Tài liệu Skkn một số biện pháp giúp trẻ 3 4 tuổi hứng thú với hoạt động tạo hình trong trường mầm non

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Phát triển thẩm mỹ là một trong năm lĩnh vực giáo dục toàn diện cho trẻ mầm non. Với trẻ em nói chung, trẻ mầm non nói riêng đều có tâm hồn nhạy cảm với thế giới xung quanh, bởi nó chứa đựng bao điều mới lạ hấp dẫn. Trẻ thường tỏ ra dễ xúc cảm với cảnh vật xung quanh, trẻ dễ bị cuốn hút trước cảnh vật có nhiều màu sắc, hay một bông hoa đẹp, bức tranh sinh động, đồ chơi ngộ nghĩnh…Với đặc điểm như vậy nên năng khiếu nghệ thuật thường được nảy sinh từ tuổi ấu thơ. Vì vậy, việc giáo dục thẩm mỹ cần được bồi dưỡng ngay từ tuổi mẫu giáo để ươm mầm những tài năng nghệ thuật cho tương lai. Trong chương trình giáo dục mầm non, có rất nhiều hoạt động, môn học nhằm phát triển toàn diện cho trẻ, là cơ sở nhân cách của con người mới, trẻ biết sáng tạo, lao động trong tương lai. Và hoạt động tạo hình là một môn học mà cấp học nào cũng được học, cho nên hoạt động tạo hình trong trường mầm non đóng một vai trò quan trọng để phát triển thẩm mỹ cho trẻ rất hữu hiệu, nó là tiền đề giúp trẻ học tiếp lên bậc tiểu học... Hoạt động tạo hình là một môn học mang tính nghệ thuật, giúp cho trẻ mở rộng hiểu biết, phát triển khả năng tri giác, hình thành khả năng tư duy, phát triển cảm xúc, tình cảm, trí tưởng tượng, sự khéo léo, tính kiên trì…Đặc biệt là phát triển thẩm mỹ, nghệ thuật, tính sáng tạo, phản ánh thế giới xung quanh một cách tích cực, biết yêu quý và trân trọng cái đẹp, có tình yêu con người, yêu thiên nhiên, con vật, cỏ cây hoa lá… Thế nhưng trong thực tế việc tổ chức hoạt động “ Tạo hình ” ở những năm gần đây còn chưa cao, còn áp đặt trẻ theo khuôn mẫu, chưa phát huy được sự sáng tạo của trẻ và sự linh hoạt của giáo viên. Đặc biệt trong lớp Mẫu giáo bé của tôi có nhiều học sinh mới đi học, chưa được tiếp xúc với hoạt động tạo hình nhiều. Nhận thức được vai trò của người giáo viên qua những năm chăm sóc và giáo dục trẻ tôi đã đúc kết được một số kinh nghiệm và vận dụng một số biện pháp để giúp trẻ học tốt hoạt động tạo hình nhằm phát triển cho trẻ về: Đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ, thể lực và hình thành các phẩm chất kỹ năng ban đầu của con người như một thành viên trong xã hội biết tích cực và sáng tạo. Từ đó tôi rút ra: “Một số biện pháp giúp trẻ 3- 4 tuổi hứng thú với hoạt động tạo hình trong trường mầm non” 2. Mục đích nghiên cứu: - Nhằm tìm ra biện pháp nâng cao hiệu quả ho¹t ®éng gi¸o dôc tạo hình giúp trẻ hứng thú tham gia vào ho¹t ®éng tạo hình. 1/30 3. Đối tượng nghiên cứu: - Trẻ 3-4 tuổi trong trường mầm non 4. Phương pháp nghiên cứu: a. Phương pháp nghiên cứu lý luận + Nghiên cứu các loại sách, tài liệu hướng dẫn dạy trẻ hoạt động tạo hình dùng cho giáo viên mầm non của vụ giáo dục mầm non. + Chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 3-4 tuổi. + Các chuyên đề giáo dục mầm non b. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn + Phương pháp trò chuyện + Phương pháp quan sát sư phạm + Phương pháp đàm thoại. 5. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu Thực hiện một năm học từ tháng 9 năm 2016 đến tháng 3 năm 2017 2/30 PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. CƠ SỞ LÝ LUẬN Hoạt động tạo hình đóng vai trò vô cùng quan trọng trong toàn bộ hệ thống các hoạt động của trẻ lứa tuổi mầm non và được coi là một trong những con đường cơ bản để tiến hành giáo dục thẩm mỹ , giáo dục toàn diện cho thế hệ trẻ ngay từ những năm đầu cuộc sống. Hoạt động tạo hình đem đến cho trẻ ấn tượng về cái đẹp và những cảm xúc chân thật, những phẩm chất tốt đẹp của nhân cách con người. Hoạt động tạo hình không những giúp trẻ phát triển khả năng cảm nhận, cảm thụ cái đẹp trong cuộc sống, trong nghệ thuật mà còn giúp trẻ hình thành lòng mong muốn và thể hiện vẻ đẹp của sự vật, hiện tượng xung quanh, để qua đó biểu lộ thái độ, tình cảm của mình. Sự hình thành và rèn luyện kỹ năng tạo hình cho trẻ ở trường mầm non phụ thuộc vào thành tựu tâm lý học, giáo dục trẻ em,… các kết quả nghiên cứu về đặc điểm tìm ra các phương pháp, biện pháp phù hợp với từng độ tuổi để dạy trẻ học tạo hình một cách có hiệu quả. Trẻ 3-4 tuổi đang ở giai đoạn tiếp tục hoàn thiện các bộ máy chức năng. Ở giai đoạn này vận động của trẻ còn còn ở mức độ thấp, trẻ ghi nhớ có chủ đích, tư duy trực quan hình tượng. Các kỹ năng cầm bút, thao tác cầm kéo cắt dán, xé dán, … còn vụng về. Trẻ mẫu giáo bé rất cần đến việc gây hứng thú, tạo niềm say mê cho trẻ đối với hoạt động tạo hình. Trong giáo dục mầm non ngày càng nâng cao chất lượng dạy học và nhằm đáp ứng kịp thời sự thay đổi của đất nước. Vì vậy, nếu trẻ không được bồi dưỡng , phát huy một lĩnh vực nào đó, chẳng hạn như hoạt động “ Tạo hình ” thì sẽ hạn chế đến sự phát triển của trẻ. Hơn nữa, đối với trẻ mẫu giáo 3- 4 tuổi việc cho trẻ hoạt động “ Tạo hình ” cũng là một vấn đề cần thiết nhằm phát triển kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo và thể hiện nghệ thuật. Thông qua hoạt động “Tạo hình ” đem đến cho trẻ ấn tượng về cái đẹp và những cảm xúc chân thật, những phẩm chất tốt đẹp của nhân cách con người. Như vậy, nhiệm vụ của người giáo viên trực tiếp hướng dẫn dạy trẻ là tạo được sự hứng thú của trẻ, khơi dậy ở trẻ khả năng sáng tạo, tích lũy cho trẻ các kỹ năng tạo hình và kỹ năng truyền đạt được ý tưởng của mình đến mọi người. Đây là một nhiệm vụ rất quan trọng đòi hỏi sự nỗ lực của cả cô và trò. II. CƠ SỞ THỰC TIỄN Trong quá trình giảng dạy tôi thấy số trẻ hứng thú với hoạt động tạo hình còn thấp, kỹ năng tạo hình của trẻ còn kém, chưa phát huy được khả năng sáng tạo của trẻ. Vì vậy, tôi thường xuyên chú trọng vào việc tổ chức hoạt động tạo 3/30 hình cho trẻ theo từng tháng. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện tôi còn gặp một số thuận lợi và khó khăn sau: 1. Thuận lợi - Được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, đầu tư đầy đủ về cơ sở vật chất và mở các lớp tập huấn về chuyên môn. Ban giám hiệu luôn tạo điều kiện được đi tham quan, kiến tập học hỏi kinh nghiệm. - Bản thân là giáo viên có trình độ trên chuẩn về chuyên môn, nhiệt tình yêu mến trẻ. Tự ý thức được tầm quan trọng của việc hướng dẫn trẻ hoạt động tạo hình. Bản thân có khả năng tạo hình, hướng dẫn trẻ hoạt động tạo hình. 2. Khó khăn - Nhận thức của trẻ chưa đồng đều. - Số ít phụ huynh còn chưa quan tâm tới con. - Số trẻ trong lớp đông, trong đó có 30% trẻ mới đi học, trẻ vẫn chưa đồng đều về chất lượng, còn trẻ nhút nhát, ít hứng thú trong khi thể hiện ý tưởng của mình. - Trẻ chưa tích cực tham gia hoạt động nên kỹ năng còn hạn chế. Điều đó dẫn đến thực trạng: TT 1 2 3 4 5 6 Nội dung giáo dục Trẻ hứng thú tham gia hoạt động Kỹ năng vẽ, tô màu Kỹ năng cắt, xé, dán Kỹ năng nặn Kỹ năng xếp hình Trẻ thể hiên sự sáng tạo Tổng số 44 44 44 44 44 44 Số trẻ đạt 23 23 12 10 12 7 Tỷ lệ 52% 52% 27% 22% 27% 16% Để khắc phục và giải quyết thực trạng trên tôi đã suy nghĩ nghiên cứu và tìm ra một số biện pháp giúp trẻ hứng thú và học học tốt môn tạo hình. III. CÁC BIỆN PHÁP 