Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Tiểu học Skkn một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn khoa học...

Tài liệu Skkn một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn khoa học lớp 4

.DOC
26
2618
115

Mô tả:

SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 I. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đổi mới phương pháp dạy học ở trường phổ thông là quá trình áp dụng các phương pháp dạy học hiện đại vào nhà trường trên cơ sở phát huy những yếu tố tích cực của phương pháp dạy học truyền thống nhằm thay đổi cách thức, phương pháp học tập của học sinh; sử dụng một cách nhuần nhuyễn các phương pháp dạy học phù hợp với đặc trưng bộ môn, đặc điểm của từng dạng bài. Mục đính của đổi mới phương pháp dạy học là nhằm phát huy tính tích cực, tư duy độc lập, sáng tạo trong hoạt động nhận thức của học sinh, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Để đổi mới phương pháp học tập của học sinh trước hết phải đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên và đổi mới môi trường diễn ra các hoạt động giáo dục. Khoa học là một trong hai môn học được tách từ môn Tự nhiên và Xã hội ở lớp 3 lên. Đây là môn học được tích hợp nhiều kiến thức, nội dung về các chủ đề: con người và sức khỏe, vật chất và năng lượng, thực vật và động vật. Có rất nhiều phương pháp và hình thức tổ chức dạy học môn Khoa học đem lại hiệu quả thiết thực như: hỏi - đáp, quan sát, trò chơi, đóng vai, động não, thí nghiệm, thực hành, thảo luận nhóm,... Trong các phương pháp trên thì phương pháp quan sát và thí nghiệm đóng vai trò chủ đạo. Tuy nhiên dạy học theo nhóm vẫn là một trong những phương pháp giúp học sinh học tập có hiệu quả một cách nhanh nhất không chỉ ở môn Khoa học mà còn sử dụng phù hợp với tất cả các môn học nói chung trong chương trình phổ thông hiện nay. Bởi khi học theo nhóm, học sinh sẽ được chia thành từng nhóm nhỏ, chịu trách nhiệm về một mục tiêu duy nhất, được thực hiện thông qua nhiệm vụ riêng biệt của từng người. Các hoạt động cá nhân riêng biệt được tổ chức lại, liên kết hữu cơ với nhau nhằm thực hiện một mục tiêu chung. Kết quả làm việc của nhóm sẽ được trình bày và đánh giá trước tập thể lớp. Dạy học nhóm nếu được tổ chức tốt không những phát huy được tính tích cực, chủ động, tính trách nhiệm mà còn phát triển năng lực cộng tác làm việc và kĩ năng giao tiếp của học sinh, tạo cơ hội cho các em biết chia sẻ ý kiến của bản thân khi giải quyết các vấn đề có liên quan đến nội dung bài học. Tuy nhiên trong thực tế giảng dạy môn Khoa học, một số giáo viên vẫn coi trọng và thường xuyên sử dụng các phương pháp dạy học truyền thống như hỏi - đáp, thuyết trình; ngại tổ chức dạy học theo nhóm hoặc có thực hiện nhưng chỉ mang tính hình thức đối phó vì sợ thời gian tiết học kéo dài, lớp học ồn ào, Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong 1 SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 chuẩn bị đồ dùng lích kích,... nên hiệu quả tiết học chưa cao. Vì vậy nhiều năm qua, bản thân tôi luôn suy nghĩ, trăn trở, làm thế nào để thu hút sự hứng thú, phát huy tối đa năng lực học tập của học sinh, tìm ra các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Khoa học nói riêng và chất lượng giáo dục toàn diện ở nhà trường nói chung. Từ những nội dung phân tích trên, tôi mạnh dạn chọn đề tài “Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 để nghiên cứu. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài Nghiên cứu nội dung, chương trình của môn Khoa học, mối quan hệ các chủ đề và các mạch nội dung. Nghiên cứu phương pháp và các hình thức dạy học nhóm trong môn Khoa học, từ đó tìm ra phương pháp dạy học phù hợp với đối tượng học sinh, giúp các em thảo luận nhóm có hiệu quả. 3. Đối tượng nghiên cứu Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm. 4. Phạm vi nghiên cứu Môn Khoa học lớp 4, trường Tiểu học Trần Phú, huyện Krông Ana năm học 2013 - 2014 và 2014 - 2015. 5. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu tài liệu. - Phương pháp khảo sát, điều tra. - Phương pháp trải nghiệm. - Phương pháp quan sát - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm. II. PHẦN NỘI DUNG 1. Cơ sở lí luận Định hướng đổi mới phương pháp dạy và học đã được xác định trong Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII và được thể chế hóa trong Luật Giáo dục tháng 12/1998. Tại Điều 24, khoản 2 của Luật Giáo dục đã khẳng định: "Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong 2 SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. Vậy có thể nói cốt lõi của đổi mới dạy và học là hướng tới hoạt động học tập chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động. Trong chương trình lớp 4, mục tiêu của môn Khoa học là cung cấp cho học sinh một số kiến thức cơ bản ban đầu về sự trao đổi chất, nhu cầu dinh dưỡng, cách phòng tránh một số bệnh thông thường và bệnh truyền nhiễm; sự trao đổi chất và sự sinh sản của thực vật, động vật với môi trường; một số đặc điểm, tính chất, vai trò của nước, không khí, âm thanh, ánh sáng, nhiệt trong đời sống và sản xuất. Hình thành và phát triển các kĩ năng ứng xử thích hợp trong những tình huống có liên quan đến vấn đề sức khỏe; quan sát và làm một số thí nghiệm đơn giản, gần gũi với đời sống; biết phân tích, so sánh, nêu những thắc mắc để tìm ra những dấu hiệu chung và riêng của một số sự vật, hiện tượng đơn giản trong tự nhiên. Qua đó hình thành và phát triển cho học sinh các hành vi tự giác thực hiện các quy tắc vệ sinh, an toàn cho bản thân, gia đình, cộng đồng; thích khám phá khoa học; yêu con người, thiên nhiên, đất nước; đặc biệt giáo dục các em có ý thức và hành động bảo vệ môi trường xung quanh. Nội dung kiến thức của môn Khoa học mang tính trừu tượng, yêu cầu học sinh phải ghi nhớ. Việc tạo hứng thú và phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo cho học sinh khi học môn Khoa học là hết sức cần thiết. Do đó, dạy học theo nhóm là một trong những phương pháp đáp ứng được các yêu cầu trên, đồng thời giúp học sinh học tập có hiệu quả một cách nhanh nhất. Vì khi học theo nhóm, học sinh sẽ được thảo luận từng vấn đề của bài học, đó là cơ hội cho mọi học sinh tham gia hoạt động học tập, các em tự do trao đổi ý kiến, bày tỏ thái độ, chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ nhau về cách tìm kiếm các giải pháp để giải quyết những tình huống trong bài học. 2. Thực trạng 2.1. Thuận lợi, khó khăn - Thuận lợi Luôn được sự quan tâm Ban giám hiệu nhà trường cũng như lãnh đạo các cấp, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho giáo viên và học sinh về cơ sở vật chất. Đồ dùng dạy học được trang bị tương đối đầy đủ. Bản thân nhiều năm liền giảng dạy lớp 4, trong đó có môn Khoa học. Học sinh được học 2 buổi/ ngày, đa số các em có ý thức học tập tốt. Cha Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong 3 SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 mẹ học sinh rất quan tâm đến việc học hành của con em mình,luôn tạo điều kiện tốt cho các em học tập. Nội dung chương trình môn Khoa học đã được lựa chọn biên soạn phù hợp với lứa tuổi học sinh và được sắp xếp theo một lôgíc hợp lí. Mỗi bài học được trình bày gọn trong hai trang liền nhau giúp học sinh dễ dàng theo dõi, tiếp cận và có cái nhìn hệ thống toàn bài học; cuối mỗi bài đều có mục Bạn cần biết cung cấp cho học sinh những thông tin quan trọng, những khái niệm đơn giản. Màu sắc, hình ảnh, kênh hình, kênh chữ trong sách giáo khoa sinh động, hài hòa, hệ thống các kí hiệu (như: kính lúp, dấu chấm hỏi, cái kéo và quả đấm, ống nhòm, bóng đèn tỏa sáng, bút chì) chỉ dẫn rõ hoạt động học của học sinh, từ đó giúp giáo viên linh hoạt các hình thức tổ chức dạy học tương đối hiệu quả. - Khó khăn Trang thiết bị phục vụ cho môn Khoa học chưa đầy đủ, các đồ dùng thí nghiệm được cấp phát kém chất lượng. Kiến thức khoa học từ thực tiễn của một số giáo viên còn hạn chế, vì vậy chưa biết cách hướng dẫn học sinh vận dụng kiến thức thực tiễn vào bài học. Khả năng tiếp thu của học sinh chưa đồng đều; đối tượng học sinh đồng bào dân tộc thiểu số còn hạn chế về tư duy và giao tiếp, chưa chủ động học tập theo hình thức nhóm. Một số cha mẹ học sinh thường xuyên đi làm ăn xa nhà, chưa quan tâm đến việc học hành của con cái. 2.2. Thành công, hạn chế - Thành công Giáo viên nắm được các biện pháp tổ chức hoạt động nhóm vào mỗi bài giảng, có nhiều hiểu biết sâu hơn về nội dung chương trình. Học sinh yêu thích môn học, có hứng thú trong vấn đề tìm hiểu khoa học, biết quan sát và tự làm một số thí nghiệm đơn giản để hiểu và giải thích được nguyên nhân của các hiện tượng và rút ra được tính quy luật của các hiện tượng đó. Bước đầu các em đã biết chủ động chiếm lĩnh kiến thức trong từng hoạt động học. - Hạn chế Một số giáo viên còn lúng túng trong tổ chức học theo nhóm. Nội dung Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong 4 SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 vấn đề thảo luận giáo viên đưa ra chưa phù hợp với khả năng, chưa kích thích được hứng thú của học sinh. Vai trò của các thành viên trong nhóm không thay đổi (chỉ một, hai em thường xuyên làm nhóm trưởng và thư ký) trong các buổi dạy học có sử dụng nhóm. 2.3. Mặt mạnh, mặt yếu - Mặt mạnh Giáo viên chủ động trong việc tổ chức phương pháp dạy học theo nhóm. Phần lớn giáo viên đã biết phân hóa hệ thống câu hỏi cho từng dạng nhóm. Học sinh mạnh dạn, tự tin và có thể làm nhóm trưởng hoặc báo cáo viên mà không hề e ngại. Phát huy được tinh thần hợp tác, đoàn kết và giải quyết được các tình huống đưa ra. - Mặt yếu Cách tổ chức dạy học nhóm của một số ít giáo viên vẫn còn mang tính hình thức hoặc ôm đồm, lạm dụng nhóm trong tiến trình của một tiết học. Một số học sinh còn ỷ lại vào các bạn trong nhóm hoặc chưa có kĩ năng điều hành nhóm hoạt động. 2.4. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động Nhiều giáo viên biết tổ chức hoạt động nhóm khoa học, đúng đối tượng; khai thác hiệu quả các thông tin trong bài học, kĩ năng quản lý các nhóm học sinh tốt. Bên cạnh những nguyên nhân trên, vẫn còn một số nguyên nhân của hạn chế và yếu kém cụ thể như sau: Trong chương trình môn Khoa học lớp 4, để giúp học sinh dễ hiểu, tiếp thu các bài học thuộc chủ đề Vật chất và năng lượng nhanh thì giáo viên cần tổ chức cho các em làm một số thí nghiệm đơn giản. Song thực tế trang thiết bị và các đồ dùng thí nghiệm để phục vụ cho tất cả các lớp học cùng một thời điểm chưa đầy đủ, chất lượng chưa tốt, độ chính xác chưa cao. Mặt khác, nhà trường chưa có phòng riêng để hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm vì vậy đôi lúc các em thao tác thiếu cẩn thận, làm vỡ đồ dùng (cốc, nhiệt kế) hoặc vương vãi nước, cát,... ra bàn học. Quỹ thời gian dành để nghiên cứu tài liệu của giáo viên còn hạn chế; việc vận dụng các phương pháp, hình thức dạy học chưa linh hoạt, sáng tạo trong các Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong 5 SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 giờ dạy; hình thức tổ chức thảo luận nhóm còn cứng nhắc. Một số em khả năng tiếp thu chậm nên bản thân cũng như các giáo viên dành nhiều thời gian tăng cường hai môn Toán và Tiếng Việt cho các em, các môn học còn lại (trong đó có môn Khoa học) chỉ giúp các em nắm được chuẩn kiến thức, kĩ năng cơ bản của môn học. 2.5. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra. Trường Tiểu học Trần Phú nằm ngay trung tâm thị trấn Buôn Trấp, trình độ dân trí tương đối cao. Cơ sở vật chất được trang bị tương đối đầy đủ, đáp ứng cho việc tổ chức các hình thức học tập phát huy tính tích cực của học sinh. Giáo viên luôn chủ động tìm tòi kiến thức qua sách, báo, mạng để phục vụ cho tiết dạy, nghiên cứu nhiều tài liệu, thiết kế bài dạy phù hợp với đối tượng học sinh nên chất lượng dạy học ngày một nâng cao. Đa số cha mẹ học sinh quan tâm và coi trọng đến hoạt động học tập của con em mình nên việc nâng cao chất lượng giáo dục phần nào cũng thuận lợi hơn. Nhiều em có tinh thần tự giác, hợp tác cao, ham tìm hiểu về vấn đề sức khỏe và con người, động vật, thực vật, tìm hiểu về đặc điểm, tính chất đơn giản của một số vật chất và năng lượng trong tự nhiên. Ngoài ra nhiều em có tâm lí thích được làm nhóm trưởng, được thể hiện mình trước tập thể. Bên cạnh đó, trong địa bàn vẫn còn nhiều gia đình học sinh thuộc diện hộ nghèo, đời sống kinh tế khó khăn, bố mẹ đi làm ăn xa ít quan tâm theo dõi đến việc học của con em mình. Trường có 2 điểm trường, trong đó phân hiệu Buôn Trấp 100% số học sinh là người dân tộc Ê-đê, phần lớn các em đọc chưa thông, viết chưa thạo tiếng Việt, kĩ năng giao tiếp hạn chế nên việc tổ chức hoạt động nhóm gặp nhiều khó khăn. Trong lớp, một số em ý thức tự học, tự rèn chưa cao, khả năng tiếp thu chậm, do vậy việc tiếp thu bài cũng như khả năng điều hành nhóm còn hạn chế. Một số giáo viên ngại tổ chức thảo luận nhóm vì sợ mất nhiều thời gian, rườm rà, khó quản lý học sinh. Hoặc trong khi học sinh thảo luận nhóm, giáo viên chưa kích thích được tính tự quản của các em, chưa bao quát triệt để nội dung các nhóm thảo luận. Ngoài ra, trong quá trình soạn - giảng, giáo viên chưa nghiên cứu kĩ hoạt động nào cần thảo luận nhóm, hoạt động nào không cần thảo luận nhóm dẫn đến hiệu quả làm việc theo nhóm chưa cao. Việc áp dụng phương pháp thảo luận nhóm còn mang nặng tính hình thức, chiếu lệ. Nhiều giáo viên quan niệm và hiểu rằng muốn đổi mới phương pháp Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong 6 SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 dạy học là bắt buộc phải sử dụng hình thức thảo luận nhóm... nên bất kỳ tiết dạy nào, hoạt động nào hoặc khi có giáo viên dự giờ, thăm lớp là sử dụng đến thảo luận nhóm mà chưa thực sự chú ý đến hiệu quả của nó mang lại như thế nào. Nội dung vấn đề thảo luận giáo viên đưa ra chưa phù hợp với khả năng, chưa kích thích được hứng thú của học sinh. Vấn đề thảo luận nhóm quá dễ, quá thấp sẽ làm học sinh chủ quan, không làm việc. Ngược lại, vấn đề đưa ra quá khó, quá cao thì học sinh không thể tranh luận để giải quyết được. Tất cả đều không mang lại hiệu quả cho thảo luận nhóm. 3. Giải pháp, biện pháp 3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp Giúp giáo viên nắm vững cách thức tổ chức thảo luận nhóm trong giảng dạy môn Khoa học nhằm nâng cao chất lượng của môn học. Học sinh tích cực, chủ động khi tham gia hoạt động nhóm. Trình bày được kết quả thảo luận bằng nhiều hình thức như: lời nói, bài viết, hình vẽ, sơ đồ, phân tích vật thật qua thực hành thí nghiệm. Vận dụng được các kiến thức đã học vào thực tiễn đời sống. 3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp 3.2.1. Giáo viên phải hiểu được tầm quan trọng và quy định của việc dạy học theo nhóm Dạy học theo nhóm còn được gọi là dạy học hợp tác. Đây là một phương pháp chia học sinh thành các nhóm nhỏ để các em tự do trao đổi ý kiến, bày tỏ thái độ, chia sẻ kinh nghiệm về một vấn đề đặt ra dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Phương pháp này giúp học sinh có nhiều cơ hội để diễn đạt và khám phá ý tưởng, mở rộng suy nghĩ, hiểu biết và rèn luyện kĩ năng nói; đồng thời tạo cơ hội để học sinh học hỏi từ bạn, phát huy vai trò trách nhiệm cá nhân, biết tuân thủ làm việc theo sự phân công của tập thể. Qua hoạt động nhóm, hình thành và phát triển cho học sinh kĩ năng hợp tác, kĩ năng giao tiếp và các kĩ năng xã hội khác như: năng lực lãnh đạo, đưa ra quyết định, năng lực học tập cá nhân, ý thức được khả năng của mình,... Dạy học theo nhóm luôn đưa các em vào thế chủ động tìm tòi kiến thức. Khi làm việc theo nhóm, học sinh cảm thấy thoải mái, không bị căng thẳng như lúc làm việc một mình, các em luôn được hỗ trợ, hợp tác trong nhóm. Vì vậy, việc tổ chức cho học sinh học theo nhóm là rất quan trọng, nếu giáo viên tổ Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong 7 SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 chức tốt sẽ đạt hiệu quả cao trong tiến trình của từng bài học. Thông thường, quy trình tổ chức dạy học theo nhóm gồm 4 bước sau: Bước 1: Chia nhóm; giao nhiệm vụ và quy định thời gian dành cho các nhóm thảo luận. Bước 2: Các nhóm thảo luận; giáo viên kết hợp theo dõi, hỗ trợ và giúp đỡ các nhóm. Bước 3: Tổ chức báo cáo trước lớp (đại diện của từng nhóm trình bày; các nhóm khác có thể chất vấn hoặc bổ sung) Bước 4: Tổng kết, đánh giá quá trình thảo luận. Trong quá trình dạy học, nếu giáo viên hiểu rõ bản chất, ý nghĩa và nắm vững quy trình dạy học theo nhóm thì sẽ phát huy tối đa tính tích cực, sáng tạo của học sinh, góp phần nâng cao hiệu quả mỗi tiết học. 3.2.2. Làm tốt công tác chuẩn bị trước khi tổ chức dạy học theo nhóm Để tổ chức dạy học theo nhóm đạt hiệu quả nhanh nhất, giáo viên cần phải thực hiện tốt từ khâu thiết kế bài soạn, hệ thống câu hỏi, đồ dùng dạy - học đến việc định hướng sử dụng các hình thức nhóm trong từng hoạt động của tiết dạy sao cho phù hợp. Cụ thể: a) Thiết kế bài soạn Giáo viên nghiên cứu kĩ nội dung chương trình môn học xem bài nào có thể vận dụng phương pháp dạy học nhóm. Đối với các bài học có nội dung trừu tượng hoặc hệ thống kênh hình nhiều, câu hỏi có độ khó, có hướng mở đòi hỏi cần phải nhiều thời gian và nhiều người tham gia thảo luận, tranh cãi mới vỡ lẽ ra vấn đề thì giáo viên nên vận dụng các hình thức dạy học nhóm. Trong mỗi bài học, tuỳ theo từng hoạt động học để giáo viên lựa chọn hình thức nhóm phù hợp, như: nhóm cố định (2 em ngồi cùng bàn; hoặc 3 - 4 em bàn trên bàn dưới quay mặt vào nhau), nhóm ngẫu nhiên (theo số thứ tự, màu sắc), nhóm cùng trình độ, nhóm khác trình độ, nhóm cùng sở thích, nhóm lớn theo dãy bàn;... nhằm tạo ra không khí học tập vui vẻ, không nhàm chán. Trước khi sử dụng hoạt động nhóm vào một bài dạy, giáo viên cần phải nắm được: + Mục tiêu của hoạt động nhóm trong bài này là gì ? + Hoạt động nào cần thảo luận nhóm ? với bao nhiêu thời gian ? Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong 8 SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 + Thời gian còn lại đủ để hoàn thành bài dạy không ? + Hoạt động này yêu cầu giáo viên và học sinh chuẩn bị những phương tiện, thiết bị gì ? + Học sinh cần phải tham khảo trước những tài liệu gì ? ………………… b) Chuẩn bị hệ thống câu hỏi Để cho hoạt động nhóm làm việc hiệu quả, phát huy được năng lực học tập của từng thành viên trong nhóm thì việc chuẩn bị hệ thống câu hỏi là một khâu quan trọng. Nếu như câu hỏi quá đơn giản sẽ làm cho việc thảo luận đơn điệu, học sinh chủ quan và thờ ơ với nhiiệm vụ được giao. Ngược lại, nếu như câu hỏi quá khó sẽ làm cho học sinh chán nản, tinh thần học tập căng thẳng. Vì thế, giáo viên cần lưu ý mức độ và dung lượng kiến thức trong mỗi câu hỏi phải tương đối đồng đều với nhau, tránh trường hợp giao cho nhóm này câu hỏi quá dễ, nhóm kia lại câu hỏi quá khó. Trong quá trình dạy học, giáo viên nên sử dụng các dạng câu hỏi khác nhau cho các đối tượng học sinh, cụ thể: + Dạng 1: Hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan Ví dụ: Khi dạy bài 26 “Nguyên nhân làm nước bị ô nhiễm” (Sách giáo khoa trang 54 & 55) Đầu tiên, tôi chia nhóm theo bàn (nhóm 2), yêu cầu các em quan sát tranh SGK và trao đổi về các nguyên nhân gây cho nguồn nước bị ô nhiễm, trả lời câu hỏi ở phiếu bài tập dưới đây (khoảng 3 phút). * Phiếu bài tập Các nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước là : A. Xả rác, phân, nước thải bừa bãi; vỡ ống nước, lũ lụt. Sử dụng thuốc trừ sâu, phân hoá học, nước thải của nhà máy không qua xử lý xả thẳng vào sông hồ. B. Khói bụi và khí thải từ nhà máy, xe cộ ... làm ô nhiễm nước mưa. C. Vỡ đường ống dẫn dầu, tràn dầu ... làm ô nhiễm nước biển. D. Tất cả các nguyên nhân trên. Hết thời gian thảo luận, tổ chức cho các nhóm báo cáo, nhận xét và bổ Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong 9 SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 sung. Sau đó bằng một số câu hỏi liên hệ, giáo viên yêu cầu học sinh kể những việc làm của bản thân hằng ngày đã làm để bảo vệ nguồn nước. + Dạng 2: Hệ thống câu hỏi mở Câu hỏi mở là dạng câu hỏi có nhiều phương án trả lời, nhiều cách lí giải khác nhau đòi hỏi học sinh phải tư duy và thậm chí có phần tranh luận để tìm ra kết quả đúng nhất. Sử dụng hệ thống câu hỏi dạng này sẽ lôi cuốn được nhiều học sinh tham gia, lớp học sôi nổi hơn vì các em được trình bày suy nghĩ, quan điểm của mình trước tập thể. Ví dụ: Khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu hoạt động 1 bài 26 “Nguyên nhân làm nước bị ô nhiễm”, giáo viên không sử dụng câu hỏi trắc nghiệm (dạng 1) mà tiến hành cho học sinh thảo luận câu hỏi mở Nội dung thảo luận có thể lấy từ các câu hỏi khó trong sách giáo khoa hoặc khi khai thác tình huống mâu thuẫn trong lúc giảng bài để cho học sinh thảo luận tìm phương án giải quyết. Khi chọn nội dung thảo luận, giáo viên cần chú ý xem xét học sinh đã biết gì, cảm thấy gì, suy nghĩ gì về vấn đề mà mình đưa ra để tránh trường hợp quá sức với các em. c) Các đồ dùng và phương tiện dạy học Đồ dùng và phương tiện dạy học được coi là công cụ để thực hiện phương pháp dạy học. Chúng phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có phương pháp dạy học và hoạt động dạy học. Sử dụng tốt đồ dùng và phương tiện dạy học sẽ giúp cho giáo viên có thể thu hút sự chú ý, say mê và phát huy tối đa tính tích cực, năng động, sáng tạo hơn của học sinh trong học tập. Học sinh có thể tự khám phá, lĩnh hội kiến thức và phát triển kỹ năng thực hành. Tôi cho rằng tiết dạy của giáo viên sẽ không đạt được kết quả tốt nếu như không có sự hổ trợ của đồ dùng dạy học bởi vì giáo viên lên lớp mà không có bất cứ phương tiện dạy học nào thì chẳng khác nào một người lính ra trận mà không có vũ khí. Việc sử dụng tốt phương tiện dạy học là một sự hỗ trợ đắc lực thể hiện một phần nội dung chính của sách giáo khoa mới, đáp ứng nhu cầu học tập theo hướng tích cực và gây hứng thú hơn trong học tập của học sinh. Đối với môn Khoa học lớp 4, thông thường giáo viên và học sinh cần chuẩn bị các đồ dùng, phương tiện dạy học sau: - Tranh ảnh phóng to (tùy từng bài); phiếu học tập; các tấm thẻ; bảng phụ Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong 10 SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 (bảng nhóm); mô hình, sơ đồ; đồ dùng thí nghiệm. - Vật thật (rau, củ, quả,…); một số tranh ảnh sưu tầm; dụng cụ làm thí nghiệm (cốc, nước, đường, cát, muối; hộp giấy, nến,…). - Hình ảnh minh họa từ phần mềm hỗ trợ của Công nghệ thông tin (GV) Để giúp các nhóm làm việc có hiệu quả và đảm bảo thời gian quy định, cuối tiết học trước, giáo viên nhắc nhở học sinh chuẩn bị một số đồ dùng, dụng cụ có liên quan đến bài học sau. Nhóm trưởng có nhiệm vụ phân công các thành viên trong nhóm mang đồ dùng, dụng cụ đầy đủ. Tùy từng bài hoặc nội dung từng hoạt động, giáo viên hướng dẫn các nhóm học sinh sử dụng đồ dùng, phương tiện dạy học phù hợp, triệt để và hiệu quả. Ví dụ 1: Khi dạy bài 40 “Bảo vệ bầu không khí trong sạch” (Sách giáo khoa trang 80) Ở hoạt động 1, để giúp các em tìm hiểu những biện pháp bảo vệ bầu không khí trong sạch, tôi đã tiến hành tổ chức hoạt động nhóm như sau: - Mục tiêu hoạt động này: Nêu những việc nên và không nên làm để bảo vệ bầu không khí trong sạch. - Đồ dùng: * Giáo viên: + Máy chiếu (hỗ trợ bài giảng), sưu tầm một số tranh ảnh minh họa cho các việc làm; thiết kế theo các Slike. + Các tấm thẻ ghi nội dung việc làm từng tranh. * Học sinh : Tranh ảnh sưu tầm. 3.2.3. Tạo môi trường hợp tác trong nhóm và nâng cao trách nhiệm mỗi thành viên Môi trường học của hợp tác nhóm đòi hỏi sự trao đổi qua lại tích cực giữa các học sinh độc lập trong nhóm. Điều đó được thực hiện khi các thành viên nhóm nhìn thấy nhau trong trao đổi. Tương tác mặt đối mặt, có tác động tích cực đối với học sinh như: tăng cường động cơ học tập, làm nảy sinh những hứng thú mới, kích thích sự giao thiệp chia sẻ tư tưởng, nguồn lực và đáp án giải quyết vấn đề, tăng cường các kĩ năng tỏ thái độ, biểu đạt, phản hồi bằng các hình thức lời nói, ánh mắt, cử chỉ, khích lệ mọi thành viên tham gia, phát triển mối quan hệ gắn bó, quan tâm đến nhau. Nhóm hợp tác được tổ chức sao cho từng thành viên trong nhóm không Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong 11 SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 thể trốn tránh công việc hoặc trách nhiệm học tập. Mọi thành viên đều phải học, đóng góp phần mình vào công việc chung và thành công của nhóm. Mỗi thành viên thực hiện một vai trò nhất định. Các vai trò ấy được luân phiên thường xuyên trong các nội dung hoạt động khác nhau (nhóm trưởng, thư kí, báo cáo viên ...). Vì thế, ngay từ các tiết học đầu năm, tôi đã giúp các em hiểu được chức năng, nhiệm vụ của từng thành viên trong nhóm và hướng dẫn tỉ mỉ cách điều hành hoạt động nhóm. Cụ thể: + Trưởng nhóm : chỉ đạo, điều hành nhóm hoạt động. + Thư kí : Ghi lại kết quả của nhóm sau khi được thống nhất. + Báo cáo viên: trình bày trước lớp kết quả công việc của nhóm. (Báo cáo viên có thể là trưởng nhóm hoặc các thành viên trong nhóm). Đồng thời, trong quá trình theo dõi hoạt động của các nhóm, giáo viên đưa ra những gợi ý, nhắc lại những biện pháp và cách thức để hoàn thành công việc được giao, giải đáp các thắc mắc và dạy các kĩ năng thực hiện nhiệm vụ khi cần thiết. Đối với những nhóm chưa thực hiện nhiệm vụ được giao một cách tích cực, gáo viên đến gần và cùng tham gia, làm mẫu cho học sinh. Khi học sinh gặp khó khăn, giáo viên đưa ra những gợi ý cần thiết như liên hệ những kiến thức đang trao đổi với những kiến thức học sinh đã được học, tạo ra mối quan hệ giữa kiến thức mới và những kiến thức học sinh đã biết, đã trải nghiệm. Chính vì thế, học sinh các lớp tôi phụ trách hiện này rất quen thuộc và thành thạo với hình thức học theo nhóm. Sau khi nghe hiệu lệnh chia nhóm của giáo viên, các em tự hội ý cử nhóm trưởng, thư kí và điều hành nhóm hoạt động rất sôi nổi, đại diện nhóm trình bày kết quả thảo luận rất tự tin, mạnh dạn trước tập thể lớp. Đặc biệt, mỗi thành viên trong nhóm đều hiểu rằng không thể dựa vào công việc của người khác. 3.2.4. Vận dụng linh hoạt các hình thức dạy học nhóm trong từng bài và từng hoạt động học Trong mỗi tiết học, giáo viên cần phối hợp nhiều phương pháp dạy học khác nhau một cách linh hoạt, sáng tạo theo hướng giảm sự can thiệp và quyết định của giáo viên, tăng cường sự tham gia của học sinh vào các hoạt động tìm tòi, phát hiện ra kiến thức mới. Vì thế, tuỳ theo từng hoạt động học trong bài để giáo viên lựa chọn các mô hình tổ chức hoạt động nhóm phù hợp. Mỗi mô hình nhóm có ưu điểm và hạn chế khác nhau, như: Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong 12 SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 Các mô hình hoạt động nhóm Ưu điểm Hạn chế Nhóm theo cặp Hai hình thức này sẽ giúp hoặc nhóm từ 3-4 các em có nhiều cơ hội nói học sinh lên ý kiến của mình, các em được rèn luyện kĩ năng diễn đạt, giao tiếp và hợp tác trong công việc. Không mất thời gian tổ chức, không xáo trộn chỗ ngồi mà vẫn huy động được học sinh làm việc cùng nhau. Học sinh ít được giao lưu, học hỏi với các bạn khác trong lớp dẫn đến sự nhàm chán, không thích hợp tác với bạn đó nữa. Nhóm cùng trình Đáp ứng đúng nhu cầu khả độ (HS năng năng học tập của học sinh khiếu riêng; HS có khả năng tiếp thu mức đạt chuẩn riêng) Hệ thống câu hỏi giáo viên phải chuẩn bị nhiều, phân hóa rõ ràng; nhóm học sinh có khả năng tiếp thu chậm làm việc không có người chủ chốt, việc điều hành sẽ không sôi nổi, hiệu quả, nhiều lần như thế các em cảm thấy nhàm chán. Nhóm khác trình Học sinh năng khiếu giúp Một số em còn ỷ lại, dựa độ (có 03 đối đỡ, hỗ trợ học sinh yếu trong dẫm vào các bạn học sinh tượng khác nhau) quá trình thảo luận. năng khiếu; lúng túng và chưa mạnh dạn tham gia vào hoạt động chung của nhóm Nhóm nhiều học Đưa ra nhiều ý tưởng, nhiều sinh (từ 6 - 8 học hướng giải quyết vấn đề đặt sinh hoặc cả một ra dãy lớp) Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong Khuôn viên lớp học chật, phải xoay bàn ghế hoặc di chuyển nhiều làm ảnh hưởng thời gian tiết học; cơ hội tương tác, giao tiếp một số em ít, có thể xảy ra hiện tượng học sinh năng khiếu lấn át học sinh khác; giáo viên khó quản lý, việc hỗ trợ 13 SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 đến từng học sinh chưa kịp thời. Nhóm ngẫu Tạo ra sự hứng khởi khi Khuôn viên lớp học chật, di nhiên; nhóm cùng được hợp tác với người bạn chuyển nhiều làm ảnh hưởng sở thích: mới. thời gian và nề nếp lớp học. Có thể chưa tìm được sự công bằng khi đánh giá vì khả năng tư duy giữa các nhóm không tương đồng nhau... Thực tế cho thấy rằng, hoạt động nhóm có thể sử dụng phổ biến trong tất cả các hoạt động của mỗi tiết học, nhưng hiệu quả nhất vẫn là trong hoạt động phát triển bài. Căn cứ vào đặc trưng của từng mô hình nhóm nêu trên và tình hình thực tế không gian, sĩ số lớp học, để tổ chức dạy theo nhóm cho phù hợp tiến hành như sau: * Đối với những hoạt động làm việc với sách giáo khoa, quan sát các hình và trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa: giáo viên tổ chức cho học sinh thảo luận theo cặp (02 học sinh cùng bàn quay mặt vào nhau). Chẳng hạn: Khi dạy bài 6 “Vai trò của vi-ta-min, chất khoáng và chất xơ” (SGK trang 14&15) Ở hoạt động 1, để giúp học sinh nhận biết được những loại thức ăn chứa nhiều vi-ta-min, chất khoáng và chất xơ giáo viên đã tiến hành tổ chức nhóm như sau: - Bước 1: Chia nhóm, giao nhiệm vụ Yêu cầu 02 học sinh ngồi cùng bàn quan sát các hình minh họa (SGK trang 14 & 15) và nói cho nhau biết tên các thức ăn có chứa nhiều vi-ta-min, chất khoáng và chất xơ (thời gian khoảng 3 phút) - Bước 2: Thảo luận nhóm (hình thức hỏi đáp) Gợi ý: + HS1: Hình minh họa này vẽ các loại thức ăn gì ? + HS2: trả lời Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong 14 SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 + HS1: Bạn thích ăn những món nào chế biết từ chuối ? Vì sao? + HS2: trả lời kết hợp giải thích (VD: Tớ thích ăn chuối chín, chuối xào, kem chuối,vì nói rất ngon và bổ) Tương tự với các loại thức ăn khác: đổi vai (HS2: hỏi ; HS1: trả lời) - Bước 3: Trình bày trước lớp Gọi 2 đến 3 cặp thực hiện hỏi - đáp ; Lớp nhận xét; bổ sung. - Bước 4: Tổng kết, đánh giá + Kể tên được những loại thức ăn chứa nhiều vi-ta-min, chất khoáng và chất xơ ? (kể các loại trong hình SGK kết hợp kể theo hiểu biết của bản thân) + Nhận xét, ghi bảng theo các nhóm (vi-ta-min; chất khoáng; chất xơ) Từ đó cung cấp cho học sinh hiểu thêm: Nhóm thức ăn chứa nhiều chất bột đường (sắn, khoai lang, khoai tây,…) cũng chứa nhiều chất xơ. * Đối với các hoạt động làm việc với phiếu học tập, vật thật, sơ đồ, khai thác câu hỏi nhiều ý, câu hỏi khó mang tính chất giải thích hoặc giải quyết tình huống giáo viên đưa ra: giáo viên tổ chức cho học sinh thảo luận theo nhóm 3 4 học sinh (học sinh bàn trước và bàn sau quay mặt vào nhau). Ví dụ: Khi dạy bài 37 "Tại sao có gió ?" (SGK trang 74) Đầu tiên, giáo viên tổ chức cho học sinh quan sát tranh ảnh (SGK) hoặc cho ra sân trường quan sát vật thật về các hiện tượng: cây cối lung lay, lá cờ tổ quốc bay phấp phới. Tiếp theo, giáo viên chia lớp thành 2 nhóm, phối hợp với nhóm trưởng tổ chức chơi trò chơi “chong chóng” Cuối cùng, cho học sinh vào lớp, phát phiếu học tập và yêu cầu các em hoàn thành trong vòng 3 phút. PHIẾU BÀI TẬP Hãy nối các ý ở cột A với nội dung cột B cho phù hợp A B Giã nhÑ Chong chãng quay nhanh Kh«ng cã giã Chong chãng quay chËm Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong 15 SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 Giã m¹nh Chong chãng kh«ng quay - Đại diện các nhóm nhận xét, bổ sung. - Giáo viên kết luận: Giã nhÑ Chong chãng quay nhanh Kh«ng cã giã Chong chãng quay chËm Giã m¹nh Chong chãng kh«ng quay Qua hoạt động khởi động, giúp các em có biểu tượng về mức độ của gió và kích thích sự tò mò bắt đầu tìm hiểu nội dung chính của bài học. * Đối với các hoạt động tạo nhóm để làm thí nghiệm; đóng vai; tìm hiểu nguyên nhân của một số sự vật, hiện tượng trong tự nhiên; triển lãm tranh ảnh và sản phẩm có liên quan đến nội dung bài học hoặc khai thác bài bằng phương pháp Bàn tay nặn bột: tôi tổ chức cho học sinh thảo luận theo nhóm lớn từ 6-8 học sinh (hoặc mỗi dãy là 01 nhóm). Ví dụ: Khi dạy bài “Con người cần gì để sống?” (Sách giáo khoa trang 4) Đối với bài này hoạt động 2 giáo viên cho học sinh thảo luận nhóm bằng cách tổ chức cho các em chơi trò chơi Đi tìm điều kiện sống. * Mục tiêu: Kể ra được những điều kiện cần thiết tối thiểu để duy trì sự sống của con người. * Chuẩn bị Mỗi nhóm có một bộ đồ chơi gồm 20 tấm phiếu. Trên mỗi tấm phiếu vẽ một thứ các em "cần có" để duy trì sự sống (như: thức ăn, nước uống, ánh sáng....) hoặc một thứ các em "muốn có" (như: sách báo, đồ chơi , ti vi ....) * Cách tiến hành: Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong 16 SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 Bước 1: Chia nhóm, giao việc và hướng dẫn cách chơi - Giáo viên chia lớp 3 thành nhóm (mỗi dãy là 01 nhóm); phát cho mỗi nhóm một bộ đồ chơi nêu trên và hướng dẫn: Đầu tiên mỗi nhóm bàn bạc với nhau, chọn ra 10 thứ (được vẽ trong 20 tấm phiếu). Tiếp đó các nhóm chọn ra 6 thứ trong 10 thứ sao cho các thứ các nhóm chọn là đủ diều kiện tối thiểu để đảm bảo sự sống cho con người. Trong thời gian 4 phút, nhóm nào chọn nhanh nhất và giải thích đúng từng thứ đã chọn thì đội đo thắng cuộc . Bước 2: Thảo luận nhóm Lựa chọn các thứ tối thiểu để duy trì sự sống của con người. Học sinh các nhóm thảo luận để đi đến thống nhất chọn các điều kiện tối thiểu để duy trì sự sống cho con người. Vậy giáo viên phải đi từng nhóm để giúp học sinh giải thích về các thứ mà nhóm mình đã chọn hoặc không chọn được vẽ trong phiếu để các em có thể giải thích đúng và trôi chảy hơn . Bước 3: Báo cáo trước lớp - Lần lượt đại diện các nhóm nêu kết quả lựa chọn của nhóm mình và giải thích tại sao lại lựa chọn như vậy ? Bước 4: Tổng kết, đánh giá - Có thể sự lựa chọn của các nhóm là không giống nhau và giáo viên gợi ý cho các em thảo luận, giúp học sinh nêu lên những điều kiện cần thiết tối thiểu để duy trì sự sống của con người theo mục "Bạn cần biết" trong sách giáo khoa môn học. Ví dụ 2: Khi dạy bài 37 "Tại sao có gió ?" (SGK trang 74) Ở hoạt động 2, yêu cầu học sinh làm thí nghiệm với đồ dùng đã chuẩn bị. Thí nghiệm này để chứng minh rằng: "Không khí chuyển động từ nơi lạnh sang nơi nóng"và đó củng chính là “hướng của gió thổi”. Tôi lần lượt tiến hành như sau: Bước 1: Chia nhóm, kiểm tra đồ dùng của học sinh đã chuẩn bị sau đó nêu mục đích và hướng dẫn cách tiến hành làm thí nghiệm. Đồng thời phát phiếu học tập với hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan. Bước 2: Tạo nhóm, tiến hành thí nghiệm và thảo luận và trả lời các câu hỏi bài tập 2 (phiếu bài tập). Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong 17 SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 PHIẾU BÀI TẬP Theo dõi thí nghiệm và trả lời các câu hỏi: a) Khi đốt ngọn nến cháy, không khí ở hai ống có hiện tượng là: A. Cả hai ống có không khí đều nóng. B. Cả hai ống có không khí đều lạnh. C. Một ống có không khí lạnh, một ống có không khí nóng b) Không khí chuyển động theo hướng nào ? A. Từ nơi lạnh sang nơi nóng. B. Từ nơi nóng sang nơi lạnh. C. Cả A và B. Bước 3: Đại diện nhóm báo cáo; Các nhóm khác nhận xét, bổ sung. Bước 4: Kết luận, chốt kiến thức Ý a): C ; ý b): A Từ đó yêu cầu các em giải thích Tại sao có gió ? Gió thổi theo hướng từ nơi nào đến nơi nào ? Sau khi học sinh trả lời, giáo viên chốt: Gió có là do chênh lệch về nhiệt làm cho không khí chuyển động từ nơi lạnh sang nơi nóng và tạo ra gió. Gió thổi theo hướng từ nơi có không khí lạnh đến nơi có không khí nóng. Tiếp tục hướng dẫn học sinh liên hệ thực tế nhằm giúp các em nhận biết được hướng gió thổi từ “biển vào đất liền” hay “từ đất liền ra biển” theo thời gian ban ngày hoặc ban đêm (Ban ngày gió thổi từ biển thổi vào đất liền, còn ban đêm gió thổi từ đất liền ra biển). Ngoài ra, để phát huy tối đa tác dụng và hiệu quả của phương pháp thảo luận nhóm đòi hỏi giáo viên phải sử dụng kết hợp nó với phương pháp quan sát và phương pháp thí nghiệm. Học sinh muốn có kết quả thí nghiệm chính xác thì phải cùng hợp tác với bạn để làm thí nghiệm, cùng nhau quan sát và trao đổi, thảo luận với bạn trong nhóm để khẳng định lại hiện tượng diễn ra trong thí nghiệm, từ đó dễ dàng lĩnh hội được tri thức cần nắm và cũng giúp học sinh khắc sâu và nhớ kiến thức lâu hơn. Ví dụ: Khi dạy bài 52 “Vật dẫn nhiệt và vật cách nhiệt” (SGK trang 104) Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong 18 SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 Ở hoạt động 2, để giúp học sinh nắm được tính cách nhiệt của không khí, tôi tiến hành cho các em làm thí nghiệm. Bước 1: Chia nhóm Chia lớp thành các nhóm 4, yêu cầu các nhóm đọc kĩ thí nghiệm tr.105 Bước 2: Thảo luận nhóm kết hợp làm thí nghiệm Mỗi nhóm chuẩn bị: 02 chiếc cốc như nhau, 02 tờ giấy báo, nước nóng, nhiệt kế. Lần lượt làm thí nghiệm theo phần hướng dẫn cách tiến hành (SGK), lưu ý cẩn thận với nước sôi để đảm bảo an toàn. Cụ thể: + Quấn giấy trước khi rót nước sôi. Với cốc quấn chặt, học sinh dùng dây thun buộc tờ báo lại cho chặt. Với cốc quấn lỏng, học sinh vo tờ giấy thật nhăn và quấn lỏng sao cho không khí có thể tràn vào khe hở giữa phần cốc và tờ giấy. + Đo và ghi lại nhiệt độ của từng cốc: 2 lần, mỗi lần cách nhau 5 phút. - Các thành viên quan sát, trao đổi, giải thích kết quả thu được qua thí nghiệm. Cử 01 thành viên chuẩn bị báo cáo trước lớp. Bước 3: Trình bày báo cáo Đại diện của 02 nhóm trình bày kết quả thí nghiệm. Các nhóm khác đối chiếu kết quả, bổ sung. Bước 4: Tổng kết, đánh giá + Tại sao chúng ta phải đổ nước + Vì: để đảm bảo nhiệt độ của nước ở nóng như nhau với một lượng 2 cốc là bằng nhau. Nếu nước cùng có nước bằng nhau ? nhiệt độ bằng nhau nhưng cốc nào có lượng nước nhiều hơn sẽ nóng lâu hơn. + Tại sao lại phải đo nhiệt độ của + Vì nước bốc hơi nhanh sẽ làm cho nhiệt độ của nước giảm đi. Nếu không 2 cốc cùng một thời điểm ? đo cùng một lúc thì nước trong cốc đo sau sẽ nguội nhanh hơn trong cốc đo trước. + Giữa các khe nhăn của tờ báo + có chứa không khí có chứa gì ? + Vậy tại sao nước trong cốc quấn + Vì: giữa các lớp báo quấn lỏng có báo nhăn, quấn lỏng còn nóng lâu chứa rất nhiều không khí nên nhiệt độ của nước truyền qua cốc, lớp giấy báo hơn ? Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong 19 SKKN: Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy học theo nhóm trong môn Khoa học lớp 4 và truyền ra ngoài môi trường ít hơn, chậm hơn nên còn nóng lâu hơn. + Theo em, không khí là vật dẫn + Không khí là vật cách nhiệt. nhiệt hay vật cách nhiệt ? => Chốt ý, ghi bảng: Không khí - Vài học sinh nhắc lại. là vật cách nhiệt. Như vậy, để làm thí nghiệm thành công và lí giải được một số hiện tượng đơn giản thông qua thí nghiệm thì con đường hiệu quả nhất là tổ chức cho học sinh làm việc theo nhóm. 3.3. Điều kiện để thực hiện giải pháp, biện pháp Giáo viên thường xuyên nghiên cứu bài dạy, xác định thời điểm vận dụng phương pháp cũng như hình thức dạy học nhóm phù hợp. Thường xuyên tạo cơ hội cho các em được học tập theo hình thức hợp tác. Căn cứ vào tình hình thực tế cơ sở vật chất, không gian lớp học và đối tượng học sinh để chia nhóm phù hợp, tạo cơ hội các thành viên đều được thể hiện ý kiến của mình và giúp giáo viên quản lý tiện lợi hơn. Học sinh yêu thích môn học, cần có tinh thần tự giác, biết hợp tác trong nhóm và nâng cao ý thức trách nhiệm cá nhân trong từng hoạt động học. 3.4. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp Các giải pháp, biện pháp trong đề tài có mối quan hệ mật thiết với nhau, bổ trợ cho nhau để thực hiện thành công đề tài đưa ra. Tất cả các biện pháp trên đều quan trọng, nếu thiếu một trong các biện pháp đó thì đề tài sẽ không thành công nhưng giáo viên phải biết vận dụng linh hoạt các biện pháp trong từng bài học, hoạt động cho phù hợp. 3.5. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu * Kết quả khảo nghiệm: Sau hai năm áp dụng hình thức tổ chức dạy học thảo luận nhóm trong môn Khoa học đối với lớp 4A (năm học 2013 - 2014) và lớp 4C (năm học 2014 - 2015), tôi tiến hành phỏng vấn, khảo sát và thu được kết quả như sau : Lê Minh Hoàng - Trường TH Tây Phong 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan