Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Mầm non - Mẫu giáo Skkn một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi học tốt môn làm quen với văn học tại t...

Tài liệu Skkn một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi học tốt môn làm quen với văn học tại trường mầm non

.DOC
34
1747
67

Mô tả:

MỤC LỤC Mục lục..............................................................................................................2 I. Phần mở đầu ................................................................................................3 1. Lý do chọn đề tài...........................................................................................3 2. Mục tiêu nhiệm vụ của đề tài .......................................................................4 3. Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................5 4. Phạm vi nghiên .............................................................................................5 5. Phương pháp nghiên cứu ..............................................................................5 II. Phần nội dung.............................................................................................5 1. Cơ sở lý ........................................................................................................5 2. Thực trạng......................................................................................................6 2.1. Thuận lợi- khó khăn...................................................................................7 2.2. Thành công, hạn chế ..................................................................................8 2.3. Mặt mạnh, mặt yếu.....................................................................................9 2.4. Nguyên nhân ............................................................................................10 2.5. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ................10 3. Biện pháp ....................................................................................................11 3.1. Mục tiêu của biện pháp ...........................................................................11 3.2. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp.............................................13 - Biện pháp 1...................................................................................................13 - Biện pháp 2...................................................................................................15 - Biện pháp 3...................................................................................................16 - Biện pháp 4...................................................................................................23 - Biện pháp 5...................................................................................................21 - Biện pháp 6...................................................................................................22 - Biện pháp 7...................................................................................................22 3.3 . Điều kiện để thực hiện biện pháp............................................................26 3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp...............................................................26 3.5. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu............... 27 4. Kết quả.........................................................................................................27 III. Phần kết luận , kiến nghi .......................................................................28 1. Kết luâ nâ .......................................................................................................28 2. Kiến nghị ....................................................................................................28 - Tài liệu tham khảo.........................................................................................31 1 MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ 5 – 6 TUỔI HỌC TỐT MÔN LÀM QUEN VỚI VĂN HỌC TẠI TRƯỜNG MẦM NON EANA I. Phần mở đầu 1. Lý do chọn đề tài Trong những năm gần đây nền giáo dục nước ta có nhiều chuyển biến, việc giáo dục đang được quan tâm ở hầu hết các cấp, các ngành trong toàn xã hội. Và bậc học Mầm non cũng có những chuyển biến lớn về chương trình chăm sóc và giáo dục trẻ. Đổi mới giáo dục Mầm non nhằm mục đích nâng cao chất lượng dạy và học đặc biệt là phát huy tính tích cực sáng tạo ở trẻ. Để có thể phát triển hài hòa cả thể chất lẫn trí tuệ, đạt được các yếu tố năng động sáng tạo nhằm giúp trẻ lớn lên trở thành những con người phát triển toàn diện. Với quan điểm ấy, bằng nhiều hình thức thông qua các môn học và các hoạt động, giáo dục Mầm non đã góp phần xây dựng và giáo dục con người mới ở lứa tuổi còn thơ. Mà trong đó làm quen với Văn học là một môn học chiếm một vị trí vô cùng quan trọng. Nó không chỉ giúp trẻ phát triển về mặt thẩm mĩ mà còn kích thích trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ. Trẻ được cảm nhận, đồng điệu với niềm vui, nỗi buồn của những nhân vật trong truyện, cảm nhận được vẻ đẹp thiên nhiên qua các tác phẩm thơ, ca dao, tục ngữ… Nó còn góp phần tích cực giúp trẻ hình thành và phát triển kỹ năng, lời nói trong các hoạt động đời sống, mở rộng hiểu biết của trẻ về thế giới xung quanh, giáo dục đạo đức thẩm mỹ thông qua các tác phẩm văn học. Mặt khác thực hiện giảng dạy tốt bộ môn làm quen với văn học còn là điều kiện thuận lợi, tạo tiền đề cho trẻ học tốt môn văn học sau này khi học phổ thông. Thế nhưng không phải lúc nào giáo viên cũng làm cho trẻ hứng thú với hoạt động này ở một số câu truyện dài không có kịch tính trẻ thường khó khăn trong việc nhớ nội dung câu truyện, hoặc nói chuyện riêng, không nghe hết câu truyện. Đa số trẻ quê ở Thái Bình trẻ còn nói ngọng. Cũng có một số truyện giáo viên khó chuyển thể sang kịch bản sân khấu, các học liệu cho trẻ sử dụng trong hoạt động này còn ít dẫn đến kết quả giờ học chưa cao. Từ đó trong suy nghĩ của tôi luôn đặt ra những câu hỏi: “Tại sao trẻ chưa hứng thú với hoạt động làm quen văn học?”, “Làm thế nào để giúp trẻ học tốt môn làm quen văn học?”