỏ cách làm việc của mình trên lớp, thông báo tình hình cụ thể của từng em về mọi mặt. Đồng thời tôi cũng lắng nghe để hiểu những tâm tư, nguyện vọng của họ cùng nhau bàn bạc thống nhất cách giáo dục con em mình cho phù hợp. Tổ chức thăm hỏi, động viên gia đình học sinh có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn và kiến nghị lên nhà trường giúp đỡ. Bên cạnh đó, Trong buổi họp phụ huynh đầu năm, tôi yêu cầu phụ huynh cùng kí các cam kết để phụ huynh và giáo viên chủ nhiệm cùng nhau phối hợp nhắc nhỡ học sinh thực hiện tốt như: (Cam kết bảo đảm an toàn tính mạng học sinh trong 16 mùa mưa bão; Cam kết không đốt pháo nổ; Cam kết thực hiện an toàn giao thông; Cam kết không vi phạm các tệ nạn xã hội,..) 5. Biện pháp 5: Nêu gương, khen thưởng Đây là một việc làm không thể thiếu đối với học sinh Tiểu học. Do tâm lý của học sinh Tiểu học rất thích được khen, được động viên. Vì vậy, GVCN cần thường xuyên nêu gương và biểu dương các thành tích đạt được của các em. Việc khen phải linh động và có nhiều cách: Có thể khen toàn diện, khen các mặt hoặc có thể một hành động đẹp, một lời nói hay hoặc một việc làm tốt, ... Hình thức khen thưởng có thể bằng vật chất hoặc tinh thần. Đôi khi chỉ là một tràng pháo tay, cũng có thể là những hiện vật có giá trị hoặc tiền mặt. Chẳng hạn, với lớp tôi, đầu năm tôi đã bàn với phụ huynh học sinh xây dựng quỹ khen thưởng. Tuy số tiền không nhiều nhưng lớp cùng với phụ huynh tạo những món quà có ý nghĩa để khích lệ, động viên các em trong từng bước đi. Đơn cử, tôi làm một tấm bìa trang trí đẹp , trên tấm bìa đó có ghi tên 20 học sinh của lớp. Hàng ngày, em nào được thầy cô giáo khen, ban phụ trách học tập gắn cho em đó một bông hoa màu đỏ. Cuối tuần, học sinh nào được nhiều bông hoa nhất được tặng một cây bút. Cứ một đợt thi đua (Tương ứng với đợt thi đua Liên Đội phát động), học sinh có tổng số bông hoa nhiều nhất ngoài việc được cắm cờ, ghi tên trong bảng thi đua của lớp còn được nhận thưởng vở hay những tập truyện tranh. Những học sinh tích cực tham gia các phong trào hoạt động của lớp, có ý thức trách nhiệm, thật thà, tích cực trong lao động và học tập..... đều được tuyên dương trước lớp và được nhận thưởng. Cuối đợt hoặc cuối kỳ, tôi đều tổ chức cho các em bình bầu khen thưởng. Việc làm này được tổ chức nghiêm túc, công bằng, khách quan để có tính giáo dục cho các em. 17 IV. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC: Với những biện pháp nêu trên, kết thúc năm học 2014 -2015, tôi thật sự vui mừng vì sự đầu tư của mình đã đạt được kết quả tốt. Đa số học sinh của lớp tôi chủ nhiệm có ý thức kỉ luật cao, thi đua học tập rất sôi nổi ngay trong từng giờ học. Các em mạnh dạn trình bày ý kiến và mong muốn của mình trước tập thể. Các thành viên trong Hội đồng tự quản thực sự năng động hơn.Luôn sẵn sàng tham gia các phong trào của lớp của trường; Có tinh thần đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau trong học tập; Ý thức chấp hành nội quy trường lớp tốt. Kết quả cụ thể: 1. Số lượng: Duy trì sĩ số : 20/ 20 - tỷ lệ 100% 2. Các môn học và hoạt động giáo dục: Đánh giá định kì Tiếng Việt Toán Khoa học Lịch sử + Địa lí Ngoại ngữ Tin học Điểm 10 - 9 T. số TL % 11 55.0 10 50.0 10 50.0 9 45.0 9 45.0 8 40.0 Đánh giá thường xuyên Tiếng Việt Toán Khoa học Lịch sử + Địa lí Đạo đức lối sống Âm nhạc tMĩ thuật Thủ công/ Kĩ thuật Thể dục Tiếng Anh Điểm 8 - 7 T. số TL % 6 30.0 5 25.0 8 40.0 4 20.0 3 15.0 7 35.0 Hoàn thành T. số TL % 20 100 20 100 20 100 20 100 