Tài liệu Skkn một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3 trường tiểu học trần quốc toản

Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản Phần 1: MỞ ĐẦU I. Đặt vấn đề 1. Lý do lý luận: Tiểu học là cấp học nền tảng đặt cơ sở ban đầu cho việc hình thành và phát triển toàn diện nhân cách con người, đặt nền móng vững chắc giáo dục phổ thông và toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân. Vì vậy giáo dục tiểu học có một vị trí hết sức quan trọng trong nền giáo dục của mỗi quốc gia. Giáo viên chủ nhiệm ở Tiểu học là người có vị trí quyết định trong việc hình thành ở học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng sống cơ bản để học sinh tiếp tục học lên các bậc học trên cũng như cuộc sống sau này của các em. Lứa tuổi học sinh tiểu học là lứa tuổi vừa học vừa chơi. Sự nhận thức của các em còn non trẻ, sự tư duy chưa đạt tới đỉnh cao, tâm lí đang trên đà phát triển, còn nhiều sự biến động về tâm sinh lí nên rất khó cho việc giáo dục các em. Chính vì thế, các em cần có người hướng dẫn, uốn nắn, chỉ bảo cho các em có thói quen đi vào nề nếp trong sinh hoạt, học tập, giao tiếp, có các kĩ năng sống cơ bản để các em dần dần trở thành những người có khả năng sống tự lập, sống có ích trong xã hội. Để làm được những việc đó chính là người giáo viên chủ nhiệm lớp. Từ đó cho chúng ta thấy để nâng cao chất lượng giáo dục thì phải nâng cao hiệu quả của công tác chủ nhiệm lớp. Công tác chủ nhiệm lớp là một vấn đề không mới nhưng nó luôn được yêu cầu đổi mới cho phù hợp với sự phát triển. Giáo viên chủ nhiệm có vai trò rất quan trọng trong công tác dạy học vừa là thầy, cô giáo vừa là cha mẹ. Công tác chủ nhiệm muốn thành công, hoạt động của người giáo viên phải mang tính nghệ thuật, phải có tính sáng tạo. Muốn học sinh trở thành học sinh tích cực, và có tinh thần học tập thì trước hết người giáo viên phải xây dựng lớp mình thành một tập thể lớp xuất sắc, biết yêu thương giúp đỡ lẫn nhau, có tinh thần tự quản tốt. Chỉ có một tập thể lớp như vậy mới có thể phát triển trong học sinh tinh thần tập thể, tính tự giác, ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần phấn đấu vươn lên trong học tập. Nhưng thực tế hiện nay, công tác chủ nhiệm vô cùng khó khăn, phức tạp. Bởi vì, mỗi một tập thể lớp thì muôn hình, muôn vẻ.Nhưng tôi tin chắc rằng tập Người thực hiện: Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 1 Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản thể nào thì cũng có những bạn có năng khiếu về học tập, cũng như đạo đức. Tuy nhiên, không tránh khỏi các bạn có hoàn cảnh khó khăn về điều kiện kinh tế, giáo dục hay các hoạt động khác. Điều đó cho thấy rằng, người giáo viên chủ nhiệm lớp có vai trò hết sức quan trọng trong việc hướng dẫn, chỉ đạo lớp và đào tạo thế hệ trẻ theo mục đích giáo dục toàn diện. Người giáo viên chủ nhiệm lớp đóng rất nhiều vai trò: vừa là thầy dạy học, vừa là người cha, người mẹ và cũng có lúc giống như bạn tốt nhất của các em. Từ đó cho thấy giáo viên chủ nhiệm có ảnh hưởng lớn nhất quyết định về chất lượng cũng như mọi hoạt động giáo dục của lớp. Khi mọi hoạt động của lớp đã đi vào nề nếp thì việc học tập của các em chắc chắn sẽ tốt hơn. 2. Lý do thực tiễn Sau một kì nghỉ hè, tạm rời xa ghế nhà trường, rời xa sách vở, rời xa bạn bè. Các bạn học sinh của chúng ta gần như là quên những nội quy của trường, lớp. Dẫn đến, các bạn chưa mang đúng đồng phục tới trường, đồ dùng học tập chưa đầy đủ, có em hoàn cảnh khó khăn chưa có sách vở đi học, nói năng không lễ phép,…Bởi vậy, giáo viên chủ nhiệm là người thay mặt nhà trường quản lí, giáo dục các em, giúp các em hình thành nhân cách và phát triển năng lực, phẩm chất. Để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp, đòi hỏi giáo viên phải đầu tư nhiều thời gian và công sức. Do đó, giáo viên chủ nhiệm lớp có vai trò quyết định trong việc tổ chức và triển khai các hoạt động trong suốt năm học. Môi trường giáo dục hiện nay, để giáo dục học sinh phát triển toàn diện quả là một việc làm không dễ chút nào mà bản thân tôi luôn luôn trăn trở. Xuất phát từ thực tế đó, tôi quyết định thực hiện đề tài: "Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3 – Trường TH Trần Quốc Toản”. II. Mục đích nghiên cứu Áp dụng đề tài này, học sinh lớp 3C của trường hứng thú hơn trong giờ học, các em nhanh nhẹn, mạnh dạn tự tin có kỹ năng làm việc hợp tác trong nhóm, phát huy năng lực sở trường. Rèn cho học sinh các nề nếp, thói quen tốt trong học tập, trong sinh hoạt cũng như trong các lĩnh vực khác. Hình thành và phát triển ở học sinh các kĩ năng hoạt động, giao tiếp, ý thức tổ chức kĩ luật và ý thức tự giác cao. Tạo cho các em một môi trường học tập, sinh hoạt bổ ích. Từ đó, nâng cao hiệu quả giảng dạy và chủ nhiệm lớp cho bản thân. Người thực hiện: Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 2 Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản Phần 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lý luận của vấn đề Theo điều 30 chương IV điều lệ Trường tiểu học Ban hành kèm theo Quyết định số 51/2007/QĐ-BGDĐT ngày 31 tháng 8 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo qui định giáo viên là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục học sinh trong trường tiểu học và cơ sở giáo dục khác thực hiện chương trình giáo dục tiểu học cho nên công tác chủ nhiệm lớp là trách nhiệm của giáo viên. Công tác chủ nhiệm quyết định chất lượng dạy và học của giáo viên và học sinh. Làm tốt công tác chủ nhiệm tức là người giáo viên đã hoàn thành tốt việc giảng dạy các bộ môn và tổ chức giáo dục, rèn luyện đạo đức cho học sinh. Đặc biệt trong nhà trường Tiểu học, vai trò của người giáo viên chủ nhiệm hết sức quan trọng. Giáo viên chủ nhiệm thay mặt nhà trường quản lý điều hành lớp, trực tiếp giáo dục tư tưởng đạo đức, hình thành nhân cách cho học sinh, là cầu nối giữa ba môi trường giáo dục gia đình, nhà trường và xã hội. Trong giai đoạn hiện nay công tác chủ nhiệm đòi hỏi sự dày công của mỗi giáo viên bởi đời sống vật chất có phần ảnh hưởng đến việc học tập cũng như tác động đến sự phát triển tư duy của các em. Để trở thành một giáo viên chủ nhiệm giỏi, mỗi giáo viên không chỉ làm tròn nhiệm vụ bằng trách nhiệm mà đòi hỏi mỗi người phải là tấm gương để các em noi theo; yêu nghề, tâm huyết với nghề. Giáo viên chủ nhiệm là một trong những giáo viên đang giảng dạy ở lớp có đủ các tiêu chuẩn và điều kiện đứng ra làm chủ nhiệm lớp trong một năm học hoặc trong tất cả các năm tiếp theo của cấp học. Giáo viên chủ nhiệm lớp thực hiện nhiệm vụ quản lí lớp học và là nhân vật chủ chốt, là linh hồn của lớp, người tập hợp, dìu dắt giáo dục học sinh phấn đấu trở thành con ngoan, trò giỏi, bạn tốt, công dân tốt và xây dựng một tập thể học sinh vững mạnh. Giáo viên chủ nhiệm lớp có vai trò sau đây: - Giáo viên chủ nhiệm lớp thay mặt hiệu trưởng quản lý một lớp học - Là người xây dựng tập thể học sinh thành một khối đoàn kết. - Là người tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh trong lớp. - Là người cố vấn đắc lực cho các đoàn thể của học sinh trong lớp. - Là người giữ vai trò chủ đạo trong việc phối hợp với các lực lượng giáo dục. Người thực hiện: Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 3 Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản II. Thực trạng vấn đề Đối với trường TH Trần Quốc Toản, lãnh đạo nhà trường luôn chú trọng, quan tâm đến việc giáo dục học sinh. Đồng thời, lãnh đạo nhà trường luôn thường xuyên quan tâm đến công tác chủ nhiệm cũng như năng lực chủ nhiệm của giáo viên làm công tác chủ nhiệm để có những định hướng mới nhằm xây dựng những tập thể lớp có chất lượng theo tiêu chí “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Các đoàn thể trong nhà trường luôn quan tâm đến công tác chủ nhiệm lớp, luôn có tinh thần tự nguyện hợp tác với các giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp. Gia đình học sinh phần lớn đã có sự quan tâm đến việc học tập và rèn luyện ở trường, nên sự phối kết hợp giữa giáo viên chủ nhiệm với phụ huynh học sinh có nhiều thuận lợi. Bản thân các em đều có nhận thức tốt, tương đối ngoan, có ý thức trong học tập và rèn luyện, luôn cố gắng vươn lên học tốt...đa số các em đều là dân bản địa nên rất thuận lợi trong giao tiếp cũng như các hoạt động giáo dục khác. Bản thân tôi có nhiều năm liền được nhà trường giao nhiệm vụ giáo viên chủ nhiệm lớp 3 thì cũng có một phần thuận lợi hơn là bản thân đã hiểu sâu về tâm lý lứa tuổi của học sinh khối lớp 3 mặc dù thế nhưng đối tượng học sinh mỗi năm một khác, hoàn cảnh gia đình của từng em khác nhau, chất lượng của lớp chủ nhiệm từng năm cũng khác nhau. Một thực tế cho thấy ở lứa tuổi tiểu học các em còn nhỏ, có tính hiếu động nên các em rất thích vừa học vừa chơi; “Chơi mà học; học mà chơi”. Năm học 2018 -2019, tôi làm công tác chủ nhiêm lớp 3C ở phân hiệu Ea- chai với sĩ số 14 học sinh, trong đó 100% học sinh là con em gia đình làm nông nghiệp, có một số em hoàn cảnh gia đình khó khăn, một số em thì ở với ông bà vì cha mẹ đi làm xa, thiếu sự quan tâm thường xuyên của bố mẹ. Bên cạnh đó đây là một vùng dân trí thấp, bố mẹ ít người được đi học nên chưa thật sự quan tâm đến việc học của con cái. Điều này cũng là một yếu tố khó khăn đối với giáo viên chủ nhiệm. Chẳng hạn như đầu năm học tôi nhận lớp thấy tình hình thực tế của các em sau khi nghỉ hè có sa xút về năng lực cũng như phẩm chất. Qua khảo sát đầu năm học tôi đã có kết quả cụ thể như sau: Tổng số học sinh là 14 em. Xếp loại Người thực hiện: Năng lực Xếp loại Phẩm chất Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 4 Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản HTT HT CHT 1/14 8/14 5/14 7,1% 57,1% 35,8% T Đ CĐ 1/14 8/14 5/14 7,1% 57,1% 35,8% Ngoài những yếu tố trên, một số học sinh còn có tính ham chơi, chưa xác định rõ nhiệm vụ học tập nên chưa tích cực và tự giác học bài. Một số khác chưa xác định động cơ học tập đúng đắn còn ham chơi các trò chơi vô bổ như chơi trò chơi, xem nhưng trang không lành mạnh trên điện thoại của bố mẹ, đa số là làm nông đông anh em nên phải phụ giúp gia đình điều này cũng làm ảnh hưởng đến việc học tập. Đó chính là những rào cản của giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp. Trong những năm qua, ngoài trách nhiệm của những người trực tiếp giảng dạy, bản thân tôi được làm chủ nhiệm lớp thấy rằng Ban giám hiệu, Hội cha mẹ học sinh, các tổ chức đoàn thể đều quan tâm tới giáo viên, học sinh; quan tâm tới các hoạt động giáo dục, sẵn sàng chia sẻ những khó khăn và có sự phối hợp trong việc giáo dục học sinh. Từ thực trạng trên, bản thân tôi là giáo viên chủ nhiệm lớp đã suy nghĩ và tìm cách để đưa lớp chủ nhiệm trở thành một lớp học thật sự đoàn kết, có năng lực tự quản tốt. III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề. 1. Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm Vào đầu năm học, căn cứ vào nhiệm vụ năm học của ngành cũng như kết hợp với kế hoạch hoạt động của Nhà trường, Chuyên môn, căn cứ vào tình hình cũng như thực trạng của lớp, tôi đã vạch ra kế hoạch hoạt động cho năm cũng như từng kỳ học, từng tháng và tuần. Là một giáo viên được nhà trường phân công làm công tác chủ nhiệm lớp thì trước hết phải tìm hiểu tỉ mỉ từng đối tượng học sinh, biết được hoàn cảnh, năng lực của từng học sinh để có biện pháp giáo dục phù hợp đối với từng đối tượng. Giáo viên phải nắm bắt được tình hình của lớp về: sĩ số, nam, nữ, đối tượng học sinh thông qua giáo viên chủ nhiệm năm học trước, giáo viên giảng dạy, giáo viên tổng phụ trách Đội…Ổn định tổ chức lớp sớm nhất có thể để lớp đi vào nền nếp. Tiếp theo tôi bầu ban cán sự lớp, sau đó sắp xếp chỗ ngồi cho các em. Xây dựng đôi bạn cùng tiến thông qua phiếu thăm dò sau: GIỚI THIỆU BẢN THÂN Người thực hiện: Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 5 Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản 1. Họ và Tên:……………………………………………………………........ 2. Hoàn cảnh gia đình.................................................................................. 3. Kết quả học tập của năm học trước: .............................................................. 4. Thích học môn nào:.................................................................................. 5. Không thích học môn nào:........................................................................... 6. Những người bạn thân nhất trong lớp:.................................................... .................................................................................................................... 7. Thích chơi môn thể thao nào:.......................................................................... 8. Số điện thoại của gia đình:...................................................................... Đây là cơ sở để tôi phân loại học sinh theo từng nhóm và có hướng giáo dục phù hợp. Những học sinh nào có hoàn cảnh khó khăn thì quan tâm nhiều hơn bằng cách: Gặp trực tiếp cha mẹ (anh, chị) của học sinh để động viên, tạo điều kiện cho con em đi học đều. Việc này giáo viên phải tiến hành thường xuyên, liên tục, hàng ngày, hàng tuần. Sự chân thành và gắn bó giữa giáo viên và học sinh như vậy phụ huynh sẽ có trách nhiệm động viên, nhắc nhở con em mình trong việc học tập cũng như giáo dục đạo đức cho các em. 2. Xây dựng nề nếp lớp học Dựa vào tình hình của lớp, kế hoạch và biện pháp thực hiện cho cả năm học, tôi xây dựng kỷ cương nề nếp cho học sinh. Giao trách nhiệm cụ thể, rõ ràng tới từng học sinh, từng tổ trưởng, lớp trưởng, lớp phó. Tăng cường kĩ năng tự quản của học sinh, giúp các em có ý thức tự rèn luyện, tự học. Có quy định về lề lối học tập, rèn luyện quy định giờ giấc, có sự theo dõi chặt chẽ của từng tổ, tránh sự buông lỏng về kỷ cương nề nếp. Sau đây là nội quy của lớp học Người thực hiện: Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 6 Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản 2.1. Phân công nhiệm vụ cụ thể cho Ban Cán sự Sau khi đã bầu chọn được Ban Cán sự của lớp, tôi đã phát cho mỗi thành viên của Ban Cán sự lớp một quyển số có đầy đủ lí lịch của các bạn trong lớp, hướng dẫn các em ghi chép cụ thể, khoa học. Tôi giao nhiệm vụ cụ thể cho từng em như sau : + Nhiệm vụ của lớp trưởng - Theo dõi, kiểm tra mọi hoạt động của lớp. - Điểm danh và ghi sĩ số của lớp vào từng ngày, tổng hợp từng tuần. - Điều khiển các bạn xếp hàng vào lớp, xếp hàng chào cờ đầu tuần, xếp hàng tập thể dục. - Giữ trật tự khi học bài, khi lớp dự lễ chào cờ đầu tuần, sinh hoạt tập thể, hoạt động ngoại khóa. - Cuối tuần nhận xét tổng hợp cụ thể từng tổ. - Đề nghị giáo viên tuyên dương, phê bình cá nhân hoặc tập thể. + Nhiệm vụ của lớp phó học tập - Tổ chức điều hành các bạn học tập trong một số tiết tự học; giúp đỡ các bạn học yếu, chưa hiểu bài tiếp thu bài. Ví dụ: Lớp phó học tập giúp đỡ các bạn học yếu. Người thực hiện: Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 7 Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản - Điều khiển các bạn trao đổi, thảo luận hoặc trả lời câu hỏi trong tiết học khi giáo viên yêu cầu. - Theo dõi việc học tập của lớp trong các tiết giáo viên bộ môn dạy. - Làm mọi việc của lớp trưởng khi lớp trưởng vắng mặt hoặc nghỉ học. + Nhiệm vụ của lớp phó phụ trách Văn -Thể - Mĩ - Tổ chức cho các bạn múa hát tập thể, tập thể dục, thi văn nghệ hoặc các hoạt động bề nổi của lớp. - Phối hợp với lớp trưởng giữ trật tự lớp. + Nhiệm vụ các tổ trưởng, tổ phó - Kiểm tra điều hành các hoạt động của tổ mình. Phối hợp với lớp trưởng và lớp phó để điều hành, theo dõi lớp. - Có sổ theo dõi các thành viên trong tổ, có điểm cộng cho các hoạt động tích cực, điểm trừ cho các lỗi vi phạm để tổng hợp vào tiết sinh hoạt lớp cuối tuần. Nội dung sổ theo dõi của tổ trưởng (Điểm cộng và điểm trừ được dán 2 mặt của quyển sổ để tiện theo dõi) Điểm cộng Tên Chuẩn bị Lượm bài đầy của rơi đủ 1đ/lần trả lại 5đ/lần Người thực hiện: Xung phong các phong trào của lớp 1đ/lần Tham gia phong trào của trường, Đội 2đ/lần Giúp đỡ bạn trong học tập, các HĐ khác 2đ/lần Phát biểu Chuẩn bị bài bài đầy đủ 1đ/lần (đúng) 1đ/lần Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 8 Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản Điểm trừ Không học bài, làm bài, thiếu sách vở, đồ dùng 2đ/lần Nói chuyện, làm việc riêng 2đ/lần Tổng Vắng Kh. Có P 1đ/lần đồng phục Đánh nhau, ATGT 5đ/lần 1đ/lần Kh. xếp hàng 2đ/ lần Cuối mỗi tuần, vào tiết sinh hoạt lớp ngày thứ sáu, tổ trưởng báo cáo hoạt động của tổ mình, lớp trưởng, lớp phó báo cáo các mặt hoạt động của lớp. Căn cứ vào báo cáo của từng em và sự theo dõi của bản thân, tôi nắm được khả năng quản lí lớp của từng em và biết rõ hơn về hoạt động của tất cả các học sinh trong lớp. Cuối mỗi tháng, tôi tổ chức họp Ban Cán sự lớp một lần để tổng kết các mặt làm được của lớp, động viên khen ngợi những việc các em đã làm tốt, đồng thời chỉ rõ những thiếu sót và hướng dẫn các em cách khắc phục. 2.2. Xây dựng củng cố đội ngũ cán bộ lớp Công việc của cán bộ lớp muốn đạt kết quả cao, giáo viên cần phải rèn luyện tác phong và nề nếp làm việc cho đội ngũ cán bộ lớp. Để giáo dục ý thức trách nhiệm và thời gian trong công việc chung, mỗi tuần trước khi sinh hoạt tập thể tôi thường kiểm tra tất cả các nhiệm vụ đã phân công cho cán bộ lớp. Trong những tháng đầu của năm học mới, mỗi tuần tôi thường tổ chức họp cán bộ lớp vào giờ ra chơi chiều ngày thứ năm (khoảng 10 -15 phút) để lớp trưởng, lớp phó nêu lên tình hình hoạt động của lớp, các tổ trưởng, tổ phó nhận xét tình hình của tổ : khen, phê bình ai, lí do vì sao ?. Sau đó giáo viên nhận xét kết quả công việc của từng cán bộ lớp, động viên kịp thời để các em làm việc tốt hơn, nhanh nhẹn hơn. Chính việc rèn luyện tác phong và nề nếp làm việc cho đội ngũ cán bộ giúp các em ngày càng mạnh dạn hơn, hoạt bát hơn, nói năng trôi chảy hơn và mạnh dạn hơn trước tập thể. Trong tiết sinh hoạt cuối tuần, cán bộ lớp phải báo cáo nhận xét chung những ý chính trước tập thể các hoạt động trong tuần để các bạn lắng nghe và đóng góp ý kiến. Cuối cùng, giáo viên chốt lại: nhận xét kết quả phấn đấu về mọi mặt của học sinh, giáo viên nêu ra biện pháp để khắc phục những mặt còn yếu hoặc khen ngợi cá nhân, tổ đã giúp đỡ những thành viên khắc phục khuyết điểm. Người thực hiện: Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 9 Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản Một số biện pháp nhằm khắc phục những tồn tại và khuyết điểm: + Mỗi bạn trong đội ngũ cán bộ lớp phải rèn luyện mọi mặt phấn đấu thành một tấm gương sáng để các bạn trong lớp noi theo. + Vào các tuần, giáo viên cho các thành viên trong đội ngũ cán bộ lớp phải biết phê và tự phê. Cho các em nhìn thấy được trong tuần mình đã làm được những việc gì và những gì mình chưa làm được, cần phải phấn đấu hoàn thiện. + Hướng dẫn cho các em những kĩ năng cơ bản của một người “ cán bộ” như: kĩ năng chỉ đạo, kĩ năng nói, truyền đạt... + Cho các em thấy được, người cán bộ lớp bên cạnh sự gương mẫu, nghiêm khắc thì đòi hỏi các em phải luôn hòa đồng, không kiêu ngạo. 2.3. Xây dựng tập thể lớp tự quản Trước hết, tôi giúp cho cán sự lớp và tất cả học sinh trong lớp hiểu và nắm bắt được: - Thế nào là một tập thể lớp tự quản? Một tập thể lớp tự quản tốt cần những yếu tố nào ? Tập thể lớp vững mạnh có vai trò quan trọng như thế nào ? - Vai trò của đội ngũ cán bộ lớp trong quá trình xây dựng đội ngũ lớp tự quản. - Tự quản giờ trên lớp, giờ kiểm tra, đánh giá. - Tự quản trong sinh hoạt tập thể hàng tuần. - Tự quản trong các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp: Thể dục đầu giờ, múa hát tập thể, tự quản của cá nhân. Đây là bước hết sức quan trọng, trong đó mọi thành viên của lớp đều tham gia vào việc xây dựng một tập thể lớp tự quản có chất lượng. Các hoạt động tổ chức theo phương châm : Thầy là người dẫn dắt, để học trò tự quản lý và điều khiển. Ban đầu tôi tham gia trực tiếp xây dựng kế hoạch hoạt động, hướng dẫn học sinh chuẩn bị các hoạt động và điều khiển học sinh tham gia hoạt động. Sau đó tôi giao dần cho Ban cán sự lớp tự tổ chức và điều khiển các hoạt động của lớp, và chỉ giúp đỡ học sinh với tư cách là người tư vấn, điều chỉnh hoạt động của các em theo đúng hướng. Tôi thường xuyên theo dõi giám sát và hỗ trợ các em. Khuyến khích động viên kịp thời để các em hứng thú và tích cực tham gia vào điều hành lớp học. Đẩy mạnh công tác thi đua giữa các Người thực hiện: Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 10 Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản học sịnh, các nhóm, tổ với nhau. Hướng dẫn học sinh tự đánh giá kết quả hoạt động của cả tập thể, giúp các em có thể rút ra được những bài học kinh nghiệm để những hoạt động tiếp theo đạt hiệu quả cao hơn. Mỗi lần như vậy là một dịp để các em và tập thể học sinh rèn luyện, tích lũy kinh nghiệm để trưởng thành dần lên. 3. Tổ chức tốt tiết sinh hoạt lớp Hàng tuần, tôi tiến hành tiết sinh hoạt chủ nhiê ̣m vào tiết cuối cùng trong tuần. Tiết sinh hoạt rất quan trọng vì đây là thời gian học sinh được trao đổi, bày tỏ, góp ý cho bạn, cho lớp nhằm xây dựng một tập thể lớp ngày càng vững mạnh. Theo tôi, Giáo viên chủ nhiệm là chỗ dựa tin cậy nhất cho các em khi gặp các khó khăn trong quá trình học tập cũng như trong cuộc sống, vì vậy buổi sinh hoạt lớp phải đạt được các mục tiêu sau: - Tạo cho học sinh một tâm lý thoải mái gần gũi sẵn sàng trao đổi, góp ý cho nhau những hạn chế, vướng mắc khó khăn của mình, của bạn trong quá trình học tập và cuộc sống. - Khích lệ động viên học sinh và chuẩn bị một tâm thế sẵn sàng học tập, sẵn sàng tiến bộ. - Tự nhận ra các lý do nguyên nhân yếu kém của mình và sẵn sàng khắc phục sửa chữa. - Hướng dẫn thêm kỹ năng sống, kỹ năng học tập. Ở tiết sinh hoạt chủ nhiê ̣m tôi thực hiện đổi mới nội dung sinh hoạt lớp: tổng kết ưu điểm khuyết điểm đánh giá viê ̣c học tâ ̣p của lớp cũng như đề ra những biê ̣n pháp khắc phục khuyết điểm, phát huy ưu điểm, từ đó xây dựng phương hướng cho tuần tới. Tiết sinh hoạt chủ nhiê ̣m không nă ̣ng nề mà rất cần sự góp ý phê bình chân tình trên tinh thần xây dựng làm cho tâ ̣p thể lớp tốt hơn, điều cần nhất là