… Để trả lời cho những câu hỏi này, tôi đã chọn đề tài “ Một số 2 biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường Mầm non Ea Na” để nghiên cứu và áp dụng cho trẻ 5-6 tuổi học tốt hơn môn làm quen văn học. Đó cũng là lí do tôi chọn đề tài này nghiên cứu. 2.Mục tiêu nhiệm vụ của đề tài: Mục tiêu:Đề tài được thực hiện với mục tiêu đặt ra là: Áp dụng một số biện pháp sư phạm giúp trẻ học tốt môn làm quen văn học. Nhiệm vụ của đề tài: Tìm hiểu về đặc điểm lĩnh hội của trẻ Mầm non. Trong thực tế tại sao chất lượng của hoạt động làm quen với văn học ở lứa tuổi 5-6 tuổi tại trường có chất lượng cao chưa? Vì sao chưa đạt hiệu quả cao để khắc phục những mặt còn tồn tại. Khi tổ chức hoạt động này ở trường cần nắm vững hoạt động chủ đạo của trẻ là vui chơi. Tổ chức cho trẻ làm quen với văn học thông qua một trò chơi thì giáo viên sẽ thoải mái, nhẹ nhàng mà trẻ vui thích hoạt động. Phải xây dựng kế hoạch giảng dạy và lựa chọn hình thức tổ chức hoạt động làm quen với văn học có hiệu quả, sát với thực tế để phù hợp với tình hình của trẻ trong lớp. Tìm hiểu về đặc điểm cảm thụ những tác phẩm văn học của trẻ 5-6 tuổi để lựa chọn đề tài phù hợp giúp trẻ hứng thú khi tham gia.Trẻ được làm quen tác phẩm văn học vừa sức kích thích sự suy nghĩ, sáng tạo và trẻ sẽ hứng thú tham gia hoạt động. Nghiên cứu kĩ tác phẩm, đọc diễn cảm và sử dụng các phương tiện trong hoạt động làm quen văn học. Trẻ bộc lộ được tình cảm của mình trước các nhân vật, rèn khả năng đọc, kể diễn cảm, luyện tập để phát âm đúng tất cả các từ trong tiếng Việt, kể cả các từ khó. Phát triển khả năng ghi nhớ, tăng khả năng cảm thụ. Hoạt động làm quen văn học sẽ rất hứng thú, gây sự quan sát chú ý của trẻ Tạo môi trường văn học để tác phẩm văn học tiếp xúc với trẻ, vừa làm quen được tác phẩm mới, mà trẻ lại củng cố được tác phẩm đã được học. Phối hợp với phụ huynh chặt chẽ để rèn thêm kiến thức cho trẻ và quyên góp được đồ dùng nguyên liệu để giúp tiết học phong phú, sinh động và có hiệu quả. Tự học tập và tìm tài liệu cũng như học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp để nâng cao trình độ chuyên môn. Lựa chọn phương pháp giảng dạy, xây dựng 3 bài giảng áp dụng công nghệ thông tin hiện đại, thực hiện theo các chuyên đề mới mở để truyền đạt tốt nhất đến trẻ. Lồng ghép môn Làm quen văn học ở các môn học khác, trong các hoạt động và làm quen các tác phẩm văn học ở mọi lúc mọi nơi. Trẻ được củng cố lại tác phẩm, ghi nhớ tác phẩm tốt hơn. 3. Đối tượng nghiên cứu: Các biện pháp sư phạm giúp trẻ học tốt môn Làm quen văn học 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu trong khuôn khổ: Một số biện pháp giúp trẻ học tốt môn Làm quen văn học Đối tượng khảo sát: Trẻ 5-6 tuổi trường Mầm non Ea Na Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 9 năm 2015 đến tháng 2 năm 2016 (năm học 2015-2016) 5. Phương pháp nghiên cứu: Để áp dụng một số biện pháp sư phạm giúp trẻ học tốt môn làm quen văn học tôi đã sử dụng: Nhóm phương pháp lý luận: Dựa trên quan điểm “ Mẫu giáo tốt mở đầu cho nền giáo dục tốt”. Dựa vào đường lối giáo dục của Đảng, Nhà nước. Việc đổi mới giáo dục Mầm non, luôn luôn làm theo lời dạy của Bác Hồ “ Làm Mẫu giáo tức là thay mẹ dạy trẻ. Muốn làm được thế thì phải yêu trẻ. Các cháu nhỏ hay quấy, phải bền bỉ, chịu khó mới nuôi dạy được các cháu. Dạy trẻ cũng như trồng cây non, trồng cây non được tốt thì sau này cây lên tốt, dạy trẻ tốt thì sau này các cháu làm người tốt. Đối với trẻ phải dạy như thế nào cho các cháu biết đoàn kết, ham học, ham làm, sao cho các cháu vẫn giữ được tính chất trẻ con. Phải làm sao cho các cháu có tính kỹ thuật nhưng vẫn vui vẻ, hoạt bát chứ không khúm lúm, đặt đâu ngồi đấy”. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp điều tra, phương pháp khảo nghiệm, thực nghiệm. Một số phương pháp khác như: Phương pháp nghiên cứu tài liệu, phương pháp trải nghiệm thực tế. 4 II. Phần nội dung: 1. Cơ sở lý luận: Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là làm quen với tác phẩm nghệ thuật. Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là thực hiện nhiệm vụ trọng tâm của ngành học mầm non đó là lĩnh vực phát triển ngôn ngữ - giáo dục nghệ thuật. Vậy thế nào là cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học? Từ những vẻ đẹp nhỏ nhặt hàng ngày qua cư xử mang tình người mà nảy sinh ra những hành động cao thượng, tính cách nhân ái. Những tác phẩm văn học cho trẻ mầm non có ảnh hưởng lớn đến việc giáo dục và phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Những hình tượng tươi sáng, những bức tranh giàu chất thơ của thiên nhiên được vẽ lên trong tác phẩm, nhạc điệu của những vần thơ, tính chuẩn xác biểu cảm của ngôn ngữ được các cháu yêu thích. Cảm nhận được vẻ đẹp của ngôn ngữ từ đó trẻ ghi nhớ và hứng thú đọc và kể lại câu truyện, câu thơ từ đó vốn từ ngữ tăng lên, ngôn ngữ của trẻ trở lên phong phú, tích cực. Tình yêu ngôn ngữ của trẻ cần được giáo dục ngay từ thời ấu thơ, trẻ sẽ mang tới trường phổ thông và mai sau các cháu sẽ thêm yêu văn học nước nhà. Như ca dao có câu “ Uốn cây từ thủa còn non, dạy con từ thủa con còn bé thơ” Tham gia vào hoạt động làm quen văn học, trẻ có điều kiện để phát triển cảm xúc, tư duy sáng tạo, khả năng diễn đạt lưu loát, rõ ràng. Đặc biệt, trẻ biết sử dụng từ đúng lúc, đúng chỗ, được làm quen với những từ ngữ nghệ thuật, từ đó giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, óc quan sát và khả năng tư duy độc lập. Trẻ cảm nhận được những vẻ đẹp của ngôn ngữ: Sự trầm bổng của nhịp điệu, sắc thái tình cảm của giọng nói, những khả năng gợi thanh, gợi hình ảnh, màu sắc, cảm xúc… trong các tác phẩm văn chương. Để từ đó, trẻ cũng có khả năng sử dụng được những khả năng này của ngôn ngữ trong khi diễn đạt, giao tiếp. Làm quen với tác phẩm văn học giúp khơi gợi ở trẻ sự rung động, hứng thú và có ấn tượng với hình tượng nghệ thuật, cái hay, cái đẹp của tác phẩm. Trẻ được thể hiện sự sáng tạo khi đọc kể theo trí tưởng tượng của mình. Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học góp phần mở rộng, phát triển nhận thức, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ, phát triển ngôn ngữ và phát triển ở trẻ sự húng thú với các hoạt động đọc thơ, kể truyện, đóng kịch… Là giáo viên mầm non tiếp cận với chương trình giáo dục mầm non mới, bản thân tôi thấy cần phát huy khả năng sáng tạo trong cách truyền thụ kiến thức cho trẻ, nhất là môn Làm quen tác phẩm văn học, từ đó giúp trẻ cảm nhận tác phẩm đó một cách tích cực hơn, lồng ghép giáo dục trẻ thông qua nội dung tác phẩm văn học đó hiệu quả hơn. 2.Thực trạng: Chất lượng trẻ 5-6 tuổi làm quen văn học được thể hiện qua số liệu khảo sát đầu năm như sau: 5 Đối tượng khảo sát Tổng số Học sinh 56 tuổi 127 Giỏi 25 khá 45 Trung bình 40 Yếu 17 Một số giáo viên trẻ mới ra trường kinh nghiệm giảng dạy còn ít, việc cập nhập với công nghệ thông tin còn hạn chế. Trang thiết bị dạy học của nhà trường còn thiếu thốn: ví dụ như nhà trường chưa có máy chiếu hoặc ti vi màn hình lớn để kết nối với máy tính để áp dụng công nghệ thông tin vào trong tiết dạy. Đa số giáo viên nắm vững nội dung, phương pháp và chương trình dạy song việc vận dụng các phương pháp, thủ pháp vào trong các tiết học để các tiết học đạt hiệu quả còn chưa cao, nhiều giáo viên đã chú ý làm thế nào để nâng cao chất lượng của giờ học nhưng do một số yếu tố chủ quan và khách quan nên kết quả dạy tiết học còn ở nhiều mức độ khác nhau, có cô giáo có khả năng về vẽ tranh nhưng khả năng về ngôn ngữ và năng khiếu sư phạm lại còn hạn chế Ví dụ: Cô Nguyễn Thị Hải Yến là một giáo viên trẻ năng nổ, sáng tạo. Biết tự mình thiết kế một giáo án điện tử và vẽ tranh. Nhưng do cô là người Quảng Trị nên giọng đọc rất khó nghe, giọng đọc không truyền cảm nên trẻ không hứng thú. Và do chưa sử dụng tốt sắc thái tình cảm của giọng nói, sự trầm bổng của nhịp điệu nên các tác phẩm văn chương chưa khai thác hết được vẻ đẹp của nó. Có cô biết làm đẹp các con giống, con rối, cây hoa nhưng lại không biết trình bày đưa vào sử dụng trong câu truyện, bài thơ sao cho hiệu quả, lôi cuốn, thu hút trẻ cảm thụ nội dung mình truyền thụ. Một số giáo viên trẻ mới ra trường chưa có kinh nghiệm trong giảng dạy thực tế, thực hiện tiết học máy móc, thiếu sự sáng tạo, không xác định rõ đâu là biện pháp chính nên đã không khai thác triệt để được phương pháp đó nên chưa làm nổi bật đặc trưng của tiết học. Tiết học trở nên khô cứng chưa khai thác các biện pháp tích hợp, lồng ghép các nội dung khác vào tiết học để kích thích tư duy của trẻ. Thực tế trong giảng dạy tác phẩm văn học cho trẻ 5-6 tuổi trong trường hiện nay, còn nhiều vấn đề cần khắc phục như: Sự am hiểu tác phẩm văn học của giáo viên, lối dẫn dắt lôi cuốn trẻ, diễn cảm tác phẩm, minh họa nhân vật trong tác phẩm…Đòi hỏi giáo viên phải có trình độ chuyên môn cao, sáng tạo, năng động trong giảng dạy để trẻ đạt được kết quả tốt nhất khi làm quen với tác phẩm văn học. Trẻ phát triển không đều, một số trẻ nhút nhát, và một số trẻ thể hiện tác phẩm văn học qua hình thức học thuộc lòng chứ chưa biết ngắt nhịp, chưa biết thể hiện được ngôn ngữ biểu cảm, hình tượng trong khi thể hiện các tác phẩm văn học. 6 2.1. Thuận lợi, khó khăn: + Thuận lợi: Phụ huynh quan tâm tới con em, phối kết hợp với nhà trường trong quá trình chăm sóc, nuôi dạy trẻ. Trẻ cùng độ tuổi, biết nghe lời cô giáo. - Bản thân tôi là người rất thích môn văn học, luôn nhiệt tình, chịu khó tìm tòi, lắng nghe góp ý của Ban Giám Hiệu học hỏi chuyên môn và các đồng nghiệp trên thực tế cũng như lý thuyết. - Qua thực hiện chuyên đề, cùng nhiều năm trong nghề, tôi đã tích góp được nhiều kinh nghiệm, nắm chắc phương pháp bộ môn, yêu cầu đối với từng thể loại, từng độ tuổi. - Các cháu cùng độ tuổi đã có thói quen trong học tập và các hoạt động . - Có sự quan tâm của Ban Giám Hiệu, sự nhiệt tình giúp đỡ của chuyên môn, đồng nghiệp và phụ huynh học sinh. - Có đầy đủ cơ sở vật chất, tài liệu hướng dẫn và đồ dùng phục vụ môn học. + Khó khăn: - Giáo viên tổ chức các giờ hoạt động chung còn gò bó, chưa sáng tạo, chưa gây được hứng thú cho trẻ, chưa biết cách hướng dẫn trẻ kể chuyện hay, diễn cảm và sáng tạo, chưa biết vận dụng mô hình, rối tay, rối bóng, công nghệ thông tin khi cho trẻ làm quen văn học. Giáo viên chưa xác định được nhịp điệu bài thơ, chưa ngừng nghỉ đúng nhịp, chưa tạo sự nhấn nhá và trầm bổng để bài thơ có hồn. Một số giáo viên chưa có sáng tạo trong việc chuyển thể từ truyện kể sang kịch bản sân khấu. Lời thoại còn dài, khó hiểu làm cho kịch bản kém hấp dẫn, sử dụng đồ dùng dạy học chưa khoa học dẫn đến kết quả giờ học chưa cao. Công tác phối kết hợp của giáo viên với phụ huynh trong việc cho trẻ làm quen với văn học còn có nhiều hạn chế. Trẻ trong cùng độ tuổi nhưng khả năng tiếp thu, cảm thụ văn học của trẻ không đồng đều . - Vốn từ của trẻ còn nghèo, khả năng chú ý, ghi nhớ và khả năng diễn đạt của trẻ còn hạn chế. Trẻ chưa biết cách đọc thơ diễn cảm, kể truyện diễn cảm, khả năng nhập vai các nhân vật còn chậm, lóng ngóng, chưa tích cực sáng tạo, hóa thân thành các nhân vật theo nội dung truyện, hầu như trẻ chưa hứng thú với việc kể truyện sáng tạo. Trẻ nói ngọng theo miền nhiều hầu như trẻ không phát âm được âm “n” ví dụ: Quả “na” thì trẻ đọc thành quả “la”. “Trời nắng” thì đọc thành “trời lắng”… 7 - Một số giáo viên trẻ mới ra trường còn hạn chế về âm giọng khi diễn đạt, thiếu linh hoạt, sáng tạo khi tổ chức giờ dạy. Các học liệu cho trẻ sử dụng trong hoạt động làm quen với văn học còn ít, chưa phong phú, đa dạng. Trẻ mới vào đầu năm học nên một số trẻ còn nhút nhát chưa phát huy hết năng lực của trẻ. 2.2.Thành công, hạn chế: + Thành công: Từ những gì tích lũy, học hỏi được, qua những kinh nghiệm thực tế vận dụng nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học qua 6 năm giảng dạy, cộng với việc nhìn nhận rõ thực trạng khách quan còn hạn chế, chỉ rõ ra các nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng đó. Nên một số biện pháp sư phạm giúp trẻ học tốt môn làm quen văn học mà tôi đưa ra sẽ có những biện pháp cụ thể để giải quyết từng nguyên nhân cụ thể để việc tổ chức hoạt động làm quen với