Tài liệu Skkn một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo 4 tuổi hứng thú với trò chơi dân gian trong trường mầm non

BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN 1. Lời giới thiệu Không rõ từ bao giờ trò chơi dân gian, các làn điệu dân ca, hò, vè được sinh ra và gắn liền với đời sống lao động và sinh hoạt của người dân Việt Nam. Đó không đơn giản chỉ giúp con người có được phút giây thư giãn, giải trí sau những giờ lao động vất vả mà còn góp phần thắt chặt tình đoàn kết, gắn bó giữa con người với con người. Nhắc tới trò chơi dân gian, các làn điệu dân ca, hò, vè có lẽ trẻ em là đối tượng được nói tới nhiều nhất, bởi đối với các cháu cuộc sống không thể thiếu những trò chơi, những làn điệu dân ca, hò, vè. Những trò chơi dân gian không chỉ giúp trẻ phát triển khả năng sáng tạo, tư duy, sự khéo léo, rèn luyện sức khoẻ mà còn là bài học giúp trẻ hiểu và thêm yêu nền văn hoá dân tộc cũng như bồi đắp thêm tình yêu gia đình, quê hương, đất nước. Những làn điệu dân ca, hò, vè với những giai điệu mượt mà, êm dịu, những lối gieo vần nhắc nhịp đã nuôi dưỡng tâm hồn trẻ như thổi vào trẻ những tình cảm yêu thương hình thành những tâm hồn trong sáng. Trên thế giới, không có một dân tộc nào lại không có trò chơi riêng cho con em mình. Từ xa xưa trẻ em Việt Nam đã có nhu cầu chơi, chúng nghĩ ra các trò chơi, truyền cho nhau cách chơi từ thế hệ này sang thế hệ khác. Nhờ đó mà trò chơi dân gian được lưu truyền đến ngày nay. Trò chơi dân gian đã được sử dụng nhiều trong các hoạt động vui chơi của trẻ ở trường mầm non, đặc biệt là 1 hoạt động học có chủ đích của giáo viên cho trẻ ở trường mầm non. Các trò chơi dân gian không chỉ nhiều về số lượng mà còn phong phú về thể loại. Việc kết hợp trò chơi dân gian trong các hoạt động học có chủ đích tại trường mầm non mang ý nghĩa to lớn trong việc: rèn luyện thể lực, sự khéo léo, nhịp nhàng, rèn luyện trí tuệ, sự nhanh trí, óc phán đoán, gợi xúc cảm thẩm mỹ, khả năng hoạt động nhóm, tập thể, sự gắn kết của tình bạn… và đặc biệt nó góp phần xây dựng nhân cách mang đậm văn hóa dân tộc Việt Nam cho trẻ ngay từ khi trẻ còn nhỏ. Nhắc đến tuổi thơ ai cũng gắn liền với con trâu, cánh đồng và cánh diều thả gió với những trò chơi dân gian đầy lý thú. Thế nhưng, ngày nay, các em ở một xã hội công nghiệp, chỉ quen với máy móc và không có khoảng thời gian chơi cũng là một thiệt thòi. Thiệt thòi hơn khi các em không được làm quen và chơi những trò chơi dân gian của thiếu nhi ngày trước đang ngày càng bị mai một và quên lãng, không chỉ có ở các thành phố mà còn ở cả các vùng quê với tốc độ phát triển của công nghệ thông tin cùng những trò chơi hiện đại, liệu trẻ em hôm nay và thế giới ngày mai còn nhớ đến những trò chơi cổ truyền dân gian nữa hay không? Câu trả lời vẫn nằm ở chính chúng ta, những nhà giáo dục. Vì thế giúp các em hiểu và tìm về cội nguồn qua những trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết. Trong những năm qua, khi phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” được