20 100 20 100 20 100 20 100 20 100 20 100 Điểm 6 - 5 T. số TL % 3 15.0 5 25.0 2 10.0 7 35.0 8 40.0 5 25.0 Điểm dưới 5 T. số TL % 0 0 0 0 0 0 Chưa hoàn thành T. số TL % 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 18 Tin học 3. Các năng lực: 20 100 0 Đạt: 20 em - Tỷ lệ 100 % 4. Các phẩm chất: Đạt: 20 em - Tỷ lệ: 100 % 5. Tổng hợp đánh giá: Tổng số học sinh 20 Chuẩn KTKN các môn Các năng lực học Hoàn Chưa hoàn Các phẩm chất Đạt Chưa đạt Đạt Chưa đạt thành thành T.số TL% T.số TL% T.số TL% T.số TL% T.số TL% T.số TL% 20 100 / / 20 100 / / 20 100 / / - Lên lớp thẳng: 20 em, tỉ lệ: 100% - Học sinh đạt các thành tích được khen thưởng: 15 em, tỉ lệ 75%. 6. Thành tích các hội thi: - Thi văn nghệ vào ngày Khai giảng: Đạt giải nhất. - Thi văn nghệ chào mừng ‘Tết Trung thu”: giải nhì - Giải A thi mâm cỗ Trung thu - Xếp loại A "Góc thân thiện", "Công trình măng non" chào mừng 20/11. - Hội thi “Chúng em kể chuyện Bác Hồ”: 1 HS tham gia và đạt giải nhất (Nguyễn Võ Minh Hùng) - Hoàn thành sớm và tham gia 100% các hoạt động như: vẽ tranh, viết thư UPU, ủng hộ học sinh vùng khó khăn. - Tổng kết các đợt thi đua theo chủ điểm của Liên Đội: Lớp đều đạt giải nhất. - Các cuộc thi cấp huyện:+ Giải ba môn Bơi lội: Lê Thị Như Quỳnh C. KẾT LUẬN I. Ý NGHĨA GVCN ngoài việc giảng dạy còn là cầu nối giữa nhà trường- học sinh - phụ huynh học sinh- giáo viên bộ môn và còn là người cha, người mẹ thứ hai của các 19 em. Người chủ nhiệm lớp đòi hỏi phải có Tâm và Tài. “Tâm” là xem các em như con như cháu, không ngại tốn thời gian, công sức cho lớp mình phụ trách. “Tài” là tùy đặc điểm tình hình lớp mà có biện pháp phù hợp để quản lí, giáo dục. Công tác chủ nhiệm lớp quả thật nặng nề và phức tạp. Người giáo viên phải vừa như người mẹ dịu dàng, người thầy nghiêm khắc, người bạn gần gũi, người trọng tài phân minh. Thành công của giáo viên là làm cho học sinh tôn trọng, kính yêu, tin tưởng, là xây dựng một tập thể lớp đoàn kết, gắn bó. Muốn đạt được điều đó, GVCN phải đảm bào các nguyên tắc sau đây: 1. Tìm hiểu để biết được một cách toàn diện, sâu sắc về từng học sinh. Hiểu rõ hoàn cảnh gia đình, đặc điểm tâm lí, tính cách, sở thích, thói quen... của từng học sinh để có biện pháp giáo dục phù hợp. 2. Chú trọng xây dựng và bồi dưỡng Ban Cán sự lớp thường xuyên để các em trở thành những người "Lãnh đạo nhỏ". 3. Luôn giữ được sự bình tĩnh trước lỗi lầm của học sinh, tìm hiểu cặn kẽ, thấu đáo nguyên nhân của mỗi tình huống xảy ra để có cách xử lí đứng đắn, hợp tình, hợp lí, tránh trách nhầm, trách oan học sinh làm các em hoang mang, thiếu niềm tin vào người thầy. 4. Luôn biết khích lệ, biểu dương các em kịp thời. Hãy khen ngợi những ưu điểm, sở trường của các em để các em thấy giá trị của mình được nâng cao, có niềm tin và hứng thú học tập hơn. 5. Luôn biết cảm thông, chia sẻ. Hãy nhớ rằng: Lòng nhân ái, bao dung, đức vị tha của người thầy luôn có một sức mạnh to lớn để giáo dục và cảm hóa học sinh. 6. Duy trì và sáng tạo trong công tác xây dựng "Lớp học thân thiện, học sinh tích cực” để mối học sinh cảm thấy "Mỗi ngày đến trường là một niềm vui". 7. Phối hợp chặt chẽ với phụ huynh học sinh để làm tốt công tác giáo dục. Qua nhiều năm đảm nhiệm công tác chủ nhiệm lớp tôi nhận thấy: Nếu vào đầu năm học, giáo viên đầu tư thời gian đúng mức cho công tác này thì chắc chắn sẽ hình thành một lớp học có nề nếp tốt, các hoạt động ắt sẽ đạt cao. Từ đó, giáo viên có nhiều thời gian tập trung cho việc nâng cao chất lượng dạy học, học sinh có 20