1. Biện pháp 1: Sáng tạo trong cách vào bài để tạo cho trẻ hứng thú học tạo hình. Tạo hình là một môn học khô khan, vì vậy với mỗi một tiết học, một đề tài tôi phải tìm tòi, suy nghĩ cách vào bài như thế nào để gây hứng thú cho trẻ thích học tạo hình. Ví dụ: Đề tài “vẽ con gà con”: Tôi đã làm rối quả trứng nở thành gà con, giả giọng gà con kêu “chiếp, chiếp” và lắc que để rối con gà con có thể chạy được.Trẻ được nhìn trực tiếp như vậy sẽ rất hứng thú. Sau đó cho trẻ miêu tả lại 4/30 dáng vẻ, động tác của gà con vừa chạy lon ton vừa vỗ nhẹ vào hông và kêu “chiếp, chiếp” Ví dụ: Đề tài “Làm đồ chơi”: Trẻ được quan sát triển lãm đồ dùng đồ chơi của trường tổ chức với đa dạng về mẫu mã và được làm từ nhiều nguyên vật liệu khác nhau. Sau đó tôi cho trẻ xem các loại nguyên vật mà cô đã chuẩn bị cho trẻ như: Hạt kim sa, các loại hột hạt, khuy các loại…Khi trẻ nhìn thấy những loại nguyên vật liệu đó trẻ rất thích và hứng thú hơn trong hoạt động tạo hình. Trẻ quan sát triển lãm đồ chơi Ví dụ: Đề tài nặn con thỏ Tôi lại tạo hứng thú cho trẻ bằng cách cho một chú thỏ con thật vào một chiếc lồng và che kín lại và cho trẻ đếm ngược 3, 2, 1 rồi mở khăn che ra cho trẻ quan sát các bộ phận của thỏ con. Sau đó cho trẻ miêu tả lại dáng vẻ, đặc điểm của thỏ con bằng trò chơi “Con thỏ”. 2. Biện pháp 2: Tạo cho trẻ có cảm xúc với cái đẹp qua môi trường lớp học. Trang trí môi trường lớp học là một yếu tố rất quan trọng trong việc phát triển thẩm mỹ của trẻ, không những thế trang trí lớp con tạo cho trẻ cảm giác thân thiện Tạo môi trường đẹp trong lớp để khi trẻ đến lớp ấn tượng đầu tiên tác động vào trẻ là toàn bộ sự bài trí, cách sắp xếp lớp học, sắp xếp đồ dùng đồ chơi. Lớp học của tôi gây ấn tượng đầu tiên cho trẻ là góc văn học, góc chủ điểm. Vừa thể hiện được nội dung chủ điểm đang học vừa tạo sự thu hút của trẻ khi đến lớp và hoạt động tạo hình. 5/30 Góc văn học Trẻ rất yêu thích góc bán hàng, đặc biệt là các bạn gái. Góc bán hàng gần gũi, quen thuộc với trẻ vì nó gắn liền với cuộc sống hiện thực của trẻ. Khi tham gia vào hoạt động góc, trẻ được nhập vai vào “Người chủ quán” và “ Người khách hàng ” nhằm phát triển ở trẻ khả năng giao tiếp. Nhìn vào các sản phẩm của góc, chúng ta dễ dàng nhận thấy những sản phẩm đó đều là những đồ dùng, đồ chơi tự tạo của cô và trẻ. Điều đố rất bắt mắt với trẻ về màu sắc, kiểu dáng, chất liệu … Đó là những bộ quần áo khỏe mạnh, những chiếc váy xinh, đôi dép đẹp,... Đặc biệt là những đĩa quả xinh xắn đựng những loại quả rất ngon và đẹp mắt. Từ đó kích thích trẻ tưởng tượng, khám phá, tìm tòi cách làm để tạo ra được những sản phẩm đẹp hơn thế. Để làm được điều đó, trẻ sẽ hứng thú vào hoạt động tạo hình, cụ thể là hoạt động nặn. Trẻ sẽ chú ý tới sự hướng dẫn của cô, tích cực vào hoạt động để phát huy khả năng sáng tạo của mình vào hoạt động tạo hình. Đặc biệt là góc trẻ hoạt động tạo hình. Trẻ trực tiếp được làm quen với hoạt động tạo hình với các kỹ năng do tôi lựa chọn tại hoạt động góc. Trẻ được trổ tài làm ra những sản phẩm trưng bày tại góc. Trẻ rất hứng thú vào hoạt động và làm được những sản phẩm trên kết hợp cùng với tôi và các cô giáo ở lớp. 6/30 Góc bé khéo tay Trẻ sử dụng các kỹ năng: vẽ, cắt dán và sử dụng khả năng tưởng tượng, sáng tạo của mình làm những con vật yêu thích, những loại rau quen thuộc, những bông hoa, cây hoa đẹp với nhiều màu sắc. Trên tường tôi treo những bức tranh hoa mai, tranh các loại hoa để góp phần thu hút trẻ vào hoạt động tạo hình nhiều hơn nữa. Bởi vì những bức tranh đó được tôi sử dụng rất nhiều nguyên vật liệu khác nhau, đặc biệt là thổi màu nước tạo thân cây, sau đó sử dụng hoa, lá nổi gắn lên. 7/30 Tranh treo tường Và còn nhiều các góc chơi khác cũng thu hút trẻ vào hoạt động tạo hình: Trẻ được vẽ, tô màu làm lô tô để chơi trong góc toán. Trang trí lớp đẹp mắt để gây cảm xúc, ấn tượng cho trẻ về nghệ thuật tạo hình. Chính vì vậy, việc tạo môi trường lớp học hấp dẫn cho trẻ là một việc làm vô cùng cần thiết và quan trọng góp phần gây hứng thú và nâng cao chất lượng tạo hình cho trẻ. 8/30 3. Biện pháp 3: Lấy trẻ làm trung tâm để tổ chức tốt hoạt động tạo hình. Lấy trẻ làm trung tâm là tạo cho trẻ môi trường học tập thỏa mái, vui vẻ, không gò bó hay áp đặt.Trong giờ học nói chung và giờ học tạo hình nói riêng nên lấy trẻ làm trung tâm. Là giáo viên của lớp, tôi luôn hiểu trẻ và biết trẻ muốn gì. Khi trẻ đưa ra ý tưởng tôi luôn là người động viên khích lệ, gợi ý giúp trẻ thêm sáng tạo. Từ đó trẻ thể hiện được ý muốn , tình cảm, cảm xúc và những hiểu biết của trẻ đối với sự vật trẻ muốn lựa chọn. Trong quá trình trẻ tạo hình, trẻ mong muốn được tự thể hiện với những phương tiện khác nhau. Sự thể hiện đó mang tính cá nhân, bởi trẻ luôn tiếp cận với sự vật, hiện tượng xung quanh theo đặc tính riêng của mình. VD: Sau khi trẻ được biết yêu cầu, nhiệm vụ của bài thì trẻ sẽ tự lựa chọn vào nhóm nguyên vật liệu mình thích. Có trẻ thích sử dụng màu sáp, có trẻ thích sử dụng màu nước, sử dụng đất nặn hay sử dụng kết hợp các nguyên vật liệu để thể hiện cái có ý nghĩa đối với cá nhân trẻ. Trẻ đã lự chọn đất nặn để miết cây hoa của mình. Trẻ đã tự chọn đất nặn để miết cây hoa của mình Tôi tăng cường các câu hỏi gợi ý trẻ giúp trẻ củng cố và áp dụng những kinh nghiệm đã lĩnh hội trong các hoạt động khác nhau. Tôi động viên trẻ suy nghĩ, tìm cách giải quyết vấn đề và tự trẻ miêu tả những gì mình biết và có thể làm. Tôi luôn đặt ra cho trẻ những câu hỏi mở để trẻ tư duy, suy nghĩ, liên tưởng như: “Vì sao con biết? ”, “ Nếu như vậy thì sao? ”, “ Con có suy nghĩ như thế nào? ”, “ Con có cách nào khác không? ” trong quá trình trẻ làm. Những lời 9/30 nói, cử chỉ, hành động của cô rất quan trọng, tạo cho trẻ thấy được rằng mình được đánh giá tốt hay khá qua sản phẩm của mình. Khi cho trẻ trưng bày sản phẩm, những lời khen, động viên của cô trẻ rất thích. Ví dụ: “ Ôi bức tranh ngôi nhà này đẹp quá ” hay “ Cô rất thích bức tranh này ”. Cô khai thác trên trẻ, lấy trẻ làm trung tâm. Tăng cường gợi mở cho trẻ để trẻ nói lên được ý tưởng, cách làm của mình. Trẻ được ngắm, quan sát của các bạn sau đó đưa ra nhận xét của mình về những bức tranh đó. Trẻ biết đặt tên “Tổ ấm gia đình”, “Gia đình thân yêu” hay “Tôi yêu ngôi nhà của tôi”… Tại các giờ hoạt động tạo hình tôi luôn tạo cho trẻ một không khí hào hứng, từ tiết học hướng trẻ sang trò chơi để thi xem bạn nào giỏi, thi xem bạn nào khéo tay và trẻ rất tích cực đã hoàn thành tốt sản phẩm của mình treo lên giá trưng bày. Giá trưng bày sản phẩm cho trẻ cũng được thay đổi theo từng đề tài, hoạt động khác nhau. Trẻ trưng bày sản phẩm 4. Biện pháp 4: Sử dụng nguyên vật liệu phong phú để tạo ra sản phẩm dạy trẻ cũng như để trẻ hoạt động Khi thực hiện hoạt động tạo hình, nguyên vật liệu không thể thiếu được. Cho nên, để hoạt động tạo hình có hiệu quả, việc sử dụng nguyên vật liệu tạo hình là vô cùng quan trọng. Nguyên vật liệu là những loại đồ dùng, dụng cụ dễ kiếm. Có thể trẻ tự kiếm như: Lá cây, phế liệu, vỏ hộp, thùng catoong, bông, vải vụn, len, cúc áo… Hay những đồ dùng, dụng cụ được sản xuất như: Giấy màu, giấy