triển khai sâu rộng trong các nhà trường. Ngoài những nội dung được nhà trường đang triển khai để nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục, tạo môi trường sư phạm xanh, sạch, đẹp cho trẻ hoạt động. Một 2 nội dung được coi là điểm nhấn của phong trào này là đưa trò chơi dân gian lồng ghép vào các hoạt động trong ngày của trẻ. Việc tạo được hứng thú cho trẻ khi chơi trò chơi dân gian là rất khó bởi ngày nay sự bùng nổ của công nghệ thông tin đã thu hút trẻ vào rất nhiều những trò chơi giải trí trên máy tính, điện thoại. Xuất phát từ những lý do trên tôi đã lựa chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo 4 tuổi hứng thú với trò chơi dân gian trong trường mầm non”. 2. Tên sáng kiến Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo 4 tuổi hứng thú với trò chơi dân gian trong trường mầm non. 3.Tác giả sáng kiến Họ và tên: Nguyễn Thị Thản Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường mầm non Kim Long Số điện thoại: 098.510.5683 Gmail: [email protected] 4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến Tôi Nguyễn Thị Thản chính là tác giả đã đầu tư sáng kiến với quỹ thời gian nghiên cứu; mua các tài liệu nghiên cứu, toàn bộ hồ sơ sổ sách, nguyên vật liệu để làm đồ dùng đồ chơi phục vụ các giờ học. 5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến Các hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ 6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu:2/2018 3 7. Mô tả bản chất của sáng kiến 7.1. Về nội dung của sáng kiến 7.1.1. Cơ sở lý luận Trò chơi dân gian là loại trò chơi do nhân dân nghĩ ra và được truyền từ thế hê ̣ này sang thế hê ̣ khác. Người lớn dùng để dạy trẻ học nói, học đếm, học tính toán… Trò chơi dân gian là mô ̣t hình thức văn hóa phản ánh cuô ̣c sống của mỗi dân tô ̣c, mỗi địa phương qua các thời k̀ lịch sử. Chính vì vâ ̣y, mỗi dân tô ̣c, mỗi địa phương đều có những trò chơi của dân tô ̣c mình, các trò chơi đó lớn lên, sống mãi theo thời gian với dân tô ̣c mà ngày nay người ta gọi là trò chơi dân gian. Trò chơi dân gian Việt Nam thường bắt nguồn từ những bài đồng dao, một thể loại văn vần độc đáo của dân tộc. Đấy là những bài ca có nhịp điệu đơn giản, gieo vần một cách thoải mãi, có thể ngắn dài bất k̀ hoặc lặp đi lặp lại không dứt. Đồng dao được cấu trúc theo một lôgic riêng, đôi khi không có nghĩa gì cả, nhưng bằng tư duy liên tưởng, trẻ em vẫn có thể nhập vào câu hát để dẫn đến những kết cục bất ngờ: Cái ngược đời, cái phi lý, lại có thể chấp nhận vì đấy là các bài hát của trẻ em. Trò chơi dân gian có nhiều thể loại phù hợp với các sở thích, cá tính khác nhau của nhiều đối tượng người chơi như sôi nổi, điềm đạm hay trầm tĩnh. Mỗi trò chơi lại có một quy luật riêng, mang những sắc thái khác nhau khiến trẻ em chơi suốt ngày mà không thấy chán. Trò chơi dân gian không chỉ mang tính học tâ ̣p mà còn mang tính vâ ̣n đô ̣ng. Với những trò chơi dân gian chứa đựng nhiê ̣m vụ học tâ ̣p, trong khi chơi 4 nhiê ̣m vụ nhâ ̣n