văn học cho trẻ 5-6 tuổi thực hiện tốt hơn. Hơn thế nữa, qua các biện pháp sư phạm nhằm giúp trẻ học tốt môn làm quen với văn học này giáo viên linh hoạt, sáng tạo sẽ phát huy tích tích cực, chủ động của trẻ đi đúng với các tiêu chí mà nền giáo dục Mầm non đặt ra trong thời đại mới là: Lấy trẻ làm trọng tâm, trẻ được tiếp thu theo hướng tích cực ở mọi lúc mọi nơi, chú ý đến sự phát triển cá nhân, giáo dục gắn liền với thực tế cuộc sống…. Các biện pháp sư phạm giúp trẻ học tốt môn Làm quen với văn học này được xây dựng qua quá trình tìm hiểu sự cảm thụ văn học của lứa tuổi 5-6 tuổi trong trường, giáo viên sẽ dễ dàng lựa chọn các nội dung và hình thức phù hợp với trẻ của mình. Vì kế hoạch giảng dạy theo chương trình Mầm non mới đưa ra là giáo viên sẽ tự lên kế hoạch giảng day, tự chọn các đề tài phù hợp với đặc điểm của lớp mình sao cho sát với thực tế. Cho nên những biện pháp sư phạm giúp trẻ học tốt môn làm quen văn học mà tôi đưa ra tôi tin rằng khi vận dụng vào tiết học sẽ tổ chức thành công các tác phẩm văn học trong chương trình giáo dục mầm non mới. + Hạn chế: Một số giáo viên không có năng khiếu truyền thụ các tác phẩm văn học cho trẻ. Chưa biết áp dụng công nghệ thông tin . Chưa có sự đầu tư về đồ dùng, phương tiện, đồ dùng trực quan để trẻ cảm nhận tác phẩm văn học một cách dễ hiểu nhất, chưa có sự nghiên cứu, phân tích kĩ các tác phẩm văn học. Do đặc thù của trường là bán trú nên thời gian để làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ còn hạn chế. Trang thiết bị của nhà trường chưa đầy đủ như: Không có máy chiếu, hệ thống loa đài… 8 Trẻ dù ở cùng một lứa tuổi nhưng sự phát triển của trẻ không đồng đều có trẻ rất nhanh nhẹn tháo vát, còn một số trẻ nhút nhát, nói ngọng, có biểu hiện chậm về ngôn ngữ. 2.3. Mặt mạnh, mặt yếu: + Mặt mạnh: Đề tài đã tập trung khai thác, nêu bật lên những phương pháp, cách làm gần gũi với giáo viên đúng lớp. Các phương pháp dễ hiểu dễ áp dụng trong thực tế. Trẻ mầm non rất thích được nghe kể chuyện, thơ, ca dao đồng dao, rất thích được tự hóa thân thành các nhân vật trong truyện. Nên khi đưa ra các biện pháp sư phạm nhằm giúp trẻ học tốt môn làm quen với văn học thì trẻ rất hứng thú. Trẻ mạnh dạn tự tin thể hiện các tác phẩm văn học, đoàn kết, hăng hái thăm gia vào các hoạt động làm đồ dùng đồ chơi cùng cô và các bạn. Về phía phụ huynh cũng dành nhiều thời gian quan tâm hơn đến con em mình, Phối kết hợp với nhà trường trong quá trình giúp đỡ trẻ học tốt môn làm quen văn học. Ví dụ: Với những câu truyện dài, khó nhớ như truyện “ Sự tích Hồ Gươm” trong giờ đón trả trẻ chúng tôi đã mạnh dạn trao đổi với phụ huynh về đề tài trẻ đang học, nêu ra những khó khăn của đề tài này đối với trẻ như đây là sự tích nên tên các nhân vật trong truyện, tên các địa danh trẻ phải nhớ chính xác, mà câu truyện lại khá dài nên có thể photocopy nội dung câu chuyện nhờ phụ huynh cho trẻ làm quen thêm ở nhà qua lời kể, video…để trẻ nắm bắt được nội dung, nhớ được lời thoại của các nhân vật trong truyện. Ví dụ: Giáo viên trò chuyện với phụ huynh về việc làm đồ dùng cho câu truyện (cô nói rõ tên truyện) của ngày hôm sau, sau đó phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng trẻ hoặc cho từng trẻ nhận mang ủng hộ nguyên liệu vật liệu như: Tranh, lịch, sách báo cũ, bìa, hộp sữa, giấy…để làm đồ dùng, đồ chơi, thực hiện những công việc mà cô với trẻ đã chuẩn bị. + Mặt yếu: Giáo viên chưa linh hoạt trong cách tổ chức và sử dụng các biện pháp giúp trẻ học tốt môn làm quen văn học. 2.4. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động: - Cơ sở vật chất còn thiếu, một số giáo viên còn hạn chế về công nghệ thông tin, một số giáo viên ôm đồm quá nhiều đồ dùng vào trong tiết dạy nhưng chưa khai thác sử dụng triệt để làm mất thời gian chuẩn bị và chưa thật sự mang lại hiệu quả cao trong giờ học. Chưa sáng tạo trong cách tổ chức tiết học. (ví dụ: muốn trẻ tiếp cận với tác phẩm văn học một cách hiệu quả cần nắm rõ nguyên tắc “ học mà chơi, chơi mà học” thông qua các cuộc thi ví dụ như: Vườn cổ tích, bé yêu thơ, kịch….) Giáo viên không có giọng đọc , kể tốt. 2.5. Phân tích đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đặt ra: Thông qua các tác phẩm văn học là những câu truyện, bài thơ, có ý nghĩa 9 giáo dục sẽ giúp trẻ hiểu và ghi nhớ rất nhanh những việc tốt, việc gì không tốt, việc nên làm, việc không nên làm một cách dễ dàng. Chính vì vậy việc giúp trẻ học tốt hoạt động làm quen văn học giữ một vai trò hết sức quan trọng trong quá trình giáo dục trẻ mà chúng ta cần hướng tới và thực hiện tốt. Cha mẹ và cô giáo đều mong muốn trẻ thông qua các tác phẩm văn học sẽ có thói quen tốt và hành vi có đạo đức để hình thành nhân cách cho trẻ sau này. Với vai trò quan trọng như vậy, thử hỏi nếu chúng ta không làm tốt hoạt động này thì có mang lại được kết quả như mong đợi không? Hay chúng ta lại đặt thêm một câu hỏi nữa tại sao hoạt động làm quen văn học có vai trò quan trọng như thế mà ngay trong tiết dạy của mình trẻ chưa hứng thú, còn nói chuyện riêng trong giờ học? Ta phải lựa chọn những đề tài và hình thức tổ chức như thế nào để lôi cuốn trẻ? Thay đổi hình thức tổ chức như thế nào cho trẻ không nhàm chán? Để trẻ học tốt môn Làm quen văn học thì trước hết ta phải giải quyết các vấn đề trên và thay đổi cách tổ chức giờ học, cách truyền đạt, cách đầu tư chuẩn bị đồ dùng, nghiên cứu các tác phẩm…. để trẻ húng thú hơn với hoạt động làm quen văn học. Trước đây trẻ chưa chú ý thì cô dùng lời đọc diễn cảm, đồ dùng đẹp, phong phú gây hứng thú cho trẻ. Trẻ kể truyện, đọc thơ thường theo kiểu học thuộc lòng, giọng đọc, kể chưa diễn cảm thì trước hết cô xem lại mình đã truyền thụ lại cho trẻ giọng đọc tryền cảm chưa? Phải nghiên cứu tác phẩm kỹ xem cần ngắt nhịp chỗ nào? Chỗ nào nhấn mạnh, chỗ nào nhả chữ, chỗ nào trầm, bổng…. Rồi sau đó sửa sai và rèn cho trẻ. 3. Giải pháp, biện pháp: Để khắc phục thực trạng nêu trên nhằm nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi học tốt hơn môn làm quen với văn học bản thân tôi đã đưa ra một số biện pháp giúp trẻ học tốt hơn môn làm quen với văn học đã được áp dụng