báo, kéo, hồ dán, băng dính các loại… Chính sự đa dạng của nguyên vật liệu tạo hình đã tạo cho trẻ cơ hội được lựa chọn, khuyến khích khả năng tư duy, sáng tạo của trẻ. Từ đó, trẻ thể hiện sản phẩm của mình qua các kĩ năng: vẽ. tô màu, cắt, dán, vẽ, nặn,… Đặc biệt, khi lựa chọn các nguyên vật liệu tạo hình tôi luôn chú ý tới đặc điểm điểm chúng đảm bảo: + Nguyên vật liệu luôn đảm bảo sự an toàn, không độc hại, không có cạnh sắc nhọn… + Nguyên vật liệu rẻ tiền, dễ kiếm, dễ bảo quản như: Như các nguyên vật liệu mua được ở địa phương, các vỏ hộp, vỏ ốc, vải vụn, len, hạt các loại quả… + Nguyên vật liệu từ các đồ dùng tái sử dụng, giúp trẻ cảm thấy bất ngờ hứng thú, tò mò thích khám phá. + Nguyên vật liệu dễ sửa chữa, dễ cầm, phù hợp với tầm tay của trẻ. 10/30 + Nguyên vật liệu tạo cơ hội cho trẻ lựa chọn, sắp xếp các nguyên vật liệu, tạo sự quan sát, trí tưởng tượng cho trẻ… Từ những nguyên vật liệu đó tôi đã tạo ra những sản phẩm sáng tạo và đẹp mắt để dạy trẻ, giúp trẻ hứng thú hơn với hoạt động tạo hình Một số nguyên vật liệu và sản phẩm tạo hình: Vỏ sữa, lõi giấy, lá cây khô Vỏ thuốc, vỏ đựng bóng đèn, vỏ ngao 11/30 Sản phẩm tạo hình làm từ các nguyên vật liệu 5. Biện pháp 5: Tích hợp với các môn học khác Trong quá trình dạy trẻ ở môn tạo hình tôi có thể tích hợp với nhiều môn học khác. Bởi khi tích hợp với các môn khác đòi hỏi ở tôi sự sáng tạo, linh hoạt và sự khéo léo khi vận dụng. Trong quá trình vận dụng tích hợp cần lựa chọn nội dung phù hợp, logic, tránh quá trình hoạt động trở lên rời rạc, bị chắp vá. VD: - Tích hợp với hoạt động âm nhạc: Khi dạy trẻ “Cắt dán khăn mặt” (Tiết đề tài) thì: Vào bài tôi cho trẻ hát và vận động bài hát: “ Chiếc khăn tay Khi trẻ thực hiện cắt dán khăn mặt, tôi bật các bài hát nhạc không lời có trong chủ điểm “ Bản thân bé và gia đình” để cho trẻ say mê làm việc. - Tích hợp với hoạt động làm quen với toán: Khi cho trẻ nhận biết các hình thì cuối tiết cho trẻ vẽ trang trí các hình hay nặn các hình. - Tích hợp với hoạt động làm quen với văn học: Sau khi học xong bài thơ “Hoa kết trái” cho trẻ vẽ, nặn các loại quả, tạo quả nhồi bông. - Tích hợp với hoạt động khám phá khoa học: Đây là hoạt động cung cấp cho trẻ nhiều kiến thức về tự nhiên xã hội, về cỏ cây hoa lá và các con vật. Khi trẻ được khám phá và trải nghiệm về những điều mới lạ trong cuộc sống, tôi định hướng cho trẻ vẽ, nặn, ghép về hoa, quả, các con vật… Sau khi cho trẻ khám phá về một số loại quả, tôi cho trẻ chia làm hai đội, thi giữa đội: Đội 1: Vẽ các loại quả vỏ sần sùi. Đội 2: Vẽ các loại quả vỏ nhẵn. 12/30 6. Biện pháp 6: Học tạo hình mọi lúc, mọi nơi Như chúng ta đã biết, sản phẩm của hoạt động tạo hình là sản phẩm rất có ý nghĩa với trẻ, nó mang tính cá nhân trẻ. Trong những sản phẩm đó chứa đựng tâm hồn, cảm hứng của người tạo ra nó và cũng là “ Ngôn ngữ riêng ” để biểu đạt tình cảm của người sáng tạo ra. Ngoài giờ hoạt động tạo hình, tôi còn tận dụng các giờ khác để rèn kỹ năng tạo hình cho trẻ: * Thông qua hoạt động ngoài trời: Trẻ được làm quen với môi trường xung quanh, khi đi dạo chơi trẻ được nhìn ngắm vật thật, được sờ nắm. Khi cho trẻ hoạt động ngoài trời tôi chuẩn bị cho trẻ nhiều nguyên vật liệu để trẻ được thực hiện. Có thể cho trẻ cho trẻ dùng phấn để trẻ vẽ lên nền, chuẩn bị đất ặn cho trẻ nặn và tôi định hướng cho trẻ vẽ, nặn theo chủ đề. VD: Trẻ dùng phấn vẽ, dùng đất để nặn các con vật trẻ thích, trẻ có thể dùng lá làm các con vật. Trẻ làm đồ chơi trong giờ hoạt động ngoài trời * Thông qua hoạt động góc: Góc “ Bé trổ tài ” trẻ được tạo ra sản phẩm của mình bằng các kỹ năng tạo hình theo các chủ đề. VD: Trẻ có thể sử dụng giấy vẽ, bút màu để tạo thành một bức tranh về các loài hoa thi nhau đua sắc. Cô chuẩn bị các nguyên vật liệu cho trẻ lựa chọn thực hiện Trong hoạt động góc trẻ được sử dụng kỹ năng cắt dán trẻ cắt được những bông hoa, chiếc lá để dán lên thân cây tạo thành cây hoa mai để mang ra góc xây dựng trưng bày. Trẻ hoạt động góc sáng tạo Hay ở góc bán hàng, trẻ được thử tài sáng tạo của mình để cắm những giỏ hoa với nhiều kiểu hoa khác nhau với nhiều màu sắc rực rỡ. Điều đó thu hút được nhiều trẻ tham gia thăm qua và mua hàng. Trẻ chơi tại góc bán hàng. * Thông qua hoạt động hoạt động chiều: Trong lúc chờ phụ huynh tới đón con, tôi chuẩn bị một số đồ dùng tạo hình cho trẻ thực hiện. Mỗi hôm chỉ sử dụng một số kỹ năng tạo hình. Có thể cho trẻ nặn hoặc vẽ theo ý thích. Những lúc này tôi chỉ cần đến bên trẻ và hỏi con nặn gì? Con nặn như thế nào? Động viên khuyến khích trẻ làm. Sau khi nhận xét xong cho trẻ trưng bày sản phẩm 13/30 của mình ở góc nghệ thuật để bố mẹ cùng quan sát. Với những bài được cô và các bạn nhận xét tốt trẻ thường thích thú và giới thệu với bố bẹ về sản phẩm của mình. Từ đó kích thích trẻ hoạt động tích cực, ham muốn được hoạt động tạo hình. Ngoài ra tôi còn cho trẻ vẽ, tô màu các lô tô vào hoạt động chiều để phục trong các hoạt động ngày hôm sau. Trẻ vẽ trong giờ hoạt động chiều Đây là khoảng thời gian trẻ được tạo ra sản phẩm mà trẻ đã thực hành trên tiết học cũng như mọi lúc, mọi nơi. Tôi chuẩn bị các đồ dùng ở góc học tập để trẻ thoải mái lựa chọn nội dung mang tính sáng tạo. Cho nên, để giúp trẻ tích cực tham gia vào hoạt động tạo hình thì giáo viên phải làm tốt công tác chuẩn bị tạo điều kiện cho trẻ được tham gia hoạt động. Có như vậy thì giờ hoạt động của cô mới đảm bảo, từ đó sẽ thu được kết quả cao hơn ở trẻ. 7. Biện pháp 7: Rèn kỹ năng tạo hình cho trẻ. Muốn giúp trẻ tham gia hoạt động “ Tạo hình ” một cách hứng thú và có hiệu quả, ngoài những yếu tố về môi trường, nguyên vật liệu cho trẻ hoạt động thì giáo viên cần phải thường xuyên luyện tập kỹ năng tạo hình. Tôi rèn kỹ năng tạo hình cho trẻ dựa theo một số chỉ số đánh giá trẻ 3-4 tuổi: - Chỉ số 6: Cắt được theo đường thẳng (10 cm). - Chỉ số 30: Vẽ các nét thẳng, nét xiên, nét ngang…, tô màu…tạo thành sản phẩm đơn giản. - Chỉ số 31: XÐ theo d¶i, xÐ vôn vµ d¸n thµnh s¶n phÈm ®¬n gi¶n. - Chỉ số 32: Trẻ biết sử dụng các nguyên vật liệu để tạo ra sản phẩm đơn giản có sự gợi ý. 7.1: Kỹ năng vẽ, tô màu Đối với trẻ 3-4 tuổi, tôi tiếp tục gây hứng thú cho trẻ trong quá trình vẽ nhằm tiếp tục bồi dưỡng hứng thú, khả năng cảm thụ, đánh giá, hình thành các cảm xúc thẩm mỹ. Trẻ được phát triển tri giác để mở rộng các biểu tượng, tăng cường khả năng quan sát có phân tích: nhận biết, gọi tên, tìm đặc điểm các chi tiết, bộ phận, xác định các vị trí sắp xếp của các thành phần trong cấu trúc và các mối quan hệ của chúng; phân biệt cảm nhận vẻ đẹp về hình dáng, màu sắc, nét đặc thù của sự vật và các hoạt động tạo hình. Trẻ sử dụng tích cực vốn kinh nghiệm tạo hình để phát triển các vận động tạo hình của tay, điều khiển, vận động để thực hiện vẽ. Trẻ sử dụng các đường nét để vẽ. 14/30 Khi tiến hành dạy trẻ, tôi dạy trẻ các thao tác từ dễ đến khó theo từng tháng. Vào đầu năm học, tôi dạy trẻ cầm bút bằng 3 đầu ngón tay di màu, tô màu các hình ảnh to, rõ nét. Dần dần trẻ có tư thế ngồi đúng, cầm bút đúng cách thì cho trẻ tô màu những bức tranh có nhiều chi tiết. Tiếp theo tôi dạy trẻ vẽ các nét cơ bản: Ví dụ: Dạy trẻ vẽ mưa bằng nét thẳng, nét xiên, vẽ vòng tròn như vẽ cuộn len, quả bóng…Sau đó, tôi dạy trẻ biết phối hợp các đường nét, các hình để vẽ và tô màu các sự vật hiện tượng. Dạy trẻ tự vẽ các bức tranh sáng tạo theo ý thích của trẻ, trẻ có ý tưởng tạo ra bức tranh hoàn chỉnh và đặt tên cho bức tranh. Ở các chủ điểm tiếp theo, tôi cho trẻ làm quen với màu nước, miết đất nặn và các nguyên vật liệu khác. VD: Cho trẻ làm quen với màu nước: Tôi cho trẻ hình bàn tay, bàn chân lên giấy bằng màu nước, hoặc thổi màu nước loang ra tạo thành tranh. Với hoạt động này trẻ rất hứng thú tham gia. Trẻ sử dụng màu nước Từ những bàn tay nhỏ nhắn của trẻ đã tạo nên được những bức tranh thật đẹp. Tôi hướng dẫn trẻ dùng 2 bàn tay nhúng vào màu nước in 2 bàn tay vào giấy tạo phần đầu của con chuồn chuồn. In các ngón tay làm đuôi và từ những đầu ngón tay trẻ tạo cây, hoa rất đẹp. Bức tranh “ Con chuồn chuồn ” của bé Quỳnh Trang 15/30 Tôi hướng dẫn trẻ in 2 bàn tay màu chạm vào nhau để tạo thành con cua. Trẻ rất hứng thú và khéo léo để tạo ra được con cua rất ngộ nghĩnh: Bức tranh “Con cua ” của bé Linh Nhi Trẻ dùng ống hút thổi màu nước tạo thân cây, sau đó dùng bông tăm chấm màu tạo hoa và nhị hoa. Trong quá trình trình dạy trẻ vẽ tôi luôn chú ý tới khả năng của từng trẻ. Đối với trẻ yếu, tôi động viên hướng dẫn trẻ cụ thể hơn. Đối với trẻ khá hơn, tôi khuyến khích trẻ sáng tạo hơn. Cho trẻ tham gia vào hoạt động: Thổi bong bóng màu Trẻ tham gia hoạt động này tự đặt ra câu hỏi: “Vì sao lại thổi được bong bóng màu ” Trẻ dùng ống hút thổi vào những cốc màu pha với xà phòng mà cô đã chuẩn bị, sau đó dùng giấy in lên tạo ra hình tròn bong bóng. Trẻ tư duy, sáng tạo đã tạo ra được những bức tranh sinh động cùng với sự gợi ý của cô. 16/30 Bé Tố Quyên đặt tên: “Gia đình dưới nước” 7.2: Kỹ năng nặn: Ở lớp mẫu giáo nhỡ 3-4 tuổi, giáo viên cần tiếp tục gây sự hứng thú, tạo niềm say mê đối với hoạt động nặn, kích thích trẻ tích cực suy nghĩ, tưởng tượng. Tôi luyện tập, bồi dưỡng khả năng quan sát bằng mắt và tự điều khiển các vận động của đôi bàn tay, của các ngón tay thực hiện các thao tác vận động tinh ( bằng các cơ nhỏ ). Củng cố những hiểu biết về hình thù, cấu trúc, tỷ lệ các chi tiết của vật, bồi dưỡng khả năng phân tích và nhận biết nhanh nhạy các đặc điểm của khối. Trẻ cảm nhận một số đặc điểm hình khối của sự vật bằng cách sờ vào các mặt của hình đó. Vì vậy, tôi tăng cường bồi dưỡng cho trẻ cảm xúc thẩm mỹ: các cảm xúc về vẻ đẹp của hình khối, cảm xúc về vẻ đẹp, về sự cân đối. Tôi dạy trẻ một số kỹ năng nặn cơ bản sử dụng đất để tạo ra sản phẩm. Dạy trẻ biết dùng ngón tay, bàn tay để làm các động tác xoay tròn, ấn dẹt, lăn dọc, làm mỏng, uốn cong thành ống loe. Khi nặn tôi dạy trẻ biết sử dụng các kỹ năng sau đó dạy trẻ nặn, cho trẻ tập nặn từ đơn giản đến phức tạp. VD: Dạy trẻ nặn quả tròn sau đó dạy kỹ năng lăn dài, uốn cong…sao chho giống quả thật, dần dần dạy trẻ nặn những vật khó hơn. Đối với trẻ mẫu giáo nhỡ của tôi, thì tôi tăng cường tổ chức các giờ học nặn tự do tại các góc chơi. Trẻ chủ yếu nặn bằng cách chắp ghép, gắn chặt các bộ phận, miết chỗ nối, biết dùng que để làm một số chi tiết. Khi thấy trẻ của lớp mình có được kỹ năng nặn, tôi mạnh dạn đưa hoạt động nặn vào một tiết học nặn. Trẻ rất hứng thú tham gia nặn một số loại quả 17/30 mà mình thích. Trẻ nặn các loại quả có dạng tròn và có dạng dài. Trẻ biết dùng đầu ngón tay, lòng bàn tay để tạo ra hình tròn làm quả, sau đó trẻ lấy một ít đất lăn dọc làm cuống ghép nào quả và lấy một