thức được thực hiê ̣n dưới hình thức chơi vui vẻ, thoải mái. Điều đó giúp trẻ nỗ lực tìm kiếm cách giải quyết nhiê ̣m vụ đă ̣t ra trong trò chơi. Trẻ tiếp nhâ ̣n nhiê ̣m vụ trí tuê ̣ như mô ̣t nhiê ̣m vụ chơi, chính điều đó góp phần phát triển trí tuê ̣ cho trẻ. Trẻ mẫu giáo 4 tuổi ham học hỏi, thích tìm tòi, khám phá và tìm hiểu về thế giới xung quanh. Chúng thực sự là những chủ thể với những năng lực riêng, có khả năng tư duy, sáng tạo và giao tiếp với mọi người. Chúng có kỹ năng nghe, hiểu lời nói của người khác và nói cho người khác hiểu. Trẻ 4 tuổi chủ đô ̣ng, đô ̣c lâ ̣p, có sáng kiến, biết tự tìm kiếm các phương thức giải quyết các nhiê ̣m vụ đă ̣t ra, tự kiểm tra … kết quả trong hoạt đô ̣ng học và chơi. Trẻ 4 tuổi tâ ̣p trung chú ý và nỗ lực, cố gắng giải quyết và hoàn nhiê ̣m vụ đă ̣t ra trong hoạt đô ̣ng của chúng. Nhiê ̣m vụ của trò chơi dân gian ở trẻ 4 tuổi rất đa dạng, để giải quyết được nhiê ̣m vụ của trò chơi đòi hỏi trẻ phải dựa vào vốn kinh nghiê ̣m về các sự vâ ̣t, hiê ̣n tượng trong cuô ̣c sống, trẻ phải biết phân tích, biết tổng hợp, biết liên hê ̣ các sự vâ ̣t hiê ̣n tượng để thực hiê ̣n trò chơi của mình. Các hành đô ̣ng chơi của trẻ mẫu giáo 4 tuổi đòi hỏi phải có tính liên tục và tuần tự. Nhiều trò chơi đòi hỏi phải suy nghĩ kỹ trước khi thực hiê ̣n đô ̣ng tác chơi như chơi “ Ô ăn quan”, “Cờ đi đường” … đây là cơ sở để phát triển tư duy logic cho trẻ. Mối quan hê ̣ cô giáo và trẻ 4 tuổi trong trò chơi dân gian ngày càng gần gũi. Cô giáo vừa như người bạn cùng chơi với trẻ vừa như người hướng dẫn trẻ 5 chơi, chính nhờ sự giúp đỡ của cô giáo mà trẻ có tự lựa chọn nguyên vâ ̣t liê ̣u để làm Đồ dùng tự làm của giáo viên mầm non, tự chọn trò chơi và có thể tự tổ chức các trò chơi dân gian mà mình yêu thích. 7.1.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu a) Thuận lợi - Luân được sự quan tâm chỉ đạo của ngành, của Ban giám hiệu nhà trường, tổ chuyên môn. - Điều kiện cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động của trẻ đầy đủ, phong phú, thuận lợi cho quá trình thực hiện nhiều hoạt động. - Trẻ ở lớp tôi chủ nhiệm có nhiều trẻ mạnh dạn, tự tin, thông minh và thích tham gia vào trò chơi, đặc biệt là trò chơi dân gian. Một số trẻ biết phối hợp cùng cô. - Bản thân tôi lớn lên ở vùng nông thôn nên cũng biết một số trò chơi dân gian truyền miệng. - Luôn học hỏi và tìm tòi hiểu biết thêm một số trò chơi dân gian thông qua bạn bè, trẻ, đồng nghiệp và sách báo. - Được tiếp xúc với nhiều bạn bè ở các địa phương khác nhau qua những năm học tập nên tôi học hỏi thêm được nhiều trò chơi khác. - Tôi rất thích các trò chơi dân gian Việt Nam và sưu tầm được rất nhiều trò chơi dân gian thú vị và đặc sắc, phù hợp với trẻ mẫu giáo. - Nhiều năm dạy lớp 4 tuổi nên nắm rỏ đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, ham học hỏi, luôn tìm tòi những tài liệu tập san. Đặc biệt trường đã lắp đặt hệ thống 6 mạng Internet cho 100% nhóm lớp, thuận tiện cho việc tìm kiếm những trò chơi mới trên mạng, chương trình kidsmart, qua bạn bè đồng nghiệp để tích luỹ kinh nghiệm và trong lớp luôn tạo được sự đồng thuận, thống nhất phương pháp giữa 2 giáo viên với nhau. b) Khó khăn - Ở lớp tôi phụ trách 22/29 trẻ bố mẹ làm nghề nông nên ít quan tâm và còn xem nhẹ việc chơi của con cái nên chưa tạo được sự tích cực từ hai phía. Hơn nữa 25/29 trẻ là năm đầu tiên đến lớp nên trẻ còn rụt rè chưa mạnh dạn để tham gia vào các hoạt động. - Giáo viên vốn kiến thức và hiểu biết về các trò chơi dân gian có nhưng chưa thật phong phú - Nhiều lúc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ đòi hỏi phải có sự linh hoạt và tính sáng tạo cao. Nhưng giáo viên vẫn chưa thật linh hoạt, sáng tạo. - Mức độ chơi của các trò chơi dân gian không giống nhau, có trò chơi rất đơn giản, nhưng lại có trò chơi rất phức tạp, đòi hỏi người chơi phải có tính tư duy cao. - Thời gian hạn hẹp, vì đa số trò chơi dân gian chỉ tổ chức lồng ghép cùng với các hoạt động. - Khả năng chú ý có chủ định của trẻ còn hạn chế. Trẻ dễ dàng nhập cuộc chơi nhưng cũng nhanh chóng tự rút ra khỏi trò chơi nếu nó không còn hứng thú. 7 - Vẫn còn một số trẻ rụt rè nhút nhát không chịu tham gia vào cuộc chơi đòi hỏi tính tập thể cao. Qua nghiên cứu, tìm hiểu thực trạng tôi đã tiến hành khảo sát đầu năm và thu được kết quả sau: Nô ̣i dung Tỉ lê ̣ tr̉ đạt Trẻ yêu thích, hứng thú tham gia trò chơi dân gian 12/29 =41% Hiểu biết về trò chơi dân gian 7/29 = 24% Trẻ tự tổ chức trò chơi dân gian với bạn 6/29 = 25% Phát triển thể lực 12/29 = 41% Tinh thần đoàn kết, ý thức tâ ̣p thể 10/29= 34% Qua kết quả khảo sát đầu năm tôi thấy kết quả đạt được của trẻ còn rất thấp. Trước thực trạng đó tôi nhận thấy việc tìm ra những biện pháp cho trẻ mẫu giáo 3 tuổi hứng thú với trò chơi dân gian là công việc rất cần thiết và cấp bách. 7.2. Các biện pháp Trong quá trình áp dụng đề tài và trong triển khai thực hiện tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ tại trường lớp, tôi đã gă ̣p được những thành công nhưng thất bại không ít. Có những biện pháp tôi đưa ra áp dụng đã đem lại hiệu quả cao song cũng có biện pháp không đem lại kết quả như mong đợi. Trên cơ sở nghiên cứu thực hiện và thông qua áp dụng thực tiễn tôi đã rút ra được những biện pháp hữu hiệu khi thực hiện tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ lớp mình như sau: 7.2.1. Biện pháp 1: Lựa chọn trò chơi dân gian phù hợp với lứa tuổi và khả năng nhận thức của trẻ. 8 Trò chơi dân gian rất phong phú và đa dạng, không hẳn trò chơi nào cũng phù hợp với trẻ nhỏ. Vì thế, khi lựa chọn trò chơi dân gian giáo viên phải có sự cân nhắc và lựa chọn những trò chơi đơn giản, dễ hiểu và dễ nhớ đối với trẻ. Bên cạnh đó, trong trường mầm non lại có sự phân chia trẻ theo nhiều độ tuổi. Mỗi độ tuổi lại có mức độ nhận thức và khả năng chú ý có chủ định khác nhau, các trò chơi cũng cần phải được lựa chọn cho phù hợp với từng độ tuổi. Chính vì thế, ngay từ đầu năm học giáo viên bám sát kế hoạch giáo dục năm học, trên cơ sở nhận thức, khả năng của trẻ trên lớp lựa chọn những trò chơi dân gian phù hợp đưa vào kế hoạch thực hiện. Cụ thể như sau: Trẻ lứa tuổi nhà trẻ và mẫu giáo bé: khả năng chú ý có chủ định còn kém, nhận thức còn đơn giản. Vì vậy trẻ chỉ có thể chơi được các trò chơi đơn giản ,như: “ Lộn cầu vồng”, “ Chi chi chành chành”, “ Tập tầm vông”, “ Nu na nu nống”, “ Dung dăng dung dẻ” “Kéo co”, “Mèo đuổi chuột”, “Rồng rắn lên mây”, “Bịt mắt bắt dê”, “đi cầu đi quán”, “Câu ếch”, “ Kéo cưa lừa xẻ”, “ Tập tầm vông”, “ Thả đỉa ba ba”, “Lộn cầu vồng”, “Oẳn tù tì”,… 9 (Trò chơi: Kéo cưa lừa xẻ) 7.2.2. Biện pháp 2: Chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi, lời đồng dao và địa điểm trước khi tổ chức cho trẻ chơi. * Chuẩn bị đồ dùng: Đồ dùng đồ chơi của trò chơi dân gian cũng thật sự phong phú và mang đặc thù riêng biệt, mỗi trò chơi có mỗi loại đồ dùng tương ứng mà khi thiếu nó thì chúng ta không thể thực hiện được. VD như: Trò chơi “ Bịt mắt bắt dê”, nếu 10 thiếu tấm vãi bịt mắt thì không thể thực hiện được, hay trò chơi “Kéo co” nếu không có dây thì cũng không thể tổ chức được…Chính vì vậy, trước khi tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi dân gian nào đó, giáo viên cần phải tìm hiểu trước về cách chơi và luật chơi, cũng như các đồ dùng trong trò chơi cần đến. Để từ đó có thể chuẩn bị đầy đủ những thứ cần thiết cho một trò chơi và tổ chức tốt được. * Dạy trẻ đọc thuộc lời đồng dao trong trò chơi: Khác với các trò chơi vận động và các trò chơi khác, trò chơi dân gian trong quá trình chơi trẻ vừa hát hoặc đọc bài đồng dao nào đó. Các bài đồng dao mang đến sự vui tươi và nhí nhảnh nhộn nhịp ở trẻ. Mặc dù, không phải bài đồng dao nào cũng mang lại ý nghĩa cho trẻ, song bài nào cũng phù hợp với tư duy trẻ thơ và hồn nhiên của trẻ. VD như: Trò chơi “ Chi chi chành chành” trẻ hát: Chi chi chành chành Cái đanh thổi lửa Con ngựa đứt cương Ba vương ngũ đế…. Câu hát chẳng có ý nghĩa rõ ràng thế nhưng khi thiếu đi câu hát thì trò chơi không thể diễn ra được. Trò chơi chỉ có thể được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao. Chính vì vậy, tôi thường cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian trước khi hướng dẫn trẻ chơi vào các thời điểm trong ngày của trẻ như: hoạt động chiều, hoạt động ngoài trời, trò chuyện sáng. Khi trẻ đã thuộc lời đồng dao, 11 tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tương ứng với lời đồng dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham gia vào trò chơi. * Chuẩn bị địa điểm: Đồ dùng và lời đồng dao đã thuộc rồi nhưng nếu thiếu đi một địa điểm để tổ chức trò chơi thì trò chơi cũng không thể diễn ra. Với loại hình trò chơi dân gian mang tính tập thể cao, thì số lượng trẻ chơi đông nên đòi hỏi địa diểm phải có diện tích rộng, như: “Kéo co, cướp cờ, mèo đuổi chuột…” (Trẻ tích cực tham gia hoạt động) Nhưng lại cũng có những trò chơi tĩnh, trẻ hay chơi theo các nhóm nhỏ như ” Chi chi chành chành”, ” Tập tầm vông”. Chính vì vậy, giáo viên cần nắm