Tài liệu Skkn một số biện pháp phát huy vai trò hội đồng tự quản trong giờ sinh hoạt lớp tiểu học

1. PHẦN MỞ ĐẦU 1.1 Lý do chọn đề tài. Hiện nay, cuộc cách mạng khoa học công nghệ đã đạt được những thành tựu rực rỡ, xu thế quốc tế hoá mọi mặt đời sống vật chất và tinh thần của con người diễn ra hết sức nhanh chóng. Giáo dục- đào tạo sao cho phát hiện hết năng khiếu và bản sắc cá nhân của từng con người được coi trọng. Vấn đề “nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân lực, đào tạo nhân tài” đang trở thành quốc sách của nhiều nước trên thế giới. Ở Việt Nam, ngành giáo dục và đào tạo đã chú ý tới khâu phát hiện, tuyển chọn và bồi dưỡng học sinh giỏi, năng khiếu với một hệ thống các chế độ chính sách phù hợp nhằm tăng số lượng và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh tại trường tiểu học. Để tiếp tục tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác giáo dục toàn diện cho học sinh, đáp ứng yêu cầu mới về giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong các trường phổ thông ,trong đó chú trọng đến vấn đề dạy và học có hiệu quả, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của học sinh ở mỗi địa phương, giúp các em tự tin trong học tập, khuyến khích sự chuyên cần, tích cực, chủ động, sáng tạo và ý thức vươn lên, rèn luyện; khả năng tự học của học sinh, rèn luyện kỹ năng sống cho các em, hình thành thói quen làm việc theo nhóm. Giáo dục là dạy dỗ, quá trình giáo dục bao gồm hoạt động dạy học và hoạt động giáo dục. Hai hoạt động này được tiến hành một cách song song, đồng thời và không thể tách rời nhau. Muốn dạy học có hiệu quả thì ngoài việc người dạy phải có kiến thức, phương pháp thì người học cũng cần phải có ý thức tập trung chú ý, tư duy và hợp tác. Hay nói cách khác thì muốn quá trình dạy học có hiệu quả cao thì cần phải xây dựng nề nếp, phẩm cách, ý thức của người học. Nếu người dạy có trình độ uyên bác, có phương pháp sáng tạo, vận dụng linh hoạt nhưng người học không tập trung, không hợp tác thì quá trình dạy học ắt sẽ không có kết quả. Nói 1 một cách sát thực nhất, muốn học sinh học tập có chất lượng thì người giáo viên cần tiến hành song cùng giữa việc dạy học và công tác chủ nhiệm lớp. Một trong những hoạt động chính của công tác chủ nhiệm lớp là tổ chức tiết sinh hoạt lớp cuối tuần cho học sinh. Hoạt động tập thể cuối tuần là một trong những biện pháp cơ bản có ý nghĩa trực tiếp trong việc góp phần xây dựng tập thể học sinh đoàn kết, kỉ luật, phát huy được tác dụng đối với từng thành viên. Tiết hoạt động tập thể cuối tuần nhằm đánh giá các hoạt động của lớp diễn ra trong tuần, định hướng cho các hoạt động sẽ phải thực hiện ở tuần tới. Tiết hoạt động tập thể cuối tuần chiếm vị trí hết sức quan trọng trong việc biến các yêu cầu của nhà trường thành nhiệm vụ mà lớp phải thực hiện. Ở đó sẽ hiển thị toàn bộ những hoạt động, những kết quả, những thành tích mà các em đã đạt được để được bạn bè, thầy cô tuyên dương, khích lệ ; ở đó cũng sẽ giúp các em nhận ra những thiếu sót mà các em mắc phải trong một tuần học tập và rèn luyện để được bạn bè, thầy cô sẻ chia, giúp đỡ tìm ra biện pháp để các em sửa chữa, tiến bộ hơn. Ở đó, còn là nơi để các em thể hiện tài năng của mình thông qua những tiết mục văn nghệ để bạn bè, thầy cô tán thưởng, hoan nghênh,… Trải qua nhiều năm năm công tác, ít nhất cũng chừng ấy năm làm công tác chủ nhiệm lớp. Có nhiều lớp học sinh chăm ngoan, lễ phép, biết vâng lời nhưng cũng không thể không có những lớp có một vài học sinh vì quá hiếu động dẫn đến khó bảo, khó rèn. Song với niềm say mê, sự trăn trở, nghĩ suy, chắt chiu qua từng giờ sinh hoạt lớp của bản thân cũng như sự chia sẻ của bạn bè đồng nghiệp, sự phối hợp của các đoàn thể và sự quan tâm sâu sát của các cấp, các ngành đã giúp cho bản thân tích lũy được một số kinh nghiệm về tổ chức sinh hoạt lớp cho học sinh tiểu học theo mô hình VNEN. Với mong muốn góp một phần nhỏ vào việc góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh tiểu học nói chung và nâng cao chất lượng tiết sinh hoạt lớp ở tiểu học nói riêng, tôi chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm của mình là : “Một số biện pháp phát huy vai trò Hội đồng tự quản trong giờ sinh hoạt lớp”. 2 1.2 Điểm mới của đề tài - Đề tài được nghiên cứu thực nghiệm tại lớp 3A áp dụng theo mô hình dạy học VNEN ở Trường Tiểu học nơi tôi công tác. 2.PHẦN NỘI DUNG 2.1 Thực trạng năng lực “ tự quản” của học sinh trong trường tiểu học: a. Thuận lợi : Cũng như nhiều giáo viên tiểu học khác, từ lúc vào nghề đến nay, tôi luôn được làm công tác chủ nhiệm cũng đồng nghĩa với việc đó là hàng tuần tôi đã hướng dẫn học sinh tổ chức tiết sinh hoạt lớp. Bên cạnh đó, hầu như năm nào, tôi đều có những em học sinh có năng lực quản lí lớp tốt. Có thể nói rằng những em đó là cánh tay phải của tôi trong suốt quá trình dạy - học nói chung và trong khâu chủ nhiệm lớp nói riêng. b. Khó khăn: Tuy vậy, trong quá trình chủ nhiệm, đặc biệt là giờ sinh hoạt lớp, tôi vẫn gặp những khó khăn nhất định : - Ít có học sinh điển hình về mọi mặt để nêu gương. - Nhiều học sinh vi phạm trong quá trình học tập. - Ý thức sửa chữa khuyết điểm của học sinh còn rất kém. - Chưa tìm được biện pháp hay để thúc đẩy tiết sinh hoạt lớp hiệu quả nhất. Nhưng trong quá trình hướng dẫn học sinh tổ chức tiết sinh hoạt lớp, tôi cũng có được những thành công nhất định. Sau những giờ sinh hoạt lớp, tôi nhận thấy các em có tiến bộ hơn nói riêng và lớp có khởi sắc hơn nói chung. Bởi vì các em phấn đấu để học tốt hơn, để được các bạn tôn vinh trong giờ sinh hoạt lớp! Tuy nhiên, sau những giờ sinh hoạt lớp, cũng để lại trong tôi những suy nghĩ đó là hạn chế của nó. Các hạn chế biểu hiện rõ nhất là : các em mắc lỗi ngại đến giờ sinh hoạt lớp, các học sinh khác nhàm chán giờ sinh hoạt lớp,… Vậy làm thế nào để tiết sinh hoạt không gây áp lực cho những học sinh mắc lỗi, mọi học sinh đều 3 háo hức chờ đến giờ sinh hoạt lớp, chúng ta cần tìm ra điểm mạnh để phát huy đồng thời khắc phục những điểm yếu của nó. Khảo sát kĩ năng hoạt động của Hội đồng tự quản học sinh đầu năm học Lớp 3 Hội đồng tự quản (CT, PCT) Trưởng ban Kĩ năng hoạt động Hội đồng tự quản Số thành Có khả năng Tổ chức điều Tự tin, mạnh dạn viên giao tiếp hành tốt SL % SL % SL % 03 1 3,3 1 3,3 1 3,3 06 3 10 2 6,6 2 6,6 Lúc mới thành lập, HĐTQ còn khá rụt rè trong mọi công tác và hoạt động, các Ban chưa nắm vững nhiệm vụ của mình nên còn lúng túng trong mọi công việc. c. Nguyên nhân: Hoạt động tập thể cuối tuần là một hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, là hoạt động tập thể học sinh sau một tuần do các em tự tổ chức điều khiển. Trong tiết này, giáo viên chủ nhiệm giữ vai trò cố vấn giúp học sinh tham gia vào các hoạt động cụ thể. Vì vậy, hoạt động tập thể cuối tuần có vị trí quan trọng trong việc giáo dục toàn diện cho học sinh. Những năm trước đây, do nhiều yếu tố khách quan như: điều kiện cơ sở vật chất thiếu thốn, chất lượng đội ngũ giáo viên còn nhiều bất cập nên một số nơi chỉ tập trung vào việc dạy cho học sinh nội dung kiến thức các môn học như: Toán, Tiếng Việt, Tự nhiên- Xã hội,… còn việc tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp chưa được chú trọng. Điều đó dẫn đến kĩ năng sống của học sinh còn nhiều hạn chế. Những năm gần đây, toàn ngành giáo dục đã chú trọng đến công tác đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục nhằm nâng cao chất lượng giáo dục nhưng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển mà xã hội đặt ra. Một bộ phận không nhỏ 4 giáo viên còn mải miết chú tâm vào việc trang bị kiến thức cho học sinh mà xem nhẹ đến việc rèn luyện kĩ năng tổ chức, kĩ năng thực hành cho học sinh. Bên cạnh đó, vẫn còn một số quan điểm lệch lạc chỉ nên tập trung vào việc học các môn học chính thức trong chương trình mà xem nhẹ công tác giáo dục cho các em ý thức công dân, tinh thần đoàn kết và các kĩ năng sống thông qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Điều này đã dẫn đến tình trạng nhiều học sinh rụt rè, nhút nhát trước đám đông. Các em không thể trình bày được những ý kiến của mình trước tập thể. Thậm chí có em còn không dám đứng trước lớp để trình bày một bài hát, kể một câu chuyện hoặc trình bày một vấn đề mà mình quan tâm. Nhất là đối với các em là học sinh người dân tộc tại chỗ. Tuy nhiên, không phải các em không biết, không phải các em không muốn, cũng không phải các em không thích mà nguyên nhân chính là các em chưa được chỉ dẫn, chưa được trải nghiệm, chưa được rèn luyện,…Vấn đề được đặt ra là: môn học nào giúp cho các em có được những trải nghiệm đó và ai là người đưa các em vào các hoạt động đó để các em rèn luyện ? Thực tế đã cho thấy : nếu học sinh mà chỉ quan tâm vào việc học tập các môn Toán, Tiếng Việt, Tự nhiên-Xã hội mà không tham gia các hoạt động ngoại khóa, các phong trào văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao thì các em sẽ thiếu linh hoạt, thiếu tự tin khi đứng trước đám đông hoặc đứng trước lớp để trình bày một bài hát hay một vấn đề nào đó. Những học sinh nào tích cực tham gia các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao thì khả năng vận động tốt hơn, xử lí vấn đề nhanh nhẹn hơn, mạnh dạn hơn, tự tin hơn. Thông qua các hoạt động đó, tinh thần đoàn kết, ý thức tập thể cũng được hình thành và vun đắp. Như vậy, có thể khẳng định rằng: môn học giúp cho các em xóa bỏ tính rụt rè, nhút nhát; rèn luyện tính mạnh dạn, sự tự tin đó chính là hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp mà tiết giáo dục tập thể cuối tuần là một trong những nội dung quan trọng thực hiện điều đó. Người giáo viên chủ nhiệm chính là người cố vấn giúp cho các em tham gia vào các hoạt động của tiết sinh hoạt lớp để rèn luyện các kĩ năng cơ bản, cần thiết cho mình. 5 Như vậy, hoạt động tập thể cuối tuần là một trong những nội dung quan trọng góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. Hoạt động này giúp tạo cơ hội cho học sinh nâng cao khả năng tự đánh giá, tham gia đánh giá tự điều chỉnh cách giao tiếp, hợp tác và qua đó rèn luyện để tiến bộ. Hoạt động tập thể cuối tuần cần được tổ chức một cách thường xuyên, hiệu quả. Muốn thế, cần có sự chuẩn bị chu đáo của giáo viên và phải trải qua quá trình luyện tập thì mới có được kết quả như mong muốn. 2.2 Một số biện pháp phát huy vai trò của Hội đồng Tự quản trong giờ sinh hoạt lớp: Biện pháp 1: Xây dựng Hội đồng tự quản có năng lực. Việc bầu chọn Hội đồng tự quản lớp học rất quan trọng mà người giáo viên chủ nhiệm nào cũng cần phải làm ngay sau khi nhận lớp mới. Tôi đề cao tính chủ động cho học sinh, tạo dựng cho các em thể hiện tinh thần dân chủ và ý thức trách nhiệm đối với tập thể. Các em tự chủ trong việc lựa chọn Hội đồng tự quản cho lớp mình. Tôi đã thực hiện theo quy trình bầu HĐTQ lớp: Bước 1: Tôi phân tích để các em hiểu rõ về vai trò và trách nhiệm của người CTHĐTQ, PCTHĐTQ, các trưởng ban, trưởng nhóm. Bước 2: Trước hai tuần ,tôi tuyên truyền thông tin tới từng phụ huynh sau đó họp phụ huynh ngay để hướng dẫn phụ huynh cùng chuẩn bị cho ngày hội bầu HĐTQ lớp học. Bước 3: Học sinh cùng phụ huynh chuẩn bị bài tranh cử các chức danh: CTHĐTQ, PCTHĐTQ,... Bước 4: Cùng phụ huynh tổ chức ngày hội bầu cử HĐTQ lớp học. Trong ngày hội bầu cử HĐTQ em nào cũng có cơ hội tranh cử: - Tôi khuyến khích các em xung phong ứng cử. Các em được phát biểu bài tranh cử đã chuẩn bị cùng cha mẹ để học sinh cả lớp bình chọn 5 học sinh tiêu biểu để tiến hành bỏ phiếu. 6 - Tổ chức cho học sinh bỏ phiếu: Mỗi học sinh được phát 1 phiếu trống (phiếu chỉ có chữ kí của tôi). Tôi hướng dẫn học sinh cách bầu chọn: ghi tên 3 bạn mình chọn vào phiếu. - 3 học sinh đạt số phiếu cao nhất sẽ trúng cử các chức danh CTHĐTQ, PCTHĐTQ theo số phiếu từ cao đến thấp. Các em được bỏ phiếu, được thể hiện quyền “dân chủ’ của mình, tôi thấy các em rất vui, rất hào hứng, và 3 em được bầu chọn cũng cảm thấy thấy tự hào. Đây là bước tạo khí thế, tinh thần trách nhiệm của HĐTQ với nhiệm vụ mới. . * Nhiệm vụ của Hội đồng tự quản và hoạt động của HĐTQ lớp học: Sau khi đã bầu chọn được HĐTQ của lớp, các phó CTHĐTQ nhận phụ trách các ban theo năng lược, sở trường của mình. Tôi cũng đã tổ chức tập huấn cho HĐTQ học sinh về nhiệm vụ cụ thể của từng ban và cách thức làm việc. Nhiệm vụ cụ thể cho từng em như sau: * Nhiệm vụ của CTHĐTQ: - Phụ trách chung , chỉ đạo mọi hoạt động của lớp. -Tổng hợp kết quả theo dõi trong tuần và duy trì giờ sinh hoạt tập thể cuối tuần, làm cầu nối giữa các ban trong lớp. * Nhiệm vụ PCTHĐTQ: - Phụ trách các ban mình đã chọn và giúp CTHĐTQ duy trì các hoạt động của lớp. - Làm thay việc của CTHĐTQ khi CTHĐTQ vắng mặt hoặc nghỉ học. Nhiệm vụ của mỗi em, các em tự ghi rõ ràng trong trang đầu một cuốn sổ ghi chép hoạt động của các ban mình phụ trách.Tôi hướng dẫn từng em cách ghi chép trong sổ một cách khoa học, cụ thể, rõ ràng. Mỗi em sẽ làm đúng các nhiệm vụ của mình. Ngoài ra, CTHĐTQ và hai PCTHĐTQ phải đoàn kết và hợp tác chặt chẽ với nhau trong công việc chung. Nhiệm vụ cụ thể các Ban: - Ban học tập : Có nhiệm vụ phát đồ dùng và mời các nhóm trưởng lên nhận tài liệu và đồ dùng học tập. Kiểm tra bài cũ, bài tập ứng dụng của các bạn, báo cáo với 7 cô giáo vào đầu giờ. Trong tiết học ngoài nhiệm vụ học tập của mình phải quan sát bao quát lớp để cuối mỗi tiết học nhận xét đánh giá tình hình học tập của lớp. - Ban thư viện: : Nhắc nhở các bạn giữ gìn, bảo quản tốt sách giáo khoa, tài liệu, truyện đọc…...Không được làm mất, hư hỏng .Sử dụng xong để lại ngay ngắn, gọn gàng. - Ban quyền lợi: Luôn quan tâm , bảo vệ quyền lợi chính đáng của các bạn trong học tập cũng như vui chơi công bằng, khách quan không thiên vị - Ban vệ sinh sức khỏe: Có nhiệm vụ theo dõi vệ sinh chung của cả lớp. Đầu mỗi buổi học phải phân công vệ sinh lần lượt cho các nhóm và kiểm tra nhóm nào chưa thực hiện hoặc thực hiện chưa tốt. Cuối mỗi buổi học cũng phải kiểm tra lại xem nhóm nào thực hiện vệ sinh chưa tốt để kịp thời nhắc nhở các bạn thực hiện tốt .- Ban văn nghệ và thể dục thể thao: Tổ chức cho các bạn hát, múa, chơi trò chơi vào đầu tiết học và cuối tiết học. Có thể lồng ghép chơi trò chơi để ôn lại kiến thức cũ. 2. Biện pháp 2: Hình thành các công cụ cơ bản phục vụ hoạt động của HĐTQ: Tôi hướng dẫn các em học sinh lớp sử dụng các công cụ để tham gia vào các hoạt động do GV tổ chức, để thông qua đó tôi nuôi dưỡng các tiềm năng, giải đáp những băn khoăn lo lắng, giúp các em phát triển sự đam mê, sự sáng tạo và hình thành nhân cách cùng các kĩ năng hợp tác trong học tập cho học sinh. Tôi đã trao đổi cùng PHHS và học sinh lựa chọn những công cụ phù hợp nhất với điều kiện của lớp, tận dụng tối đa những công cụ mà lớp đã lựa chọn để phục vụ cho học tập và hoạt động của lớp. Bộ công cụ phục vụ HĐTQ gồm: Hộp thư bè bạn, hộp thư điều em muốn nói, 10 bước học tập, góc cộng đồng, cây nội quy lớp học, góc sinh nhật, sơ đồ cộng đồng, sơ đồ HĐTQ, bảng theo dõi chuyên cần,... * Xây dựng quy trình 10 bước học tập: Được trang trí phía trên bục giảng để mọi học đều dễ quan sát. * Xây dựng nội quy lớp học: Việc tổ chức cho học sinh xây dựng nội quy trường học, lớp học tạo cho các em cảm thấy có trách nhiệm khi tự mình xây dựng 8 nội quy của trường mình, lớp mình, vì vậy sẽ giúp học sinh có ý thức hơn trong việc thực hiện nội quy. Các lớp tổ chức thảo luận trong nhóm, sau đó thảo luận trước lớp, xây dựng nội quy, nội quy cần ngắn gọn, dễ hiểu, dễ thực hiện. * Hộp thư “Điều em muốn nói”: Để học bày tỏ ý kiến của mình. Những ý kiến của học sinh có thể là những tình cảm, cảm nhận, mong muốn đề nghị của các em về thầy cô, cha mẹ, điều kiện học tập, sinh hoạt và các hoạt động vui chơi… mà các em không thể hoặc không dám nói trực tiếp. Hộp thư đặt ở vị trí thuận tiện, vừa tầm để học sinh dễ tham gia. Hàng ngày giáo viên kiểm tra hộp thư để kịp thời giải quyết những điều các em muốn nói. * Hộp thư bè bạn: Tạo cơ hội cho giáo viên và học sinh trong lớp được chia sẻ những cảm xúc, suy nghĩ; hình thành cho học sinh thói quenquan tâm, chia sẻ với mọi người; rèn luyện học sinh biết tôn trọng sự riêng tư của bạn. Công cụ này còn là cách để giáo viên động viên, khích lệ học sinh, hiểu được học sinh hơn. * Bảng theo dõi sĩ số (Bảng chuyên cần, Ngày em đến trường). Giúp các em phát triển tính tự giác, đi học đúng giờ và có trách nhiệm trong học tập. Mỗi buổi đến trường học sinh tự đánh tích vào ô tương ứng với ngày đi học để tự mình ghi thêm thành tích chuyên cần cho mình. Cuối tuần hoặc cuối tháng, cuối kỳ đại diện các nhóm sẽ có bản báo cáo ngắn gọn gửi giáo viên. * Bản đồ cộng đồng: Giúp chúng ta biết được khoảng cách mỗi học sinh phải đi học từ nhà đến trường. + Xác định được những thuận lợi và khó khăn khi đi học. + Biết được địa điểm khi đi thăm gia đình học sinh. + Là nguồn thông tin giới thiệu về cộng đồng với những người đến thăm và làm việc tại cộng đồng. + Cách xây dựng bản đồ cộng đồng được kết hợp giữa giáo viên, phụ huynh học sinh và Ban địa chính xã. Về việc xây dựng nội quy lớp học: Tôi chỉ là người định hướng cho các em và hướng các em chủ động tự xây dựng cho lớp một nội quy rõ ràng theo từng 9 nhiệm vụ mà hàng ngày các cần phải hoàn thành tốt. Tất nhiên giáo viên không thể buông lỏng, phó mặc mọi hoạt động cho HĐTQ mà luôn quan sát, định hướng, khuyến khích các em thực hiện một cách tích cực, chủ động. Cuối mỗi tuần, vào tiết sinh hoạt ngày thứ sáu, CTHĐTQ, hai PCTHĐTQ và các trưởng ban báo cáo các mặt hoạt động của lớp, của từng ban. Căn cứ vào báo cáo của các em, tôi nắm được khả năng quản lí lớp của từng em. Và cứ cuối mỗi tháng, tôi tổ chức họp HĐTQ 1 lần để tổng kết những ciệc đã làm được của lớp, động viên khen ngợi khuyến khích kịp thời bằng những lời động viên, thậm chí bằng những phần thưởng nhỏ cho những việc các em đã làm tốt, đồng thời chỉ rõ những thiếu sót và hướng dẫn các em cách khắc phục. HĐTQ tổ chức cho các bạn tham gia quản lí lớp học: Điều đó giúp học sinh phát triển tự giác, chủ động khi tham gia các hoạt động của lớp. Các em thấy mình là một phần của tập thể và có trách nhiệm về sự phát triển của tập thể. Phát huy tính sáng tạo để học sinh có điều kiện hỗ trợ lẫn nhau. 3. Biện pháp 3: Hỗ trợ Hội đồng tự quản chuẩn bị nội dung sinh hoạt lớp: Nếu như mục tiêu của giáo dục Tiểu học là “ Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở.” thì mục tiêu của tiết sinh hoạt lớp đó là chỉ ra mặt mạnh của học sinh để các em phát huy tố chất của mình đồng thời làm cho học sinh tự nhận ra khuyết điểm và hướng sửa chửa, khắc phục, từng bước hoàn thiện nhân cách, bồi dưỡng năng lực học sinh, đáp ứng mục tiêu giáo dục Tiểu học. Để thực hiện tốt một giờ sinh hoạt lớp do Hội đồng tự quản thực hiện có chất lượng thì việc chuẩn bị nội dung là rất quan trọng. Vì vậy, để tổ chức sinh hoạt cuối tuần thì sau buổi học chiều thứ 5 tôi tổ chức cho HĐTQ họp để xây dựng kế hoạch. Để học sinh có kế hoạch phù hợp và hình thức tổ chức hấp dẫn, tôi lưu ý cho học sinh những nhiệm vụ trọng tâm của nhà trường để HĐTQ biết và có định hướng thực hiện. 10 * Nội dung cần thực hiện trong giờ sinh hoạt lớp : - Đánh giá kết quả các hoạt trong trong tuần về mọi mặt bao gồm : học tập, thực hiện nội quy, các phong trào thi đua, các sự việc có liên quan đến tinh thần và ý thức phấn đấu của lớp. - Tổ chức đăng kí thi đua giữa các ban học sinh, giữa các thành viên trong lớp theo một chủ đề nào đó. - Tiến hành sơ kết, tổng kết thi đua sau một tuần, một tháng hoặc sau một đợt thi đua hoặc sau một học kì một năm học. - Các sinh hoạt theo chủ đề thường gắn với các ngày kỉ niệm lớn, gắn với các sự kiện chính trị, văn hóa, xã hội ở trong nước và trong thế giới, những sự kiện của địa phương, của nhà trường hay của ngay tập thể lớp. - Các hoạt động văn hóa nghệ thuật : biểu diễn văn nghệ, thi đố vui….. 2. Đánh giá kết quả các hoạt động trong tuần : - Các trưởng ban lần lượt báo cáo hoạt động của ban bao gồm: học tập, thực hiện nội quy nhà trường, các phong trào thi đua, vấn đề kỉ luật, các sự kiện, sự việc có liên quan đến tinh thần và ý thức phấn đấu của lớp. Nội dung này cần đảm bảo tính chính xác, công bằng, khách quan. Muốn thế, giáo viên cần trang bị cho các tổ trưởng sổ tay ghi chép và hướng dẫn cách theo dõi, ghi chép thường xuyên, hiệu quả nếu không sẽ phản tác dụng. Chẳng hạn: có trưởng ban vì quá tích cực theo dõi mà lơ đãng việc theo dõi, tiếp thu bài. Do đó, công tác ghi chép chỉ được thực hiện trong giờ ra chơi hoặc cuối buổi học. Đặc biệt, giáo viên phải xem trước sổ ghi chép tổng kết hoạt động trong tuần để có những định hướng kịp thời. Khi các trưởng ban báo cáo, cần cử một bạn có kĩ năng viết bảng nhanh, đẹp ghi lên bảng một số nội dung cần thiết để cả lớp theo dõi. - CTHĐTQ đánh giá chung các mặt hoạt động trong tuần dựa trên cơ sở theo dõi của các tổ trưởng. Đồng thời đưa ra nhận xét của bản thân. - Giáo viên chủ nhiệm căn cứ theo kết quả đánh giá của các trưởng ban, của CTHĐTQ và kết quả quan sát, theo dõi của mình thông qua các giờ trực tiếp giảng 11 dạy để đưa ra kết luận cuối cùng. Trên cơ sở đó, giáo viên yêu cầu học sinh bình chọn cá nhân xuất sắc trong tuần để tập thể tuyên dương và nhẹ nhàng khuyên bảo các cá nhân có những thiếu sót trong học tập và rèn luyện. - Công tác tuyên dương học sinh cần được tiến hành trong không khí trang trọng. Bằng cách cho các em được tuyên dương bước lên phía trước để tất cả các bạn cùng nhìn thấy và cho cả lớp vỗ tay tán thưởng. Công tác nhắc nhở khuyết điểm cần được tiến hành một cách nhẹ nhàng, tránh nặng nề gây ức chế cho học sinh. Vì vậy giáo viên chỉ cần nêu ra khuyết điểm, chỉ ra hướng khắc phục và tỏ rõ ý tin tưởng vào sự phấn đấu của các em. 3 . Nêu phương hướng hoạt động tuần tới : - Giáo viên quan sát và hỗ trợ HĐTQ khi cần thiết triển khai các hoạt động cần thực hiện trong tuần tới. Nội dung này HĐTQ phải bàn bạc, chuẩn bị thật đầy đủ, chi tiết, rõ ràng. Đồng thời giao trách nhiệm cụ thể cho từng cá nhân phụ trách. Sau đó tổ chức đăng kí thi đua giữa các ban học sinh, giữa các thành viên trong lớp theo một chủ đề nào đó. - Điều đặc biệt trong hoạt động này là ý kiến của các thành viên trong lớp về nội dung hoạt động đã triển khai hạn chế tình trạng chủ tịch HĐTQ chỉ việc triển khai còn các thành viên chỉ biết thực hiện. Có như thế thì kế hoạch mới mang tính toàn diện, thể hiện sự đồng thuận cao và chắc chắn việc thực hiện các nội dung kế hoạch được thuận lợi và mang lại hiệu quả. - Điểm mấu chốt là việc biểu quyết các nội dung kế hoạch. Đây được xem là khâu cuối cùng và mang tính chất quyết định của việc xây dựng kế hoạch hoạt động cho tuần tới. - Giáo viên chủ nhiệm thiết kế phiếu để Hội đồng tự quản và các Ban họp: Học tập Hội đồng tự quản Nhóm(Bạn) làm tốt Lao động Rút kinh nghiệm Nhóm(Bạn) làm tốt Rút kinh nghiệm Cá công tác khác Rút Nhóm(Bạn) kinh làm tốt nghiệm CT Hội đồng 12 Phó Chủ tịch 1 Phó Chủ tịch 2 Nhóm trưởng 1 Nhóm trưởng 2 Nhóm trưởng 3 Nhóm trưởng 4 Nhóm trưởng 5 4 . Sinh hoạt văn nghệ : Đây cũng là một nội dung được thực hiện thường xuyên trong các giờ sinh hoạt lớp. Có thể tổ chức bằng hình thức thi đua giữa các nhóm hoặc biểu diễn luân phiên. Giáo viên cần đưa ra chủ đề, loại hình nghệ thuật hàng tuần để các em có sự chuẩn bị. Đây chính là một trong những nội dung thường xuyên trong khi xây dựng kế hoạch cho tuần tới. Ban Văn nghệ sẽ điều hành trong nội dung này: Tổ chức cho các bạn hát, múa, chơi trò chơi , biểu diễn văn nghệ…. Tôi luôn hướng dẫn và động viên các em trong ban văn nghệ vào những lúc rãnh rổi xuống phòng Tin học của trường để cùng nhau lên mạng tìm kiếm những bài hát, những trò chơi tập thể như: cái trống, đếm sao, cá bơi, giành ghế số 1, tôi là vua, tôi bảo…..vừa phù hợp với chủ điểm vừa tạo không khí vui vẻ, vừa tạo hứng thú cho HS, cũng như giải tỏa sự căng thẳng mệt mỏi của các em sau những ngày học căng thẳng. 4. Biện pháp 4: Bồi dưỡng kĩ năng cơ bản cho CTHĐTQ: Chủ tịch HĐTQ đóng vai trò quyết định sự thành công của tiết sinh hoạt lớp. Do vậy để một tiết sinh hoạt lớp đạt kết quả, giáo viên cần bồi dưỡng kĩ năng cơ bản cho Chủ tịch HĐTQ lớp: kĩ năng xây dựng kế hoạch; kĩ năng điều hành- tổ chức giờ sinh hoạt; kĩ năng lắng nghe tiếp thu ý kiến; kĩ năng thống nhất, giải quyết ý kiến các bạn. + Kĩ năng xây dựng kế hoạch: CTHĐTQ họp các PCTHĐTQ và các Trưởng ban để xây dựng kế hoạch tổ chức giờ sinh hoạt lớp đúng nội dung. + Kĩ năng điều hành tổ chức giờ sinh hoạt: Một giờ sinh hoạt có tốt hay không, tùy thuộc vào vai trò điều hành của CTHĐTQ 13 + Kĩ năng lắng nghe tiếp thu ý kiến: Chắc chắn trong một tiết sinh hoạt lớp sẽ có nhiều ý kiến khác nhau của các học sinh trong lớp. CTHĐTQ phải biết lắng nghe các ý kiến đó để xây dựng cho kế hoạch tiếp theo và tìm cách khắc phục tồn tại, thiếu sót. + Kĩ năng thống nhất, giải quyết ý kiến các bạn: Với ý kiến của các bạn, CTHĐTQ phải tìm cách thống nhất để giải quyết sao cho phù hợp với nguyện vọng của các bạn nhưng đồng thời phải phù hợp với tình hình thực tế. Nhìn chung để hướng dẫn Hội đồng tự quản làm tốt các kĩ năng này đòi hỏi cả một quá trình phấn đấu, rèn luyện không phải ngày một ngày hai mà làm được. 5. Biện pháp 5: Trao quyền cho HĐTQ tổ chức giờ sinh hoạt lớp. Để thực hiện tốt những nội dung trên, tôi đã hướng dẫn HĐTQ chuẩn bị tiết sinh hoạt lớp trong tuần như sau : *Giao việc cho cán bộ lớp : Đây là một trong những việc đầu tiên khi tôi nhận lớp. Thông qua nghiên cứu hồ sơ học sinh, gặp gỡ giáo viên chủ nhiệm cũ, đặc biệt quan sát hằng ngày, tôi hướng dẫn học sinh bầu ra HĐTQ với em có năng lực quản lí lớp học, có khả năng giao tiếp và tích cực tham gia công việc chung, học lực tương đối để giao nhiệm vụ như trưởng ban, phó ban. Định hướng cho học sinh chọn một bạn học giỏi nhất lớp nhiệm vụ trưởng ban học tập. Sau đó, tôi giao nhiệm vụ cụ thể cho từng em : - Chủ tịch HĐTQ phụ trách chung mọi mặt của lớp. - Phó CTHĐ theo dõi chung và giúp đỡ các bạn về mặt học tập. Các thành viên trên được cấp một sổ ghi chép mọi hoạt động của tổ hoặc của lớp. Tôi thường xuyên nhắc nhở học sinh ghi chép và kiểm tra kịp thời ; yêu cầu học sinh ghi rõ nội dung và thời gian các cá nhân có những việc làm tốt, những hiện tượng cần nhắc nhở. Để giúp các tổ trưởng, lớp trưởng, lớp phó dễ dàng ghi chép, tôi đã trang bị cho các em sổ ghi chép đã kẻ sẵn theo biểu mẫu: (bảng theo dõi thành tích các thành viên trong nhóm) 14 * Chuẩn bị phương hướng tuần đến : Để tiết sinh hoạt lớp hiệu quả hơn, không chỉ có phân công việc ghi chép đầy đủ mà tôi còn chuẩn bị phương hướng tuần đến để nêu trong giờ sinh hoạt lớp, giúp cho học sinh nhớ những chỉ tiêu cần phấn đấu trong tuần tiếp theo bằng những việc làm cụ thể. Chắng hạn, Phương hướng hoạt động của tuần 9 : - Củng cố và duy trì nề nếp tốt. - Thi đua học tốt lập thành tích chào mừng ngày 20/10 , phát huy “Đôi bạn cùng tiến”. - Học sinh đến lớp phải đúng trang phục, đủ đồ dùng, “nói lời hay, làm việc tốt”. - Vệ sinh trường lớp sạch sẽ, đổ rác đúng quy định. - Tiếp tục duy trì “vở sạch, chữ đẹp”. Làm thế nào để học sinh ghi nhớ phương hướng để thực hiện ? Tôi đã yêu cầu học sinh ghi phương hướng hoạt động trong tuần vào vở ghi chung để giúp các nhớ và thực hiện tốt hơn. * Các bước tiến hành tiết sinh hoạt lớp : 1. Ổn định lớp (Ban văn nghệ điều hành) 2. Dẫn chương trình cùng CTHĐTQ giới thiệu, điều khiển diễn biến của tiết sinh hoạt lớp. 3. Các trưởng ban nhận xét từng mặt hoạt động trong tuần qua về : đạo đức, học tập, nề nếp tác phong, thể dục, vệ sinh, chấp hành nội quy…(các tổ trưởng báo cáo bằng văn bản) 4. Các PCTHĐTQ báo cáo 5. CTHĐTQ đánh giá chung : - Tuyên dương, khen ngợi (tập thể, cá nhân), động viên nhắc nhở. - Tổ chức bình chọn học sinh xuất sắc, ban xuất sắc. - Triển khai công tác tuần đến, tháng đến (nếu là tuần cuối tháng), phát động thi đua theo chủ điểm, theo đợt thi đua. 15 6. Cả lớp tham gia ý kiến. Hoặc sinh hoạt theo chủ điểm, kết hợp giáo dục theo chủ điểm (nếu là cuối tháng, cuối đợt thi đua)… * Lưu ý : Sau khi nghiên cứu kĩ về tâm lí học sinh tiểu học, để nhận xét hoặc tuyên dương học sinh có hiệu quả, tôi đã liên hệ giữa mặt mạnh và mặt yếu của từng em, cân nhắc từng lời nói. Luôn tôn trọng học sinh, khẳng định cái đúng, cái tiến bộ của học sinh. Hiểu học sinh, không vội vàng phê phán, những khuyết điểm của học sinh tôi nhắc nhở một cách nghiêm túc, và giúp sửa chữa một cách có tình cảm. Vì yếu tố tình cảm luôn là cái chi phối, là cái dẫn dắt tuổi thơ hành động và sửa chữa những điều chập chững trên con đường trưởng thành. Sau nhiều lần sinh hoạt, tìm hiểu tâm lí học sinh, tôi rút ra được rằng : cần sử dụng phương pháp nêu gương nhiều hơn vì học sinh tiểu học hay bắt chước, thích được khen. Ở những tiết sinh hoạt trước, tôi yêu cầu học sinh nêu tên những bạn không vi phạm trong tuần, tuy có hiệu quả nhưng không bằng việc mời những em đó lên bảng để cả lớp vỗ tay khen ngợi. Tôi nhận thấy các em vui lắm, rất thích được mời lên tuyên dương trước lớp, em nào cũng muốn phấn đấu học tập và rèn luyện để được đứng trên bục cao của lớp trong tiếng vỗ tay của các bạn. Tiếp theo, tôi chọn ra một trong số các bạn được biểu dương trong tuần, mời bạn đó nêu lên cách học tập tốt của bản thân cũng như lịch học tập của mình để các bạn tham khảo; tuần sau tôi lại thay đổi bằng cách yêu cầu các bạn trong lớp thảo luận : Làm cách nào để không quên đeo khăn quàng đến lớp? Cách chữa bệnh nói chuyện trong giờ học là gì ? Học bài như thế nào cho nhanh thuộc ?...Mỗi giờ học là một chủ đề thảo luận nhằm giúp học sinh học tập và rèn luyện tốt hơn. Kết quả đạt được: Hơn năm năm làm công tác chủ nhiệm, mỗi tiết học cuối tuần kết thúc cùng với đó là một bài học nho nhỏ được tích lũy dần. Nhờ làm tốt tiết sinh hoạt cuối tuần nên chất lượng học sinh cũng ngày càng tiến bộ. Các lớp do tôi chủ 16 nhiệm luôn đạt được nhiều thành tích trong các Hội thi như : 3 em đạt giải viết chữ đẹp cấp trường, 1 giải nhì về kể chuyện Bác Hồ; giải nhì về Hội diễn văn nghệ, không có học sinh vi phạm cấp trường. Năm học 2015-2016, lớp có 32/32 em đạt về phẩm chất và năng lực, có nhiều học sinh được khen thưởng toàn diện và khen thưởng một mặt, các khoản đóng góp thu nhanh hơn và trước hạn quy định của nhà trường. So với đầu năm học: HĐTQ đã tự tin mạnh dạn hơn, các em có khả năng điều hành hoạt động và giao tiếp tốt hơn. Lớp 3 Kĩ năng hoạt động Hội đồng tự quản Số thành Có khả năng Tổ chức điều Tự tin, mạnh dạn viên giao tiếp hành tốt SL % SL % SL % Hội đồng tự quản (CT, PCT) 03 Trưởng ban 06 3 100 3 100 3 100 6 100 6 3. PHẦN KẾT LUẬN: 100 6 100 3.1 Ý nghĩa đề tài: Các thành tựu của các trường phái tâm lý học hiện đại có chung nhận định: nhân cách con người không thể phát triển qua việc tiếp thu tri thức mà phát triển bằng hoạt động và trong các hoạt động của chính người ấy. Tính chất của hoạt động ảnh hưởng quyết định đến sự hình thành nhân cách: hoạt động rập khuôn, bắt chước, máy móc, học tập theo lối tái hiện sẽ cho kết quả là những con người chỉ biết thừa hành, thiếu năng động, sáng tạo. Muốn có những con người năng động, sáng tạo cần phải tổ chức các hoạt động vui chơi, học tập tích cực, sáng tạo. Muốn có những con người có năng lực hợp tác, có khả năng làm việc cùng đồng đội, cần tổ chức các hoạt động vui chơi, học tập theo nhóm, mang tính chất tập thể. Và tổ chức sinh hoạt tập thể đáp ứng được những yêu cầu đó. 17 Trong giờ sinh hoạt tập thể, GV là nhân tố quan trọng cần biết tư vấn giúp đỡ cho Hội đồng tự quản tổ chức một giờ sinh hoạt đạt hiệu quả cao. Do đó, giáo viên phải tăng cường tự học, tự bồi dưỡng, trau dồi kiến thức, kĩ năng chuyên môn nghiệp vụ đặc biệt là các hình thức tổ chức hoạt động tập thể để có những hiểu biết sâu rộng, có nghiệp vụ sư phạm vững vàng, có tâm huyết với học sinh. Tổ chức tốt hoạt động tập thể cuối tuần sẽ xây dựng tập thể học sinh đoàn kết, kỉ luật, phát huy được tác dụng đối với từng học sinh. 3.2 Kiến nghị , đề xuất: Qua một thời gian nghiên cứu, áp dụng những biện pháp của đề tài này, tôi thấy bước đầu mang lại hiệu quả tốt đẹp. Tuy có nhiều cố gắng trong việc tìm ra các giải pháp thiết thực nhằm tăng tính thực tiễn của đề tài song khó tránh khỏi sự thiếu sót. Rất mong các bạn đồng nghiệp đóng góp để kinh nghiệm tổ chức tiết sinh hoạt lớp của tôi ngày càng phong phú và hiệu quả hơn. 18