ít đất xoay tròn, ấn dẹt gắn lên cuống làm lá. Trẻ tham gia vào hoạt động nặn Sau đó tôi cho trẻ ra trưng bày sản phẩm, trẻ nói được ý tưởng sản phẩm của bản thân. 7.3: Kỹ năng cắt, xé, dán: * Kỹ năng cắt dán: Đối trẻ mẫu giáo bé thì cho trẻ làm quen với kéo, tập sử dụng kéo. Tôi dạy trẻ tập cầm kéo đúng cách, điều khiển lưỡi kéo vào tay phải, cầm giấy và điều khiển giấy bằng tay trái. Dạy trẻ các kỹ thuật cắt từ dễ đến khó: Cắt nhát các đường thẳng để tạo nên các dải giấy mảnh rồi tới các băng giấy rộng dần, sau đó dạy trẻ cắt các băng giấy thành hình vuông, hình chữ nhật. Chỉ dẫn cho trẻ cắt 2 hình tam giác từ hình vuông bằng một đường thẳng chéo góc. Tiếp dạy trẻ cắt đường cong. Phối hợp cách cắt thẳng và lượn để cắt theo các nét vẽ. Dạy trẻ bôi hồ vào mặt trái rồi dán lên vở. Trong phiếu đánh giá sự phát triển của trẻ 3-4 tuổi có chỉ số 6: Cắt theo đường thẳng (10 cm). Tôi đã ứng dụng hoạt động dạy trẻ sử dụng kéo của montessori để dạy trẻ, giúp trẻ sử dụng kéo một cách thành thạo để cắt theo đường thẳng. 18/30 Trẻ dán hoa tặng cô Khi trẻ sử dụng kéo thành thạo, tôi cho trẻ cắt lượn theo đường vẽ. Tại hoạt động góc, tôi lấy góc tạo hình làm góc trọng tâm. Trước khi trẻ cắt hoa và lá trẻ được xem video cô cắt mẫu và trẻ rất chăm chú quan sát. Trẻ sử dụng kỹ năng cắt lượn theo đường vẽ bên ngoài của bông hoa và của lá. Tôi dạy trẻ kỹ năng mới: Dạy trẻ dán băng dính 2 mặt vào mặt trái của bông hoa và chiếc lá, sau đó bóc lớp ngoài của băng dính ra rồi dán lên thân cây mà tôi đã chuẩn bị. Trẻ rất hứng thú và có kỹ năng đã cắt dán được cây hoa mai rất đẹp. Và trẻ biết xoay cổ tay, xoay giấy để cắt lượn theo đường vẽ bên ngoài. * Kỹ năng xé dán: Dạy trẻ 3-4 tuổi xé bằng vận động thô – bằng cả bàn tay. Tôi dạy trẻ xé từ đơn giản đến phức tạp. Trẻ biết sử dụng đầu ngón tay cái và tay trỏ để xé. Tăng cường bồi dưỡng kỹ thuật xé; xé bằng các vận động thô như: xé toạc, xé bứt; xé bằng các vận động tinh của đầu ngón tay: xé bấm theo đường thẳng, các đường cong lượn. Đối với những bài đơn giản, ít chi tiết tôi cho trẻ chấm hồ vào mặt trái của hình rồi dán lên. Còn với những bài phức tạp tôi dạy trẻ xếp hình bố cục tranh trước, sau đó lật lên phết hồ ở mặt sau rồi dán xuống. Làm như vậy trẻ dễ thao tác và định hình được sản phẩm. 19/30 VD: Xé hình “ tán lá cây ” trẻ biết gấp giấy, xé lượn cung để tạo thành tán lá cây. Tùy theo sự sáng tạo của trẻ, trẻ sẽ tạo ra được sản phẩm của chính mình. Trẻ xé dán tán cây Đối với trẻ yếu tôi chú ý kèm cặp, hướng dẫn kỹ năng cho trẻ mọi lúc mọi nơi, tạo sự gần gũi với trẻ. Đối với những trẻ khá hơn, tôi khuyến khích trẻ sáng tạo hơn. Trẻ biết bố cục bức tranh, phối hợp màu sắc hài hòa. Trẻ đã rất sáng tạo để xé được nhiều loại cá khác nhau. Đặc biệt trẻ biết kết hợp giữa xé dán với cắt dán tạo nên bức tranh đàn cá bơi rất sinh động. Trẻ xé thân con cá từ dải dài rồi xé thành hình vuông, trẻ biết gập giấy xé hình cung mở giấy ra ghép thành đuôi cá. Xé các dải dài dán làm vây cá. Có con cá trẻ xé lượn cung. Ngoài ra, trẻ xé các dải dài, dán chụm một đầu tạo cỏ, cây rong dưới nước. Trẻ biết được đặc điểm của loài cá sống dưới nước thở ra các bong bóng và trẻ đã xé các hình tròn nhỏ dán phía trước con cá. Tranh: “ Đàn cá bơi ” của bé Minh Bảo và Thanh Vân 7.4: Kỹ năng sử dụng các nguyên vật liệu để làm đồ chơi tự tạo: Để trẻ làm tốt kỹ năng này, thì việc đầu tiên phải làm là sự chuẩn bị đồ dùng, nguyên vật liệu cho trẻ. Tôi tìm kiếm các nguyên vật liệu đa dạng nhằm kích thích sự sáng tạo và hứng thú, tò mò cho trẻ. 20/30