vững cách chơi, luật chơi, đặc điểm của từng trò chơi để từ đó lựa chọn địa điểm cho phù hợp trước khi tổ chức cho trẻ chơi. 12 7.2.3. Biện pháp 3: Khi tổ chức trò chơi cần thực hiện các nguyên tắc sau a) Nguyên tắc 1: Bảo đảm cho học sinh hiểu rõ yêu cầu, nội dung và cách thức tổ chức trò chơi. + Yêu cầu đối với trò chơi có tác dụng định hướng đối với quá trình tổ chức, nhằm đáp ứng yêu cầu giáo dục đạo đức tương ứng. + Nội dung trò chơi giúp cho học sinh biết cần làm gì và cách thức tổ chức trò chơi giúp cho học sinh cần phải làm thế nào trong khi chơi. Từ đó học sinh sẽ thực hiện trò chơi được đúng hướng, với nội dung đầy đủ, với cách thức hoạt động phù hợp. Vì vậy, trước khi chơi, tôi cần giải thích rõ ràng những yêu cầu cần đạt, nội dung và cách thức hoạt động cần thực hiện. Bởi nếu không thì trẻ sẽ tiến hành chơi một cách tự phát, tùy tiện và không thu được kết quả mong muốn. b) Nguyên tắc 2: Bảo đảm phát huy tính tích cực, độc lập sáng tạo của học sinh trong quá trình tổ chức chơi. + Học sinh không những là đối tượng của hoạt động dạy cũng như là hoạt động giáo dục mà điều quan trọng hơn, trẻ là chủ thể nhận thức. Vì vậy trong quá trình tổ chức trò chơi, tôi thường quan tâm đến các mức độ tham gia của trẻ từ thấp đến cao:  Giáo viên chọn, hướng dẫn và tổ chức trò chơi.  Giáo viên chọn và hướng dẫn trò chơi, còn học sinh tự tổ chức trò chơi. 13  Giáo viên chọn trò chơi, còn học sinh tự nghiên cứu và tự tổ chức trò chơi.  Học sinh tự chọn, tự hướng dẫn và tổ chức trò chơi. c) Nguyên tắc 3: Đảm bảo tổ chức trò chơi được tự nhiên, không gò ép. Khi tổ chức các trò chơi tôi thường giúp trẻ tham gia một cách tự nhiên, không gò ép, trẻ được vui chơi thoải mái. d) Nguyên tắc 4: Bảo đảm luân phiên các trò chơi một cách hợp lý. Đối với học sinh mầm non, khả năng chú ý có chủ định và hứng thú chưa cao. Do đó tôi không tổ chức một trò chơi quá dài mà căn cứ vào yêu cầu giáo dục, căn cứ vào đặc điểm tâm sinh lý của trẻ để lựa chọn trò chơi thích hợp, để có thể luân phiên nhau, giúp trẻ chuyển hướng chú ý và hứng thú một cách hợp lý. e) Nguyên tắc 5: Bảo đảm tổ chức trò chơi với tinh thần thi đua. Trong khi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi có tính chất đồng đội, tôi luôn quan tâm đến yếu tố thi đua có chuẩn và thang đánh giá thành tích của cá nhân cũng như thành tích chung của đồng đội. Nhờ vậy, luôn kích thích được tính tích cực phấn đấu của trẻ vì thành tích bản thân, vì thành tích đồng đội mà mình là thành viên. Qua đó, vun đắp cho trẻ ý thức đồng đội, tình bạn thân ái. Trong quá trình tổ chức trò chơi cho học sinh tôi luôn tiến hành theo quy trình sau: * Chuẩn bị tổ chức trò chơi: 14 - Thiết kế giáo án: + Tên trò chơi. + Mục đích giáo dục của trò chơi: Qua trò chơi cần đạt những yêu cầu giáo dục gì về kiến thức, thái độ và hành vi. + Các phương tiện phục vụ cho việc tổ chức trò chơi (tùy thuộc vào trò chơi) nêu lên những phương tiện vật chất. + Các giải thưởng (nếu có). + Nội dung trò chơi, các hoạt động cụ thể với cách tiến hành cụ thể. + Chuẩn và thang đánh giá, nếu cần. Ví dụ đối với trò chơi chuẩn đánh giá là phần hát đúng bài đồng dao, rõ ràng mạch lạc và thang đánh giá từ 1 điểm đến 10 điểm (Mục đích để đánh giá thứ hạng của các đội) - Chuẩn bị đầy đủ và có chất lượng các phương tiện dạy học. * Tổ chức trò chơi: - Nêu tên trò chơi và giải thích ngắn gọn ý nghĩa của trò chơi. - Nêu yêu cầu của trò chơi. - Phổ biến luật chơi. - Nêu rõ cách chơi, hiệu lệnh, phân việc, cách thức làm việc. - Công bố trọng tài (có thể là giáo viên cùng với trẻ trong lớp). - Tiến hành trò chơi: Hô hiệu lệnh dứt khoát cho các nhóm đồng loạt tiến hành. Trọng tài chú ý quan sát, điều chỉnh, giúp đỡ các thành viên về cách chơi, kịp thời uốn nắn những lệch lạc. * Kết thúc trò chơi: 15 Trọng tài (GV) tập hợp trẻ để nhận xét, đánh giá chung (cá nhân và nhóm hoặc tổ), cho trẻ tham gia đánh giá. - Làm một số động tác thư giãn (nếu chơi trò vận động). - Tính tổng điểm của từng nhóm và công bố kết quả. - Tuyên dương trẻ, đặc biệt là cá nhân (nhóm) có cố gắng. 7.2.4. Biêṇ pháp 4: Tổ chức các trò chơi phù hợp với từng hoạt động Mỗi hoạt động của trẻ đều nhằm đạt được một mục đích nhất định. Vì thế, hoạt động nào cũng có tính chất riêng của nó. Chính vì vậy, giáo viên cần chú ý lựa chọn và tổ chức các trò chơi dân gian cho phù hợp với tính chất của từng hoạt động. Trong hoạt động góc, hoạt động chiều, lúc đón và trả trẻ, tôi luôn tận dụng mọi lúc, mọi nơi và lựa chọn những trò chơi, mang tính nhẹ nhàng hướng dẫn trẻ các trò chơi như: Chi chi chành chành, Kéo cưa lừa xẻ, ô ăn quan, đánh cờ, chơi chài…. hoặc trò chơi bắt nguồn từ những bài đồng dao lặp đi lặp lại một cách thoải mái như “Con gà cục tác cục ta Hay đỗ đầu hè hay chạy rông rông Má gà thì đỏ hồng hồng Cái mỏ thì nhịn, cái mồng thì tươi Cái chân hay đạp hay bơi Cái cánh hay vỗ lên trời gió bay” Chơi những trò chơi kết hợp với lời giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, cụ thể: 16 - Với hoạt động chơi ngoài trời: Mỗi trò chơi có một sắc thái riêng, một quy luật riêng vì thế khi tổ chức cho trẻ chơi tôi luôn dựa vào tính chất, tác dụng của từng trò chơi dân gian, lựa chọn trò chơi phù hợp với lứa tuổi và thời điểm. Đối với trò chơi dân gian nhằm phát triển các tố chất vận động, mang tính tập thể đòi hỏi phải có không gian rộng, nên tôi chọn tổ chức vào buổi hoạt động ngoài trời. Trò chơi dân gian thực sự lôi cuốn được trẻ bời những tiềng cười nói của tất cả các bạn cùng chơi như: “Rồng rắn lên mây”, “Bịt mắt bắt dê”, “Nhảy lò cò”… - Với hoạt động góc: nên tổ chức cho trẻ các trò chơi có thể chơi theo nhóm nhỏ trong một không gian hẹp như: “Kéo cưa lửa xẻ”, “Lộn cầu vồng”, “Chi chi chành chành”…. - Với lĩnh vực phát triển thể chất: nên lựa chọn các trò chơi vận động nhằm rèn luyện thân thể khoẻ mạnh, hoạt bát và năng động. Nhiều trò chơi đòi hỏi trẻ phải mạnh mẽ, nhanh chân, nhanh mắt, nhanh miệng. Trẻ phải có sức khỏe mới có thể vui chơi và ngược lại vui chơi giúp cho trẻ thêm khỏe mạnh và năng động. - Tôi thay thế trò chơi vận động bằng trò chơi dân gian như kéo co, cướp cờ, đẩy gậy, nhảy dây… + VD: Trò chơi “Chi chi chành chành” lại buộc trẻ phải phải nhanh tay và nhanh miệng để rút tay ra khi câu đồng dao cuối cùng được đọc lên, nếu không nhanh ngón tay sẽ bị giữ lại, và như thế sẽ bị thua cuộc. 17 (Trò chơi: Chi chi chành chành) + VD: Với trò chơi “ Rồng rắn lên mây”, khi trẻ hát xong câu cuối: “ Xin khúc đuôi, Tha hồ thày đuổi”, lập tức trẻ làm “ đuôi”(đứng sau cùng) phải chạy thật nhanh, nếu không sẽ bị “ thầy” tóm lấy, sau đó có thể bị thay người khác hoặc lại phải làm“ thầy” để đi đuổi những trẻ khác. (Trò chơi: Rồng rắn lên mây) 18 - Đối với lĩnh vực phát triển nhận thức, ngôn ngữ, KPKH, toán, văn học: nên chọn những trò chơi nhằm phát triển nhận thức, ngôn ngữ; cung cấp những kĩ năng cần thiết cho trẻ, như: Kĩ năng hoạt động theo nhóm…; Rèn luyện khả năng ghi nhớ và tư duy cho trẻ. + VD: Đối với hoạt động họ làm quen với toán có thể sử dụng trò chơi “nhảy cạnh” để cho trẻ vừa nhảy qua từng cạnh vừa đếm số cạnh mà mình đã nhảy qua. Để lồng ghép củng cố kiến thức về toán (Cao – thấp, ôn số lượng) có thể sử dụng trò chơi, Chồng nụ chồng hoa, ô ăn quan, kẹp kè… Với lĩnh vực phát triển thẩm mỹ (âm nhạc) nên chọn các trò chơi có giai điệu và lời hát như các trò chơi: “Tập tầm vông”, “Vuốt ve vuốt vẻ”, “Lộn cầu vồng”… (Trò chơi: Lộn cầu vồng) Trong trò chơi dân gian còn có loại trò chơi sáng tạo, trò chơi này cô hướng dẫn trẻ làm những đồ vật bằng vật liệu trong thiên nhiên như làm chong 19 chóng, xếp con trâu, con châu chấu bằng lá cây, trò chơi này giúp trẻ khéo tay phát huy sáng kiến, phát triển năng khiếu thẩm mỹ. - Tôi luôn lựa chọn những trò chơi dân gian nhẹ nhàng, đề lồng ghép, chuyển tiếp từ hoạt động này sang hoạt động khác nhằm gây hứng thú cho trẻ. Ổn định lớp tôi có thể dùng trò chơi “ Tập tầm vông” hay “ Nu na nu nống” trẻ vừa đọc lời vừa đập vào đùi bạn luyện phát âm, tiếng cuối cùng của bài đến bạn nào thì trẻ nào thì trẻ đó phải nói được từ có chứa yêu cầu của cô, hoặc trò chơi “ Rồng rắn lên mây” có tác dụng giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, khả năng đối đáp, sự nhanh nhẹn, cuối cùng trẻ nào cô bắt được cũng phải nói tên của đò vâ ̣t, con vâ ̣t theo yêu cầu của cô. - Ngoài ra khi lựa chọn các trò chơi dân gian trong hoạt động chung, một điều cần đặc biệt lưu ý đó là: phải lựa chọn trò chơi phù hợp với đề tài và chủ đề của bài dạy. Đối với chủ đề “Thế giới động vật” có thể tổ chức các trò chơi: ” Bịt mắt bắt dê”, “ Mèo đuổi chuột”… Đối với chủ đề “Thế giới thực vật” có thể cho trẻ chơi các trò chơi: “Trồng nụ trồng hoa” … Chủ đề “Tết và mùa xuân” là thời điểm thích hợp để giới thiệu cho trẻ các trò chơi truyền thống của dân tộc trong dịp lễ tết như: “ Kéo co”; “ Cướp cờ”;…. Riêng những trò chơi mới trẻ chưa biết thì tôi tổ chức hướng dẫn cho trẻ vào các hoạt động chiều. 7.2.5. Biêṇ pháp 5: ộng viên tất cả các trẻ tham gia vào trò chơi. 20