Tài liệu Skkn một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường thcs

SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn MỤC LỤC Trang Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU.......................................................................................2 I. Đặt vấn đề....................................................................................................2 II. Mục đích (mục tiêu) nghiên cứu.................................................................3 Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ..................................................................3 I. Cơ sở lý luận của vấn đề..............................................................................3 II. Thực trạng vấn đề.......................................................................................4 III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề.......................................6 Giải pháp 1: Tìm hiểu nhu cầu đọc sách của học sinh từ đó tạo hứng thú đọc sách cho các em...............................................................................................6 Giải pháp 2: Hướng dẫn học sinh sử dụng sách báo.......................................9 Giải pháp 3: Bông hoa tri thức......................................................................14 Giải pháp 4: Sử dụng sơ đồ tư duy................................................................16 Giải pháp 5: Đa dạng hóa các hình thức tổ chức và hoạt động thư viện.......18 IV. Tính mới của giải pháp............................................................................22 V. Phạm vi áp dụng.......................................................................................22 VI. Phạm vi ảnh hưởng..................................................................................22 VII. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm............................................................22 Phần thứ ba: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ..............................................................24 I. Kết luận......................................................................................................24 II. Kiến nghị..................................................................................................24 TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................26 Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên 1 Trường THCS Dur Kmăn SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU I. Đặt vấn đề Thư viện là một bộ phận trọng yếu không thể thiếu trong nhà trường. Đây là nơi cung cấp cho bạn đọc các loại sách báo như sách tham khảo, sách thiếu nhi, sách nghiệp vụ, sách giáo khoa… phục vụ cho việc học tập, nghiên cứu, giải trí sau những giờ học tập căng thẳng, làm việc vất vả của bạn đọc. Với nhà trường sách báo có ý nghĩa quan trọng vì sách báo là học liệu cần thiết, là người bạn gần gũi nhất của thầy và trò. Giúp cho bạn đọc xây dựng thói quen đọc sách, tìm tòi, tự học, tự nghiên cứu, xây dựng văn hóa đọc trong nhà trường. Ngày nay với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, văn hóa đọc chính là thái độ, là cách ứng xử của bạn đọc đối với sách vở, hình thành nên thói quen đọc, sở thích đọc và kỹ năng đọc. Phải biết đọc sao cho hợp lý và bổ ích, đọc sao cho phù hợp với quy luật tiếp nhận tri thức. Trước sự phát triển như vũ bão của các phương tiện truyền thông đại chúng các tiện ích xã hội như sách báo điện tử, internet, Facebook, youtube… tưởng chừng như không còn chỗ cho việc đọc sách. Người đọc không còn hứng thú với sự đọc. Bạn đọc chỉ cần “click chuột” thì hàng loạt thông tin sẽ hiện ra mà không cần phải đến thư viện ngồi hàng giờ để tìm kiếm thông tin. Nhưng làm thế nào để biết được những thông tin đó có chính xác, có đúng hay không? Điều đó phụ thuộc rất nhiều vào sự chọn lọc thông tin của bạn đọc. Sách in không cạnh tranh được với sách điện tử. Các em bị cuốn hút vào những trò chơi không lành mạnh đã ảnh hưởng đến tâm sinh lý của các em. Các em không còn hứng thú đọc sách, không quan tâm đến sách việc đọc sách ngày càng giảm, các em lười đọc sách, ngại đọc sách, đọc sách nhanh hơn, đọc lướt, thích đọc sách mỏng và thói quen đọc sách phai nhạt dần. Qua công tác tại trường THCS Dur Kmăn là một ngôi trường đóng trên địa bàn có điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn, học sinh chủ yếu là người đồng bào, trình độ dân tri thấp các em đã bị lôi kéo vào những trò chơi, hoạt động vô bổ trên mạng ảnh hưởng đến vấn đề học tập và thói quen đọc sách của các em. Điều đó đòi hỏi sự chung tay từ phía ban giám hiệu, giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn để từng bước tác động lên các thế hệ học sinh, hướng các em tới cách tiếp cận tri thức hiệu quả và rèn luyện kỹ năng đọc theo đúng xu hướng mà ngành giáo dục đang hướng tới “Dạy và học theo định hướng phát triển năng lực học sinh”. Giáo viên và học sinh có ý thức khi tham gia đọc sách, tìm tòi, khám phá những cái mới, cái hay trong cuốn sách phục vụ cho việc học tập, nâng cao dân trí, thẩm mỹ, mở rộng kiến thức… Bên cạnh đó việc đọc sách của một số học sinh vẫn còn chưa chủ động, chưa tích cực lựa chọn những tài liệu phù hợp với lứa tuổi, khối lớp mình, nhu cầu của mình, chưa khai thác hiệu quả vốn tài liệu hiện có của thư viện và những kiến thức trong sách. Do đó hiệu quả mang lại chưa cao. Mặt khác các em cũng chưa hiểu hết vai trò của thư viện, ý nghĩa, tác dụng của việc đọc sách mang lại. Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên 2 Trường THCS Dur Kmăn SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn Là cán bộ thư viện trẻ công tác trong một ngôi trường vùng sâu vùng xa, điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn bản thân tôi luôn trăn trở, tìm ra những biện pháp tích cực là làm thế nào để nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh. Mặt khác qua thực tiễn công tác tôi nhận thấy vai trò quan trọng và tác dụng to lớn của việc đọc đối với bạn đọc. Được sự quan tâm của Ban lãnh đạo nhà trường, các đoàn thể và sự tham gia tích cực, nhiệt tình của các bạn trong tổ cộng tác viên thư viện tôi đã mạnh dạn đưa ra sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn” nhằm nâng cao chất lượng dạy và học trong toàn trường. II. Mục đích (mục tiêu) nghiên cứu Nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh cũng như nâng cao công tác phục vụ bạn đọc, hiệu quả hoạt động công tác thư viện ở trường THCS Dur Kmăn. Kích thích sự tìm tòi, khám phá, ham học hỏi, say mê nghiên cứu, tự giác học tập của các em học sinh. Định hướng cho các em cách đọc sách khoa học và mang lại hiệu quả, lựa chọn những tài liệu phù hợp với khả năng và sở thích của mình, tiếp thu được những giá trị của cuốn sách góp phần nâng cao nhận thức, tư tưởng đạo đức cho các em từ đó góp phần nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường. Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lý luận của vấn đề Sách là những tờ giấy có chữ hoặc hình ảnh được viết tay hoặc in ấn, được buộc hoặc dán với nhau về một phía. Một tờ trong cuốn sách gọi là trang sách. Sách bao gồm các giá trị văn hóa, tinh thần thuộc các hình thái ý thức xã hội và nghệ thuật khác nhau. Đọc sách là một hoạt động tinh thần hết sức phức tạp của cá nhân có sự tham gia của các yếu tố tâm lý như cảm giác, tri giác, biểu tượng, tư duy… trong đó ngôn ngữ đóng vai trò cực kì quan trọng. Là một loại hoạt động bên trong bị chi phối bởi tính chất các quá trình tâm lý của cá nhân và hệ thống tri thức kinh nghiệm của họ, hoạt động đọc hướng vào thay đổi chính chủ thể. Kết quả của hoạt động đọc là tri thức, giá trị thẩm mỹ, kinh nghiệm xã hội trong sách báo được chủ thể lĩnh hội đã tác động, cải biến năng lực và các phẩm chất của chính chủ thể. Trong khi đó đối tượng của hoạt động tức là nội dung tri thức, kinh nghiệm trong sách báo không hề bị hao mòn hay mất mát đi. Hiện nay bạn đọc đang nhầm lẫn giữa việc đọc sách và xem sách. Qua quá trình bạn đọc đọc sách tại thư viện tôi nhận thấy rằng một số bạn đọc chỉ xem sách, xem lướt qua một số nội dung và hình ảnh trong sách mà không hiểu hết được giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của cuốn sách mang lại. Các bạn còn lại khi cán bộ thư viện hỏi ý nghĩa của cuốn sách mang lại thì lúc đó bạn đọc mới thực sự là đọc sách. Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên 3 Trường THCS Dur Kmăn SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn Bám sát các điều theo quyết định số 61/1998/QĐ/BGD&ĐT ngày 6 tháng 11 năm 1988 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về quy chế tổ chức và hoạt động thư viện trường phổ thông. Bám sát các tiêu chuẩn theo quyết định số 01/2003/QĐ/BGD&ĐT ngày 2 tháng 1 năm 2003 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc ban hành quy định tiêu chuẩn thư viện trường phổ thông. Bám sát và thực hiện theo công văn số 11185/GDTH ngày 17 tháng 12 năm 2004 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc hướng dẫn thực hiện tiêu chuẩn thư viện trường phổ thông. Bám sát các văn bản chỉ đạo hướng dẫn công tác thư viện của Sở Giáo dục và Đào tạo Đắk Lắk cũng như các văn bản chỉ đạo kế hoạch, hướng dẫn tổ chức các hoạt động thư viện của Phòng Giáo dục và Đào tạo. Căn cứ kế hoạch, nhiệm vụ năm học 2018 – 2019 của trường THCS Dur Kmăn. Căn cứ quy chế việc làm của trường THCS Dur Kmăn và quy chế làm việc của trường THCS Dur Kmăn năm học 2018 – 2019. Sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn” đã có rất nhiều người nghiên cứu về đề tài này, đưa ra nhiều giải pháp hay, có áp dụng hiệu quả. Tuy nhiên đối với trường THCS Dur Kmăn thì chưa thực sự mang lại hiệu quả cao. Vì học sinh đa số là người dân tộc thiểu số, đọc chậm, nhận thức còn hạn chế, đọc chưa thực sự đúng và chỉ có ý nghĩa xem sách. Năm học 2016 – 2017 tôi bắt đầu nghiên cứu đề tài sáng kiến kinh nghiệm này và đã mang lại hiệu quả nhưng kết quả chưa như mong muốn. Do đó năm học 2017 – 2018 và năm học 2018 – 2019 tôi tiếp tục nghiên cứu đề tài này nhằm tìm ra những giải pháp hay, mới góp phần nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh cũng như nâng cao chất lượng công tác thư viện. II. Thực trạng vấn đề Trường THCS Dur Kmăn là một ngôi trường đóng trên địa bàn xã có điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn, trình độ dân trí thấp. Đa số học sinh là người dân tộc thiểu số chiếm hơn 50% tổng số học sinh toàn trường. Số lượt bạn đọc đến mượn sách tại thư viện chưa nhiều, học sinh đa số là con em gia đình lao động nghèo, ít được sự quan tâm của cha mẹ, phần lớn chưa thích đọc sách. Kết quả cụ thể thông qua sổ thống kê bạn đọc, sổ mượn sách của học sinh như sau: Thời gian Số lượt bạn đọc Số vòng quay của sách Ghi chú Năm học 2015 - 2016 25526 59,9 Trước khi áp dụng đề tài Do đó năm học 2016 – 2017 và năm học 2017 – 2018 tôi đã áp dụng sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên 4 Trường THCS Dur Kmăn SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn viện trường THCS Dur Kmăn” nhưng hiệu quả mang lại chưa cao nhưng đã giúp cho các em học sinh biết cách tìm, lựa chọn những cuốn sách phù hợp, bổ ích, có thói quen đọc sách và có phương pháp đọc khoa học, thu hút bạn đọc đến thư viện ngày nhiều hơn. Để giúp cho các em có phương pháp tự học thông minh, có kết quả góp phần nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường năm học 2018 – 2019 tôi tiếp tục nghiên cứu đề tài sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn” nhằm tìm ra những giải pháp, biện pháp tối ưu nhất để nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh. Thư viện trường THCS Dur Kmăn được xây dựng ở vị trí trung tâm nhà trường thuận lợi cho việc mượn và đọc sách của công chức viên chức và học sinh trong nhà trường. Cơ sở vật chất tương đối đầy đủ phục vụ nhu cầu của bạn đọc với tổng diện tích là 50m 2. Tuy phòng đọc của giáo viên và học sinh chung nhưng đảm bảo cho việc đọc của bạn đọc. Thư viện hoạt động theo lịch (lịch đọc và lịch mượn), mở cửa phục vụ 10 buổi/tuần đảm bảo cho các em đến thư viện ít nhất 2 lần/tuần. Các khâu xử lý kĩ thuật như đăng kí, mô tả, phân loại, dán nhãn, đóng dấu, sắp xếp… đều được thực hiện đầy đủ và kịp thời. Tuy nhiên vào những giờ cao điểm, những lúc ra chơi, buổi sinh hoạt chủ điểm, ngoại khóa, hoạt động ngoài giờ lên lớp thư viện vẫn chưa thể đáp ứng hết nhu cầu của bạn đọc. Do đó hiệu quả của việc đọc sách mang lại cho các em học sinh chưa cao. Tổng số vốn tài liệu của thư viện là 4328 bản sách. Sách bao gồm có sách nghiệp vụ, sách tham khảo, sách thiếu nhi, sách giáo khoa, sách biển đảo, sách đạo đức, sách Bác Hồ, sách giáo dục kỹ năng sống… cơ bản đa dạng đáp ứng nhu cầu của bạn đọc. Nguồn sách bổ sung hàng năm còn hạn chế chủ yếu là sách thiếu nhi (sách do nhà nước tài trợ) chưa phong phú nên chưa thỏa mãn và đáp ứng hết nhu cầu, hứng thú của các em học sinh. Mặt khác thư viện chưa phát huy được tối đa hiệu quả vốn tài liệu hiện có của thư viện. Ngoài các hoạt động đọc sách tại thư viện và mượn về nhà, thư viện còn tổ chức rất nhiều các hoạt động bổ ích thu hút bạn đọc đến thư viện như tổ chức các buổi chuyên đề giới thiệu sách, thi giới thiệu sách giữa các khối lớp, thi vẽ tranh theo sách, giới thiệu sách thông qua các buổi phát thanh măng non… Do đó sách được luân chuyển thường xuyên tới các em học sinh, số vòng quay của sách tăng lên đáng kể. Các em học sinh ham đọc sách, yêu thích sách nhưng chưa biết lựa chọn những loại sách phù hợp với nhu cầu và sở thích của mình, chưa biết sử dụng thư viện, khai thác sách báo, tự học, tự bồi dưỡng bằng sách báo. Số lượng học sinh tham gia đọc sách báo chưa nhiều còn rải rác ở các khối lớp và ý thức bảo quản sách chưa tốt. Đa số các em học sinh còn ngại, bỡ ngỡ, không biết nên đọc loại sách gì? Đối với các em học sinh khối 6 các em thích tìm đọc những loại sách truyện, sách có nội dung ngắn, truyện tranh, truyện cổ tích. Các em học sinh có học lực khá, giỏi thì các em lại thích đọc những loại sách tham khảo, sách ôn tập, sách bồi dưỡng học sinh giỏi, các loại sách nâng Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên 5 Trường THCS Dur Kmăn SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn cao. Còn các em có học lực thấp thì các em thích đọc truyện thiếu nhi, tiểu thuyết, sách bài tập… Sau khi được cán bộ thư viện hướng dẫn, tư vấn cách lựa chọn tài liệu và phương pháp đọc hiệu quả thì các em học sinh đã biết cách lựa chọn tài liệu phù hợp với mình mang lại hiệu quả trong việc đọc sách, vận dụng tri thức trong sách vào thực tiễn cuộc sống. Thư viện đã có nhiều biện pháp nhằm thu hút bạn đọc đến thư viện nhiều hơn, đổi mới phương pháp phục vụ bạn đọc. Song việc ham muốn đọc sách của bạn đọc vẫn chưa đạt hiệu quả cao. Là một cán bộ thư viện trẻ chưa có nhiều kinh nghiệm nên tôi luôn băn khoăn, trăn trở là làm thế nào để nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh trường THCS Dur Kmăn trong khi đa số học sinh là người dân tộc thiểu số chiếm hơn 50% tổng số học sinh toàn trường, kinh phí đầu tư cơ sở vật chất, hoạt động thư viện ngày càng được quan tâm. Đây thực sự là một thử thách và nhiệm vụ nặng nề đối với tôi. Tuy nhiên được sự quan tâm, giúp đỡ của ban lãnh đạo nhà trường, các đoàn thể, các thầy cô giáo và các em học sinh trong tổ cộng tác viên thư viện cùng với sự nỗ lực của bản thân năm học 2018 – 2019 tôi đã mạnh dạn tiếp tục nghiên cứu đề tài sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn” nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện góp phần nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường. III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề Khi thực hiện đề tài sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn” tôi đã sử dụng một số giải pháp sau: Giải pháp 1: Tìm hiểu nhu cầu đọc sách của học sinh từ đó tạo hứng thú đọc sách cho các em. Để thực hiện giải pháp này tôi đã thực hiện các biện pháp sau: 1. Điều tra về nhu cầu đọc sách của học sinh. Bản thân tôi đã thực hiện bằng cách phát phiếu điều tra về nhu cầu đọc sách cho hoc sinh. Từ đó nắắm được nhu cầầu, sở thích đọc sách của các em h ọc sinh, cách đ ọc sách đ ể mang l ại hi ệu qu ả tốắt nhầắt. Sau đầy là mầẫu phiếắu điếầu tra: TRƯỜNG THCS DUR KMĂN THƯ VIỆN PHIẾU ĐIỀU TRA Họ và tên: …………………………. Lớp:………. Các bạn hãy khoanh tròn vào câu trả lời mà các bạn cho là đúng nhất: Câu 1: Theo các bạn đọc sách như thế nào thì có hiệu quả? a. Vừa nằm vừa đọc b. Vừa nghe nhạc vừa đọc Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên 6 Trường THCS Dur Kmăn SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn c. Đọc tại bàn và tập trung cao độ khi đọc Câu 2: Các em thích đọc các loại sách gì nhất? a. Sách thiếu nhi, sách truyện tranh b. Sách tiểu thuyết c. Sách khoa học d. Sách phục vụ nhu cầu học tập, giải trí Câu 3: Để lựa chọn một cuốn sách hay, phù hợp với nhu cầu của mình các em cần phải? a. Xác định mục đích đọc của mình b. Tìm hiểu nội dung thông qua bạn bè c. Nhờ sự gợi ý của giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn và sự hướng dẫn của cán bộ thư viện d. Cả a, b và c Câu 4: Các em có hứng thú khi đọc sách không? a. Có b. Không Câu 5: Đọc sách để làm gì? a. Để giải trí b. Để nâng cao vốn hiểu biết, tiếp thu kiến thức từ sách từ đó áp dụng vào thực tiễn cuộc sống. c. Theo kịp thời đại, đọc theo trào lưu d. Bằng bạn bằng bè Thư viện xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của bạn đọc. 2. Trò chuyện cùng với học sinh. Cán bộ thư viện phải thường xuyên trò chuyện với học sinh để nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của các em thích đọc những loại sách nào và không thích đọc những loại sách nào. Để làm được điều này thì người cán bộ thư viện phải là người chịu khó, có lòng yêu nghề tha thiết, nhiệt tình, có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc, phẩm chất đạo đức trong sạch, toàn tâm toàn ý với công việc của mình. Có tư tưởng tiên tiến hết lòng vì học sinh thân yêu, có thái độ vui vẻ, hòa nhã, cởi mở, gần gũi với học sinh, tạo mối quan hệ thân thiện khi phục vụ bạn đọc. Ở từng lứa tuổi, từng khối lớp các em học sinh có đặc điểm tâm lý và nhu cầu đọc sách khác nhau. Nắm được đặc điểm tâm lý và nhu cầu của các em học sinh thì người cán bộ thư viện mới hướng dẫn các em lựa chọn, sử dụng sách báo phù hợp đáp ứng nhu cầu bạn đọc. Chẳng hạn đối với các em học sinh khối 6, khối 7 các em thích đọc truyện tranh, truyện cổ tích, truyện về các nhân vật lịch sử, thiếu niên anh hùng, truyện Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên 7 Trường THCS Dur Kmăn SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn ngụ ngôn… Những cuốn sách này có nội dung ngắn, dễ đọc, dễ hiểu, đọc nhanh, các em thích xem hình ảnh hơn là nội dung và sau khi đọc xong có thể rút ra bài học kinh nghiệm cho mình. Còn đối với các em học sinh khối 8, khối 9 các em thích đọc những cuốn sách mang tính xã hội, sách về giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp, về tuổi vị thành niên, về quà tặng cuộc sống… Các em đã có ý thức tìm tòi, khám phá, nghiên cứu sâu hơn về các sách tham khảo, sách bài tập, sách bồi dưỡng học sinh giỏi phục vụ cho việc tập. Từ đó tạo hứng thú đọc cho các em, thu hút bạn đọc đến thư viện ngày càng đông hơn. 3. Tổ chức buổi tọa đàm về sách với chủ đề “Chúng ta đang đọc sách gì?”. Thông qua buổi tọa đàm giúp bạn đọc định hướng rõ ràng hơn trong việc lựa chọn một cuốn sách hay, sách có ý nghĩa. Là nơi để những bạn đọc yêu sách chia sẻ các quan điểm về sách và những khó khăn gặp phải trong quá trình đọc và chọn sách. Trong buổi tọa đàm chúng ta được lắng nghe những tâm sự, chia sẻ bí quyết để chọn sách và cách áp dụng những gì đã đọc từ sách vào cuộc sống của mình. 4. Trao đổi cùng với đồng nghiệp. Đây cũng là một trong những biện pháp giúp cán bộ thư viện nắm được đặc điểm tâm sinh lý và nguyện vọng của các em. Ý thức của cá nhân không những chi phối việc đọc mà còn cho thấy mức độ, hiệu quả tác động của việc đọc đó. Nếu ý thức tâm lý của cá nhân càng thấy rõ sự cần thiết của việc đọc, càng tích cực đọc và không ngừng rèn luyện kỹ năng đọc, kỹ xảo đọc thì kết quả của việc đọc đối với họ sẽ càng lớn. Ngược lại kết quả của việc đọc cũng sẽ hạn chế theo. Chính ý thức tâm lý của cá nhân sẽ là cơ sở quan trọng quyết định nên nhu cầu, hứng thú, mục đích, động cơ và khuynh hướng đọc của người đọc. Tâm lý của người đọc là trạng thái tâm lý được hình thành khi việc giao lưu lẫn nhau giữa chủ thể xã hội và ấn phẩm trở nên thường xuyên và có ảnh hưởng tới sự lựa chọn và lĩnh hội thông tin của người đọc. Cấu trúc tâm lý của người đọc khá phức tạp, bao gồm nhiều thành tố như vốn hiểu biết thực tiễn, kinh nghiệm sống, kinh nghiệm đọc, thói quen đọc, bề dày của kiến thức, tính tình, giới tính, dân tộc, môi trường sống. Cán bộ thư viện có thể nhận ra tâm lý người đọc qua những xúc cảm, tình cảm, trạng thái tâm lý, hành vi của người đọc trong quá trình giao lưu giữa người đọc và tài liệu. Nó được biểu hiện trong sự tìm kiếm thông tin, lựa chọn tài liệu, trong các yêu cầu đọc, trong phương thức đọc (đọc lướt, đọc say mê, đọc nhanh…), trong sự lĩnh hội và đánh giá ấn phẩm, trong những định hướng tích cực hay tiêu cực đối với sách cũng như những định hướng tích cực hay tiêu cực trong việc đọc của người đọc. Việc đọc sách của con người chỉ có thể xảy ra khi chủ thể xã hội có nhu cầu về nó. Nhu cầu đọc là nhu cầu nâng cao sự hiểu biết bằng phương tiện là tài liệu. Khi nhu cầu đọc của bạn đọc được lặp đi lặp lại nhiều lần và trở thành thói quen của người đọc thì lúc đó xuất hiện hứng thú đọc. Hứng thú đọc là biểu thị thái độ lựa chọn tích cực của người đọc đối với một loại tài liệu nào đó có ý Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên 8 Trường THCS Dur Kmăn SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn nghĩa và hấp dẫn đối với họ. Ví dụ quan sát một học sinh ngồi đọc sách nếu việc đọc gây cho em học sinh đó niềm say mê, hứng thú ta sẽ thấy em học sinh đó thực hiện trong trạng thái rất mải miết, hứng thú, dành toàn tâm, toàn ý cho việc đọc, đọc say sưa không dứt ra được, quên cả thời gian và đọc một mạch không bỏ sót một chữ. Khi nhu cầu đọc và hoàn cảnh của người đọc thay đổi thì khuynh hướng đọc mới sẽ xuất hiện và có ảnh hưởng rất lớn tới việc lựa chọn và lĩnh hội thông tin của người đọc theo hướng tích cực hay tiêu cực. Do đó cán bộ thư viện phải bằng những hoạt động chuyên môn của mình tác động một cách tích cực, chủ động tới việc đọc của người đọc giúp đỡ người đọc xây dựng, củng cố nhu cầu, hứng thú đọc đúng đắn, phù hợp khắc phục những khuynh hướng đọc lệch lạc, tiêu cực không phù hợp với mình. Tạo hứng thú đọc sách, gây không khí sôi nổi đọc sách trong toàn trường và vận dụng những điều đã đọc vào việc học tập và rèn luyện tư tưởng đạo đức, tác phong. Muốn làm được điều này cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường và đoàn thanh niên, đội thiếu niên mà thư viện phải làm nòng cốt, phải tổ chức và chuẩn bị chu đáo sách báo để kịp thời phục vụ cho nhu cầu của bạn đọc. 5. Tổ chức ngày hội đọc sách. Thông qua ngày hội đọc sách cán bộ thư viện nắm được khuynh hướng đọc sách của các em từ đó đáp ứng nhu cầu đọc sách ngày càng cao của bạn đọc. Cán bộ thư viện quan sát học sinh theo từng độ tuổi, giới tính, khối lớp xem các em thường tập trung vào các gian (góc) sách nào? Sách được trưng bày theo từng thể loại, chủ đề khác nhau đa dạng và phong phú. Thống kê sách mượn thông qua sổ thống kê bạn đọc, sổ mượn của học sinh. Giải pháp 2: Hướng dẫn học sinh sử dụng sách báo Là một trong những biện pháp quan trọng giúp cho học sinh biết cách lựa chọn tài liệu phù hợp với khả năng và nhận thức của mình, có phương pháp đọc khoa học mang lại hiệu quả cao. Hướng dẫn đọc sách không phải chỉ để bạn đọc nắm được kỹ năng đọc sách đơn thuần mà nhằm những mục tiêu giáo dục nhất định. Thư viện cần xác định nhiệm vụ cụ thể đối với từng lứa tuổi, nhóm tuổi thậm chí đối với từng học sinh cá biệt. Công tác tuyên truyền và hướng dẫn sử dụng sách là một trong những mặt hoạt động quan trọng