có hiệu quả tại trường. Và để thực hiện tốt nội dung nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với văn học chúng ta cần sử dụng đầy đủ, linh hoạt các biện pháp cơ bản sau: - Biện pháp 1: Tìm hiểu đặc điểm lĩnh hội của trẻ Mầm non qua việc học mà chơi - Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch, lựa chọn hình thức tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với văn học - Biện pháp 3: Đọc tác phẩm nghệ thuật và sử dụng phương tiện trực quan - Biện pháp 4: Tạo môi trường văn học trong trường, lớp theo từng chủ đề - Biện pháp 5: Phối kết hợp với cha mẹ giúp trẻ học tốt môn Làm quen văn học. - Biện pháp 6: Tự học, tự bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn của giáo viên giúp trẻ nâng cao chất lượng làm quen với tác phẩm văn học 10 - Biện pháp 7: Phối hợp, đan xen, tích hợp văn học với các môn học khác và các hoạt động. 3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp: - Đối với biện pháp 1: Tìm hiểu đặc điểm lĩnh hội của trẻ Mầm non qua việc học mà chơi: Đây là biện pháp lĩnh hội tác phẩm một cách tốt nhất vì đặc điểm học tập của trẻ ở lứa tuổi Mầm non là “ học mà chơi, chơi mà học” Khi lựa chọn biện pháp này trẻ như được chơi một trò chơi cho nên trẻ rất hứng thú, tiết học sẽ không khô khan, cứng nhắc nữa. Vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ Mầm non nên khi sử dụng biện pháp này thành công trẻ tự sử dụng ngôn ngữ nói của mình, tái hiện lại tác phẩm văn học, giúp trẻ phát triển được vốn từ và khắc sâu tác phẩm văn học vào trong trí nhớ. - Đối với biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch, lựa chọn hình thức tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với văn học: Đây là biện pháp giúp giáo viên dựa vào thực tế của nhà trường, của từng lớp mà giáo viên tự xây dựng kế hoạch giảng dạy của lớp mình sao cho thực tế, phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh lớp mình. Khi lựa chọn giải pháp này học sinh sẽ được tiếp cận với các tác phẩm phù hợp với khả năng nhận thức của mình.Trẻ sẽ không cảm thấy quá khó khăn trong việc lĩnh hội, từ đó tập trung chú ý hơn. Nếu sử dụng biện pháp này thành công trẻ sẽ hứng thú giúp các trẻ có sự phát triển đồng đều. -Đối với biện pháp 3: Đọc tác phẩm nghệ thuật và sử dụng phương tiện trực quan: Đây là biện pháp đặc thù của môn làm quen văn học, qua việc đọc diễn cảm khơi gợi nên những tâm trạng giúp trẻ cảm nhận được tính cách, hành động, tâm trạng của các nhân vật trong truyện. Từ đó bộc lộ thái độ, tình cảm, của mình trước các nhân vật. -Hình tượng trực quan rất quan trọng với trẻ, với trẻ thơ lời nói cụ thể và có hình ảnh trực quan minh họa của giáo viên giúp trẻ cảm nhận tác phẩm một cách dễ hiểu nhất. Khi lựa chọn giải pháp này trẻ sẽ hứng thú, chú ý quan sát, lắng nghe cô đọc và sử dụng đồ dùng. Nếu sử dụng biện pháp này thành công còn rèn cho trẻ có giọng đọc, kể lưu loát, biết luyến láy, đúng giọng điệu, ngữ điệu ngắt giọng, cường độ. Giúp trẻ cảm thụ được tác phẩm văn học . - Đối với biện pháp 4: Tạo môi trường cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học trong trường, lớp theo từng chủ đề: Đây là biện pháp quan trọng giúp giáo viên sưu tầm tranh ảnh, nội dung truyện, giúp trẻ có điều kiện tiếp cận với tác phẩm từ đó trẻ thích đọc truyện hơn. Khi sử dụng giải pháp này trẻ được tiếp xúc với với các tác phẩm ở tường, góc truyện thơ và góc chủ đề, trẻ sẽ có điều kiện tiếp cận nhiều hơn làm khắc sâu hình tượng và ghi nhớ tác phẩm văn học. 11 -Đối với biện pháp 5: Phối kết hợp với cha mẹ giúp trẻ học tốt môn làm quen văn học: Qua biện pháp này giúp trẻ hiểu những bài thơ, câu truyện, cần cung cấp cho trẻ một cách dễ dàng hơn vì có sự phối hợp của phụ huynh. Biện pháp này giúp phụ huynh biết con mình đang được học chủ đề gì, có thể rèn thêm ở nhà, từ đó chất lượng được nâng cao. Ngoài ra biện pháp này còn giúp trẻ học mọi lúc mọi nơi, góp nguyên vật liệu, quyên góp đồ dùng cho tiết dạy sinh động, phong phú hơn. Nếu thực hiện tốt với những tác phẩm văn học khó có thể nhờ cha mẹ học sinh cho con em mình tìm hiểu thêm ở nhà và củng cố được kiến thức trẻ được học trên lớp. -Biện pháp 6: Tự học, tự bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn của giáo viên giúp trẻ nâng cao chất lượng làm quen với tác phẩm văn học: Biện pháp này giúp giáo viên tự bồi dưỡng trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, học hỏi được nhiều kinh nghiệm, sử dụng các hình thức tổ chức sinh động, sáng tạo, cách thức lên lớp lôi cuốn trẻ. Đây là biện pháp quan trọng mà giáo viên nào cũng cần tích lũy kinh nghiệm cho bản thân để giúp trẻ học tốt môn làm quen văn học. Khi thực hiện hình thức này tạo ra các giờ học sinh động, lôi cuốn trẻ. -Biện pháp 7: Phối hợp, đan xen, tích hợp văn học với các môn học khác và các hoạt động: Cô cần biết lồng ghép kiến thức văn học vào các bộ môn và các hoạt động, nhằm củng cố kiến thức đã học, đồng thời luyện khả năng phát âm, cách diễn đạt cho trẻ. Hơn nữa, tích hợp với các môn học khác sẽ làm cho tiết học trở nên sôi động, hấp dẫn và tránh đi sự nhàm chán, tẻ nhạt đối với trẻ .Biện pháp đó giúp trẻ ghi nhớ các tác phẩm văn học, trẻ sẽ nhớ lâu vì được nhắc lại ở các môn học khác, các hoạt động khác. Sử dụng tốt biện pháp này giúp tiết học lôi cuốn, phát triển ngôn ngữ và ghi nhớ tác phẩm. 3.2.Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp: -Biện pháp 1: Tìm hiểu đặc điểm lĩnh hội của trẻ Mầm non qua việc học mà chơi: Cho trẻ học thông qua hình thức này tái hiện lại các tác phẩm văn học thông qua trò chơi và dưới hình thức đóng kịch. Hoạt động này trẻ rất hứng thú vì đóng kịch cũng là hình thức để phát triển ngôn ngữ, trí nhớ, tư duy của trẻ. đồng thời còn có tác dụng giáo dục ý thức và tinh thần tập thể. Qua hoạt động đóng kịch, trẻ truyền đạt lại nội dung truyện, “Làm sống lại tâm trạng, hành động, ngôn ngữ hội thoại của các nhân vật trong tác phẩm. Đồng thời thể hiện tình cảm và sự đánh giá của trẻ đối với nhân vật”. Trước khi cho trẻ đóng kịch, cô cần giúp trẻ nhớ lại nội dung truyện, biết thể hiện tính cách, tâm trạng các nhân vật trong truyện, chuẩn bị phần kịch bản chu đáo, sáng tạo để nội dung thêm phong phú, hấp dẫn. Chú ý đến cách tổ chức, hình thức biểu diễn, những đồ dùng và trang phục sao cho phù hợp với nội dung từng truyện. Cũng có thể cô là người dẫn truyện, nhưng cũng có khi chỉ có trẻ tự cùng nhau biểu diễn. 12 Hình : trẻ tự đóng kịch “Chú Dê Đen” *Trò chơi tích hợp: Với chương trình Mầm non mới hiện nay, các môn học luôn được đan xen, lồng ghép nhằm nâng cao tính hiệu quả, với đặc điểm của giáo dục mầm non, cho trẻ học mà chơi, thông qua chơi mà học, văn học không chỉ giúp trẻ được nghe kể chuyện, đọc thơ mà còn tích hợp được các môn học khác dưới hình thức tổ chức trò chơi. Qua trò chơi giáo viên có thể đánh giá được kiến thức mà trẻ thu lượm được ở mức độ nào, cao hay thấp. Đưa trò chơi vào lớp học là một sự lồng ghép khéo léo, làm sao cho giờ học thêm sinh động. Nên chú ý phối hợp giữa trò chơi động và tĩnh. Lựa chọn những trò chơi có thể tích hợp được nhiều môn học khác, tuy vậy, cũng cần nhớ: Trò chơi dù tổ chức dưới hình thức nào cũng phải đảm bảo tính vừa sức và hứng thú đối vởi trẻ, không lạm dụng, ôm đồm thái quá làm lu mờ nội dung chính của đề tài tiết học. Ví dụ: Với câu truyện “Chàng Rùa”, cô tổ chức trò chơi “Ai nhanh hơn”. Bằng cách: Chia trẻ thành 2 đội có số lượng người bằng nhau, cùng thi đua chuyển những cây gỗ (đồ chơi) về làm nhà cho Vua . Đếm số lượng gỗ mà mỗi đội chuyển được, so sánh số lượng nhiều hơn, ít hơn và gắn, đọc chữ số tương ứng với kết quả của đội mình phát âm các chữ cái có trên từng cây gỗ. Với bài tập đi theo đường hẹp cùng động tác của người vác gỗ. Sau 3 phút chơi, đội nào có kết quả cao hơn mà không phạm luật là thắng cuộc. 13 Hình: Trẻ chơi trò chơi chuyển gỗ Hoặc giáo viên có thể cho trẻ chơi: Chọn những nhân vật gắn đúng vị trí; đoán tên nhân vật; gắn từ phù hợp với tranh; gắn chữ cái đúng với từ trong tranh.v.v…Các trò chơi đều được tổ chức mang tính thi đua giữa các tổ, nhóm với nhau.Trẻ chơi một cách tự nguyện, hứng thú và thoải mái. Ngoài ra cô có thể tổ chức các trò chơi mang tính tích hợp tạo hình như: nặn, tô, vẽ hoặc ghép tranh các nhân vật chính trong truyện . Ví dụ: Nặn thỏ Mẹ, thỏ anh, thỏ em trong truyện “Ai đáng khen nhiều hơn” - Vẽ hình: cậu bé, quả bầu đối với truyện “ Quả bầu tiên” - Ghép các mảng tranh thành bức tranh hoàn chỉnh về nhân vật . Thỏ, Gấu, quả táo đối với chuyện “Quả táo”.v.v.. Cô cần thay đổi hình thức chơi một cách linh hoạt, chẳng hạn: Khi cho trẻ chơi ghép các mảng tranh trong chuyện Quả táo, trên nền nhạc, trẻ thực hiện bài tập bật qua vòng thể dục hoặc chui qua cổng, gắn từng mảng của bức tranh ghép thành bức tranh hoàn chỉnh. Sau mỗi lượt chơi, cô dừng lại kiểm tra, cho trẻ nhận xét, đánh giá kết quả trò chơi, cô cần khen ngợi, động viên trẻ kịp thời, kích thích sự cố gắng, tích cực và sự hưng phấn của trẻ. Sau mỗi lượt chơi, trò chơi nên thay đổi số trẻ chơi, tạo điều kiện cho nhiều cháu được tham gia và có thể nâng yêu cầu của trẻ chơi với những lượt chơi sau. Như vậy kết quả giờ học sẽ cao hơn . Giờ học sẽ được kết thúc sau phần chơi là một bài hát, câu thơ hay một trò chơi nhẹ như “chim bay, cò bay, tạo dáng”.v.v.. -Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch, lựa chọn hình thức tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với văn học: - Như chúng ta đã biết: Sự phát triển tâm lý của trẻ phụ thuộc vào sự phát triển ngôn ngữ và trí tuệ của trẻ chỉ phát triển hoàn thiện khi trẻ lĩnh hội được ngôn ngữ. Do dó, việc phát triển ngôn ngữ, giúp trẻ phát âm đúng rất là quan trọng. Điều đó cho chúng ta thấy rằng cần phát triển ngôn ngữ đúng lúc, phù 14 hợp với từng lứa tuổi. Môi trường ngôn ngữ là điều kiện không thể thiếu được và không đâu khác, Trường Mầm Non chính là nơi tổ chức môi trường giao tiếp tích cực giúp cho ngôn ngữ của trẻ phát triển tốt hơn. Đối với trẻ, tuy cùng độ tuổi nhưng sự phát triển tâm sinh lý trẻ sẽ không đồng đều, có cháu thì nhanh nhẹn, hoạt bát, nói năng lưu loát và tiếp thu nhanh. Trái lại, có trẻ lại chậm chạp, e dè, nhút nhát trong giao tiếp nói năng chưa biết diễn đạt ý nghĩ của mình rõ ràng bằng ngôn ngữ, thể hiện chưa trọn câu, trọn nghĩa. Do vậy, đòi hỏi cô giáo phải hiểu được đặc điểm tâm lý từng trẻ. Từ đó lựa chọn những biện pháp hướng dẫn, rèn luyện sao cho phù hợp với từng đối tượng. Ví dụ : Với những trẻ thông minh nhanh nhẹn, chỉ bằng lời nói, câu đố, câu hỏi gợi mở hoặc hình ảnh trên màn hình trẻ đã hiểu ra. Nhưng đối với trẻ chậm chạp, nhút nhát, e dè cô cần chuẩn bị những câu hỏi ngắn gọn, đơn giản, dễ hiểu và dành nhiều thời gian quan tâm đến trẻ hơn. Đặc biệt chú ý đến việc sửa sai đối với những trẻ nói ngọng, nói lắp. Ví dụ: Có trẻ hay sai dấu ngã nói thành dấu hỏi (“Mũ” nói thành “mủ”“cái mủ”). “Sữa” trẻ nói thành “sửa” – ( uống sửa). Lại có trẻ hay ngọng nguyên âm: L phát âm thành N, S phát âm thành X…. Cô có thể sửa tật của trẻ bằng cách: cô phát âm câu mẫu nhiều lần những câu có chứa thanh nguyên âm hay phụ âm đầu mà trẻ hay sai, trẻ thực hành nói theo mẫu của cô. Cho trẻ phát âm những từ nói về đồ vật, cảnh vật, con vật v.v….có chứa những âm liên quan đến lỗi của trẻ như: cái mũ, bé ngã, lá xanh, con sâu. Với những trẻ hay e dè, nói năng không lưu loát, một phần do đặc điểm cá tính, nhưng một phần có lẽ cũng vì vốn từ của trẻ còn nghèo. Với những trẻ này, cô nên rèn luyện và cung cấp vốn từ cho trẻ bằng cách tạo cơ hội cho trẻ được giao tiếp nhiều với cô, với bạn như: Thường xuyên cho trẻ được trả lời những câu hỏi từ đơn giản đến phức tạp của cô trong giờ học, giờ chơi. Bên cạnh đó cần tạo tình huống và điều kiện cho trẻ được giao tiếp với bạn thông qua hoạt động vui chơi, học tập, qua trò chơi phân vai, vận động, dân gian … từ đây trẻ sẽ nghe bạn đọc, cô đọc và đọc theo. Như vậy sẽ giảm đi phần nào những lời nói ngọng. Bé chơi “Dung dăng dung dẻ” 15 Hoặc, đối với những trẻ hiếu động, nghịch ngợm, ít chú ý, cô cần có biện pháp thu hút sự chú ý của trẻ bằng cách hướng trẻ vào những câu hỏi kích thích trẻ trả lời, sử dụng công nghệ thông tin, tranh ảnh, mô hình lôi cuốn sự hấp dẫn, chú ý của trẻ, Với cử chỉ âu yếm nhẹ nhàng, lời nói ân cần động viên khen ngợi khéo léo, kịp thời sẽ giúp trẻ cố gắng vươn lên trong học tập . - Biện pháp 3: Đọc tác phẩm nghệ thuật và sử dụng phương tiện trực quan Trẻ mẫu giáo rất thích được nghe cô kể chuyện, đặc biệt là truyện cổ tích . Nhưng muốn giờ kể chuyện đạt kết quả tốt giáo viên cần nắm vững phương pháp, biết sử dụng các thủ thuật kể chuyện diễn cảm và vận dụng phương pháp một cách linh hoạt trong giờ dạy . Trước hết giáo viên cần nghiên cứu soạn giảng cho kĩ, xác định tác phẩm đó cung cấp kiến thức gì cho trẻ, chuẩn bị đồ dùng ra sao, giới thiệu bài như thế nào, trẻ ứng dụng nhu thế nào trong cuộc sống… * Giới thiệu bài: Vào đầu tiết học, cô cần khéo léo thu hút trẻ tham gia hoạt động bằng nhiều hình thức như dùng câu đố, ca dao, tục ngữ, bài hát có nội dung gần gũi liên quan đến truyện kể. Hoặc bằng hình ảnh, vật thật đại diện cho nhân vật chính nào đó trong truyện, tạo sự bất ngờ và gây sự chú ý đặc biệt đối với trẻ. Ví dụ: Với câu truyện “Ai đáng khen nhiều hơn”, cô có thể sử dụng câu đố: “Mắt hồng lông trắng, tai dài, bạn ăn cà rốt đó là con chi?”. Hay với chuyện “Chàng rùa” cô có thể dẫn dắt: “Chúng ta ai cũng có mẹ, có cha. Cha mẹ là người đã sinh ra, nuôi dạy chúng ta khôn lớn, trưởng thành. Biết ơn cha mẹ, nhiều người đã biết sống yêu thương, hiếu thảo với cha mẹ, chàng Rùa là một người con sống như thế đó. Để hiểu rõ về chàng Rùa, hôm nay cô sẽ kể cho các cháu nghe câu chuyện “Chàng Rùa” nhé. Hoặc với truyện “Tấm Cám”, cô có thể đọc: “Bống bống bang bang, lên ăn cơm vàng cơm bạc nhà ta, chớ ăn cơm hẩm cháo hoa nhà người”. Đó là lời của ai? Trong truyện gì ?...Có rất nhiều hình thức giới thiệu. Song, giáo viên cũng phải khéo léo lựa chọn sao cho phù hợp với từng tác phẩm, lôi cuốn được sự tập trung chú ý và hứng thú của trẻ ngay từ những phút giây đầu tiên của tiết học . Sử dụng đồ dùng đơn giản, ngộ nghĩnh, gần gũi để thu hút trẻ nhất là những đồ dùng đồ chơi tự tạo do trẻ làm ra ví dụ như dùng ống chỉ, lõi giấy, hộp giấy, chai lọ…để tạo thành một số nhân vật, vẽ thêm mắt mũi, gắn râu tóc, quần áo làm thành một số nhân vật cho trẻ lồng vào ngón tay làm rối rồi đóng vai nhân vật đó. Sử dụng hình ảnh trên powerpoint và sưu tầm tranh ảnh, chọn nhứng hình ảnh có cùng chủ đề tạo thành những bức tranh có nội dung rồi cho trẻ kể theo trí tưởng tượng của trẻ. Khi sử dụng đồ dùng phải kết hợp với lời nói một cách linh hoạt, không đưa ra trước hoặc đưa ra sau làm giảm hứng thú của trẻ và không sử dụng quá nhiều đồ dùng làm trẻ bị phân tán sự chú ý. 16 * Kể truyện: - Để các cháu hiểu được nội dung câu chuyện, giáo viên cần cảm nhận được câu chuyện, hiểu nội dung truyện, nhớ được các lời thoại, không chỉ nắm vững phương pháp mà còn phải biết sử dụng các thủ thuật của giọng điệu. Đó là việc sử dụng đúng: + Cường độ âm thanh phù hợp với ngưỡng thính giác của trẻ. + Tốc độ (nhịp điệu trong giọng đọc lời kể): cường độ và tốc độ đi đôi với nhau, nếu cường độ to thì nhịp điệu nhanh và ngược lại cường độ nhỏ thì nhịp điệu chậm. + Ngắt giọng: Ở mỗi đoạn truyện thì có 1 cách ngắt giọng riêng nếu không sử dụng thì ý nghĩa của tác phẩm văn học sẽ bị phá vỡ. -Thông qua những ngôn ngữ, giọng điệu của cô sẽ giúp trẻ cảm nhận được tính cách, hành động, tâm trạng của các nhân vật trong truyện . Sau khi giới thiệu bài, cô có thể kể cho trẻ nghe 1 lần. Lời kể rõ ràng mạch lạc và diễn cảm (Không nói ngọng, nói lắp, không dùng từ địa phương ). Chú ý sử dụng ngôn ngữ, giọng kể phù hợp với tính cách nhân vật . Ví dụ: Với truyện “Chú Dê Đen”: Dê Trắng là con vật nhút nhát, cô kể giọng nhỏ, chậm, yếu ớt và ngắt quãng. Dê đen dũng cảm, thông minh, cô kể với giọng bình tĩnh, cường độ âm thanh mạnh mẽ, thể hiện sự đanh thép. Giọng Sói thì hách dịch, quát nạt, sau chuyển dần sang lo lắng, ngần ngừ. Hoặc với truyện “Ba cô gái” cô kể, giọng bà mẹ chậm rãi, yếu ớt, run rẩy. Giọng Sóc con thì hối hả, lo âu khi báo tin người mẹ cho các cô gái, tỏ thái độ giận dữ khi Sóc con không bằng lòng với chị Cả, chị Hai, nét mặt cau có nhíu mày, tay vung mạnh, đồng thời chân dậm mạnh “phình phịch” xuống đất và giọng kể nhẹ nhàng, vui sướng, thể hiện sự đồng tình của Sóc với chị Út khi thấy chị Út sốt sắng về thăm mẹ (cùng với nét mặt tươi cười rạng rỡ của cô ). Khi kể, không đòi hỏi cô phải thuộc lòng từng câu trong truyện ( ngoại trừ những câu đối thoại). Song dù thêm hay bớt, nhưng nhất thiết phải đảm bảo nội dung cốt truyện, biết kết hợp hài hoà ánh mắt, nét mặt, cử chỉ, điệu bộ và khéo léo sử dụng giáo cụ trực quan. Thống nhất giữa lời nói và hành động. Nghĩa là đồ dùng trực quan phải được đưa ra đúng lúc, khớp với lời kể, động tác thuần thục, chính xác và khéo léo . Ví dụ: Với câu chuyện “Chàng Rùa”, cô kể: Ngày xưa có hai vợ chồng nhà kia (các nhân vật Bố và Mẹ rùa xuất hiện trên bức phông )…mãi mới sinh được một người con nhưng lại là một chàng Rùa bé tí ti (nhân vật rối rùa xuất hiện). Như vậy tất cả đều vừa trùng khít với lời kể. Rồi các nhân vật Vua, cô bác nông dân lần lượt xuất hiện với màn trình diễn khéo léo mang tính nghệ thuật cao, các nhân vật cứ lúc ẩn lúc hiện (theo trình tự nội dung truyện) đã cuốn hút trẻ say xưa theo dõi. Vừa được nghe kể, lại vừa nhìn thấy những hình ảnh cụ thể, trẻ sẽ tiếp thu một cách dễ dàng, và tác phẩm ấy sẽ khắc sâu, in đậm trong trí nhớ của trẻ. Trẻ sẽ biết nhận xét, phân biệt, đánh giá đúng tính cách của từng nhân vật, tiết học trở nên sinh động, hấp dẫn và không tẻ nhạt. 17 Sau khi kể lần 1 cô có thể tóm tắt nội dung truyện một cách ngắn gọn, chọn những nét chính làm toát lên nội dung, không diễn giải dài dòng, có thể kết hợp giảng giải từ khó có trong tác phẩm, nhưng cũng có thể kết hợp gỉảng từ, giảng ý khi cô kể lần 2. Ở lần 2, cô kể truyện kết hợp minh hoạ bằng tranh ảnh, mô hình. Tranh minh hoạ, mô hình hay vật thật, với màu sắc đẹp, hài hoà sẽ làm cho câu chuyện trở nên sinh động, thu hút sự tập trung chú ý cao độ của trẻ. Trẻ dễ thuộc, dễ nhớ nội dung tác phẩm. Điều đó sẽ thuận lợi rất nhiều khi tiến hành đàm thoại cùng với trẻ. Các câu hỏi phải ngắn ngọn, dễ hiểu, giúp trẻ diễn đạt được ý tưởng của mình, không gò bó để trẻ trả lời rập khuôn, với trẻ nhút nhát cô thường xuyên gọi để trẻ phát biểu, câu hỏi phải sát với nội dung đề tài. Đàm thoại sẽ giúp trẻ đồng cảm với tác giả, và nếu muốn trẻ đồng cảm với tác giả thì ở phía cô phải hiểu được nội dung của tác phẩm, phải hiểu và nói lại được những điều mà tác giả muốn gởi đến trẻ. Đàm thoại có thể tiến hành dưới nhiều hình thức: Đặt câu hỏi để trẻ suy nghĩ trả lời, hoặc dùng tranh ảnh, mô hình để cùng đàm thoại về nội dung cốt truyện. Cô chú ý đặt câu hỏi ngắn gọn, rõ ràng đảm bảo tính hệ thống và logic từ đầu đến cuối, không dùng câu hỏi mà trẻ chỉ trả lời có hoặc không. Ví dụ: Với câu chuyện “Quả bầu tiên”, nội dung câu hỏi đàm thoại có thể là : + Trong truyện quả bầu tiên có những nhân vật nào? + Chú bé là người như thế nào? + Chú bé đã làm gì khi chim én bị thương? + Khi mùa xuân đến, én đã mang gì về cho chú bé? + Vì sao chú bé được hưởng quả bầu tiên đầy vàng bạc?...... + Nếu con là chú bé, con sẽ làm thế nào? + Quá trình đàm thoại, cô có thể yêu cầu trẻ thể hiện tính cách nhân vật bằng ngữ điệu, cử chỉ giống như thể hiện một vai diễn. Như vậy đã góp phần giảm bớt sự gò bó, căng thẳng, tạo không khí sôi nổi, nhẹ nhàng, thoải mái cho phần đàm thoại. Khi trẻ đã cảm nhận được truyện, sau phần kể chuyện, để tạo cơ hội cho trẻ được thể hiện khả năng của mình, cô tổ chức cho trẻ kể lại truyện dưới nhiều hình thức: + Cô kể, cháu tham gia, thực hiện bằng cách trả lời những đoạn đối thoại + Cháu kể lại truyện hoặc từng đoạn truyện với sự giúp đỡ của cô + Kể chuyện kết hợp minh hoạ tranh .v.v… Và dù kể dưới hình thức nào, cô cũng cần lưu ý việc sửa sai kịp thời cách phát âm, cách diễn đạt của trẻ. Cũng có thể tổ chức cho trẻ kể truyện dưới hình thức đóng kịch. Hoạt động này trẻ rất hứng thú. 18 + Đối với thơ: Các cháu mẫu giáo thích đọc thơ, đặc biệt là những bài thơ có vần điệu dễ nhớ, biểu lộ tình cảm êm ái, vui tươi. Để giúp trẻ hứng thú hơn trong hoạt động đọc thơ tôi luôn thay đổi hình thức tổ chức, lồng ghép xen kẽ các nội dung tích hợp và các trò chơi nhẹ nhàng. Trẻ đọc thơ dưới nhiều hình thức: Đọc luân phiên theo tổ, nhóm, thi đua xem tổ nào đọc hay, đọc đối đáp giữa cô và trẻ… Cũng như truyện để tạo hứng thú và sự tập trung cao độ của trẻ, khi vào bài, cô có thể sử dụng phương pháp trực quan để giúp trẻ đồng cảm, cảm thụ tác phẩm như: sử dụng công nghệ thông tin tranh ảnh, vật thật, đàm thoại với trẻ bằng những câu hỏi ngắn gọn, cho trẻ hát những bài hát có nội dung gần gũi để dẫn dắt trẻ đến với bài thơ. Ví dụ: Cô bật màn hình với nhiều loại bát có hoa văn khác nhau để giới thiệu bài thơ “Cái bát xinh xinh” hay hát bài “Bông hoa mừng cô” để giới thiệu bài thơ “ Bó hoa tặng cô”.v.v..và như vậy, các cháu sẽ đến với tác phẩm một cách dễ dàng, hứng thú. Quá trình dạy thơ; cũng như truyện, cô phải đảm bảo đủ các phần theo trình tự tiết học. Xác định đúng yêu cầu, nội dung cần truyền đạt. Để trẻ hiểu, cảm thụ tốt bài thơ thì việc đọc mẫu của cô cũng giữ một vai trò hết sức quan trọng. Vì vậy, khi đọc mẫu, tuỳ từng bài thơ, cô thể hiện sao cho phù hợp. Cách đọc diễn cảm đó là: Biết ngắt giọng đúng chỗ, thể hiện sắc thái, âm điệu của mỗi bài thơ. Ví dụ: Bài thơ “Làm anh”cô đọc với giọng vui hóm hỉnh . Bài thơ “Cô giáo” cô đọc hơi chậm, thể hiện tình cảm tha thiết, dịu dàng . Còn đối với bài thơ “Ảnh Bác” cô phải đọc với nhịp điệu chậm rãi vừa phải, thể hiện sự trang trọng, tình cảm yêu quý. Biết ngắt giọng ở các câu : Cháu ơi/đừng có chơi bời đâu xa Trồng rau /quét bếp đuổi gà Thấy tàu bay Mỹ/ nhớ ra hầm ngồi .v.v… Hoặc những bài thơ mang âm hưởng đồng dao như: “Con công hay múa” cô đọc theo nhịp 2/2 “ Con công/hay múa Nó múa/làm sao Nó rụt /cổ vào Nó xòe/cánh ra”… 19 Hay bài “rau xanh” cô phải đọc theo cách đối đáp, (đọc nhẹ ở cuối câu, chữ rau đọc nhẹ và đọc mạnh ở 2 chữ cuối) “Che mưa che nắng Chỉ đường lên chùa Là rau tần ô Hành hương thơm ngát Bỏ vô nồi kho Mực tím ngan ngát Là rau diếp cá Là rau mồng tơi Cho vô cối giã Mình yêu suốt đời Là rau càng cua Là cây rau má”. Đồng thời khi đọc mẫu cô cần chú ý thể hiện kết hợp ánh mắt, nét mặt, cử chỉ, điệu bộ làm cho bài thơ trở nên sống động. Từ đó sẽ thu hút được sự chú ý của trẻ, tạo cho trẻ sự hưng phấn, hứng thú đọc thơ, có thể cho trẻ đọc nhẩm, đọc thầm theo cô. Cô dạy trẻ đọc thơ qua tranh để nâng cao chất lượng văn học và làm quen với chữ viết bằng một số hình ảnh và đọc luân phiên, đọc đối, đọc đuổi.v.v...Khi trẻ đã đọc thuộc thơ, cô cho trẻ biểu diễn thơ phối hợp làm động tác minh hoạ. Động tác minh hoạ sẽ giúp trẻ dễ nhớ và làm cho tiết học thêm sinh động. Để tránh mệt mỏi, cô cần chú ý thay đổi hình thức, thay đổi đội hình, xen kẽ những trò chơi nhẹ giữa các phần chuyển tiếp trong tiết học như trò chơi “Bốn mùa” “ Chim bay cò bay” “pha nước chanh”.v.v…Một điều quan trọng không thể thiếu đó là sửa sai kịp thời cho trẻ về cách phát âm, cách luyện giọng và sự thể hiện cảm xúc của bài thơ. Để củng cố bài thơ, câu chuyện cô tổ chức các trò chơi để khắc sâu những kiến thức vừa cung cấp cho trẻ. + Sử dụng phương tiện trực quan: Có thể nói sự chuẩn bị chu đáo của cô là một yếu tố quan trọng mang lại sự thành công cho tiết dạy. “Làm quen với Văn học” là một môn mang nét đặc trưng riêng, muốn dạy tốt cần phải có sự đầu tư thích đáng: Đầu tư cho việc nghiên cứu tác phẩm, chuẩn bị đồ dùng và trước hết phải thuộc tác phẩm. Từ đó nghiên cứu bài soạn để xác định mục đích yêu cầu của từng thể loại mà sử dụng phương pháp truyền thụ cho phù hợp. Bài soạn có đầy đủ, chi tiết và sáng tạo thì tiết dạy mới sinh động, hấp dẫn và lôi cuốn trẻ. Vì vậy giáo viên cần cố gắng nghiên cứu tài liệu hướng dẫn về bộ môn, tham gia học tập chuyên đề, thường xuyên dự giờ của những giáo viên giàu kinh nghiệm, tham gia thao giảng và dự thi tay nghề … Biết đúc rút kinh nghiệm về phương pháp, cách tổ chức tiết học cũng như những thủ thuật, nghệ thuật của giáo viên khi lên lớp . Ngoài ra, nên theo dõi các chương trình dành cho thiếu nhi như: Vườn cổ tích, khoa học và giáo dục v.v ..... 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan