Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo án - Bài giảng Sáng kiến kinh nghiệm Skkn một số biện pháp lồng ghép phương pháp stem vào lĩnh vực phát triển nhận th...

Tài liệu Skkn một số biện pháp lồng ghép phương pháp stem vào lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ 4 5 tuổi

.DOCX
30
1
133

Mô tả:

UBND THỊ XÃ SƠN TÂY TRƯỜNG MẦM NON TRUNG SƠN TRẦM SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: “Một số biện pháp lồng ghép phương pháp STEM vào lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ 4-5 tuổi” Tên tác giả: Nguyễn Thị Kim Anh Đơn vị công tác: Trường MN Trung Sơn Trầm Chức vụ: Giáo viên Năm 2021 TT I 1 2 3 II 1 2 3 4 5 6 7 III MỤC LỤC TÊN MỤC SỐ TRANG ĐẶT VẤN ĐỀ 1 Tính cấp thiết phải tiến hành sáng kiến 1 Mục tiêu của đề tài, sáng kiến 2 Thời gian, đối tượng, phạm vi nghiên cứu 2 NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN 3 Hiện trạng vấn đề 3 Giải pháp thực hiện sáng kiến để giải quyết vấn đề 4 - 11 2.1. Biện pháp 1: Thiết kế các hoạt động STEM phù 4 hợp với nhận thức của trẻ thông qua các hoạt động khám phá và toán. 2.2. Biện pháp 2: Cải tạo môi trường lớp học chú 7 trọng góc STEM 2.3. Biện pháp 3: Nâng cao kĩ năng hỏi - đáp, kĩ năng hợp tác làm việc nhóm, của trẻ: 8 2.4. Biện pháp 4: Giúp trẻ phát triển tư duy thiết kế, sử dụng bảng mã hóa kí hiệu trong quá trình hoạt động STEM 9 2.5. Biện pháp 5: Tham mưu với cấp trên và phối hợp tốt cùng phụ huynh trong quá trình áp dụng Stem/Steam vào giáo dục trẻ. 11 Kết quả sau khi áp dụng giải pháp sáng kiến tại đơn vị Hiệu quả của sáng kiến 4.1. Hiệu quả về khoa học 4.2. Hiệu quả về kinh tế 4.3. Hiệu quả về xã hội Tính khả thi Thời gian thực hiện đề tài, sáng kiến Kinh phí thực hiện đề tài, sáng kiến KIẾN NGHỊ, ĐỀ XUẤT Ảnh minh chứng Phiếu điều tra thực trạng trước và sau khi thực hiện SKKN 11 13 13 13 13 13 14 14 15 1/15 “Một số biện pháp lồng ghép phương pháp STEM vào lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ 4 - 5 tuổi” I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Tính cấp thiết phải tiến hành sáng kiến: Có một câu danh ngôn mà tôi luôn tâm đắc đó là: “Một đứa trẻ không phải là một lọ hoa để đổ đầy mà là một ngọn lửa cần được thắp sáng”, chúng ta sẽ thắp sáng cho những ngọn lửa ấy bằng tất cả tình yêu thương và những gì tinh túy nhất. Song để một đứa trẻ phát triển hoàn thiện cả về thể chất, tâm hồn và nhận thức thì không chỉ cần tình yêu thương mà còn cần có phương pháp giáo dục phù hợp. Hiện nay, chúng ta đã tiếp cận cũng như tìm hiểu về rất nhiều phương pháp giáo dục trẻ tiên tiến trên thế giới. Và một trong những phương pháp giáo dục phổ biến tại các nước phát triển mang lại sự hiểu biết, chủ động, sáng tạo cho trẻ đó chính là phương pháp giáo dục STEM. Cập nhập theo xu thế, nền giáo dục nước ta hiện nay cũng đã lựa chọn phương pháp này để đưa vào áp dụng tại tất cả các cấp học trong đó có mầm non. Cấp học mầm non là tiền đề trong quá trình hình thành nhân cách và phát triển toàn diện cho một đứa trẻ. Để giúp trẻ phát triển toàn diện trở thành chủ nhân của đất nước trong ương lai thì việc cho trẻ được học tập với phương pháp tiên tiến là vô cùng quan trọng. Phương pháp giáo dục STEM là phương pháp giáo dục tích hợp liên môn, tức là tích hợp nhiều môn học trong một lĩnh vực hay một bài học với mục đích trẻ có thể tiếp nhận và lĩnh hội được nhiều kiến thức một cách tự nhiên nhất. Qua đó trẻ sẽ vận dụng những kiến thức mình tích lũy được để giải quyết vấn đề một cách tốt nhất và sáng tạo nhất. Những sản phẩm do chính trẻ tạo ra sẽ có ý nghĩa và giá trị vô cùng to lớn đối với trẻ. Khi trẻ được tiếp cận với phương pháp giáo dục STEM thì đó sẽ là cầu nối từ những kiến thức trẻ học trong những tiết học, trên sách vở với thực tế cuộc sống. Giáo dục STEM giúp trẻ phát triển theo bốn tiêu chí: Sáng tạo, tư duy, giao tiếp và làm việc theo nhóm. Một đứa trẻ sẽ phát triển toàn diện hơn khi chúng được học tập và trải nghiệm trong một môi trường giáo dục tiên tiến, đó cũng là nền tảng vững chắc để trẻ phát triển sau này. Từ những nhận định trên ta có thể thấy việc áp dụng phương pháp STEM vào chương trình giảng dạy cho trẻ là lựa chọn đúng đắn trong giai đoạn hiện nay. Tuy nhiên, để áp dụng có hiệu quả trên trẻ thì cần có những biện pháp phù hợp nhất. Thông qua sáng kiến của mình, tôi mong muốn sẽ góp một phần nào đó đưa phương pháp STEM ứng dụng hiệu quả vào thực tế tại nơi tôi công tác. 2/15 “Một số biện pháp lồng ghép phương pháp STEM vào lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ 4 - 5 tuổi” 2. Mục tiêu của đề tài, sáng kiến: Trẻ mầm non cần được nuôi dạy trong một môi trường tiên tiến và có chương trình giáo dục đạt chuẩn để trẻ có thể phát triển toàn diện cả về thể chất và trí tuệ. Cô giáo sẽ là cầu nối giúp trẻ đạt được những yêu cầu trên. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả tốt nhất thì cần lựa chọn phương pháp giáo dục phù hợp. Hiện nay đưa phương pháp giáo dục STEM vào giảng dạy tại các trường mầm non đang là lựa chọn tối ưu nhất. Tuy nhiên vấn đề đặt ra là làm sao để áp dụng phương pháp này hiệu quả và phù hợp với nhận thức của trẻ nhất lại là vấn đề thu hút được nhiều sự quan tâm. Thực tế hiện nay đã có rất nhiều trường mầm non trên cả nước đã lựa chọn phương pháp giáo dục STEM để đưa và chương trình giáo dục cho trẻ. Tuy nhiên, tại nơi tôi công tác phươg pháp này còn nhiều mới mẻ. Nhà trường mới xây dựng kế hoạch để đưa phương pháp giáo dục này vào áp dụng từ đầu năm học này. Qua quá trình tìm hiểu và nghiên cứu tôi nhận thấy đây là một phương pháp giáo dục tiên tiến mang lại hiệu quả cao trên trẻ. Mặc dù thời gian áp dụng chưa lâu, bản thân còn phải học hỏi thêm nữa để hiểu hơn về phương pháp này nhưng tôi nhận thấy đây là một bước đi đúng hướng. Khi đứa trẻ được trải nghiệm, thực hành cùng STEM ta sẽ thấy chúng tập trung, say sưa, thỏa mãn trí tưởng tượng, sự tò mò và hơn hết là tình yêu, niềm đam mê với công nghệ và khoa học được nảy sinh. Nhận thấy được điều này, tôi đã lựa chọn đề tài. “Một số biện pháp ứng dụng phương pháp STEM vào lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ 4- 5” để đưa vào áp dụng trong thực tế tại lớp của mình. Tôi hi vọng đề tài sáng kiến của mình sẽ có tác dụng giúp cho trẻ trong toàn trường nói chung và trẻ 4-5 tuổi lớp tôi nói riêng sẽ có nhiều cơ hội được thể hiện bản thân, tăng cường sự tự tin, mạnh dạn, mở rộng vốn hiểu biết về thế giới cho trẻ. Trẻ biết tích hợp kiến thức liên môn để ứng dụng vào thực tế. 3. Thời gian, đối tượng, phạm vi nghiên cứu: a. Thời gian nghiên cứu: - Từ tháng 9/2020 đến tháng 4/2021. b. Đối tượng nghiên cứu: Trẻ lớp 4- 5 tuổi lớp B1 trường mầm non Trung Sơn Trầm c. Phạm vi nghiên cứu: Trường mầm non Trung Sơn Trầm 3/15 “Một số biện pháp lồng ghép phương pháp STEM vào lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ 4 - 5 tuổi” II. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN 1. Hiện trạng vấn đề: Chương trình giáo dục mầm non hiện hành được xây dựng và thực hiện với mục tiêu “lấy trẻ làm trung tâm” mong muốn cho trẻ được học tập trong một môi trường giáo dục hoàn hảo nhất. Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy trẻ còn thụ động, phụ thuộc nhiều vào cô giáo. Trong các hoạt động cô luôn giữ vai trò chính chưa kích thích được tính chủ động ở trẻ. Tuy nhiên, phương pháp giáo dục STEM lại mở ra cho chúng ta một hướng đi mới. Tiếp cận và dạy học bằng phương pháp giáo dục STEM không phải là nhiệm vụ dễ dàng nhưng lợi ích mà phương pháp này mang lại là rất lớn. Trường học sẽ không chỉ còn là nơi để giảng giải lý thuyết mà nơi đó trẻ sẽ được trải nghiệm những kiến thức từ thực tiễn nhằm giúp trẻ mở rộng vốn hiểu biết của bản thân, chủ động, sáng tạo và tự tin hơn trong cuộc sống. Tạo cơ hội để trẻ thành công hơn trong tương lai, góp phần đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời kỳ hội nhập. Để hiểu hơn về phương pháp giáo dục STEM thì trước hết chúng ta cần hiểu rõ khái niệm của phương pháp này. STEM là sự tích hợp các lĩnh vực: Science (Khoa học), Techonolory (Công nghệ), Engineering (Kĩ thuật), Math (Toán). Và khi có thêm yếu tố nghệ thuật (Arts) thì STEM được chuyển thành STEAM. Rất nhiều người nghĩ rằng STEM là dành cho học sinh từ cấp tiểu học trở lên bởi lý do đây là phương pháp dạy học tích hợp liên môn mà nhận thức của trẻ mầm non còn hạn chế đối với các kiến thức hàn lâm. Tuy nhiên, thực tế phương pháp STEM dành cho mọi lứa tuổi và trình độ nhận thức. Hiện nay, STEM đã được áp dụng vào rất nhiều trường mầm non và mang lại hiệu quả tốt. Chính bởi vậy, việc xây dựng chương trình giáo dục lồng ghép phương pháp STEM cho trẻ mầm non là vô cùng quan trọng. Tôi rất ấn tượng với câu nói của tổng thống Mỹ Obama, ông đã nói: “STEM không còn là một môn học hay một bảng tuần hoàn hóa học mà đó là một cách tiếp cận, một cách hiểu và khám phá thế giới để từ đó thay đổi nó”. Để trẻ mầm non được học tập trong một môi trường giáo dục tiên tiến, được khám phá thế giới, được phát huy bản thân, được thể hiện khả năng thỏa sức sáng tạo thì phương pháp STEM là sự lựa chọn đúng đắn trong giai đoạn hiện nay. Đây cũng sẽ là nền móng kiến thức vững chắc cho trẻ sau này. 4/15 “Một số biện pháp lồng ghép phương pháp STEM vào lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ 4 - 5 tuổi” * Trước khi thực hiện nghiên cứu đề tài của mình tôi đã tiến hành làm khảo sát đối với 41 trẻ của lớp tôi phụ trách kết quả thu được như sau: Bảng khảo sát trước khi thực hiện đề tài Tổng số: 41 trẻ NỘI DUNG 1. Trẻ mạnh dạn, tự tin trong các hoạt động và trong giao tiếp. 2. Kĩ năng đặt các câu hỏi truy vấn 3. Kĩ năng sử dụng các kí hiệu hóa, sơ đồ hóa. Sử dụng bản thiết kế để thể hiện ý tưởng của bản thân. 4. Kĩ năng trao đổi, hoạt động nhóm KẾT QUẢ TRÊN TRẺ T K TB 7/41 = 17% 5/41 = 12% 7/41 = 17% 11/41 = 27% 7/41 = 17% 8/41 = 20% 23/41 = 56% 29/41 = 70% 26/41 = 63% 9/41 10/41 23/41 = 22% = 24% = 56% Từ kết quả khảo sát, chúng ta có thể nhận thấy kết quả số trẻ mạnh dạn, tự tin có kiến thức và kĩ năng tốt còn rất ít. Số trẻ còn nhút nhát, chưa mạnh dạn và có kĩ năng trong học tập chiếm tỷ lệ tương đối cao. Xuất phát từ tình hình thực tế trên, tôi luôn mong muốn áp dụng những kiến thức đã tiếp thu được của bản thân để đưa phương pháp giáo dục STEM vào chương trình giáo dục trẻ tại lớp của mình phụ trách nói riêng và trong toàn trường nói chung. Tôi hi vọng với đề tài nghiên cứu của mình bước đầu sẽ góp phần mang lại kết quả tốt đối với trẻ. 2. Giải pháp thực hiện sáng kiến: 2.1. Biện pháp 1: Thiết kế các hoạt động STEM phù hợp với nhận thức của trẻ thông qua các hoạt động khám phá và toán. Hiện nay tất các các hoạt động giáo dục tại trường nơi tôi công tác đều được xây dựng theo chương trình khung của Bộ Giáo Dục. Để tiếp thu những tính mới của phương pháp giáo dục STEM và vận dụng lồng ghép vào các hoạt động giáo dục trẻ như hoạt động làm quen với toán và hoạt động khám phá nhằm giúp trẻ phát triển nhận thức, mang lại những trải nghiệm thú vị, thu hút được trẻ thì cần phải đảm bảo các yêu cầu sau: * Trước hết, người giáo viên cần hiểu và nắm vững được phương pháp STEM. Chỉ khi nắm vững được đặc trưng của phương pháp này thì khi ứng dụng nó vào chương trình giáo dục trẻ mới có được hiệu quả cao. Ngay từ đầu năm học nhà trường đã có kế hoạch tạo điều kiện để một số giáo viên được tham gia học lớp STEM do phòng giáo dục tổ chức. Tuy thời gian học còn gói gọn, chưa có nhiều thời gian để thực hành, song bằng tinh thần học hỏi 5/15 “Một số biện pháp lồng ghép phương pháp STEM vào lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ 4 - 5 tuổi” cao, các giáo viên được đi học tập về đã học hỏi thêm từ nhiều nguồn tư liệu để tích lũy kinh nghiệm cho bản thân. Đồng thời, chúng tôi cũng đã dành nhiều thời gian để cùng nhau nghiên cứu xây dựng các hoạt động phù hợp cho từng độ tuổi. Bước đầu đã áp dụng lồng ghép vào chương trình giáo dục của hai độ tuổi là 4 tuổi và 5 tuổi bắt đầu từ tháng 11. Do là bước đầu tiếp cận với phương pháp mới nên chúng tôi chưa xây dựng được các dự án lớn mà mới chỉ xây dựng các đề tài nhỏ theo từng chủ đề sự kiện. * Cần nắm bắt được khả năng của trẻ để xây dựng những đề tài phù hợp, bước đầu cho trẻ được làm quen với cách học của phương pháp mới. Hiện nay chúng tôi vẫn thực hiện nội dung giảng dạy theo chương trình của sở, vì vậy nên việc đưa phương pháp STEM vào giảng dạy mới chỉ là hình thức lồng ghép vào một số hoạt động: Toán, khám phá, tạo hình và xây dựng ở những tuần có giáo viên đã đi học phương pháp STEM. (Ảnh 1: Dự kiến lồng ghép phương pháp STEM vào giảng dạy) Ví dụ: Ở tháng 3 chủ đề “Giao thông”, bản thân tôi có 2 tuần dạy chính. Tôi đã thiết kế hai đề tài phù hợp với chủ đề nhánh và chủ đề sự kiện theo tuần của tôi dạy. - Ở tuần 1/3 gắn với CĐ sự kiện ngày 8/3 tôi đã thiết kế đề tài: Làm túi tặng mẹ. - Ở tuần 4/3: Tôi đã thiết kế đề tài: Thiết kế thuyền dây cót “STEM là trải nghiệm” Trước khi bắt đầu một đề tài, tôi luôn tạo cho trẻ cơ hội để tự chủ động tìm hiểu và khám phá thu thập dữ liệu về đối tượng từ các kênh thông tin: Hỏi bố mẹ, qua các trải nghiệm thực tế, qua mạng internet.... Cho trẻ hoạt động nhóm, thoải mái thể hiện hiểu biết của bản thân. Khi thực hiện đề tài, tôi đã lồng vào các hoạt động trong ngày của trẻ từ hoạt động trò chuyện lúc đầu giờ, trong các giờ học khám phá, toán, tạo hình....đến hoạt động ngoài trời, hoạt động góc và hoạt động chiều. Thời gian hoàn thiện một đề tài sẽ kéo dài trong một tuần, đây chính là “tính hệ thống và kết nối” trong STEM. Các hoạt động trong đề tài được tổ chức thực hiện lần lượt theo các E từ: E1 đến E5. “STEM là tích hợp” vì vậy khi thực hiện các đề tài trẻ được vận dụng kiến thức liên môn: Khoa học, công nghệ, kĩ thuật, toán và cuối cùng là các kĩ năng tạo hình để đi đến bước cuối cùng là tạo ra sản phẩm có tính ứng dụng vào cuộc sống và đây cũng chính là đặc trưng tiếp theo của phương pháp STEM đó chính là “Tính ứng dụng.” 6/15 “Một số biện pháp lồng ghép phương pháp STEM vào lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ 4 - 5 tuổi” Để dẫn dắt vào đề tài ở “E1” tôi thường lồng ghép vào các giờ trò chuyện buổi sáng hoặc các hoạt động ngoài trời. Để thực hiện bước “E2, E3” tôi lồng ghép vào các giờ học khám phá và học toán để trẻ có kiến thức về đối tượng trong đề tài. Thông qua các tiết khám phá khi lồng ghép phương pháp STEM thì trẻ được thoải mái đặt ra các câu hỏi về đối tượng: Túi xách và thuyền, trao đổi, thảo luận để đi đến thống nhất chung trong toàn nhóm: Nguyên liệu phù hợp làm túi xách là vải, bìa, vải dạ, nguyên liệu phù hợp với các tiêu chí để làm thuyền là: Xốp miếng, chai nhựa, tấm gỗ. Một trong những đặc trưng của phương pháp này là trẻ hoạt động tập thể, không còn mang tính cá nhân, đơn lẻ. Thông qua các tiết học toán, trẻ sẽ được vận dụng những kiến thức toán học từ các bài học trong chương trình khung để thực hiện các kĩ năng như: Đong, đo, đếm, các kiến thức về không gian, thời gian, trọng lượng, độ cân xứng. Đối với hai đề tài nêu trên thì trẻ được áp dụng các kĩ năng đo kích thước các cạnh của túi, đo chiều dài của thân thuyền, ước tính trọng lượng của thuyền để đáp ứng tiêu chí chở được nhiều nhất, độ cân xứng của quai túi và thân thuyền, chiều cao của cột cờ...từ đó hình thành ý tưởng về sản phẩm cần tạo ra và sẽ thể hiện nó qua bản thiết kế. Tiết học tạo hình sẽ là khâu cuối cùng để trẻ thực hiện E4, E5 tạo ra sản phẩm, hoàn thiện và áp dụng vào thực tiễn. Vận dụng thời gian chiều, tôi luôn tạo cơ hội cho trẻ được thống nhất và chỉnh sửa để sản phẩm có tính tối ưu nhất. Điểm khác biệt rõ nét giữa phương pháp giáo dục STEM với chương trình giáo dục chính thống đó là trẻ không còn thụ động, phụ thuộc vào cô giáo. Trẻ trở thành nhân vật chính trong các hoạt động. Biết đặt các câu hỏi truy vấn cho cô và các bạn để giải đáp thắc mắc của bản thân về đối tượng đang khám phá, tìm hiểu. Trẻ biết chủ động tìm hiểu các thông tin về đối tượng qua nhiều kênh thông tin. Thông qua hoạt động nhóm trẻ mạnh dạn chia sẻ suy nghĩ của bản thân, cùng trao đổi để đi đến thống nhất chung trong cả nhóm, biết thể hiện ý tưởng của bản thân thông qua bản thiết kế. Trẻ dường như trở thành một kiến trúc sư, một nhà thiết kế thực thụ thông qua các hoạt động. Không chỉ tự tin để có thể thuyết trình về các sản phẩm của nhóm mà trẻ còn có thể trả lời được những câu hỏi truy vấn từ cô và các bạn. Trẻ làm chủ bản thân, làm chủ được kiến thức của mình trong các hoạt động. Thông qua tiết khám phá và tiết học toán trẻ đã tích hợp kiến thức của nhiều môn học để giải quyết được vấn đề đặt ra trong đề tài đang thực hiện. 7/15 “Một số biện pháp lồng ghép phương pháp STEM vào lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ 4 - 5 tuổi” Những sản phẩm do trẻ tạo ra, trẻ vô cùng thích thú. Tôi cũng luôn tạo cơ hội cho trẻ có cơ hội để chỉnh sửa, nâng cấp hoàn thiện hơn sản phẩm của mình. Sau mỗi đề tài, tôi lại cho trẻ sử dụng những sản phẩm do trẻ tạo ra ứng dụng vào thực tế, để trẻ thấy được tính ứng dụng và hiệu quả sản phẩm của mình tạo ra đồng thời sẽ có những điều chỉnh để sản phẩm phù hợp hơn. (Ảnh 2: Ứng dụng sản phẩm do trẻ tạo ra) Mặc dù bước đầu đưa biện pháp lồng ghép vào chương trình dạy, song trẻ lớp chúng tôi đã rất hào hứng và bước đầu hình thành được những kĩ năng phù hợp với phương pháp giáo dục STEM như: Chủ động, phối hợp hoạt động nhóm, biết đưa các câu hỏi truy vấn, mạnh dạn, tự tin hơn trong giao tiếp... (Ảnh 3: Trẻ trong tiết học có lồng ghép STEM) 2.2. Biện pháp 2: Cải tạo môi trường lớp học chú trọng góc STEM Đối với trẻ mầm non thì môi trường lớp học đẹp, nhiều đồ dùng, đồ chơi thì sẽ thu hút trẻ rất tốt. Nắm bắt được đặc điểm tâm lý đó, ngay từ đầu năm học chúng tôi đã cùng nhau xây dựng kế hoạch và lên ý tưởng cho từng góc chơi trong lớp đảmbảo tiêu chí: Tạo được không gian cho trẻ hoạt động, có nhiều đồ dùng, đồ chơi, nguyên liệu mở, màu sắc hài hòa hấp dẫn trẻ. Đặc biệt, khi đưa phương pháp giáo dục STEM lồng ghép vào các hoạt động giáo dục trẻ, chúng tôi đã chú trọng xây dựng thêm góc STEM trong lớp liền kề với góc khám phá với góc học tập để trẻ thuận lợi hơn trong quá trình hoạt động. Tại các góc này, chúng tôi đã sưu tầm thêm nhiều nguyên vật liệu đa dạng về chủng loại như: Các nguyên vật liệu từ thiên nhiên: Cát, sỏi, đá, lá cây, cành cây, vỏ ngô, các loại hột hạt. Các nguyên vật liệu phế thải: Các loại chai, lọ, hộp, lõi giấy vệ sinh, bìa caton, giấy bọc hoa…Những món đồ chơi, đồ điện tử đã hỏng. Và đặc biệt để trẻ được thực hành về kĩ thuật thì chúng tôi đã trang bị những bộ dụng cụ tháo lắp: Kìm, tuốc nơ vít, búa trẻ em. Để trẻ có thể thực hành khám phá khoa học thì không thể thiếu đó là phễu, kính núp, cốc chia vạch, chai lọ để làm thí nghiệm.... (Ảnh 4: Môi trường lớp học) Những đồ dùng này được chúng tôi sắp xếp gọn gàng, dễ thấy, thuận lợi trong quá trình trẻ sử dụng. Tại các góc chơi trẻ sẽ giữ vai trò là trung tâm, được thoải mái trải nghiệm và khám phá. Trước kia trẻ chỉ tập trung chơi những món đồ chơi quen thuộc như: Lắp ghép, nấu ăn …thì nay từ những đồ dùng được trang bị tại lớp, trẻ đã được 8/15 “Một số biện pháp lồng ghép phương pháp STEM vào lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ 4 - 5 tuổi” chơi với những đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho các thí nghiệm khoa học, thông qua quá trình chơi trẻ thoải mái được trải nghiệm và khám phá những gì mình thích. (Ảnh 5: Trẻ hoạt động tại các góc chơi) Không chỉ chơi theo những nội dung khuôn mẫu trước kia mà hiện tại trẻ được thoải mái lựa chọn các nội dung chơi theo ý thích để có thể tìm tòi, khám phá thỏa mãn niềm đam mê của bản thân. Tại góc STEM, góc toán hay góc khám phá, trẻ vận dụng được kiến thức vốn có của bản thân như: khoa học, kĩ thuật, công nghệ, toán và tạo hình để hoạt động tại các góc chơi nhằm hoàn thành nhiệm vụ đặt ra trong mỗi đề tài. Hoạt động tại các góc sẽ giúp trẻ hoàn thiện hơn các bước từ E2 đến E5 trong bài học 5E, củng cố kiến thức trong các tiết học khám phá và toán. Hình ảnh trẻ miệt mài làm thí nghiệm, đo kích thước của đối tượng, lắp ráp ô tô hay tỉ mỉ hoàn thiện cho sản phẩm của mình tại các góc chơi giúp ta thấy rõ hơn hiệu quả của việc xây dựng môi trường lớp học trong quá trình giúp trẻ củng cố kiến thức và phát huy năng lực của bản thân. Bên cạnh việc xây dựng môi trường trong lớp học thì việc tạo ra không gian cho trẻ hoạt động ngoài lớp học cùng vô cùng cần thiết. Tận dụng khoảng không gian cầu thang hay một góc nhỏ trên sân trường chúng ta cũng đã tạo ra được một góc STEM với nhiều nguyên liệu, dụng cụ để trẻ hoạt động kích thích khả năng khám phá và mong muốn đến trường của trẻ, đồng thời cũng giúp phụ huynh hiểu hơn về phương pháp giáo dục STEM. 2.3. Biện pháp 3: Nâng cao kĩ năng hỏi - đáp, kĩ năng hợp tác làm việc nhóm, của trẻ: Mặc dù chương trình giáo dục mầm non vẫn luôn lấy trẻ làm trung tâm, đặt sự phát triển của trẻ lên hàng đầu. Tuy nhiên do giáo viên luôn đóng vai trò chủ đạo dẫn dắt trẻ vì thế nên trẻ vẫn có phần chưa chủ động. Tuy nhiên, trong một buổi học có lồng ghép phương pháp STEM thì trẻ luôn đóng vai trò chủ đạo, kiến thức trẻ tích lũy được là qua quá trình trẻ được trải nghiệm, tự nghiên cứu và tự tạo ra sản phẩm. Giáo viên chỉ là người hỗ trợ để giúp đỡ trẻ khi trẻ thực sự gặp khó khăn thi thực hiện một đề tài nào đó. Nếu như trước kia, giáo viên luôn là người đặt câu hỏi để trẻ trả lời thì với phương pháp STEM trẻ có cơ hội đưa ra những dự đoán của bản thân, suy nghĩ cách làm, thu thập dữ liệu.... tự tìm kiếm và giải quyết vấn đề của bản thân đến khi trẻ có thể phối hợp cùng các bạn tạo ra sản phẩm cuối cùng. Tất cả các bước này được thể hiện qua các giai đoạn từ E1 đến E5 trong bài học 5E. 9/15 “Một số biện pháp lồng ghép phương pháp STEM vào lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ 4 - 5 tuổi” Thực tế ở lớp chúng tôi, trẻ chưa có kiến thức nền, chưa có kĩ năng đặt câu hỏi, thậm chí nhiều trẻ có tâm lí sợ sai không dám nói, không dám hỏi cô và các bạn. Nắm bắt được tâm lí này của trẻ, và kết hợp những kiến thức mà bản thân học hỏi được từ phương pháp STEM tôi đã giúp trẻ có những kĩ năng hỏi - đáp như sau: Trước hết tôi nói chuyện nhiều hơn cùng trẻ để trẻ mạnh dạn, tự tin và gần gũi hơn cùng cô. Khi cho trẻ khám phá về một đối tượng nào đó tôi luôn nhập vai cùng trẻ.Không còn đặt câu hỏi để trẻ trả lời mà luôn đưa ra yêu cầu dưới dạng bài tập để trẻ có thể tự tìm hiểu ở các nguồn khác nhau. Ở những buổi học tiếp theo tôi sẽ cho trẻ vận dụng những kiến thức trẻ thu thập được để đi sâu, tìm hiểu kĩ hơn về đối tượng đó thông qua các câu hỏi truy vấn. Với thực tế trẻ trường tôi mới bắt đầu được tiếp cận với phương pháp học mới nên chúng tôi không thể nóng vội và đặt ra yêu cầu cao với trẻ ngay. Thời gian thực hiện một đề tài có thể không chỉ là một tuần mà có thể là hai đến 3 tuần. Mỗi ngày chúng tôi tiến hành một bước nhỏ để trẻ được làm quen dần với cách học mới. Một trong những tiêu chí của phương pháp STEM là kĩ năng làm việc nhóm. Trong bài học 5E thì ở “E” nào cũng đều được tổ chức theo hình thức cho trẻ làm việc theo nhóm và trẻ cần có kĩ năng hỏi - đáp cùng cô và các bạn. Để động viên trẻ, tôi thường xuyên tặng trẻ các món quà nhỏ như: sticke, dùng con dấu, bảng điểm số, hoa điểm 10... để khen ngợi trẻ, khuyến khích trẻ mạnh dạn hơn. (Ảnh 6: Trẻ đặt câu hỏi truy vấn) Khi trẻ có kĩ năng làm việc nhóm trẻ sẽ chủ động hơn, trẻ làm chủ được bản thân, mạnh dạn và thỏa sức sáng tạo, thể hiện được trí thông minh của bản thân. Khi làm việc cùng nhóm trẻ sẽ trở lên hăng say hơn, biết cách tận dụng những kiến thức mà trẻ tích lũy được trong cuộc sống, những trải nghiệm mà cô dạy trong các buổi học để có thể hỏi - đáp cùng các bạn. Đồng thời khi làm việc cùng nhóm trẻ sẽ có ý thức tập thể, ý thức kỉ luật, biết tôn trọng và lắng nghe ý kiến của mọi người. (Ảnh 6: Trẻ hoạt động nhóm) 2.4. Biện pháp 4: Giúp trẻ phát triển tư duy thiết kế, sử dụng bảng mã hóa kí hiệu trong quá trình hoạt động STEM: Không chỉ đơn giản là tạo ra những bức tranh, những sản phẩm theo một đề tài chung do cô đặt ra trong các hoạt động tạo hình mà trước nay chúng ta vẫn làm mà trong phương pháp STEM trẻ sẽ là một nhà thiết kế thực thụ tạo ra sản phẩm thông qua từng hoạt động cụ thể: Tìm hiểu, khám phá về đối tượng, 10/15 “Một số biện pháp lồng ghép phương pháp STEM vào lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ 4 - 5 tuổi” thống nhất nguyên vật liệu, thể hiện ý tưởng qua bản thiết kế và cuối cùng là hoàn thiện sản phẩm dựa trên bản thiết kế trước đó. Như chúng ta đã biết, tư duy, nhận thức của trẻ trong các bài học STEM đó là việc trẻ trải nghiệm, khám phá và biết cách “Ghi chép lại”, “Vẽ ra bản thiết kế” thể hiện ý tưởng của bản thân mình về sản phẩm trẻ sẽ làm ra. Tuy nhiên đối với trẻ mầm non, đặc biệt với trẻ 4 -5 tuổi chưa biết chữ nên việc để trẻ làm quen với các kí hiệu là vô cùng cần thiết. Và đây cũng là một điều mới mẻ đối với trẻ lớp tôi phụ trách. Thông qua các hoạt động trong giờ học toán tôi thường xuyên cho trẻ được thực hành các kĩ năng của toán: Đếm, đo, sắp xếp theo quy tắc, đong... hoặc trong giờ khám phá trẻ hoạt động nhóm để cùng nhau tìm ra các nguyên liệu phù hợp nhất để tạo ra sản phẩm. Tuy nhiên nếu không ghi chép lại thì trẻ sẽ rất nhanh quên. Vì vậy để trẻ ghi nhớ được kết quả sau các hoạt động trải nghiệm trên, tôi đã cho trẻ làm quen với việc dùng bảng mã hóa kí hiệu để ghi lại kết quả. Ví dụ tôi dùng các biểu tượng: Mặt cười, dấu tích (V) để biểu đạt cho sự lựa chọn, đồng ý của trẻ về đối tượng đó. Mặt mếu hay dấu gạch chéo (x) để thể hiện đó là những kết quả không được lựa chọn. Dấu hỏi (?) thể hiện những câu hỏi chưa có đáp án và trẻ cần ghi nhớ để đi tìm đáp án cho câu hỏi đó. Biểu tượng thước đo ( ): Thể hiện chiều rộng, chiều cao của đối tượng. Chiều rộng, chiều cao được thể hiện bằng số thước đo mà trẻ lưu lại.Như cái ảnh có chiều dài bằng hai lần thước đo và chiều cao bằng một lần thước đo. Khi trẻ sử dụng thành thạo các kí hiệu thì việc trẻ định hình về kích thước, nguyên vật liệu phù hợp để chế tạo ra sản phẩm sẽ trở lên dễ dàng hơn rất nhiều. (Ảnh 8: Giáo viên hướng dẫn sử dụng bảng mã hóa kí hiệu) (Ảnh 9: Trẻ sử dụng bảng mã hóa kí hiệu) Ví dụ: Khi thực hiện đề tài “Thiết kế bình nước tự động” Với các tiêu chí đặt ra: “Bình có nắp đạy, có thể gắn vòi và nước chảy được qua vòi khi vặn nắp.” Trong hoạt động khám phá trẻ biết sử dụng mặt cười hoặc dấu “v” để thể hiện những nguyên liệu phù hợp với tiêu chí cô đặt ra: Chai nhựa có nắt, ống hút con làm vòi.. Sử dụng mặt mếu hay dấu “x” để thể hiện những nguyên liệu không phù hợp với tiêu chí: Chai thủy tinh, cốc nhựa, khay nhựa.... Với kĩ năng vẽ trẻ tích lũy được qua các hoạt động tạo hình thì việc trẻ vẽ ra bản thiết kế là không khó. Tuy nhiên đối với một hoạt động STEM thì trẻ cần phải có bản thiết kế trước khi bắt tay vào chế tạo sản phẩm. Đặc biệt là bản thiết kế này phải thể hiện được các chỉ số về kích thước chuẩn mà trẻ đã 11/15 “Một số biện pháp lồng ghép phương pháp STEM vào lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ 4 - 5 tuổi” được khám phá trước đó. Vì thế mà việc trẻ có kĩ năng sử dụng các kí hiệu để ghi lại các thông số là rất quan trọng và kết nối chặt chẽ đến việc tạo ra bản thiết kế của trẻ. (Ảnh 10: Trẻ vẽ bản thiết kế) Sử dụng bảng mã hóa kí hiệu để ghi chép lại quá trình nghiên cứu, khám phá, tạo ra bản thiết kế mẫu ở các hoạt động khám phá và toán chính là hoàn thiện bước E2, E3 trong bài học 5E. Đây là những mắt xích trong một quy trình mà không thể thiếu bất kì một mắt xích nào. Định hướng cho trẻ làm việc một cách khoa học sẽ mang lại kết quả vô cùng to lớn. Giúp hình thành cho trẻ khả năng tính toán và làm việc như một nhà khoa học thực thụ. 2.5. Biện pháp 5: Tham mưu với cấp trên và phối hợp tốt cùng phụ huynh trong quá trình áp dụng STEM vào giáo dục trẻ. Để có được hiệu quả thì việc cần làm đó là phải có sự đồng thuận và nhất trí của ban giám hiệu nhà trường. Thực tế chúng tôi rất thuận lợi trong quá trình thực hiện bởi lẽ ban giám hiệu luôn qua tâm, động viên và tạo cơ hội cho chúng tôi được thoải mái phát triển bản thân. Bên cạnh việc hỗ trợ kinh phí để chúng tôi tham gia các lớp học thì nhà trường còn cung cấp thêm rất nhiều đồ dùng phục vụ cho trẻ học tập và vui chơi khám phá. Chúng tôi cùng thường xuyên đề xuất, mạnh dạn chia sẻ với ban giám hiệu để được góp ý, xây dựng các hoạt động giáo dục lồng ghép phương pháp STEM.Tạo cơ hội để chúng tôi được chia sẻ và học hỏi thêm từ các đồng nghiệp. Bên cạnh sự hỗ trợ từ BGH thì sự quan tâm, phối kết hợp từ phụ huynh là không thể thiếu. Tôi thường xuyên trao đổi để các phụ huynh hiểu về phương pháp STEM. Thông qua buổi họp phụ huynh, nhóm zalo lớp, các buổi họp trực tuyến chúng tôi cũng trao đổi nội dung các bài học để nhờ phụ huynh cùng phối hợp dạy các con. (Ảnh 11: Phối hợp cùng phụ huynh) Qua các góc STEM chúng tôi cũng quản bá thêm để phụ huynh hiểu về cách tổ chức cho các con hoạt động, hiệu quả của phương pháp. Chúng tôi hướng dẫn để phụ huynh chơi cùng các con, cung cấp thêm các nguyên vật liệu để làm phong phú hơn các đồ dùng, đồ chơi tại các góc STEM như: Nhờ các bậc phụ huynh ủng hộ thêm về các nguyên liệu cần thiết phục vụ đề tài. Ví dụ: Kêu gọi ủng hộ cây xanh, tranh ảnh gia đình,những loại đồ dùng, đồ chơi của các con đã hỏng…. 12/15 “Một số biện pháp lồng ghép phương pháp STEM vào lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ 4 - 5 tuổi” 3. Kết quả sau khi áp dụng sáng kiến tại đơn vị: 3.1. Kết quả đối với giáo viên: - Giúp giáo viên tiếp cận với phương pháp giáo dục tiên tiến trên thế giới (Phương pháp giáo dục STEM), hiểu rõ hơn về phương pháp giáo dục STEM. - Giúp giáo viên biết vận dụng lồng ghép phương pháp STEM vào quá trình giáo dục trẻ. - Xây dựng được các dự án, đề tài STEM phù hợp với nhận thức của trẻ và thực tế của lớp học. - Tạo mọi cơ hội cho trẻ vận dụng được kiến thức liên môn vào quá trình thực hiện các đề tài và tạo ra sản phẩm có tính ứng dụng, thể hiện được khả năng sáng tạo của trẻ. - Cải tạo môi trường trong và ngoài lớp học có góc STEM với các đồ dùng, nguyên vật liệu phong phú phục vụ cho quá trình trải nghiệm, khám phá của trẻ. - Giáo viên không còn đóng vai trò chủ đạo trong các hoạt động mà trở thành một thành viên, người bạn của trẻ, khơi gợi để giúp trẻ tự phát huy khả năng của bản thân. 3.2. Kết quả đối với trẻ: - Trẻ được học tập và vui chơi trong một môi trường giáo dục tiên tiến, tiếp cận với nền giáo dục mới. - Trẻ được phát huy khả năng của bản thân, phát triển một cách toàn diện hơn đặc biệt là lĩnh vực nhận thức. - Trẻ mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp, chủ động trong các hoạt động, sáng tạo và có ý thức làm việc nhóm, biết đặt ra các câu hỏi truy vấn để giải đáp những thắc mắc về đối tượng nghiên cứu. - Trẻ được làm quen với các kí hiệu hóa, sơ đồ hóa, biết thể hiện ý tưởng qua bản thiết kế. - Được áp dụng các kiến thức: Khoa học, kĩ thuật, công nghệ, toán, nghệ thuật để tạo ra sản phẩm có tính ứng dụng trong cuộc sống. 3.3. Đối với phụ huynh - Giúp phụ huynh hiểu hơn về phương pháp giáo dục STEM, nắm bắt được cách giáo viên lồng ghép phương pháp STEM vào chương trình giáo dục của con trên lớp. - Phụ huynh sẽ hiểu được khả năng của con để phối hợp cùng hoạt động và chơi với con một cách khoa học hơn. Tạo cơ hội cho trẻ được phát triển bản thân. - Nâng cao nhận thức để phụ huynh ủng hộ, hợp tác và phối hợp cùng với giáo viên trong quá trình giáo dục trẻ. BẢNG KẾT QUẢ SO SÁNH ĐỐI CHỨNG THỜI ĐIỂM HIỆN TẠI 13/15 “Một số biện pháp lồng ghép phương pháp STEM vào lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ 4 - 5 tuổi” Tổng số: 41 trẻ Nội dung T Đầu năm K TB Thời điểm hiện tại T K TB 1. Trẻ mạnh dạn, tự 7/41 11/41 23/41 30/41 5/41 6/41 tin trong các hoạt = 17% = 27% = 56% =73% =12% = 15% động và trong giao tiếp. 2. Khả năng đặt câu 5/41 7/41 29/41 25/41 10/41 6/41 hỏi truy vấn của trẻ = 12% = 17% = 70% =61% = 24% = 15% 3. Kĩ năng sử dụng các 7/41 8/41 26/41 32/41 6/41 3/41 kí hiệu hóa, sơ đồ hóa. = 17% = 20% = 63% = 78% = 15% = 7% Sử dụng bản thiết kế để thể hiện ý tưởng của bản thân. 4. Kĩ năng trao đổi, 9/41 10/41 23/41 35/41 3/41 3/41 hoạt động nhóm = 22% = 24% = 56% = 85% = 7% = 7% Thông qua bảng kết quả đối chứng chúng ta có thể thấy dược sau khi áp dụng các biện pháp trong sáng kiến thì trẻ có những thay đổi rõ nét.Trẻ mạnh dạn, tự tin hơn và chủ động hơn trong giao tiếp. Trẻ đã biết đặt câu hỏi để giải đáp những thắc mắc của bản thân về các đối tượng xung quanh. Biết ý nghĩa của các kí hiệu và dùng chúng để biểu đạt cho những kết luận sau quá trình tìm hiểu và khám phá. Bước đầu biết thể hiện ý tưởng chung của cả nhóm thông qua bản thiết kế. Biết dựa vào bản thiết kế để có thể thiết kế ra sản phẩm có tính ứng dụng trong cuộc sống. Đồng thời trẻ biết vận dụng kiến thức liên môn để có thể áp dụng vào thực tế, lý giải những hiện tượng trong quá trình nghiên cứu đề tài. Chia sẻ những hiểu biết của bản thân trong quá trình làm việc nhóm. 4. Hiệu quả của sáng kiến 4.1.Hiệu quả về khoa học Có cơ sở lý luận, có thực tế, các minh chứng đưa ra có số liệu rõ ràng. Giáo viên được tiếp cận với phương pháp giáo dục mới mang lại hiệu quả cao trong quá trình giảng dạy. Thể hiện được tính sáng tạo của bản thân. Trẻ được tích hợp kiến thức liên môn, nghiên cứu để tạo ra những sản phẩm có tính ứng dụng trong cuộc sống. 4.2. Hiệu quả về kinh tế 14/15 “Một số biện pháp lồng ghép phương pháp STEM vào lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ 4 - 5 tuổi” Phần lớn các nguyên liệu cho trẻ khám phá đều được tận dụng được từ các nguồn nguyên liệu có sẵn, đã qua sử dụng... nên không tốn kém nhiều. Giáo viên có thể học hỏi kinh nghiệm của nhau thông qua các buổi họp chuyên môn, các tiết dự giờ nên cũng tiết kiệm được nhiều thời gian và không tốn kém về kinh tế. 4.3.Hiệu quả về xã hội Góp phần đưa những phương pháp giáo dục tiên tiến nhất trên thế giới áp dụng vào chương trình giáo dục mầm non của các trường mầm non trong cả nước nói chung và tại trường mầm non Trung Sơn Trầm nói riêng. Giúp cho trẻ được tiếp cận với những cái mới, tiên tiến để trẻ phát triển khỏe mạnh cả về thể chất và tinh thần. 5.Tính khả thi Sáng kiến của tôi lần đầu tiên được áp dụng tại lớp 4 -5 tuổi B1 do tôi phụ trách. Tuy thời gian nghiên cứu và thực nghiệm chưa lâu, xong tôi nhận thấy hiệu quả đạt được trên trẻ rất khả quan. Đồng thời, qua các đợt kiểm tra, dự giờ các hoạt động có lồng ghép STEM do tôi phụ trách đã được Ban giám hiệu ghi nhận và triển khai trong toàn trường để tất cả giáo viên cùng tham khảo. Sáng kiến có thể áp dụng cho tất cả các lớp từ 3- 6 tuổi tại trường chúng tôi. Tôi nhận thấy những biện pháp tôi đưa ra có thể áp dụng rộng rãi với trẻ trong các trường mầm non. 6. Thời gian thực hiện đề tài, sáng kiến Thời gian: 8 tháng bắt đầu từ tháng 9/2020 đến tháng 4/2021 7. Kinh phí thực hiện đề tài, sáng kiến Kinh phí sử dụng cho đề tài: Chủ yếu là tự sưu tầm, tận dụng các đồ dùng, nguyên vật liệu sẵn có nên không tốn kém, giá trị kinh tế không cao. III. KIẾN NGHỊ, ĐỀ XUẤT * Phòng Giáo dục và Đào tạo: Đầu tư cơ sở vật chất giúp trẻ được học tập, vui chơi trong điều kiện lớp học rộng rãi, an toàn và đầy đủ các phòng chức năng. Tổ chức các buổi hội thảo, chuyên đề nhằm nâng cao kinh nghiệm, kĩ năng của giáo viên trong việc tổ chức các hoạt động lồng ghép phương pháp giáo dục STEM. * Ban giám hiệu nhà trường: Đầu tư cơ sở vật chất đáp ứng các hoạt động STEM. 15/15 “Một số biện pháp lồng ghép phương pháp STEM vào lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ 4 - 5 tuổi” Tạo điều kiện cho các giáo viên có điều kiện về kinh phí để tham gia các lớp học nâng cao trong việc áp dụng phương pháp giáo dục STEM vào giảng dạy tại nhà trường. Tạo điều kiện để tổ chuyên môn của nhà trường xây dựng những hoạt động lồng ghép phương pháp giáo dục STEM cho giáo viên trong nhà trường được dự giờ, học hỏi trau dồi kiến thức. Đầu tư thêm các góc STEM tại các khu vực trong nhà trường để trẻ có thêm nhiều không gian hoạt động. Tổ chức các buổi nói chuyện, tuyên truyền hoặc các tiết học có lồng ghép STEM cho phụ huynh tham dự để giúp phụ huynh hiểu hơn về phương pháp này. Trên đây là một số phương pháp lồng ghép STEM vào lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ từ 4-5 tuổi mà tôi đã nghiên cứu. Tôi rất mong nhận được các ý kiến đóng góp quý báu của các cấp lãnh đạo và đồng nghiệp để tôi ngày càng thực hiện tốt hơn công việc chăm sóc và giáo dục trẻ. XÁC NHẬN CỦA NHÀ TRƯỜNG Trung Sơn Trầm, ngày … tháng … năm 2021 Người viết Nguyễn Thị Kim Anh TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Chương trình chăm sóc, giáo dục trẻ mầm non. 2. Các tập san, tạp chí giáo dục. 3. Sử dụng nguồn tư liệu ảnh trên mạng internet. 4. Các tài liệu về phương pháp giáo dục Stem. 5. Ảnh do tác giả chụp ẢNH MINH CHỨNG CHO CÁC BIỆN PHÁP (Ảnh 1: MC biện pháp 1) (Ảnh 2: MC biện pháp 1) (Ảnh 3: MC biện pháp 1)
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng