Tài liệu Skkn một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5 6 tuổi làm quen chữ cái tại trường mầm non

Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung MỤC LỤC Trang Phần 1 : Phần mở đầu........................................................................2 I. Đặt vấn đề...........................................................................................2 II. Mục đích nghiên cứu.........................................................................3 Phần 2: Phần nội dung........................................................................3 I. Cơ sở lý luận của vấn đề.....................................................................3 II. Thực trạng vấn đề .............................................................................4 III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề..............................5 IV. Tính mới của giải pháp………………………………………… 5 V. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm................................................16 Phần 3: Phần thứ ba: Kết luận, kiến nghị……………………… 17 I. Kết luận:.............................................................................................17 II. Kiến nghị:..........................................................................................18 1 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU I. Đặt vấn đề Trẻ mầm non ngoài các hoạt động ăn, ngủ, vui chơi thì hoạt động học cũng rất nhiều như: khám phá khoa học, tạo hình, làm quen với toán…Tất cả những hoạt động này đều giúp trẻ phát triển một cách toàn diện, đối với trẻ 5-6 tuổi còn một hoạt động không kém phần quan trọng đó là hoạt động làm quen chữ cái. Vì hoạt động làm quen chữ cái giúp trẻ phát triển ngôn ngữ có vai trò giúp con người giao tiếp với nhau một cách hiệu quả thì đối với trẻ, ngôn ngữ nói được sử dụng trong tất cả các loại hình giáo dục, ở mọi lúc, mọi nơi.Vậy hoạt động làm quen với chữ cái là một phần, một bộ phận của việc phát triển ngôn ngữ trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 5-6 tuổi, do đó làm quen với chữ cái có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Thông qua việc làm quen với chữ cái cung cấp thêm vốn từ về thế giới xung quanh, đồng thời việc cho trẻ làm quen với chữ cái còn giúp trẻ hiểu được mối quan hệ giữa ngôn ngữ nói và viết, nhất là trong 5 năm đầu đời là một trong những lĩnh vực quan trọng giúp trẻ phát triển toàn diện và là hành trang để trẻ tự tin bước vào lớp một. Bản thân tôi là một giáo viên được nhà trường phân công công tác giảng dạy trẻ ở độ tuổi 5-6 tuổi. Qua những năm trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy rằng trẻ làm quen với chữ viết không phải là việc dễ làm, nó đòi hỏi người giáo viên phải kiên trì, chịu khó biết vận dụng những linh hoạt, sáng tạo trong quá trình lên lớp để trẻ lĩnh hội đầy đủ kiến thức của bộ môn, từ đó trẻ có sự tập trung chú ý và hứng thú tham gia vào các hoạt động. Chính vì vậy tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài: “Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Ea Tung”. Nhằm tìm ra những biện pháp tối ưu ( Lấy trẻ làm trung tâm) nâng cao chất lượng dạy và học, đáp ứng yêu cầu giáo dục hiện nay. II. Mục đích nghiên cứu Tìm hiểu và phân tích thực trạng tổ chức hoạt động làm quen chữ cái, những khó khăn và những thuận lợi cũng như tìm hiểu những cơ sở, những phương pháp phù hợp với tình hình thực tế tại lớp Lá 1, trường mầm non Ea Tung. Đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động làm quen chữ cái cho trẻ mầm non 5-6 tuổi tại lớp Lá, trường mầm non Ea Tung. Rút ra được những kinh nghiệm từ thực tiễn, vận dụng những phương pháp đề ra từ đó đạt được những kết quả như mong đợi. 2 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lí luận của vấn đề Trẻ mầm non ghi nhớ không chủ định nền khả năng ghi nhớ mặt chữ cái của trẻ chưa cao nên trẻ sẽ nhanh quên. Quá trình trưởng thành của đứa trẻ bên cạnh thể chất và phần quan trong không thể thiếu chính là ngôn ngữ. Ngôn ngữ là công cụ để trẻ học tập và vui chơi những hoạt động chủ yếu của trường mầm non. Ngôn ngữ được trong tất cả các loại hình giáo dục, ở mọi nơi, mọi lúc, như vậy, ngôn ngữ cần cho tất cả các hoạt động và ngược lại mọi hoạt động tạo cơ hội cho ngôn ngữ trẻ phát triển . Vậy bộ môn làm quen với chữ cái là một phần, một bộ phận của việc phát triển ngôn ngữ trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 5-6 tuổi, do đó làm quen với chữ cái nó có ý nghĩa quan trọng việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ.Trước hết làm quen với chữ cái là rèn luyện khả năng nghe, khả năng phát âm, khả năng hiểu ngôn ngữ tiếng việt. Thông qua việc làm quen với chữ cái cung cấp thêm vốn từ về thế giới xung quanh. Cho trẻ làm quen với chữ cái còn giúp trẻ hiểu được mối quan hệ giữa ngôn ngữ nói với ngôn ngữ viết, trẻ hiểu thế nào là đọc và viết sau này ở trường phổ thông, thông qua viêc tìm kiếm các chữ cái khác nhau ở các vị trí khác nhau của từ giúp trẻ phát triển óc quan sát, ghi nhớ có chủ định. Làm quen với chữ cái còn giáo dục tình cảm, mở rộng hiểu biết cho trẻ, chuẩn bị tích cực cho trẻ vào trường tiểu học Bắt nguồn từ những tầm quan trọng trên, nên là một giáo viên mầm non tôi luôn tìm tòi đưa ra những phương pháp giảng dạy sao cho lượng kiến thức trẻ tiếp thu được đạt kết quả cao, trẻ hứng thú, sôi nổi tích hợp được nhiều nội dung vào giảng dạy để giờ học phong phú hơn, tạo sự lôi cuốn đối với trẻ và phù hợp với điều kiện lớp, trường, mình đang công tác. Đối với trẻ mầm non hoạt động làm quen với chữ cái là một trong những hoạt động quan trọng trong việc phát triển toàn diện của trẻ, nó có tầm quan trọng rất lớn trong việc phát triển vốn từ, phát triển ngôn ngữ, khả năng phát âm, đọc chuẩn chữ, tiếng Việt, để phát triển các giác quan và hoàn thiện các nhân cách cho trẻ. Vì vậy việc nâng cao chất lượng trong giờ học làm quen với chữ cái cho trẻ 5-6 tuổi là rất cần thiết nhằm giúp trẻ hứng thú, ham thích và tích cực tham gia vào giờ học chữ. Để làm được điều này, các giáo viên phải thường xuyên thay đổi các hình thức tổ chức hoạt động. Vì hình thức tổ chức hoạt động càng phong 3 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung phú, hấp dẫn thì càng thu hút sự chú ý của trẻ. Trẻ sẽ tiếp thu nhanh, dễ nhớ, nhẹ nhàng lĩnh hội kiến thức. II. Thực trạng của vấn đề Sĩ số : 39 trẻ/ lớp, Nữ: 20; DT: 2; Nữ DT: 0 Giáo viên: 02; trên chuẩn: 02; DT: 0; Nữ DT: 0; Khảo sát chất lượng đầu năm Tổng số trẻ 39/39 trẻ đạt kết quả như sau: Bảng khảo sát kết quả trên trẻ đầu năm học TTT Số trẻ Nội dung Đạt % Ghi Chưa đạt % chú 1 Trẻ nhận biết và phát âm 13/39=33% đúng 26/39=67% 2 Trẻ cầm vở, để vở, ngồi tô 15//39=38% đúng tư thế 24/39=62% 3 Trẻ tô, viết đúng chữ cái 14/39=36% 25/39=64% 4 Trẻ hứng thú, tích cực tham gia hoạt động làm quen chữ 17/39=43% viết 22/39=57% 5 Biết cách cầm sách, mở sách 15/39=38% ra xem và quy trình đọc 24/39=62% 1. Thuận lợi: Về giáo viên: Lớp tôi có hai cô đều là giáo viên trẻ và chuyên môn tay nghề vững vàng đạt chuẩn và trên chuẩn, cô luôn nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ còn có nhiều kinh nghiệm, thường xuyên tham dự những buổi thao giảng, tiết dạy mẫu do trường, Phòng giáo dục và đào tạo tổ chức và đặc biệt trường luôn được sự quan tâm của quý cấp lãnh đạo. Ban Giám hiệu luôn tạo điều kiện giúp đỡ giáo viên về chuyên môn, thường xuyên dự giờ thăm lớp để nâng cao chất lượng giảng dạy. Về cơ sở vật chất: Lớp lá 1 được nhà trường trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, đồ dùng trang thiết bị đồ dùng, đồ chơi phục vụ hoạt động làm quen chữ cái. Kết hợp cùng phụ huynh xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm ngay từ 4 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung đầu năm học. Sáng tạo trong cách dạy và làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ môn học. Lớp rộng, thoáng mát có tương đối đầy đủ đồ dùng đồ chơi cho trẻ hoạt động. Trẻ được học theo độ tuổi từ lớp dưới lên; đa số phụ huynh qua tâm đến việc học tập của con em mình. 2. Khó khăn: Một số trẻ phát âm chưa chuẩn, chưa tự tin trong giao tiếp … Một số phụ huynh nhận thức về chương trình giáo dục mầm non chưa cao, còn mốn cô dạy theo phương pháp cũ, muốn giáo viên dạy trước chương trình lớp 1. Từ những thuận lợi khó khăn trên tôi đã đề ra một số giải pháp đẻ giúp trẻ mạnh dạn, tự tin tích cực tham gia vào các hoạt động. III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề Giải pháp 1. Cho trẻ làm quen chữ cái thông qua việc tạo ra môi trường chữ cái. Để giúp trẻ học tốt hoạt động làm quen chữ cái, ngoài việc cho trẻ lĩnh hội kiến thức trên tiết học ra thì môi trường xung quanh trẻ cũng ảnh hưởng và góp phần rất lớn giúp trẻ nhận biết nhanh. Vì vậy tôi đã xây dựng môi trường chữ trong và ngoài lớp lấy trẻ làm trung tâm. Việc xây dựng môi trường cho trẻ làm quen với chữ cái phù hợp sẽ gây hứng thú cho trẻ, đồng thời giúp trẻ nhớ nhanh chữ cái đã học. Để trẻ được làm quen với chữ ở mọi lức mọi nơi. Với quan điểm giúp trẻ làm quen với chữ cái ở mọi lúc, mọi nơi và để tạo ấn tượng cho trẻ ngay từ khi bước chân vào lớp, ở mảng tường ngoài cửa lớp trẻ có thể nhận ra ngay những hình ảnh quen thuộc của mình và của các bạn trong lớp kèm theo những từ tương ứng với hình ảnh, một sự gần gũi, thân quen sẽ đến với trẻ. Và trẻ cũng bắt gặp những hình ảnh của chủ đề, những hình ảnh này do chính trẻ vẽ, nặn, xé, cắt dán từ tạp chí, báo Hoạ Mi…Đây cũng là mảng tường để bố mẹ trẻ thấy được hiện bé đang hoạt động ở chủ đề nào để mỗi ngày khi đưa trẻ đến lớp hay đón trẻ ra về, cha mẹ có thể phối kết hợp với giáo viên trò chuyện với trẻ về hình ảnh, về từ giúp trẻ làm quen thêm hay củng cố, rèn phát âm, chính xác hóa lại các chữ cái có trong từ đó mà cô đã cung cấp cho trẻ. Những hình ảnh, câu, từ này được cô thường xuyên thay đổi để kích thích sự hứng thú của trẻ. Tạo môi trường ngoài lớp học. Trang trí dán lên các mặt tủ đựng đồ dùng cá nhân của trẻ, đây là mảng tường cũng được cô chú trọng và liên tục sử dụng. Mặt tủ đựng đồ cá nhân của trẻ là nơi quen thuộc, gần gũi với trẻ, trẻ thường xuyên tiếp xúc trong một ngày. 5 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung Mỗi mặt tủ của trẻ có trang trí một hình ảnh hay một bức tranh thuộc về chủ đề, hay một trong những chữ cái mà trong tuần cô sẽ giúp trẻ làm quen. Điều quan trọng là trên mặt những tủ đựng đồ cá nhân này của trẻ , trên dưới những hình ảnh này bao giờ cũng có những từ ngữ tương ứng với hình ảnh hay bức tranh và có tên của trẻ. Những hình ảnh này do chính trẻ vẽ, nặn, xé, cắt dán từ tạp chí, báo Hoạ Mi… ngoài ra khuôn viên vườn trường được viết nhiều chữ cái để trẻ mỗi khi tham quan đều được nhìn và học nên trẻ sẽ rất tự hào để khoe cùng bố, mẹ. Ở góc thiên nhiên: Các loại cây đều được gắn tên nhằm giúp trẻ được tiếp xúc nhiều hơn với chữ cái. . Tạo môi trường trong lớp học. Những mảng tường mở trong lớp học chính là nơi trẻ được tham gia khám phá, trải nghiệm hoạt động làm quen với chữ cái do cô tổ chức, gợi mở giúp trẻ tự lĩnh hội tri thức một cách sâu sắc. Nên tôi thay đổi trang trí môi tr ường trong lớp học theo từng chủ đề, từng góc để tạo sự mới lạ và gây sự chú ý đến trẻ. Chuẩn bị: Bút màu, giấy màu, hồ dán, kéo, các hình ảnh trên hoạ báo, tạp chí, xốp màu, giấy màu... Cách trang trí: Ở chủ đề Thực vật :Tôi cho trẻ vẽ, xé dán, tô màu hay cắt hình ảnh về hoa lá, cây cối …hoặc hình ảnh có trong báo, tạp chí.... Cô dán chữ cái theo nội dung hình, tranh ảnh trẻ sẽ dễ dàng gây sự chú ý hứng thú trẻ khắc sâu hơn chữ cái đó. Cách sử dụng: Trẻ sẽ tìm và gạch chân các chữ cái đã học, hay những chữ cái cô cho trẻ làm quen . Các chủ đề khác tôi tiến hành tương tự: Cho trẻ tô màu, vẽ, cắt dán các hình ảnh phù hợp với chủ đề và mục đích của giáo viên, tôi có thể đánh bằng chữ tương ứng với hình ảnh, sau đó cho trẻ tìm chữ hay bổ sung những chữ cái còn thiếu trong từ. Tôi luôn cố gắng tạo môi trường chữ cái để cuốn hút trẻ. Ngoài việc trang trí ở trong lớp, tôi còn dùng chữ cái làm ký hiệu riêng trên đồ dùng cá nhân của mỗi trẻ như: Ở tập vở, ly uống nước, bàn chải đánh răng, khăn mặt. Với giải pháp trên tôi luôn tạo cho trẻ tích cực hoạt động, tham gia vào trải nghiệm vào hoạt động trò chơi, luôn lấy trẻ làm trung tâm trong mọi hoạt động chơi và học của trẻ. Giải pháp 2: Cho trẻ làm quen với hoạt động làm quen chữ cái. 6 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung Thông qua tiết học: Hình thức cho trẻ làm quen với chữ cái thông qua hoạt động học tập là hình thức cơ bản và chủ yếu, vì nó thực hiện được mục đích yêu cầu của lĩnh vực phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Kiến thức mà trẻ thu nhận được có hệ thống logic. Để tiết học đi vào tâm hồn trẻ một cách sống động, không khô khan, cứng nhắc thì điều điều đầu tiên là cô giáo thực sự phải có một tài nghệ dẫn dắt. Hoạt động học làm quen với chữ cái đưa thế giới chữ viết đến với trẻ bằng nhiều phương pháp, hình thức khác nhau. Các phương pháp, hình thức đó gắn liền với nhau một cách chặt chẽ. Mỗi phương pháp, hình thức đều có ưu thế và hạn chế nhất định. Vì vậy khi dạy trẻ làm quen với chữ cái cô giáo cần lựa chọn các phương pháp, hình thức phù hợp với yêu cầu của tứng tiết dạy, để thu hút sự tập trung chú ý tạo hứng thú của trẻ trong tiết học, giúp cho giờ học đạt hiệu quả cao. Muốn vậy cô giáo phải: - Lấy trẻ làm trung tâm. - Phát huy tính tích cực của trẻ. - Dạy trẻ theo hướng lồng ghép tích hợp. Một yêu cầu đặt ra đối với giáo viên khi cho trẻ "Làm quen chữ cái" là các kiến thức khi truyền thụ đến trẻ phải hết sức ngắn gọn, tuyệt đối tránh hình thức, dập khuôn, luôn sáng tạo đổi mới vì thế trước khi lên lớp một tiết dạy "Làm quen chữ cái" tôi phải chuẩn bị đồ dùng, soạn bài và nghiên cứu kỹ bài soạn. Nắm rõ yêu cầu của bài dạy chọn trò chơi phù hợp với nguyên tắc động -tĩnh phù hợp với chủ đề. Ngoài ra, để tạo hứng thú thì cô phải có nghệ thuật lên lớp ngôn ngữ diễn đạt ngắn gọn để hấp dẫn trẻ vào tiết học. Trước khi vào bài tôi thường kể chuyện (dựa trên chủ đề) hoặc sáng tác thơ, vè hay những trò chơi luôn cuốn hút trẻ vào thực tế để trẻ dễ nhớ, dễ hiểu tránh gò bó. Ví dụ: Cho trẻ làm quen với chữ B, D, Đ chủ điểm "Mùa xuân" tôi giới thiệu: Hôm nay chúng mình tổ chức hội hoa xuân, các loài hoa về dự hội rất là đông đủ. Nào chúng mình cùng xem có những loài hoa gì ? (Trẻ đi và hát bài "Màu hoa" sau đó kể tên hoa hồng, hoa đào, hoa phù dung, hoa cánh bướm.... lần lượt đưa từng tranh ra cho trẻ xem tranh hoa bướm và trẻ làm quen với chữ D). Vận dụng một số trò chơi vào tiết học: Vào giờ học làm quen với chữ cái nhằm hướng cho trẻ hung thú hoạt động đạt kết quả cao tôi vận dụng một số trò chơi vào các tiết học cụ thể như sau: 7 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung Chủ đề: Nghề nghiệp Trò chơi : “ Những bàn chân hành quân” Các chú bộ đội đi hành quân rất là khổ cực, cho dù mưa, nắng các chú vẫn đi, bây giờ chúng ta cùng làm chú bộ đội hành quân nhé! Cô sắp xếp các vòng thể dục,trong chiếc vòng thể dục có những đôi chân có các chữ cái u, ư. Vừa đi vừa hát ,khi nghe hiệu lệnh của cô thì phải chọn cho mình một cái vòng và phải phát âm được chữ cái trong bàn chân. Bạn nào ở trong vòng mà không phát âm được chữ cái đó thì phải chơi lại lần sau với bạn không nhảy được vào vòng. Chủ đề: Thế giới động vật Trò chơi: “ Câu cá ” Cô cho trẻ về thành 2 đội sau đó mỗi đội sẽ câu cá, đội nào câu được nhiều con cá mang các chữ cái. Yêu cầu mỗi đội sẽ phải câu đúng con cá mang chữ cái c. Đội nào câu đúng, nhiều sẽ dành chiến thắng. Chủ đề: Thế giới thực vật Trò chơi “ Hái lá vàng” - Tiết làm quen chữ cái y. Luật chơi: Trẻ hái đúng trong vòng 3 phút, đội nào hái được nhiều chiếc lá có chữ cái y là đội thắng cuộc. Cách chơi: Trẻ lên chơi chạy đến cây, hái những chiếc lá vàng có chữ cái y mang về đổ vào rổ của đội mình. Trò chơi: “ Hái quả” - Tiết làm quen chữ cái m Cô chuẩn bị 2 cây, cô dán chữ cái lên những trái cây nhựa và gắn lên cây. Cho trẻ thi nhau chạy lên hái những quả chín mang chữ cái m mang về rổ của đội mình. Đội nào mang được đúng nhiều trái có chữ m là thắng. Trò chơi tĩnh: cô cho trẻ dùng đất nặn tạo dáng chữ cái vừa học xong. Biện pháp 3: Cho trẻ làm quen qua các hoạt động khác Với chương trình giáo dục mầm non mới, việc cho trẻ làm quen với chữ cái không chỉ được tiến hành qua các giờ học làm quen chữ cái mà còn được dạy ở mọi lúc mọi nơi, thông qua các giờ hoạt động khác như: Âm nhạc, hoạt động chiều, hoạt động đón trả trẻ … 8 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung Ví dụ : Ở hoạt động giáo dục âm nhạc với phần trò chơi âm nhạc, trẻ sẽ phải đọc chữ cái thông minh trên ô cửa sổ thì mới mở ra được ô cửa và hát bài hát theo nội dung Giờ hoạt động ngoài trời, hoạt động góc: Trò chơi: Xếp sỏi Cô cho trẻ xếp sỏi, hột, hạt thành các chữ. Chuẩn bị: Sỏi chia cho trẻ. Địa điểm chơi sạch sẽ, rộng. Cách chơi: Cô cho trẻ xếp sỏi tạo thành chữ cái theo yêu cầu của cô hay xếp theo ý thích của trẻ. Trong phần ôn luyện vào buổi chiều có thể cho trẻ chơi một số trò chơi như: Trò chơi: “Chữ cái bí ẩn”. Cô mời 2 cháu lên chơi,1 cháu chọn chữ cái và mô tả, hình dạng, cấu tạo của chữ cái đó, cháu còn lại đội mũ chóp và đoán xem chữ cái bạn vừa mô tả là chữ cái gì? Trò chơi: “Nét chữ yêu thương”. Cô gọi một cháu lên quay lưng xuống phía các bạn, sau đó cô giáo sẽ viết chữ lên sau lưng cháu. Nhiệm vụ của cháu là quay lại và đoán tên chữ cái cô vừa viết. nếu cháu chưa nói đúng chữ cái cô viết, cô có thể viết chậm lại từng nét và hỏi cháu cô đang viết nét gì? Hoặc cô cho trẻ nhắm mắt, hoặc không nhắm mắt tùy vào từng trẻ nhanh hay chậm và cô lấy tay viết chữ lên tay trẻ. Cho trẻ đoán chữ cô vừa viết. Hoặc có thể cô cho trẻ viết trong lòng bàn tay cho trẻ đoán bằng cách truyền tin cho nhau. Trò chơi: Chữ chìm, chữ nổi. Cô chuẩn bị một chậu nước to thả vào đó các chữ cái được làm từ những nguyên liệu khác nhau, cho trẻ khá phá sự chìm, nổi của chữ. Cô cho trẻ đọc to các chữ cái chìm, đọc to các chữ cái nổi. Dựa vào đặc điểm của trẻ mẫu giáo là hay bắt chước và dạy nói cho trẻ dựa trên hình thức nói theo cô, trẻ chưa biết phân tích cách cấu tạo về âm. Do đó có nhiều lỗi phát âm trong tiếng việt. Chính vì vậy cô giáo cần xây dựng các trò chơi luyện phát âm đúng các âm phù hợp. Ví dụ: Các trò chơi "Bắt chước tiếng kêu của các con vật" để rèn luyện phát âm cho trẻ như: Gà con kêu "chiếp chiếp", ếch kêu "ộp ộp", vịt con kêu 9 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung "Vít vít"... để trẻ phát âm theo cô một cách tự nhiên và cô không cần phải giải thích cho trẻ cách khép môi, bật hơi. Trò chơi cũng không thể thiếu trong tiết học này tôi lựa chọn trò chơi cho phù hợp với bài hát "Màu hoa" sau đó kể tên hoa hồng, hoa đào, hoa phù dung, hoa cánh bướm".... Lần lượt tôi đưa từng trang cho trẻ xem tranh hoa bướm và trẻ làm quen với chữ B. Hoa phù dung để trẻ được làm quen với chữ D và hoa đào được làm quen với chữ Đ. Tôi lựa chọn trò chơi cho phù hợp với chủ đề có những trò chơi như Tìm chữ cái trong câu đố. Đi chợ tết. Tổ chức tìm tên các loại hoa có chứa chữ cái vừa học. Cách hướng dẫn trò chơi: Cô giới thiệu mùa xuân đến các ông Đồ thường làm gì? Các con có muốn viết chữ giống ông Đồ không? Cô cho 8 trẻ đứng thành 2 hàng đợi cô chuẩn bị 2 câu đối có các chữ B, D, Đ khi nghe hiệu lệnh 2 đội lên gạch chân những chữ cái cô vừa nêu, thời gian quy định là một bài hát mùa xuân lúc nào hát xong và kết thúc trò chơi. Sau đó cô cho nhiều chữ cái và đúng với yêu cầu. Khi chuyển tiếp sang trò chơi thứ hai đó là trò chơi "Đi chợ tết" (Tất cả các trẻ đều được chơi). Trước ngày tết bố mẹ các con thường làm gì ? (Trẻ nghĩ ngay đến trang hoàng nhà cửa và đi sắm tết) cô chuẩn bị các gói có các loại hoa quả bánh kẹo ở trên, mỗi thứ đều gắn các chữ cái B, D, Đ. Cô phát cho trẻ mỗi cái giỏ nói nào chúng mình cùng đi chợ tết. Tổ 1 hãy mua những món hàng có chữ B, đó là những thứ gì ? Trẻ nói bánh quy, bánh chưng, bánh bèo .... tổ thứ 2 mua những món hàng có chữ cái D, đó là những thứ gì ? quả dừa, quả dứa.... tổ thứ 3 mua những món hàng chứa chữ cái Đ.... khi mua hàng xong trẻ phải nói được đó là loại gì ? và có chữ cái gì ? các tổ kiểm tra lẫn nhau và đọc to chữ cái. Đến trò chơi tìm tên các loại hoa có chữa chữ cái B, D, Đ "Mùa xuân đến cho chúng mình được đi chơi ở những đâu ?" (Được đi xem pháo hoa, đi công viên) trong công viên có rất nhiều loại hoa bây giờ cô cho các con đọc bài "Rềnh rềnh ràng ràng" đến các loại hoa nào các con đoán hoa đó và giơ tranh lô tô đọc to chữ cái chúng mình vừa học. Ví dụ: Rềnh rềnh ràng ràng Tìm các loài hoa Hoa gì ngoài Bắc 10 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung Cánh nhỏ màu hồng Cùng vui đón tết. Trẻ giơ lô tô hoa đào và nói hoa đào có chữ Đ. Cứ như thế cô đọc cho trẻ đoán chữ B, D sau đó cho trẻ đọc và từng nhóm bạn đối nhau. Hay với chủ điểm "Trường Mầm non" với nhóm chữ cái O, Ô, Ơ vào bài tôi kể cho trẻ nghe câu chuyện "Vịt con trong ngày khai trường" sau đó hỏi trẻ, ngày đầu tiên đến lớp Vịt con chuẩn bị trong cặp được những gì ? Trẻ nói bảng con, vở, hộp màu .... tôi cho trẻ làm quen chữ O qua từ "bảng con" khi Vịt con viết trên bảng đã thành thạo cô giáo Ngan bảo Vịt con lấy gì ? (Hộp màu) và cô cho trẻ làm quen chữ Ô trong từ "hộp màu" cô giáo Ngan ra bài tập về nhà vào đâu "Quyển vở". Cũng như ở phần trên tôi cho trẻ chơi trò chơi tạo dáng thành chữ cái. Bạn nào có thể tạo dáng chữ O trên cơ thể nào ? Cô cho trẻ được tạo như cong ngón tay lại, cháu thì há miệng, cháu thì dùng hai cánh tay.... Trên cơ thể bộ phận nào giống chữ O, trẻ nói: Mắt, đầu.... Hai bạn có thể tạo thành chữ O không? (trẻ cầm tay nhau giang rộng). Ai có thể tạo thành chữ Ô. Cô muốn cả lớp mình cùng tạo một chữ Ô thật lớn nào? Trẻ cầm tay nhau đứng thành vòng trong rộng và trẻ trẻ là đấu Ô. Với chữ cái Ơ cô cũng cho thực hiện như thế. Hoặc với trò chơi "Tìm đồ dùng học tập" trên các đồ dùng học tập có chứa các chữ cái con vừa học bây giờ cô sẽ phát cho mỗi bạn chữ cái khi có hiệu lệnh các con phải lấy ngay đồ dùng có chứa chữ cái đó. Ví dụ: Trẻ có chữ Ơ thì phải lấy thước kẻ, cô cho trẻ vừa đi vừa hát bài "Vịt con học chữ" sau đó cô kiểm tra số trẻ lấy đúng đồ dùng và cho trẻ nói tác dụng của từng đồ dùng đó. Trong khi dạy muốn trẻ ghi nhớ các chữ cái được lâu hơn cô cần phải liên hệ thực tế hỏi trẻ chữ cái đó có giống cái gì hay con gì hay đồ vật gì ? Để phát huy tính tích cực và tư duy của trẻ. Ví dụ: Chữ O giống quả trứng, quả cam, chữ Y giống cái nạng, chữ D giống cái giáo, chữ H giống cái ghế. Giải pháp 4: Thông qua các bài thơ, đồng dao giúp trẻ học tốt và rèn luyện phát âm đúng l-n: Trong khi dạy trẻ phát âm đúng, tôi đã gặp một số khó khăn. Như là ở độ tuổi này bộ máy phát âm trẻ chưa hoàn thiện như là trẻ còn nói ngọng, nói lắp, nói chưa rõ câu, từ,.....bên cạnh đó những người gần gũi với trẻ còn phát âm chưa chính xác, dẫn đến việc trẻ bắt chước nói theo. Mà đặc biệt khi dạy trẻ phát 11 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung âm hai phụ âm l-n, trẻ rất khó phân biệt, do đó tôi tìm một số bài hát, ca dao, đồng dao, thơ giúp trẻ phát âm được chuẩn hơn. Ở trong hoạt động âm nhạc: không những phải chú ý sửa sai cách pháp âm, hát rõ lời, hát đúng nhạc mà còn phải chú ý cách sửa lỗi chính tả cho trẻ. Để rèn phát âm cho trẻ, có thể chọn các bài thơ, đồng dao, có nhiều phụ âm l-n: Cho trẻ chơi trò chơi dân gian: "Nu na nu nống... Cho trẻ đọc các bài Ca dao - tục ngữ: “Lúa nếp là lúa nếp làng Lúa lên lớp lớp Lòng nàng lâng lâng" Cho trẻ đọc những bài thơ có chữ n- l theo chủ đề trẻ đang học… Giải pháp 5: Ứng dụng công nghệ thông tin vào trong tiết dạy giúp trẻ hứng thú. Bên cạnh hình thức sử dụng đồ dùng, đồ chơi, trò chơi, bài hát, câu chuyện lồng ghép trong hoạt động làm quen chữ cái. Một trong các biện pháp mà tôi vô cùng tâm đắc đó là ứng dụng công nghệ thông tin trong việc dạy trẻ làm quen với chữ cái. Và quả đúng như tôi suy nghĩ, công nghệ thông tin là một phương tiện hữu hiệu để giúp trẻ mẫu giáo lớn làm quen với chữ cái bởi trẻ nhỏ đều rất thích xem ti vi với hệ thống hình ảnh đẹp, lạ mắt, âm thanh sống động. Tất nhiên, không quá lạm dụng tôi đã áp dụng những chức năng tạo và sử lý hình ảnh, âm thanh của các phần mềm như : Photoshop, Power Point, Plash… để phục vụ cho hoạt động thiết kế bài giảng giúp trẻ làm quen với chữ cái với những nội dung phù hợp nhất, mang lại hiệu quả cao, giảm tải được thời gian làm và sử dụng đồ dùng, đồ chơi. Trẻ vô cùng hứng thú, tích cực tham gia hoạt động. Ví dụ: Với bài dạy Làm quen chữ cái chữ p - q chủ đề “Giao thông” tôi đưa hình ảnh Thuyền buồm lên máy vi tính, dưới hình ảnh có từ kèm theo. Trẻ chọn những chữ cái đã học, thì những chữ cái đó sẽ chuyển màu. Khi cô giới thiệu p thì hiệu ứng sẽ chuyển màu và xuất hiện ở dạng font chữ to, hoặc khi phân tích chữ p và so sánh những nét nào giống nhau thì sẽ xuất hiện và có màu giống nhau. 12 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung Không những thế khi trình chiếu trên Power Point ta có thể tạo nhiều nét chữ cái cho trẻ trải nghiệm và học tập. Tôi cũng đã mạng dạn thiết kế ra được 10 trò chơi với chữ cái được thiết kế trên phần mềm thông dụng mà mọi người đều có thể dễ dàng sử dụng được đó là phần mềm Microsoft Power Point cài đặt trên phiên bản Windown XP đó là: 10 trò chơi đó là: Trò chơi: Vòng tròn kì diệu Trò chơi: Rung chuông vàng Trò chơi: Zíc zắc cùng bé yêu Trò chơi: Chữ gì biến mất Trò chơi: Tìm quả cho cây Trò chơi: Bé biết chữ gì? Trò chơi: Mắt ai tinh Trò chơi: Bánh xe quay Trò chơi: Tìm lá cho hoa Trò chơi: Thi ai tài. Qua mỗi trò chơi tôi đều tạo hiệu ứng nhằm kích thích khả năng hứng thú của trẻ thông qua tiết học làm quen chữ cái. Ví dụ: Như tiếng vỗ tay (khi trẻ đúng) Bạn làm lại đi (khi trẻ chưa đúng).. Bạn giỏi quá!... Ví dụ : Hay ở chủ đề “Gia đình” khi dạy trẻ Làm quen chữ cái b. Cho trẻ xem đoạn video clip có nội dung “Bà cháu”, trong đoạn video clip có kèm âm thanh và tiếng động, như vậy trẻ sẽ rất hứng thú. Sau khi xem xong đoạn phim, gọi 1 số trẻ đứng lên có thể tự đặt tên cho đoạn phim vừa xem như: “Bà cháu. Bà ru bé…”. Trẻ được xem phim và tự đặt tên cho đoạn phim (cô gợi ý trẻ cách đặt câu) và được học những chữ cái do chính mình vừa đặt ra trẻ sẽ nhớ rất lâu và rất tích cực học. Đến với chủ đề “ Quê hương – Đất Nước– Bác Hồ” cũng vậy khi dạy trẻ làm quen chữ cái r, tôi sưu tầm các hình ảnh về Tháp rùa để trẻ làm quen. Trẻ 13 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung không những được làm quen với chữ cái mà còn hiểu biết thêm về danh lam thắng cảnh, đất nước Việt Nam nói chung và Thủ đô Hà Nội nói riêng. Những giải pháp tôi đề ra luôn cho trẻ tích cực tham gia vào hoạt động học và luôn lấy trẻ làm trung tâm trong các hoạt động. Giải pháp 6: Cho trẻ làm quen với chữ cái thông qua việc tuyên truyền kết hợp với cha mẹ. Để đạt được kết quả tốt trong việc giúp trẻ làm quen chữ cái và phát âm chuẩn cần có sự phối hợp đồng bộ giữa cha mẹ và giáo viên. Vậy làm thế nào để tuyên truyền với cha mẹ một cách thuyết phục, đạt kết quả đó là một công việc không đơn giản. Trong công tác tuyên truyền, phối hợp với cha mẹ, tôi đã thực hiện các biện pháp sau: Trao đổi với cha mẹ qua buổi họp cha mẹ đầu năm, qua giờ đón – trả trẻ về tình hình học tập của các cháu, để có sự thống nhất giữa gia đình và giáo viên. Dán kế hoạch nội dung dạy chữ cái lên bảng tuyên truyền cho cha mẹ tiện theo dõi Giới thiệu các loại sách vở có tính giáo dục tới cha mẹ. Giáo viên trao đổi một số hạn chế của trẻ về cách phát âm, nhận mặt chữ, cách tô, cầm bút, để vở…để cha mẹ nắm được. Từ đó cha mẹ về nhà có thể giúp cô ôn lại những chữ cái mà trẻ đã học tại trường qua các tranh ảnh hoặc sách có chữ, cha mẹ có thể đố con mình… Hình thức này giáo viên có thể thực hiện bằng cách trò chuyện, trao đổi về tình hình học tập của trẻ với cha mẹ vào những lúc đón trả trẻ để cha mẹ phối hợp cùng giáo viên ôn luyện, rèn phát âm cho trẻ khi ở nhà. IV. Tính mới của giải pháp Giáo viên linh hoạt, sáng tạo, áp dụng thực tế trẻ tại lớp để xây dựng kế hoạch phù hợp với khả năng tiếp thu của từng trẻ. Tổ chức các hoạt động theo hướng lấy trẻ làm trung tâm, tận dụng mọi lúc, mọi nơi để hướng dẫn trẻ, nhận biết chữ cái, sửa sai cách phát âm cho trẻ thông qua “ Học bằng chơi, chơi mà học”. V. Hiệu quả SKKN Đối với giáo viên: Đã phát huy được tính sáng tạo, linh hoạt, trong xây dựng môi trường, tổ chức các hoạt động cho trẻ học. 14 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung Đối với trẻ : Trẻ tích cực tìm hiểu các sự vật hiện tượng xung quanh liên quan đến chữ mình đã được học và vốn từ của trẻ mạch lạc hơn, trẻ có thể diễn đạt rõ ràng những gì mà trẻ quan sát thấy. Trẻ mạnh dạn hơn khi giao tiếp với bạn, với cô giáo từ đó trẻ rất tự tin khi phát biểu và nói lên ý kiến của mình, học tập rất sôi nổi, hứng thú, thuộc nhanh, nhớ lâu những chữ cái đã được học, cuối năm lớp tôi 100% trẻ nhận biết và phát âm đúng 29 chữ cái. Đối với phụ huynh: Nhận thức hơn về vai trò trách nhiệm của mình trong việc quan tâm kết hợp với giáo viên tạo môi trường cho trẻ hoạt động, chăm sóc giáo dục trẻ. Kết quả cuối năm ( xem bảng số liệu) TT Số trẻ đầu năm Đạt % Chưa đạt % Nội dung Trẻ nhận biết và phát âm đúng Trẻ cầm vở, để vở, 2 ngồi tô đúng tư thế Trẻ tô, viết đúng chữ 3 cái Trẻ hứng thú, tích cực tham gia hoạt 4 động làm quen chữ viết Biết cách cầm sách, 5 mở sách ra xem và quy trình đọc 1 13/39=33% Số trẻ cuối năm năm Đạt % Chưa đạt% 26/39=67% 39/39=100% 0% 15//39=38% 24/39=62% 39/39=100% 0% 14/39=36% 25/39=64% 39/39=100% 0% 17/39=43% 22/39=57% 39/39=100% 0% 15/39=38% 24/39=62% 39/39=100% 0% Phần thứ ba: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ I. Kết luận Khoa học không chỉ là kiến thức mà còn là quá trình hay con đường tìm hiểu khám phá thế giới vật chất. Môi trường sống tạo ra sự phát triển trí tuệ, ngôn ngữ và những yếu tố tạo nên nhân cách của con người vì thế chúng ta hãy dành cho trẻ mầm non những gì tốt nhất đó chính là sự quan tâm chăm sóc của gia đình, nhà trường và xã hội cung cấp kiến thức, vốn sống cho trẻ chính là trang bị hành trang cho trẻ vào đời. Các kiến thức khi cung cấp cho trẻ cần đúng, phù hợp với từng độ tuổi, cần cho trẻ có những hiểu biết đúng đắn về cuộc sống xung quanh ở mọi lĩnh vực cũng chính từ đó trẻ sẽ có những ước mơ hướng đến 15 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung điều tốt đẹp. Để đạt được những điều nói trên đòi hỏi giáo viên phải biết kết hợp hài hòa giữa khoa học với các môn học khác, xây dựng môi trường an toàn, thân thiện giúp trẻ chủ động tham gia vào các hoạt động. Là người giáo viên mầm non ngoài lòng yêu nghề mến trẻ cần phải có trình độ chuyên môn, có năng lực sư phạm và nắm rõ tâm lý của trẻ. Bản thân tôi luôn trau dồi học hỏi, tu dưỡng bản thân luôn tìm tòi sáng tạo trong bài giảng, áp dụng khoa học công nghệ thông tin, đồ dùng trực quan gây hứng thú đưa những chữ cái, vần thơ, câu chuyện có nhiều hình ảnh trừu tượng, sinh động, xây dựng thiết kế nội dung hoạt động làm quen chữ cái thiết thực nhất, cho trẻ trải nghiệm, tiết học tích hợp nhẹ nhàng, vui nhộn, không gò ép, đưa những câu hỏi mở nhằm tạo cho trẻ phát huy tư duy và tính tích cực của trẻ thông qua hoạt động làm quen chữ cái. Từ những biện pháp nêu trên và những kết quả đạt được bản thân tôi đã rút ra một số bài học kinh nghiệm: Muốn thực hiện và đạt được mục tiêu về giáo dục hoạt động làm quen chữ cái cho trẻ 5- 6 tuổi. Trước hết ta phải khảo sát để nắm được thực trạng trẻ trong lớp, lập kế hoạch giáo dục hoạt động làm quen chữ cái cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi theo từng chủ đề và tạo môi trường chữ viết phong phú cho trẻ, nắm vững các phương pháp đổi mới các hình thức tổ chức, khuyến khích trẻ tự giác tích cực tham gia vào các hoạt động. Tích hợp nội dung làm quen chữ cái vào các hoạt động khác, tìm tòi sử dụng nhiều trò chơi hấp hẫn, đồ dùng đẹp hấp dẫn trẻ. Tuyên truyền với cha mẹ về tầm quan trọng và cách cho trẻ làm quen với chữ cái ở lứa tuổi mầm non, không cho trẻ học trước chương trình lớp 1.. II. Kiến nghị 1. Phòng giáo dục và đào tạo: Mở các lớp tập huấn chuyên đề làm quen chữ cái cho giáo viên các trường được tham gia rộng rãi. 2. Nhà trường: Tổ chức tập huấn nâng cao kiến thức nhận thức về hoạt động làm quen chữ cái cho giáo viên. Luôn tạo điều kiện cho chị em giáo viên được dự giờ đồng nghiệp để cùng trao đổi kinh nghiệm giảng dạy. Trên đây là một Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung. Rất mong được sự góp ý chủa Hội đồng khoa học để bản thân có thêm kinh nghiệm nâng cao chuyên môn./ Ea Na, ngày 05 tháng 4 năm 2019 16 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung Người viết Nguyễn Thị Thủy NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN ......................................................................................................................... ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. .......................................................................................................................... CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN Hiệu trưởng Nguyễn Thị Xuyến DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 17 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung 1. Tâm lý lứa tuổi mầm non (PGS.TS Lê Thị Ánh Tuyết) 2. Tuyển tập các trò chơi trẻ mầm non( Chu Thị Thúy Anh) 3. Giáo dục mầm non mới 4. Chương trình giáo dục mầm non mẫu giáo lớn (Lê Thị Ánh Tuyết) 5. Tài liệu bồi dưỡng hè cho giáo viên ( Hoàng Minh Đức, Trần Thị Ngọc Trâm) 6. Hướng dẫn thực hiện chương trình chăm sóc giáo dục trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi (chủ biên .TS Lê Thu Hương và PGS.TS Lê Thị Ánh Tuyết) 7. Cẩm nang công tác giáo dục mầm non (Lê Huy Hòa - Hồ Phương Lan) 18 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung 19 Một số giải pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại trường MN Ea Tung 20