mang tính chất quần chúng đồng thời cũng đòi một nhiệm vụ cao. Mỗi cán bộ thư viện phải nhận thức một cách đầy đủ về vị trí, tầm quan trọng của công tác này trong toàn bộ công tác thư viện. Việc hướng dẫn học sinh đọc sách báo phải được tiến hành thường xuyên, tuân theo những nguyên tắc khoa học, hợp lý thì hiệu quả của việc đọc sách sẽ được nâng cao, sách báo thực sự trở thành phương tiện giáo dục có ảnh hưởng tích cực đến việc hình thành và phát triển nhân cách của các em học sinh. Vì vậy tôi đã thực hiện một số biện pháp sau: Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên 9 Trường THCS Dur Kmăn SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn 1. Tổ chức các buổi chuyên đề hướng dẫn phương pháp đọc sách cho học sinh toàn trường cụ thể như sau: Trước khi bạn đọc cần tìm đọc một cuốn sách nào đó thì bạn đọc cần phải thực hiện các bước: (Chuyên đề hướng dẫn học sinh phương pháp đọc sách) Bước một, phải xác định mục đích đọc. Xác định được mục đích đọc sách sẽ giúp cho các em học sinh tránh được tình trạng đọc tràn lan, tốn thời gian và công sức, có cách đọc hợp lý. Từ đó giúp các em trả lời được các câu hỏi “Đọc để làm gì? Đọc sách gì? Đọc những chỗ nào và đọc như thế nào?” Mục đích đọc còn quyết định phương hướng khai thác một vấn đề trong cùng một cuốn sách. Ví dụ khi đọc cuốn sách viết về Bác Hồ có bạn thì muốn tìm hiểu về cuộc đời và sự nghiệp của Bác, có bạn yêu thơ thì muốn tìm hiểu các thể của Bác, có bạn yêu lịch sử thì lại tìm hiểu về lịch sử vẻ vang của dân tộc… Vì vậy cần phải xác định rõ mục đích đọc sách rõ ràng, cụ thể là việc làm quan trọng đầu tiên của mỗi chúng ta. Để dạy tốt, học tốt giáo viên phải dạy theo sách và học sinh học và làm theo sách. Bước hai, lựa chọn sách hợp lý. Đứng trước vốn tài liệu phong phú hiện có của thư viện không phải ai cũng lựa chọn cho mình được một cuốn sách phù hợp với mình. Có nhiều cuốn sách tốt, có ích nhưng cũng không ít cuốn sách làm tốn thời gian, công sức của bạn đọc thậm chí gây ảnh hưởng xấu. Tùy theo yêu cầu mà bạn đọc có thể lựa chọn các loại sách khác nhau: Theo yêu cầu của giáo viên: trong chương trình học hay sau mỗi tiết học giáo viên chỉ ra, gợi ý cho học sinh những sách cần tham khảo để củng cố thêm bài học, mở rộng kiến thức cho các em học sinh. Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên 10 Trường THCS Dur Kmăn SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn Từ nhu cầu, hứng thú của bản thân lựa chọn những cuốn sách mà mình thích, muốn đọc, muốn tìm hiểu để nâng cao vốn hiểu biết của mình hay để giải trí. Từ vốn tài liệu trong thư viện có thể cung cấp cho bạn đọc. Bạn đọc đến thư viện để có thể tìm chọn sách được nhanh chóng, dễ dàng thì bạn đọc nên tận dụng sự giúp đỡ, hướng dẫn, tư vấn của cán bộ thư viện và các bạn trong tổ cộng tác viên thư viện xem cuốn sách đó nằm ở vị trí nào trong kho. Thông thường trong thư viện trường học sách được sắp xếp theo số đăng kí cá biệt và được chia làm các loại sách như sách nghiệp vụ, sách tham khảo, sách thiếu nhi, sách giáo khoa… Ngoài ra bạn đọc có thể tham khảo trên bảng giới thiệu sách, thư mục sách, sổ mục lục… Bước ba, phương pháp đọc sách. Sau khi lựa chọn được cuốn sách mà mình cần thì bạn đọc phải có phương phương pháp đọc sách khoa học để việc đọc đạt kết quả tốt đỡ tốn thời gian và công sức. Đầu tiên các bạn nên tìm hiểu địa chỉ thông tin của cuốn sách để biết tên cuốn sách, tên tác giả, tên nhà xuất bản, năm xuất bản, lần xuất bản… để cung cấp cho cán bộ thư viện sẽ giúp bạn tìm quyển sách một cách dễ dàng. Sau đó xem mục lục cuốn sách. Mục lục sách là những nội dung chính được thể hiện trong cuốn sách. Tiếp theo xem lời giới thiệu, lời tựa, lời nói đầu để biết cuốn sách đề cập đến vấn đề gì, đối tượng nào sử dụng cuốn sách có ích hơn cả, mục đích của cuốn sách mà tác giả muốn nói tới và phương pháp đọc sách có hiệu quả. Tiếp theo xem lời kết luận và tóm tắt ở cuốn sách để thấy rõ nội dung cô đọng nhất, những kết luận chính và sự khẳng định của tác giả đối với những vấn đề đã trình bày. Đồng thời qua lời kết luận và tóm tắt bạn còn thấy vấn đề chưa được giải quyết đầy đủ, phương hướng phát triển tiếp tục của chúng. Tiếp sau đó đọc một vài đoạn trong cuốn sách. Sau khi đã có được những thông tin về nội dung, mục đích cuốn sách bạn sẽ trực tiếp tìm hiểu vào nội dung cuốn sách đó. Bằng cách đọc qua một số đoạn, phát hiện những đoạn lí thú, có giá trị nhờ đó mà bạn đọc có những nhận định về nội dung cuốn sách được chính xác hơn tạo điều kiện cho các bước đọc tiếp theo. Cuối cùng là đọc thực sự (hay đọc đi sâu) vào nội dung cuốn sách. Tùy theo mục đích đọc của mình và các loại sách báo khác nhau mà bạn đọc có những cách đọc, kỹ thuật đọc khác nhau nhằm đạt được mục đích đọc của mình để lĩnh hội được những tri thức cần thiết áp dụng vào thực tiễn cuộc sống. Ví dụ đọc các loại sách khoa học và kỹ thuật đọc với mục đích học tập, nghiên cứu phải đọc một cách chủ động, nghiền ngẫm sâu sắc, đi sâu vào nội dung từng vấn đề. Còn đọc các loại sách truyện với mục đích giải trí bạn đọc có thể đọc nông, đọc lướt qua… Bạn đọc có thể có những cách đọc sau đây: Đọc lướt qua: nhằm khái quát những khái niệm ban đầu và nội dung của nó trong cuốn sách, nắm được những ý chính, sự việc chính… Khi đọc lướt qua Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên 11 Trường THCS Dur Kmăn SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn bạn đọc có thể bỏ qua một số trang, đoạn nào đó. Cách đọc này sử dụng khi đọc để tìm hiểu một vấn đề nào đó đã được chuẩn bị, cần làm rõ thêm hoặc tìm những cách diễn đạt khác nhau cho một vấn đề nhất định. Đọc có trọng tâm, trọng điểm, đọc từng phần là cách đọc từng đoạn, từng phần đã được lựa chọn từ trước nhằm tập trung thời gian và sức lực cho những nội dung cần thiết, cho một vấn đề đã được chuẩn bị. Đọc toàn bộ nhưng không nghiền ngẫm kỹ: cách đọc này nhằm khái quát toàn bộ cuốn sách chứ không đi sâu vào những nội dung cụ thể. Khi đọc không bỏ qua trang nào cũng không dừng lại để suy ngẫm ở nội dung nào mà chỉ nắm xem vấn đề đó đã được bàn tới và bàn ở mức độ nào. Đọc nghiền ngẫm nội dung cuốn sách: đây là một cách đọc quan trọng nhất, cần thiết nhất để lĩnh hội đầy đủ nội dung cuốn sách. Từng nội dung, từng vấn đề được xem xét, tìm hiểu cặn kẽ có đối chiếu với kiến thức, kinh nghiệm và những cuốn sách khác về những vấn đề đã được đề cập trong đó. Những nội dung tư tưởng của cuốn sách bạn đọc đánh giá, phê phán và hiểu đầy đủ, sâu sắc. Đọc thụ động cũng có nghĩa là đọc toàn bộ hay đọc lướt nội dung cuốn sách nhưng bạn đọc hoàn toàn theo sự dẫn dắt của tác giả, chấp nhận hoàn toàn, nhìn nhận và xem xét vấn đề bằng con mắt của tác giả. Đọc chủ động: là cách đọc mà khi xem xét những tư tưởng của cuốn sách đề cập người đọc luôn đối chiếu và đánh giá nó. Mọi sự chấp nhận hay phản đối đều được người đọc dựa trên cơ sở tự đánh giá đối chiếu với kiến thức, kinh nghiệm. Từ đó rút ra được những kết luận cho bản thân mình. Đọc nông: là cách đọc chỉ khai thác nội dung tư tưởng của cuốn sách và phù hợp với những cuốn sách giải trí, sách truyện tranh… đỡ tốn thời gian, công sức. Đọc sâu: là cách đọc đòi hỏi nghiền ngẫm sâu sắc nội dung cuốn sách để hiểu cặn kẽ, lĩnh hội có phê phán những tư tưởng mà cuốn sách đề cập đến. Đọc xen kẽ giữa các bộ môn. Đọc sách là một loại lao động trí óc khá căng thẳng và chóng mệt mỏi. Do đó việc thay đổi nội dung khi đọc là một cách nghỉ ngơi tích cực nhất, chính đây là biện pháp để nâng cao hiệu suất khi đọc sách. Đọc có ghi chép, phân tích và có hệ thống. Đây là một yêu cầu rất cần thiết của việc đọc sách vì chỉ có qua ghi chép và phân tích thì các nội dung chủ yếu của sách mới được khắc sâu. Đặc biệt là đối với các em học sinh việc đọc sách có ghi chép và phân tích này sẽ giúp cho các em xây dựng được tác phong suy nghĩ trước các vấn đề sẽ nêu ra và luôn luôn tự đặt ra cho mình những câu hỏi về nội dung mà mình đã đọc. Như vậy sẽ giúp các em hiểu sâu sắc vấn đề đồng thời làm phong phú thêm nguồn tư liệu, thói quen tự học, tự nghiên cứu, tiếp thu kiến thức một cách vững chắc, đầy đủ và phù hợp với năng lực. Bạn đọc nên ghi theo những gì bạn hiểu bằng chính giọng văn và cách suy nghĩ của mình Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên 12 Trường THCS Dur Kmăn SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn chắt lọc những ý tưởng từ sách. Khi đó chúng ta sẽ nhớ lâu hơn, chắc hơn hoặc bằng cách sử dụng sơ đồ tư duy của mình bạn đọc có thể nắm được tổng quan kiến thức từ cuốn sách đó. Những chi tiết nào, nội dung nào bạn đọc cảm thấy quan trọng cho chính bản thân mình thì bạn đọc có thể ghi lại vào một cuốn sổ cá nhân để khi nào cần đến có thể giở ra đọc, xem lại. Bước bốn, rèn luyện kỹ năng đọc và lĩnh hội sách Kỹ năng đọc là khả năng hiểu, cảm thụ và lĩnh hội tác phẩm, biến tri thức, kinh nghiệm trong sách thành tri thức, kinh nghiệm cho chính bản thân mình để vận dụng vào cuộc sống hàng ngày. Kỹ năng đọc phụ thuộc vào nhiều yếu tố: tri thức, kinh nghiệm, năng lực, tâm lý, nhu cầu của mỗi cá nhân. Ngày từ khi trở thành bạn đọc của thư viện, những lần tiếp xúc đầu tiên cán bộ thư viện cần phải hướng dẫn cách thức đọc cho bạn đọc để nắm vững nội dung cuốn sách. Sau đó trong quá trình sử dụng thư viện cần rèn luyện và phát triển cho các em kỹ năng đọc hiểu và cảm nhận sau khi đọc sách. Bạn đọc cần phải tập trung cao độ khi đọc sách. Cố gắng định hướng toàn bộ tâm trí một cách liên tục vào việc đọc. Không suy nghĩ tản mạn ra khỏi nội dung cuốn sách, không để những công việc khác, những tác động bên ngoài làm ảnh hưởng đến quá trình tư duy trong khi đọc. Có như vậy thì việc đọc mới mang lại kết quả. Khi đọc sách bạn đọc chọn những nơi thoáng mát, sạch sẽ không gian yên tĩnh tránh ồn ào, những nơi có thể tập trung tư tưởng cao. Không nên đọc sách trong tư thế nằm vì sẽ hại mắt và giảm khả năng ghi nhớ, tốt nhất là đọc tại bàn, ngồi thoải mái, ghi chép những nội dung cần thiết. Đọc bằng mắt và óc chứ không đọc bằng miệng, cố gắng khi đọc hiểu ý nghĩa của đoạn văn. Bạn đọc nên tập cho mình thói quen đọc sách hàng ngày để tăng tốc độ đọc và tích lũy thêm kiến thức cho bản thân “kiến tha lâu sẽ đầy tổ” đồng thời đó cũng là phương pháp giúp cho bạn đọc giải trí sau những giờ học tập căng thẳng, làm việc mệt nhọc. Bước năm, áp dụng những kiến thức đã học vào thực hành. Sau khi đọc xong một cuốn sách bạn đọc cần phải rút ra cho mình bài học kinh nghiệm hay cảm nhận sau khi đọc sách để áp dụng vào cuộc sống hoặc có thể làm các bài tập trong sách. Có như vậy thì những kiến thức đó mới trở thành kiến thức của bạn đọc. 2. Tập huấn cho các bạn trong tổ cộng tác viên thư viện phương pháp đọc sách mang lại hiệu quả cao nhất mà không phải bạn nào cũng biết cách đọc. Sau đó các bạn trong tổ cộng tác viên thư viện về hướng dẫn cho các bạn trong lớp mình. Các em học sinh thường hay ngại, rụt rè khi hỏi giáo viên, cán bộ thư viện thông tin về một cuốn sách mà mình cần. Với cách làm này thì bạn đọc có thể dễ dàng tìm được sách theo nhu cầu và sở thích của mình. Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên 13 Trường THCS Dur Kmăn SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn Giải pháp 3: Bông hoa tri thức (Hình ảnh bông hoa tri thức) (Ví dụ về một bông hoa tri thức) Để thực hiện giải pháp này tôi đã thực hiện các biện pháp sau: 1. Triển khai kế hoạch “Bông hoa tri thức” ngay từ đầu năm học. Bông hoa tri thức là những bông hoa do cán bộ thư viện và các bạn trong tổ cộng tác viên thư viện làm và thiết kế. Những bông hoa này được thiết kế đẹp mắt, đa dạng, phong phú với những màu sắc khác nhau tạo nên sự thích thú và tò mò của bạn đọc. Bên trong những bông hoa này bao gồm có những nội dung như tên học sinh, lớp, tên sách đọc, nội dung cuốn sách, cảm nhận sau khi đọc, liên hệ bản thân… bạn đọc có thể điền thông tin vào. Triển khai đến học sinh các lớp. Cán bộ thư viện xây dựng kế hoạch chi tiết, cụ thể triển khai đến toàn thể các em học sinh trong nhà trường cùng với kế hoạch hoạt động thư viện ngày từ đầu năm học thông qua các buổi chào cờ, hoạt động ngoài giờ lên lớp, sinh hoạt chủ điểm, bảng tin, bảng kế hoạch hoạt động thư viện… Kế hoạch này phải được thực hiện thường xuyên trong suốt một năm học gắn với chủ đề của tháng, năm. Ngoài ra bạn đọc có thể thực hiện theo nhu cầu và sở thích của mình. Chẳng hạn tháng 11 có chủ đề là chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam 20/11 bản thân tôi đã định hướng, hướng dẫn các em tìm và lựa chọn những cuốn sách nói về thầy cô giáo, tri ân thầy cô như cuốn sách tình thầy trò, cô giáo lớp em… hay tháng 3 kỷ niệm ngày thành lập Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh 26/3 tôi hướng dẫn các em tìm đọc những cuốn sách tìm hiểu về đoàn, đội như cuốn sách 70 câu hỏi đáp về đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh, cuốn sách tìm hiểu về đoàn hội đội… Hay chủ đề của năm học là học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh bản thân tôi đã giới thiệu cho các em những cuốn sách viết về Hồ Chí Minh như cuốn sách Hồ Chí Minh về giáo dục đạo đức, Bác hồ với sự nghiệp trồng người… Triển khai đến giáo viên chủ nhiệm thông qua các cuộc họp hội đồng chủ nhiệm đầu năm học, trong các cuộc họp giáo viên chủ nhiệm. Bên cạnh đó phối hợp với đoàn, đội triển khai lồng ghép trong kế hoạch hoạt động của liên đội, chi đoàn ngay từ đầu năm học để giáo viên chủ nhiệm nắm bắt sau đó triển khai đến học sinh lớp mình giúp cho học sinh dễ dàng thực hiện. Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên 14 Trường THCS Dur Kmăn SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn Triển khai trong kế hoạch của nhà trường giúp cho cán bộ viên chức và học sinh trong toàn trường biết và thực hiện. Từ đó thu hút và tạo điều kiện cho tất cả bạn đọc có thể tham gia, nâng cao hiệu quả đọc sách góp phần nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường. 2. Hướng dẫn học sinh cách viết Tổ chức chuyên đề về “Bông hoa tri thức” trước toàn trường với hai nội dung: Thứ nhất: hướng dẫn học sinh cách đọc sách mang lại hiệu quả (như đã nêu ở giải pháp 2: hướng dẫn học sinh sử dụng sách báo). Thứ hai: hướng dẫn học sinh cách điền thông tin vào bông hoa và giải đáp những thắc mắc, vướng mắc của học sinh liên quan đến bông hoa. Giúp cho tất cả các em học sinh biết, nắm bắt và khơi dậy sự tò mò, khám phá của các em. Tập huấn cho các bạn trong tổ cộng tác viên thư viện sau đó các bạn sẽ về hướng dẫn cho lớp mình. Hướng dẫn cách điền thông tin vào bông hoa tại phòng thư viện. Bạn đọc đến thư viện mượn sách sẽ được cán bộ thư viện tư vấn, hướng dẫn cách chọn sách phù hợp với nhu cầu của mình. Bạn đọc viết phiếu yêu cầu mượn sách và nhận sách đồng thời sẽ nhận được một “Bông hoa tri thức”. Bạn đọc sẽ điền thông tin vào bông hoa tri thức đó (nếu chỗ nào chưa hiểu thì cán bộ thư viện sẽ hướng dẫn) và đưa lại cho cán bộ thư viện cùng với việc trả sách. 3. Theo dõi và giúp đỡ học sinh. Cán bộ thư viện sẽ kiểm tra lại những bông hoa mà bạn đọc đưa lại. Những bông hoa nào tốt chứng tỏ việc đọc sách của học sinh có sự tiến bộ, mang lại hiệu quả sẽ tiếp tục phát huy. Những bông hoa chưa tốt thì cán bộ thư viện định hướng cách lựa chọn sách, hướng dẫn cách đọc sách mang lại hiệu quả và cách điền những nội dung vào bông hoa. Động viên, khen thưởng kịp thời những bông hoa tốt, số lượng bông hoa nhiều từ đó kích thích những học sinh khác làm theo. 4. Tổng kết, đánh giá. Cuối mỗi tháng cán bộ thư viện sẽ tổng kết, đánh giá những bông hoa tốt và những bông hoa chưa tốt lắm. Năm bạn nào có số lượng bông hoa tốt nhiều sẽ được tuyên dương trước cờ và sẽ nhận được một phần thưởng (một cuốn sách hoặc một cuốn truyện) đồng thời đánh giá thi đua của lớp đó trong tháng. Do đó bạn nào cũng hào hứng, cũng tham gia để nhận được nhiều bông hoa tốt. Vì vậy số lượng bạn đọc đến thư viện ngày càng tăng, chất lượng, hiệu quả của việc đọc sách mang lại cho học sinh cũng được nâng cao. Giải pháp 4: Sử dụng sơ đồ tư duy Sơ đồ tư duy là phương pháp lưu trữ, sắp xếp thông tin theo thứ tự ưu tiên bằng cách sử dụng từ khóa, hỉnh ảnh chủ đạo. Mỗi từ khóa, hình ảnh chủ đạo Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên 15 Trường THCS Dur Kmăn SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn trong sơ đồ tư duy sẽ kích hoạt những kí ức cụ thể và làm nảy sinh những suy nghĩ và ý tưởng mới. Cấu tạo của sơ đồ tư duy gồm có: chủ đề chính, từ khóa, nhánh con, hình ảnh gợi nhớ, liên kết màu sắc. Do đó để thực hiện giải pháp này tôi đã thực hiện một số biện pháp sau: 1. Hướng dẫn học sinh cách vẽ sơ đồ tư duy Cán bộ thư viện cần hướng dẫn cho học sinh cách lưu trữ được nhiều và ghi nhớ thông tin được lâu hơn sau khi đọc xong một cuốn sách bằng cách phác họa lại bằng sơ đồ tư duy. Bạn đọc cần tập trung vào mục đích cần đạt được, làm rõ những gì bạn đang hướng đến, giải quyết vấn đề bạn đang thắc mắc. (Cán bộ thư viện hướng dẫn học sinh vẽ sơ đồ tư duy về vị trí địa lý Việt Nam) Bước 1. Đặt giấy nằm ngang và vẽ sơ đồ ở giữa trang giấy để có thể thể hiện hết ý tưởng của mình. Khi vẽ nên vẽ đường cong hơn là vẽ đường thẳng vì nó hấp dẫn và dễ ghi nhớ hơn. Bước 2. Sử dụng màu sắc để nhấn mạnh, sắp xếp, sáng tạo, phân cấp theo mã màu riêng của mình, kích thích thị giác và não bộ giúp bạn đọc tăng khả năng ghi nhớ. Bước 3. Điền vào ô trọng tâm từ khóa càng ngắn gọn, xúc tích càng tốt. Từ khóa nên ghi theo những gì bạn hiểu bằng chính giọng văn và cách suy nghĩ của mình khi đó bạn sẽ nhớ lâu hơn và chắc hơn. Bước 4. Thêm các hình vẽ vào nhánh sao cho phù hợp với từ khóa và vẽ nhánh phụ thể hiện nội dung con của các nhánh trước. Bước 5. Tạo liên kết giữa các nhánh nếu chúng có liên quan đến nhau. Bạn đọc có thể điền số thứ tự vào nhánh nếu muốn sắp xếp thứ tự của nhánh. Kết quả bạn đọc sẽ có một bản sơ đồ tư duy hoàn chỉnh. Đây cũng chính là một bản tóm tắt nội dung, là một bức tranh về những ý nghĩ của bạn đọc giúp bạn đọc đạt được mục đích của mình, nắm được tổng quan kiến thức từ sách. 2. Tổ chức cuộc thi “sách và bạn”, các trò chơi có sử dụng sơ đồ tư duy nhằm tạo sân chơi bổ ích cho học sinh. Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên 16 Trường THCS Dur Kmăn SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn Ban tổ chức sẽ đưa ra cách thức và thể lệ cuộc thi. Học sinh đọc một cuốn sách trong một thời gian nhất định sau đó lên trả lời câu hỏi hoặc điền thông tin còn thiếu vào sơ đồ mà ban tổ chức đã đưa ra, ngoài ra bạn đọc có thể vẽ sơ đồ tư duy khắc họa nội dung về cuốn sách mà mình vừa đọc. Bạn nào trả lời nhanh nhất sẽ nhận được một phần quà và vẽ sơ đồ đúng nhất, có ý tưởng sáng tạo, hay, ý nghĩa sẽ nhận được giải thưởng. Với cách làm này đã thu hút được đông đảo bạn đọc tham gia, nâng cao văn hóa đọc và nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh. Sau đây là một số ví dụ: Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên 17 Trường THCS Dur Kmăn SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn Giải pháp 5: Đa dạng hóa các hình thức tổ chức và hoạt động thư viện. Để thực hiện giải pháp này tôi đã thực hiện một số biện pháp sau: 1. Xây dựng mô hình thư viện xanh, thư viện lớp học Thư viện xanh: sách được để trong các túi sách, giỏ sách, hộp sách, giá sách do các em học sinh tự làm và được treo ở dưới tán cây, cầu thang, hàng lang lớp học, ghế đá. Mô hình này đã thu hút được đông đảo các em học sinh tham gia. Thư viện lớp học (Góc thư viện) là các giá sách, tủ sách được treo (để) ở cuối lớp hoặc bên trên góc lớp thuận tiện cho các em tìm đọc. Tùy thuộc vào điều kiện từng lớp mà bố trí các giá sách, kệ sách, tủ sách cho phù hợp. Các giá sách, kệ sách này được trang trí đẹp mắt, có đầy đủ các loại sách nên đã thu hút được nhiều bạn đọc tham gia và tạo hứng thú cho bạn đọc. (Học sinh tham gia đọc sách tại thư viện xanh) Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên (Góc thư viện lớp 6A2) 18 Trường THCS Dur Kmăn (Góc thư viện lớp 8A2) SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn Hai mô hình thư viện này bao gồm nhiều loại sách, báo khác nhau và được cán bộ thư viện, các bạn trong tổ cộng tác viên thư viện đổi sách hàng tuần đáp ứng nhu cầu của bạn đọc. Bạn đọc có thể đọc bất cứ lúc nào rảnh rỗi trong giờ giải lao, ra chơi, khi cần tìm một vấn đề, thông tin nào đó mà không cần phải đến thư viện. Tuy nhiên mô hình này đòi hỏi bạn đọc phải có ý thức cao khi tham gia đọc sách, giữ gìn và bảo quản sách. 2. Đổi mới và mở rộng các hình thức phục vụ bạn đọc Cán bộ thư viện gợi mở, hướng dẫn bạn đọc tìm sách, phân tích nội dung cuốn sách, tác dụng nghệ thuật cũng như tác dụng của cuốn sách nhằm gây hứng thú đọc cho các em, khơi dậy sự tò mò, khám phá, ham học hỏi. 2.1. Thường xuyên tổ chức các buổi tuyên truyền giới thiệu sách Có nhiều hình thức tuyên truyền giới thiệu sách đến bạn đọc. Thư viện trường THCS Dur Kmăn đã áp dụng một số hình thức giới thiệu sách đến học sinh như tổ chức chuyên đề giới thiệu sách trong buổi chào cờ theo chủ đề của tháng, trong các buổi sinh hoạt tập thể, các hoạt động ngoại khóa, các buổi hoạt động ngoài giờ lên lớp, hoạt động trải nghiệm sáng tạo, trong các buổi phát thanh măng non do các em học sinh thực hiện… Ngoài ra tôi còn giới thiệu sách mới trên bảng giới thiệu sách của thư viện, bảng tin của nhà trường, liên đội, điểm sách hàng tuần, tháng… nhằm giới thiệu những sách mới, sách có nội dung thời sự đến với bạn đọc. Mặt khác tôi còn phân tích nội dung cuốn sách đó, hướng dẫn bạn đọc tìm sách phù hợp với mục đích của mình nhằm mục đích khơi dậy niềm đam mê đọc sách, tìm tòi, khám phá của bạn đọc, gây hứng thú đọc sách cho học sinh. Ví dụ như hướng đến ngày nhà giáo Việt Nam 20/11 tôi giới thiệu sách nói về thầy cô giáo; ngày sinh của Bác Hồ (19/5) tôi giới thiệu những cuốn sách nói về Bác Hồ; trong các đợt thi học kỳ, học sinh giỏi tôi giới thiệu các loại sách bài tập, sách tham khảo, sách nâng cao, sách bồi dưỡng học sinh giỏi… Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên 19 (Chuyên đề giới thiệu sách) Trường THCS Dur Kmăn SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả đọc sách cho học sinh tại thư viện trường THCS Dur Kmăn 2.2. Tổ chức thành công ngày hội đọc sách Tại ngày hội đọc sách bạn đọc không chỉ được cán bộ thư viện, giáo viên và các bạn trong tổ công tác viên thư viện hướng dẫn cách đọc sách, khám phá những điều hay, mới trong cuốn sách mà còn hướng dẫn bạn đọc cách sắp xếp, bảo quản sách có hiệu quả. Tại đây bạn đọc sẽ được tiếp cận với nguồn tài liệu đa dạng, phong phú, tham gia các trò chơi bổ ích gắn với sách, khơi dậy niềm đam mê đọc sách, yêu sách hơn. 2.3. Chuyển hình thức phục vụ kho đóng sang kho mở Thư viện trường THCS Dur Kmăn đã tiến hành chuyển hình thức phục vụ bạn đọc thông qua phiếu yêu cầu mượn sách (kho đóng) sang hình thức phục vụ tự chọn (kho mở). Bạn đọc không phải mất nhiều thời gian trong việc lựa chọn tài liệu mà dành thời gian đó cho việc nghiên cứu tài liệu trong khi thời gian đọc (giờ ra chơi) thì hạn chế, ngắn. Hướng dẫn bạn đọc cách tìm kiếm, tra tìm tài liệu trên máy tính để bạn đọc có thể tìm kiếm thông tin một cách nhanh chóng và hiệu quả, biết lựa chọn thông tin chính xác, chính thống. Hiện nay thư viện trường THCS Dur Kmăn có trang bị 5 máy tính có kết nối Internet để phục vụ bạn đọc. 2.4. Tổ chức các cuộc thi giữa các khối lớp với nhau cho toàn thể các em học sinh với nhau trong nhà trường như: Kể chuyện theo sách: là kể lại cho nhiều người nghe về câu chuyện mà mình đã được đọc trong sách về nội dung, hình thức, giá trị tư tưởng và bài học kinh nghiệm rút ra sau khi đọc xong cuốn sách đó. Để làm được điều này cán bộ thư viện (phối hợp với liên đội) cần hướng dẫn học sinh nắm chắc và nhớ đầy đủ nội dung câu chuyện, biết cách dẫn dắt câu chuyện, biết dừng lại ở những đoạn hay, đoạn cơ bản của câu chuyện, kể tóm tắt những đoạn cốt truyện, gây sự chú ý, lôi cuốn người đọc tìm đọc nó. Người đọc phải có giọng hay, hấp dẫn, lôi cuốn, truyền cảm, lựa chọn sách theo chủ đề, sách mới, sách hay. Người thực hiện: Nguyễn Thị Liên 20 Trường THCS Dur Kmăn