Tài liệu Skkn một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường ptdt nội trú thcs krông ana

Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana BẢNG TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Từ viết đầy đủ PTDT Phổ thông dân tộc THCS Trung học cơ sở SKKN Sáng kiến kinh nghiệm BGH Ban giám hiệu TĐN Tập đọc nhạc HS Học sinh ĐDDH Đồ dùng dạy học 1 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana MỤC LỤC Mục I 1 2 3 4 5 II 1 2 3 III 1 2 TÊN ĐỀ MỤC Phần thứ nhất: Mở đầu Lý do chọn đề tài Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài Đối tượng nghiên cứu Phạm vi giới hạn của đề tài Phương pháp nghiên cứu Phần thứ hai: Giải quyết vấn dề Cơ sở lý luận Thực trạng vấn đề nghiên cứu Nội dung và hình thức của giải pháp Phần thứ ba: Kết luận, kiến nghị Kết luận Kiến nghị TRANG 3 3 5 5 5 6 6 6 8 9 22 22 22 I. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài “Người tràn ngập âm nhạc trong lòng mới có thể tràn ngập lòng yêu mến đối với những thứ đẹp đẽ nhất. ( Plato người Hy Lạp)” 2 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana Đây là một câu nói tôi rất thích bởi lẽ nó nói lên được tầm quan trọng của âm nhạc đối với tâm hồn của con người.Và Âm nhạc là nghệ thuật của âm thanh, nó thuộc loại văn hóa phi vật thể, có tác động mạnh mẽ đến tình cảm, cảm xúc cuả con người. Dạy âm nhạc trong trường phổ thông không nhằm đào tạo nghề mà thông qua phương tiện âm nhạc để tác động vào thế giới tinh thần của các em, có tác dụng cân bằng, hài hòa các hoạt động giáo dục trong nhà trường, góp phần cùng với môn học khác thực hiện mục tiêu của nhà trường phổ thông. Với học sinh Trung học sơ sở môn âm nhạc là một trong những phương tiện hiệu quả nhất để thực hiện nhiệm vụ giáo dục đạo đức, thẩm mĩ cho học sinh nhằm giáo dục toàn diện theo mục tiêu đào tạo, tạo cơ sở hình thành nhân cách con người mới. Theo điều 2 chương I của luật giáo dục số 38/2005/QH11 mục tiêu giáo dục là: “Đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.” Từ đó đã góp phần thúc đẩy ngành giáo dục và đào tạo phải thay đổi, phát triển để đáp ứng nhu cầu đặt ra. Muốn cho học sinh, nhất là học sinh bậc Trung học cơ sở có tính tích cực, tự giác, say mê với môn học, đòi hỏi giáo viên phải có một số phương pháp dạy học nhằm tạo sự hứng khởi, lôi cuốn các em vào tiết học. Để hướng tới và đạt được mục đích cuối cùng của mục tiêu và nhiệm vụ của môn Âm nhạc ở trường THCS là tạo nên một “Trình độ văn hoá Âm nhạc nhất định” bao gồm sự hiểu biết, năng lực thực hành tối thiểu và năng lực cảm thụ Âm nhạc của học sinh. Do đó, đòi hỏi người giáo viên trực tiếp đứng lớp phải có sự đầu tư thời gian thích đáng để tìm tòi, nghiên cứu nhằm tìm ra phương pháp tối ưu trong quá trình tổ chức hoạt động học tập cho các em. Ở tiểu học âm nhạc là một phần của môn nghệ thuật (gồm cả mĩ thuật và thủ công), các em không chỉ học hát là chủ yếu, ngoài ra các em còn bước đầu 3 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana làm quen với một số kí hiệu âm nhạc như: tên nốt nhạc, hình nốt nhạc, khuông nhạc, khóa Son, những kiến thức đó rất quan trọng trong việc hỗ trợ cho các em học tập đọc nhạc xuyên suốt chương trình âm nhạc THCS sau này. Tuy nhiên, trên thực tế giảng dạy âm nhạc ở trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana, các em từ tiểu học mới lên lớp 6 nhưng hầu như không còn nhớ về các kiến thức đã được học, hầu hết học sinh không thuộc tên các nốt nhạc trên khuông, các em thường viết tên nốt nhạc ở dưới khuông nhạc và nhìn vào đó để đọc nhạc. Một số em còn chưa biết vẽ khóa nhạc và vẽ sai khuông nhạc. Sách giáo khoa của các em đếu ghi tên nốt nhạc phía dưới khuông nhạc Từ thực tế đó, để giúp học sinh thuộc tên nốt nhạc và đọc tốt tên nốt, tôi chọn đề tài “Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana” như là một sáng kiến kinh nghiệm của mình để giúp các em nắm bắt tốt, tiếp thu nhanh kiến thức bài học, đồng thời giúp học sinh cảm thấy ghi nhớ tên nốt nhạc là đơn giản và dễ dàng, phát huy được tính tích cực của bản thân, hứng thú hơn trong mỗi tiết học. 2. Mục tiêu nhiệm vụ của đề tài a. Mục tiêu: Hiện nay, môn âm nhạc đã được đưa vào chương trình chính khóa. Bằng ngôn ngữ và đặc thù riêng, âm nhạc không chỉ mang lại những xúc động, niềm vui sướng trong cuộc sống tinh thần mà còn giúp các em học sinh mở rộng tầm 4 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana hiểu biết về thế giới xung quanh. Thông qua âm nhạc giúp các em có thêm nghị lực vươn tới những ước mơ tươi đẹp, biết ghét bỏ và loại trừ những thói hư, tật xấu, biết yêu cuộc sống và yêu lao động, yêu trường lớp, yêu thầy cô, có tình thân ái với bạn bè, tạo được hứng thú học tập nhằm nâng cao chất lượng bộ môn âm nhạc. b. Nhiệm vụ: nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 6 ghi nhớ và đọc tốt tên nốt nhạc trong môn âm nhạc ở trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana. Làm thế nào để tiết dạy và học tập đọc nhạc đạt hiệu quả cao, giúp học sinh hiểu bài tốt và mang lại hứng thú học tập cho học sinh? Làm sao để việc dạy nốt nhạc trên khuông nhạc bàn tay thật sự phổ biến, gắn liền vào mỗi tiết dạy, bài dạy có liên quan đến nốt nhạc của bộ môn âm nhạc 6. 3. Đối tượng nghiên cứu: Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana 4. Giới hạn của đề tài: Phạm vi nghiên cứu là học sinh khối 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana. Học sinh khối 6 là đối tượng tiếp thu, lĩnh hội thông qua hoạt động dạy học bằng giáo án điện tử. Đề tài được nghiên cứu từ tháng 01/2013 đến tháng 19/2016 được chia làm 3 giai đoạn: Giai đoạn 1: Từ tháng 01/2013 đến tháng 1/2014 chọn đề tài. Giai đoạn 2: Từ tháng 08/2014 đến 01/2015 đi sâu vào nghiên cứu đề tài. Giai đoạn 3: Từ tháng 02/2015 đến tháng 9/2016 đưa đề tài vào thực tế và hoàn thành sáng kiến. * Trang thiết bị sử dụng: Đàn oorgan; Giáo án Âm nhạc về Dân ca; Tranh ảnh minh họa; Thanh phách. 5. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lý luận . a. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận 5 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana - Phương pháp nghiên cứu tài liệu, đọc sách, tìm hiếu tổng hợp trên các thông tin đại chúng. Tham khảo qua báo chí băng đĩa, các chương trình truyền hình dân ca. - Đúc rút kinh nghiệm của bản thân trong quá trình công tác. b. Phương pháp thực nghiệm sư phạm. - Sử dụng phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động trong quá trình học phân môn Tập đọc nhạc: c. Phương pháp quan sát. d. Phương pháp tổng kết, rút kinh nghiệm: - Sử dụng phương pháp thống kê toán học bằng phiếu điều tra và tổng hợp kết quả đối chiếu số liệu II. PHẦN NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận: - Căn cứ vào nhiệm vụ, yêu cầu bộ môn. - Căn cứ vào nội dung chương trình sách giáo khoa. - Căn cứ vào chương trình của Bộ giáo dục và đào tạo. - Xuất phát từ thực tế hiện nay là đang đổi mới phương pháp dạy học, học sinh tự chủ động chiếm lĩnh kiến thức, giáo viên là người hướng dẫn điều khiển việc tạo hứng thú học tập cho các em có vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả chất lượng dạy học. Trong âm nhạc, nốt nhạc có 2 ý nghĩa chính: + Nó là một kí hiệu dùng kí hiệu nhạc để biểu thị thời gian tương đối về độ cao (âm nhạc) của âm thanh. + Một âm thanh cao độ của chính nó. Để ghi lại một bản nhạc một cách chính xác, người ta dùng sử dụng các kí hiệu âm nhạc như khuông nhạc, khóa nhạc... và nốt nhạc. Nốt nhạc giúp nhận biết được cao độ và trường độ của âm thanh. Nốt nhạc là thành phần cơ bản của âm nhạc phương Tây: phân tích âm nhạc của hiện tượng âm nhạc để tiện trình bày, hiểu rõ, và phân tích âm nhạc. 6 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana Để ghi lại độ cao thấp của âm thanh người ta dùng 7 âm, thứ tự từ thấp đến cao là: Đồ (C), Rê (D), Mi (E), Fa (F), Son (G), La (A), Si (B). Nốt thứ 8, hay quãng tám, có tên giống hệt như nốt thứ nhất, nhưng gấp đôi tần số so với nốt thứ nhất. Để phân biệt, người ta thường ghép chữ cái Latin kí hiệu nốt và số thứ tự. VD: Xuất phát từ thực trạng giảng dạy âm nhạc cho học sinh. Vấn đề học và kết quả học tập của các em là hết sức quan trọng, điều đó không chỉ phụ thuộc vào chương trình giảng dạy phù hợp mà còn phụ thuộc vào phương pháp truyền thụ của người thầy. Hơn nữa còn phụ thuộc vào ý thức học tập của các em cùng với sự quan tâm chăm sóc, tạo điều kiện của gia đình và toàn thể xã hội. Bản thân tôi là giáo viên được phân công giảng dạy bộ môn âm nhạc, tôi nhận thấy đại đa số các em rất thích ca hát nhưng lại ngại tập đọc nhạc vì lí do không thuộc tên nốt nhạc. Qua thực tế giảng dạy từ những năm trước đây. Tôi nhận thấy rằng trước một bài tập đọc nhạc, ghi chép nhạc, để các em hiểu, nắm được và thực hiện tốt yêu cầu của bài người giáo viên cần có một phương pháp truyền đạt, hướng dẫn thật tốt , đơn giản nhưng lại hiệu quả nhất, để giúp các em nắm bắt, tiếp thu nhanh nhất kiến thức bài học, tạo cho tiết học trở nên sinh động và thú vị hơn. Đây là một môn học mang tính nghệ thuật cao, học sinh học theo phương châm “ học vui – vui học”. Do đó, việc dạy nốt nhạc trên khuông nhạc bàn tay trái được áp dụng như một trò chơi vào phân môn tập đọc nhạc là rất cần thiết đối với học sinh trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana, lĩnh hội tốt kiến thức sẽ mang đến cho các em lòng say mê, hứng thú trong học tập. 2. Thực trạng a. Thuận lợi 7 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana Được sự quan tâm của các cáp lãnh đạo, BGH nhà trường, trường đã trang bị được nhiều trang thiết bị phục vụ cho việc dạy học như: máy tính, máy chiếu, kết nối internet, tranh ảnh, bảng phụ. Ngoài ra trang thiết bị phục vụ cho môn âm nhạc còn có đàn organ, máy nghe nhạc… Giáo viên được dạy đúng chuyên môn nghiệp vụ của mình đã được đào tạo. Giáo viên quan tâm tới học sinh, tận tâm với nghề, có sáng tạo trong việc đổi mới phương pháp dạy học. Hầu hết các em rất yêu thích môn Âm nhạc. Khả năng cảm thụ âm nhạc khá tốt. Bắt nhạc và thực hiện được các bài hát và tập đọc nhạc với đàn ( đĩa) tương đối tốt. b. Khó khăn Đa phần các em là con em các dân tộc trên đianj bàn huyện và hầu hết là con em nông thôn, điều kiện chưa được đầy đủ, việc học thêm các môn văn hoá khác đôi khi còn chưa đủ điều kiện thì làm gì nói đến chuyện học thêm các môn năng khiếu khác như âm nhạc – mỹ thuật… HS bị chi phối, ảnh hưởng về các môn chính, lo cho thi, lo đánh giá, phần nào sao nhãng việc học môn âm nhạc. Phụ huynh học sinh chỉ quan tâm đến các môn học chính như Văn, Toán, ... mà chưa quan tâm đến bộ môn Âm nhạc. Một số học sinh chưa nắm chắc vị trí nốt nhạc, hình nốt tên nốt nhạc trên khuông, chưa thể hiện được cao độ trường độ bài tập đọc nhạc theo yêu cầu và ghép lời ca chưa đồng đều. Việc nhận biết các nốt nhạc trên khuông để thực hành tập đọc nhạc của các em còn chậm, không đồng đều, do đó một số em có tâm lí chán nản và lười học, không có sự cố gắng. Học sinh còn nhút nhát, chưa mạnh dạn trước tập thể. Một số học sinh còn có tâm lí coi đây là môn phụ nên không có sự đầu tư học bài ở nhà, mà tập đọc nhạc lại cần có nhiều thời gian luyện đọc ở nhà 8 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana Sách đọc thêm và các tài liệu tham khảo khác rất hiếm. Giáo viên phải tự tìm tài liệu, sưu tầm đồ dùng dạy học để phục vụ cho việc dạy và học. Để cung cấp kiến thức khoa học, giáo dục tư tưởng và rèn luyện kỹ năng cho học sinh, giáo viên cần phải làm cho học sinh đam mê và hứng thú học tập, làm cho quá trình học tập của các em trở nên tự giác, tạo niềm vui trong sáng và bổ ích. Bản thân nghệ thuật âm nhạc nói chung và môn nhạc ở trường THCS nói riêng là nguồn cảm hứng, là sự kích thích, sự say mê học tập của học sinh nhưng không phải dạy như thế nào cũng gây được hứng thú cho học sinh vì theo từng khối lớp, từng lứa tuổi và đặc biệt là đối với học sinh dân tộc thiểu số. 2.Nội dung và hình thức Giải pháp. a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp: - Để góp một phần nhỏ vào việc nâng cao chất lượng giảng dạy phân môn Tập đọc nhạc. Giải quyết tình trạng học sinh xem nhẹ môn học, học đối phó. Tôi luôn đặt ra cho mình một mục tiêu hàng đầu là làm thế nào để học sinh thay đổi nhận thức về môn học và thấy rằng môn âm nhạc có cái hay của riêng nó, vẫn còn nhiều điều thú vị cần khám phá. - Để thực hiện mục tiêu tôi luôn chú trọng đến giải pháp mà tôi cho rằng đây là giải pháp căn bản để hướng tới nâng cao chất lượng dạy học, đó là việc tố chức các hoạt động gây hứng thú học tập cho học sinh. Nhưng làm thế nào để hoạt động này có hiệu quả, học sinh thực sự hứng thú, say mê trong học tập thì người giáo viên phải hiểu đúng quy trình tổ chức hoạt động dạy học phân môn TĐN, có như vậy mới gây được sự hứng thú, say mê cho học sinh. - Để có một tiết học nhạc hiệu quả, gây hứng thú cho học sinh trước tiên người giáo viên phải xây dựng nề nếp học tập ngay từ bài học đầu tiên, cụ thể như xác định thái độ, ý thức học tập đối với môn Âm nhạc. Chính vì vậy, giáo viên phải nắm vững các phương pháp và các bước trong giảng dạy để truyền thụ lại cho các em các kiến thức của bài học cũng như phát triển các kỹ năng đã có của các em một cách tốt nhất. - Với lí do, thực trạng và mục tiêu đã nêu tôi mạnh dạn đưa ra một số giải pháp và biện pháp sau: 9 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana b. Nội dung và cách thức thực hiện: Bước 1: Hướng dẫn học sinh nắm rõ lý thuyết nhạc lí - Nhạc lý là nội dung tương đối khó dạy, vì học sinh không được học thường xuyên, thời gian dạy ít và các em ít có điều kiện vận dụng. Bên cạnh đó, một số kiến thức còn xa lạ, khó tiếp thu với nhiều em nên chúng ta phải có giải pháp như sau: - Khi dạy nhạc lý, giáo viên cần dạy chính xác, đầy đủ về kiến thức, ngắn gọn và dễ hiểu, cần tạo điều kiện cho học sinh được quan sát, lắng nghe, trả lời, nhận xét, so sánh, được thực hành bằng những bài hát, bài tập đọc nhạc cụ thể. - Khi dạy giáo viên cần cho học sinh ghi nhớ tên, đặc điểm, tính chất, tác dụng của kiến thức nhạc lý. Trong quá trình dạy giáo viên nên vừa thuyết trình vừa gợi mở, để giúp học sinh vừa nghe và vừa tư duy bài học một cách tự nhiên, bằng cách giới thiệu hoặc liên hệ những điều học sinh đã biết để giới thiệu kiến thức mới. Trong khi dạy giáo viên cần tránh những lỗi sau: - Dạy sai về kiến thức, giáo viên phân tích, giải thích không đúng về bản chất kiến thức. - Dạy lý thuyết suông, giáo viên chỉ nói, không cho học sinh nghe âm thanh, được quan sát hay làm bài tập. - Không nên phân tích sâu, mở rộng kiến thức về nhạc lý, làm nội dung trở nên rườm rà. - Yêu cầu học sinh làm bài tập không đúng với năng lực. Ví dụ: - Trong tiết 3- âm nhạc 6, ở phần nội dung nhạc lí có học về “ Những thuộc tính của âm thanh – các kí hiệu âm nhạc” giáo viên không nên chỉ sử dụng cách dạy định nghĩa suông, không phát huy đồ dùng dạy học như bảng phụ, hình ảnh minh họa, đàn,... hay không đưa ra các ví dụ sinh động để học sinh nhận biết và rút ra kết luận. Những tiết dạy như vậy thường kém hiệu quả, không phát huy được sự hiểu biết của học sinh trong mỗi tiết dạy. + Dạy về những thuộc tính âm thanh giáo viên nên đưa ra 2 ví dụ về 2 âm thanh: một tiếng không có độ cao thấp rõ rệt ( một vật rơi xuống đất) và một có 10 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana độ trầm bổng rất rõ ( giai điệu một bản nhạc quen thuộc) => Học sinh dễ dàng nhận biết rõ sự khác biệt và rút ra kết luận về cao độ, trường độ + Dạy về các kí hiệu âm nhạc giáo viên nên phát huy đồ dùng dạy học như bảng phụ có hình ảnh minh họa như: => Giảng giải kèm hình ảnh trực quan và đàn minh họa cho ví dụ như vậy học sinh mới dễ dàng tiếp thu kiến thức và ghi nhớ bài học tốt hơn. Bước 2: Xây dựng phương pháp ghi chép nhạc Ghi chép lại các bài nhạc đã học giúp các em nắm chắc vị trí các nốt trên khuông cũng như nhớ các hình nốt, kí hiệu đã học. Nếu như tập đọc nhạc mang tính chất trừu tượng thì chép nhạc mang tính cụ thể hơn, hiện thực hơn. Do vậy, việc hướng dẫn các em ghi chép sẽ đơn giản và dễ thực hiện hơn. Tuy nhiên, đơn giản không có nghĩa là không quan trọng, ngược lại tập ghi chép nhạc là sự đút kết giữa hai phân môn học hát và tập đọc nhạc để khác sâu kiến thức. Do đó đòi hỏi phải có sự chính xác tuyệt đối từng vị trí nốt trên khuông nhạc, quan trọng hơn nữa là qua chép nhạc các em phải nhớ được tên nốt nhạc là gì? Nằm ở vị trí nào? Cách viết các hình nốt ra sao? Các hình nốt đó có ý nghĩa gì và phải thực hiện thế nào? Việc ghi chép nhạc còn giúp các em ghi nhớ các kí hiệu khác về âm nhạc như: dấu luyến, dấu láy, dấu lặng, dấu quay lại, khung thay đổi,… 11 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana Rèn luyện cho các em thoi quen tập chép các bài TĐN vào vở bài tập Việc ghi chép nhạc là công việc đòi hỏi phải hướng dẫn các em thực hiện một cách thường xuyên. Tuy nhiên không nhất thiết lúc nào cũng phải thực hiện ngay tại lớp vì như thế sẽ mất rất nhiều thời gian. Ở lớp chỉ hướng dẫn các em cách thực hiện việc ghi chép, nhận ra cách trình bày như thế nào cho đúng, đẹp, còn việc ghi chép lại bài nên cho các em thực hiện ở nhà. Bước 3: Treo bảng phụ bài tập đọc nhạc trong mỗi tiết dạy để học sinh luôn luôn được tiếp xúc với khuông nhạc bàn tay nhằm mục đích xác định tên nốt nhạc Vai trò của tập đọc nhạc là rất quan trọng, phản ánh khả năng tiếp thu kiến thức âm nhạc của học sinh vừa rèn luyện tai nghe, giọng hát, vừa nâng cao cảm thụ âm nhạc cho học sinh. Thông thường khi học đến TĐN hầu như các em ghi tên nốt trực tiếp vào sách giáo khoa, chính vì thế ở các tiết học sau các em không phát huy được khả năng tìm tòi của mình, không tự nghiên cứu để tìm ra tên nốt nhạc mà chỉ dựa trên các nốt đã ghi sẵn để học thuộc lòng nên việc treo bảng phụ bài tập đọc nhạc là rất cần thiết. 12 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana Trình chiếu các bài TĐN để các em tập trung chú ý vào vị trí và tên nốt trên khuông nhạc Ngày nay, với sự phát triển mạnh mẽ của nghệ thuật, của nhiều lĩnh vực khác trong xã hội, nhu cầu học tập của con người nâng dần số lượng và chất lượng, do đó người giáo viên cần phải cải tiến phương pháp dạy học “Lấy học sinh làm trung tâm”, kích thích sự say mê, phát triển tư duy của học sinh, hình thành thói quen tự giác học tập để đạt kết quả cao nhất. Thế thì để đạt được yêu cầu đó, việc đổi mới phương pháp dạy và học như thế nào? Thực hiện ra sao? Đó là vấn đề cần quan tâm trong các giờ lên lớp. Việc phát huy đồ dùng dạy học sẽ giúp cho chúng ta khắc phục được lối “dạy chay”, không gây hứng thú trong học sinh, không phát huy hết vai trò của các em trong việc tự giành lấy kiến thức mới. Qua phương pháp dạy học tích cực sẽ dần dần giúp giáo viên tự hoàn thiện mình về trình độ chuyên môn, một yếu tố không thể thiếu của thầy cô giáo. Bước 4: Vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học Phương pháp dạy học tích cực hướng tới việc tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh, nghĩa là hướng vào phát huy tính tích cực, chủ động của người học chứ không chỉ hướng vào việc phát huy tích cực của người dạy. Muốn đổi mới cách học, phải đổi mới cách dạy. Cách dạy quyết định cách học: giáo viên dạy học tích cực thì học sinh sẽ học tập tích cực và ngược lại. Do vậy, giáo viên cần phải bồi dưỡng, tiếp thu và tiến hành thường xuyên, liên tục các phương pháp dạy học tích cực để đáp ứng nhu cầu đổi mới mà tình hình giáo dục hiện tại đặt ra. 13 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana Tuy nhiên mỗi phương pháp dạy học đều có mặt tích cực và hạn chế riêng, phù hợp với từng loại bài và đòi hỏi những điều kiện thực hiện riêng. Vì vậy, giáo viên không nên phủ định hoặc lạm dụng phương pháp nào. Điều quan trọng là căn cứ vào nội dung, tính chất của từng bài, căn cứ vào trình độ nhận thức của học sinh và năng lực, sở trường của giáo viên, căn cứ vào điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của lớp, của trường mà lựa chọn và sử dụng phối hợp các phương pháp dạy học một cách hợp lý. Như vậy, với những biện pháp đã vận dụng vào từng thời điểm, mục đích, nội dung khác nhau thật sự phát huy tác dụng, giờ dạy học thực sự là giờ “vừa học, vừa chơi”, kết hợp được giữa “học và hành”, hấp dẫn học sinh và gây sự chú ý học hơn nhiều. Bước 5: Thường xuyên củng cố kiến thức và phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh trong từng giờ học âm nhạc. Như chúng ta đã biết, xuất phát từ tâm lý lứa tuổi học sinh THCS là lứa tuổi nhạy cảm, hiếu động. Nếu giáo viên gây được hứng thú trong bài dạy sẽ tạo cho học sinh sự phấn chấn, hào hứng để tiếp thu bài học một cách có hiệu quả. Thực tế cho thấy, nếu trong một tiết học giáo viên đặt ra những yêu cầu vừa sức đối với học sinh, học sinh sẽ tham gia sôi nổi, mạnh dạn thể hiện mình trước tập thể, sự hứng thú học tập và giờ dạy sẽ đạt kết quả cao. Việc gây hứng thú cho học sinh trong giờ học không chỉ một lần mà phải rèn luyện thường xuyên từ phút đầu đến phút cuối giờ học. Giáo viên sáng tạo thì học sinh mới sáng tạo. Hơn nữa phải làm cho mức độ hứng thú ngày càng tăng đến nổi các em không để ý thời gian trôi đi nhanh chóng và đến khi giờ học kết thúc học sinh còn luyến tiếc. Đối với học sinh lớp 6, đặc điểm tâm lí các em còn luôn thích vận động, chính vì vậy “ vừa học vừa chơi” là một phương pháp giảng dạy rất có hiệu quả. Ví Dụ: Việc sử dụng một số trò chơi âm nhạc trong tiết dạy không những củng cố kiến thức, ghi nhớ tên nốt nhạc mà còn phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. 14 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana * Trò chơi 1: “ Những nốt nhạc vui” - Cách chơi: 7 bạn HS sẽ lên bảng và đóng vai các nốt nhạc ( Đô - Rê - Mi - Pha - Son - La - Si) trong TĐN số 4. Các bạn còn lại dưới lớp sẽ thực hiện bài TĐN số 4. Khi đọc đến tên nốt nào thì bạn nốt đó sẽ nhún xuống giống như những phím đàn, 2 nốt giống nhau liên tiếp như Son – Son ở ô nhịp 4 của TĐN thì bạn mang tên nốt Son sẽ phải nhún liên tiếp 2 cái. 7 bạn đóng vai 7 nôt nhạc vui * Trò chơi 2: “ 5 ngón tay xinh” - Cách chơi: Hướng dẫn học sinh xòe bàn tay trái ra phía trước tượng trưng cho 5 dòng kẻ của khuông nhạc, lòng bàn tay hướng vào. Dùng ngón trỏ của bàn tay phải chỉ vào “ khuông nhạc bàn tay trái” theo TĐN số 3 “ Thật là hay”– âm nhạc 6, đọc đến nốt nào thì các em phải lấy ngón trỏ của tay phải chỉ vào vị trí nốt đó trên “ khuông nhạc bàn tay trái”. Giáo viên chia nhóm học sinh tự luyện tập sau đó gọi từng nhóm lên bảng trình bày. Các thành viên của nhóm nào thực hiện đều và đẹp nhất thì sẽ có thưởng, còn lại giáo viên sẽ tuyên dương tinh thần cố gắng của các nhóm còn lại. 15 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana Các em học sinh lớp 6 đang tập đọc nốt nhạc trên khuông nhạc bàn tay * Trò chơi 3 - Cách chơi: Giáo viên chia lớp thành hai đội nam và nữ. Mỗi đội sẽ nhận được 27 bông hoa tương ứng với 27 nốt nhạc trong TĐN số 2 “ Mùa xuân trong rừng” – âm nhạc 6. Nhiệm vụ của 2 đội sẽ gắn các bông hoa lên bảng phụ có kẻ sẵn khuông nhạc sao cho vị trí của các bông hoa đúng với vị trí của các nốt nhạc trong TĐN số 2. Đội nào hoàn thành trước và đúng nhất sẽ là đội chiến thắng. 16 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana Hoạt động nhóm của các em học sinh trong tiết học TĐN 17 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana Tôi đã linh hoạt sử dụng trò chơi âm nhạc tùy vào từng bài học, mục tiêu tiết học, cảm nhận của học sinh. Học sinh rất hưng phấn mỗi khi học tiết âm nhạc và còn giúp các em thư giãn sau các tiết học căng thẳng. Với khả năng nhận thức của các em qua môn âm nhạc tôi đã đưa vào thực tế các biện pháp trên nhằm hướng học sinh tiếp thu và đạt được kết quả tốt trong học tập. Tôi nhận thấy rằng, học sinh càng yêu mến môn học, các em càng mạnh dạn tự tin khi đứng trước tập thể lớp, hào hứng tham gia học tập. Tuy nhiên, trong quá trình giảng dạy người giáo viên cũng phải linh hoạt, tùy theo từng đối tượng học sinh mà ta có những cách thức , biện pháp giảng dạy thích hợp để đạt hiệu quả cuối cùng là học sinh hiểu bài, nắm vững kiến thức, tiếp thu và thực hiện tốt yêu cầu của bài học nói riêng và đạt được mục tiêu của môn học âm nhạc nói chung. c. Mối quan hệ giữa biện pháp và giải pháp Đề tài “Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana” phải thực hiện năm giải pháp. Các giải pháp phải thực hiện theo trình tự từ phương pháp phù hợp, đến phương tiện dạy học hỗ trợ rồi lồng ghép trò chơi đễ mang lại tiết học đạt hiệu quả cao nhất. d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu. Bắt đầu từ năm học 2015- 2016, đề tài này đã được tôi nghiên cứu và đưa vào thực hiện đối với học sinh lớp 6, kết quả đạt được tương đối tốt. Chính vì 18 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana thế các năm học gần đây tôi cũng thực hiện áp dụng đối với học sinh lớp 6 mới vào trường. Tuy các em đã được tiếp xúc với việc học nốt nhạc từ năm học lớp 3 nhưng sau mỗi kỳ nghỉ hè hầu như các em không còn nhớ gì về kiến thức cũ. Đặc biệt hơn, trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana đa số học sinh là người đồng bào dân tộc thiểu số, khả năng tiếp thu kiến thức của các em còn hạn chế. Chính vì vậy, việc dạy TĐN phải thật nhẹ nhàng, dễ học đối với đại đa số học sinh. * Kết quả so sánh khả năng tiếp thu kiến thức về “ Tên nốt nhạc” của học sinh lớp 6 trước và sau khi thực hiện đề tài: Trước khi thực hiện đề tài Sau khi thực hiện đề tài - Học sinh thụ động, tiếp thu kiến - Học sinh chủ động, nhanh chóng thức chậm. tiếp thu kiến thức mới. - Học sinh khó nhận biết tên nốt nhạc, - Đa phần học sinh nhận biết tên nốt nhận biết chậm. nhạc nhanh hơn. - Không khí học tập không sôi nổi, - Không khí học tập sôi nổi, học sinh trầm. tích cực. - Học sinh chưa thích thú trong việc - Học sinh hứng thú học tập môn âm tiếp thu kiến thức nhạc lí. nhạc với bất kì nội dung nào. - Học sinh còn rụt rè, chưa tích cực - Học sinh mạnh dạn, tự tin khi tham tham gia các hoạt động trong lớp học. gia vào các hoạt động tập thể cũng như cá nhân. - Kết quả học tập môn âm nhạc chưa - Kết quả học tập có nhiều tiến bộ. cao. 19 Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana Trước khi áp dụng Lớp 6 Sau khi áp dụng Sỉ số 35 Đạt Chưa đạt Đạt SL - TL SL - TL SL - TL 25 – 71,4% 10 – 28,6% 35 – 100% Chưa đạt SL - TL 0 – 0% Như vậy với việc nâng cao kĩ năng ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 bằng việc dạy nốt nhạc trên khuông nhạc được minh họa bằng “bàn tay trái” sẽ tạo điều kiện cho học sinh một không khí học tập tích cực hơn, sôi nổi hơn, ngoài ra giáo viên không mất nhiều thời gian chuẩn bị đồ dùng dạy học. Đồng thời giúp học sinh tiếp thu nhanh kiến thức, tạo cho học sinh hứng thú học tập tích cực ở các tiết học cũng như các hoạt động văn hóa, tác động lớn đến tình cảm, tư tưởng của học sinh giúp các em phát triển khả năng cảm thụ âm nhạc của mình. MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA TRONG TIẾT HỌC ÂM NHẠC CỦA CÁC BẠN HỌC SINH TRƯỜNG PTDT NỘI TRÚ THCS 20