làm cho các em cảm nhận được sự thân thiện, gần gũi. Cho nên tôi thực hiê ̣n nghiêm túc các hoạt đô ̣ng sau: Hoạt đô ̣ng 1: Tự kiểm điểm Hoạt đô ̣ng này nhằm thể hiê ̣n tính tự giác, tự phê bình của học sinh vì ý thức được cái lỗi vi phạm từ đó có hướng khắc phục sửa chữa. Hoạt động 2: Tổ trưởng đánh giá, nhận xét các thành viên trong tổ thông qua biểu mẫu hàng tuần. Người thực hiện: Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 11 Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản Hoạt đô ̣ng 3: Lớp trưởng tổng hợp đánh giá từng mă ̣t mạnh yếu của các tổ. Tuyên dương những bạn có điểm tốt, làm viê ̣c tốt, phê bình những học sinh vi phạm nô ̣i quy, mắc điểm xấu và nêu rõ hình thức kỉ luâ ̣t. Hoạt đô ̣ng 4: Nhâ ̣n xét, chia sẻ của giáo viên chủ nhiê ̣m - Nêu ưu điểm. - Nêu khuyết điểm. Hoạt đô ̣ng 5: Giải đáp thắc mắc của học sinh Giáo viên chủ nhiê ̣m giải đáp những thắc mắc, xem xét những yêu cầu của học sinh và có thể giải quyết nhu cầu cho các em nếu nhu cầu đó là chính đáng. Hoạt đô ̣ng 6: Mỗi tuần nói theo một chủ đề + Chia sẻ với học sinh: Tôi hỏi thăm trong gia đình em nào có sự kiện đặc biệt như hiếu hỉ, ốm đau,... + Trao đổi cách ăn mặc gọn gàng sạch sẽ. + Hướng dẫn kĩ năng giao tiếp. + Chỉ vẽ cho các em về phương pháp học,... Hoạt đô ̣ng 7: Xây dựng kế hoạch cho tuần tới - Nhắc lại nội quy, nêu kế hoạch của nhà trường, của Đoàn, Đô ̣i, Hội,… - Phân công cụ thể (Có ghi chép cẩn thâ ̣n). Bên cạnh việc thực hiện các hoạt động trong các tiết sinh hoạt trên, trong tháng đó, tôi có thay đổi nội dung sinh hoạt bằng những hình thức để các em không bị nhàm chán, áp lực như: tổ chức thi văn nghệ; thi hái hoa dân chủ; thi tìm hiểu kiến thức môn học hay nhiều kĩ năng qua trò chơi “ Chiếc nón kỳ diệu” hay “ Giải các ô chữ”.... Qua các tiết giao lưu này, tôi có lồng ghép giáo dục các kĩ năng cũng như củng cố lại một số kiến thức cơ bản cho các em. Tùy vào tình hình thực tế của lớp, tôi có kế hoạch cho nội dung của các tiết sinh hoạt lớp khác nhau. Tổ chức tốt buổi sinh hoạt lớp, tạo tâm thế thoải mái để các em tự do trao đổi, chia sẻ ý kiến của từng bản thân về xây dựng tập thể lớp nên dần dần các em mạnh dạn, tự tin và có ý thức đối với lớp hơn. Người thực hiện: Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 12 Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản 4. Đưa học sinh cá biệt vào hoạt động tập thể Phần lớn học sinh tiểu học đều ngoan, ngây thơ và rất đáng yêu. Nhưng bên cạnh đó cũng có một số ít em hiếu động, hay trêu chọc bạn, ý thức kỉ luật chưa cao, lười học... Do vậy, rất khó khăn cho giáo viên đứng lớp, nếu thường xuyên nhắc nhở, uốn nắn và giáo dục đạo đức thì ảnh hưởng đến việc học tập của tập thể lớp. Trong lớp tôi phụ trách có em Hồ Bảo Văn khó khăn trong việc học do lâu nhớ mau quên, rất tăng động, giảm tập trung chú ý, hay nghịch. Nắm được hạn chế đó của em Văn, những ngày đầu tôi đã thường xuyên quan tâm đến em, nghiêm khắc nhắc nhở, nhẹ nhàng khuyên bảo, chuyển chỗ ngồi đến cạnh bạn ngoan, có ý thức học. Tôi cũng gặp và trao đổi trực tiếp với phụ huynh của em Văn để có thêm thông tin về hoàn cảnh cũng như việc giáo dục em ở nhà của gia đình. Trong giờ học, tôi đặc biệt quan tâm, hướng dẫn tận tình để em nắm được bài. Hình thành “đôi bạn cùng tiến”, cùng giúp đỡ nhau trong học tập, cùng chơi, cùng chuyện trò trao đổi. Chính vì làm được điều đó sau một thời gian em đã dần có tiến bộ. Ví dụ: Đôi bạn cùng tiến. Hai em Võ Văn Quý và Nguyễn Hạo Nguyên thường trêu chọc bạn, có những trò đùa và những câu nói thiếu suy nghĩ gây ảnh hưởng đến các bạn trong lớp. Đối với hai em này, tôi đưa hai em tham gia vào mọi hoạt động của tập thể lớp như: giao nhiệm vụ cho các em làm sao đỏ để các em bớt thời gian trống đùa nghịch và có ý thức với công việc được giao và trách nhiệm đối với lớp. Từ đó uốn nắn được những thói quen chưa đúng và tiến bộ từng ngày. Người thực hiện: Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 13 Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản Việc quan sát, tìm hiểu từng đối tượng học sinh không phải ngày một, ngày hai mà đòi hỏi giáo viên phải có cả một quá trình kết hợp với mọi tổ chức trong việc giáo dục học sinh. Đối với những trường hợp như em Quý, em Văn thì lớp nào cũng có, nhưng muốn dìu dắt các em tham gia vào hoạt động tập thể thì tùy theo năng lực của mỗi giáo viên đều có thể vận dụng nhiều biện pháp thích hợp sao cho các em ham thích công việc được giao. Tuy nhiên giáo viên phải đòi hỏi ở các em những biểu hiện tốt và sự tiến bộ của các em, khi có điều kiện phải biểu dương các em trước lớp hoặc có phần thưởng động viên các em. Như vậy các em sẽ gắn bó và gần gũi hơn với tập thể. 5. Kết hợp với gia đình để giáo dục học sinh Gia đình - nhà trường - xã hội là môi trường giáo dục tốt nhất để xây dựng và hình thành nhân cách cho học sinh. Nếu giáo viên biết phối hợp ba môi trường giáo dục này thì giáo viên đó đã hoàn thành tốt vai trò của người giáo viên chủ nhiệm giỏi. Giáo viên chủ nhiệm ngoài công việc dạy học còn phải linh hoạt sáng tạo trong việc giáo dục học sinh trở thành con người vừa hồng vừa chuyên, trách nhiệm ấy rất nặng nề và cao cả. Do đó, ngay từ những ngày đầu năm học tôi đã tìm hiểu cụ thể hoàn cảnh của từng học sinh. Những học sinh có hoàn cảnh khó khăn, cá biệt,... thì giáo viên tham mưu cùng với nhà trường hoặc chính quyền địa phương để bản thân các em được quan tâm nhiều hơn, được hỗ trợ nhiều hơn về vật chất cũng như tinh thần để các em vững bước trên con đường học tập của mình. Việc trao đổi, góp ý, để đi đến thống nhất giáo dục học sinh thì gia đình và giáo viên luôn quan tâm, kết hợp uốn nắn kịp thời để giúp các em phát triển toàn diện. Gia đình chính là chiếc cầu nối, là phương tiện để giúp đỡ giáo viên hoàn thành nhiệm vụ giáo dục cá nhân và tập thể. Vì vậy giáo viên cần phối kết hợp với gia đình kiểm tra và tạo cho các em những điều kiện cần thiết như: Mỗi em phải có góc học tập riêng, kiểm tra việc chuẩn bị bài, chuẩn bị dụng cụ học tập trước khi đến lớp; khuyến khích các em giúp đỡ bố mẹ một số công việc ở nhà và tham gia các hoạt động có tính chất tập thể; cần lưu ý đến việc giáo dục lòng nhân ái, ý thức tập thể cho học sinh. Việc phối kết hợp với tập thể cha mẹ học sinh để giáo dục tập thể lớp sẽ giúp công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên đạt kết quả tốt như: Người thực hiện: Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 14 Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản + Nề nếp lớp học tốt. Tập thể lớp đoàn kết, nhân ái. + Chất lượng học tập được nâng cao hơn. + Các em tích cực tham gia các phong trào của nhà trường tổ chức. Để việc kết hợp giữa giáo viên với phụ huynh học sinh có hiệu quả, trong năm học tôi đã liên hệ với gia đình học sinh bằng những hình thức cụ thể như: + Liên hệ bằng Sổ liên lạc: Vào các thời điểm như: Khảo sát đầu năm, giữa kỳ, cuối kỳ và cuối năm. Tôi nêu lên những việc học sinh đạt được, những điểm cần khắc phục để giáo viên kết hợp với gia đình uốn nắn kịp thời. + Trong quá trình dạy học, nếu học sinh nào có biểu hiện chưa tốt, còn mắc nhiều khuyết điểm, tôi gặp trực tiếp phụ huynh trao đổi tìm hướng khắc phục. + Thông qua các buổi họp phụ huynh định kỳ trong năm học, tôi mạnh dạn trao đổi cùng phụ huynh tuyên dương, nhân rộng những cá nhân tiêu biểu, gặp gỡ, trò chuyện riêng với một số phụ huynh có con em chưa tốt để cùng tìm hiểu nguyên nhân để có biện pháp phối kết hợp giáo dục các em. 6. Kết hợp với Đội - Sao nhi đồng trong nhà trường Làm công tác chủ nhiệm, giáo viên cần biết phối hợp tích cức với phong trào Đội - Sao nhi đồng, kết hợp với các đoàn thể trong trường để thực hiện đúng các chủ điểm, kế hoạch của: Chuyên môn; Công đoàn, Đoàn Đội, Tổ khối, … nhằm làm tốt công tác chủ nhiệm và thực hiện tốt các hoạt động trong nhà trường. Giáo viên nên kết hợp với các đoàn thể đó tổ chức các buổi dã ngoại, ngoại khóa theo chủ điểm của từng tháng, từng tuần để qua những hoạt động đó giáo dục cho các em tính tích cực, tính tự giác và giáo dục những hành vi đạo đức tốt ở các ngày lễ trong năm học. Ví dụ: HS tham gia các hoạt động tập thể. Người thực hiện: Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 15 Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản Học sinh đi tìm địa chỉ đỏ tại địa phương IV. Tính mới của giải pháp Để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thì việc trước tiên giáo viên chủ nhiệm lớp phải làm tốt công tác xây dựng tập thể lớp có năng lực tự quản tốt. Việc xây dựng tập thể lớp có năng lực tự quản chính là rèn luyện cho các em các kĩ năng cần thiết sau: - Kĩ năng lắng nghe. - Kĩ năng nhận xét. - Kĩ năng hợp tác. Dựa trên những kĩ năng cần thiết đó giúp các em biết điều chỉnh các hoạt động của mình phù hợp với hoạt động chung của tập thể lớp; các em có ý thức hơn, có trách nhiệm hơn với việc mình làm. Như thế mới xây dựng được một tập thể lớp đoàn kết, tự chủ, sáng tạo. Người thực hiện: Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 16 Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản V. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm. Trong công tác chủ nhiệm lớp, tôi đã triển khai tất cả các biện pháp trên vào công việc "Xây dựng năng lực tự quản". Tôi nhận thấy rằng: - Đối với ban cán sự: Học sinh lớp tôi như em Yến Nhi, Minh Tuyết, Việt Anh, Nga,... quả là những học sinh rất có năng lực trong việc điều hành, quản lí lớp. Từ cách ăn nói, giao tiếp của em trong học tập cũng như trong cuộc sống hàng ngày rất tốt nên khi tôi triển khai công việc này em nắm bắt và đã điều hành lớp thực hiện một cách rất có hiệu quả. Bên cạnh đó còn có mạng lưới các nhóm trưởng (tổ trưởng) phối hợp chặt chẽ nên nề nếp của lớp sớm đi vào ổn định và hoạt động có hiệu quả. - Đối với học sinh cá biệt: Quý, Văn, Nguyên,... đã có nhiều thay đổi tích cực trong suy nghĩ và hành động. Các em đã có nhiều hành vi ứng xử tốt và đã dần thực hiện đúng nội quy trường, lớp đề ra. - Đối với tập thể lớp: + Nề nếp lớp tuần nào cũng xếp loại tốt. + Ý thức tự giác của các em cao hơn. + Tập thể lớp luôn đoàn kết. + Đội ngũ cán bộ lớp năng động, tích cực và chuyên nghiệp. + Tham gia tích cực vào các hoạt động của trường, của đội đề ra và đạt kết quả tốt. + Tất cả học sinh trong lớp, nhiều em có năng lực điều hành nhóm thực hiện các hoạt động học. + Không còn học sinh cá biệt. + Lớp luôn tích cực trong phong trào hoạt động Đội. + Có nhiều học sinh tham gia các câu lạc bộ. Sau đây là thống kê về đánh giá năng lực , phẩm chất của học sinh ở cùng thời điểm: Cuối năm học 2017 – 2018. Duy trì sĩ số : 13/13 em đạt 100% Học sinh tiếp thu bài học nhanh, ham học và có nhiều tiến bộ trong học tập. Học sinh hoàn thành chương trình tiểu học đạt 100 %. Người thực hiện: Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 17 Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản Học sinh hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ học tập và giáo dục là 2 em Năng lực: HTT: 2 em HT: 11 em Phẩm chất: T: 2 em Đ: 11 em Tham gia tốt các phong trào do Trường, Đội phát động. Cuối năm, lớp đạt tập thể lớp Tiên tiến Lớp đạt thành tích tốt trong công tác Đội và đạt Chi đội vững mạnh. Tham gia thi “ Giữ vở sạch – viết chữ đẹp” 6 em đạt 2 em công nhận cấp trường. Tính đến năm học 2018 – 2019 Duy trì sĩ số đến thời điểm hiện tại : 14/14 em đạt 100% Học sinh tiếp thu bài học nhanh, ham học, có ý thức xây dựng bài, tinh thần đoàn kết cao và có nhiều tiến bộ trong học tập Tham gia tốt các phong trào do Trường, Đội phát động. Tham gia thi “ Giữ vở sạch – viết chữ đẹp” đạt 2 em công nhận cấp trường. Phần 3: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ I. Kết luận Quá trình làm công tác chủ nhiệm tôi rút ra kinh nghiệm như sau:  Để đạt được mục đích giáo dục, ta cần phải biết chọn điểm xuất phát thích hợp với đặc điểm riêng của từng trường, từng lớp, từng học sinh,…  Phải có kế hoạch cụ thể từng tuần, từng tháng,...  Hiểu đặc điểm, tình hình, hoàn cảnh từng học sinh.  Đầu năm phải có một số nội quy, quy định riêng của lớp và phải được đưa ra cả lớp bàn bạc nhất trí để cùng nhau thực hiện.  Xây dựng đội ngũ các bộ lớp năng động và sáng tạo. Giáo viên chủ nhiệm phải kết hợp chặt chẽ với cán bộ lớp để cùng giúp các em thực hiện tốt nhiệm vụ của mình.  Giải quyết mọi vướng mắc của học sinh một cách công bằng. Biết lắng nghe và tôn trọng ý kiến của học sinh.  Thực hiện sinh hoạt lớp đều đặn, thi đua và tổng kết thi đua công bằng và phải được duy trì xuyên suốt năm học. Người thực hiện: Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 18 Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản  Phối hợp kịp thời và chặt chẽ với phụ huynh học sinh cũng như các giáo viên bộ môn và các đoàn thể trong trường. II. Kiến nghị: Tôi xin đề xuất một số ý kiến sau:  Giáo viên chủ nhiệm lớp phải thật sự yêu nghề, tâm huyết với nghề, luôn hết lòng vì học sinh thân yêu, là người có năng lực tổ chức, quản lí lớp, có kĩ năng sư phạm vững vàng, phải tạo mối quan hệ tốt với học sinh, với phụ huynh học sinh.  Giáo viên phải có kế hoạch giáo dục, kế hoạch bài giảng cụ thể, sát hợp với thực tế của lớp.  Kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình, xã hội.  Đối với các phụ huynh phải cần quan tâm hơn nữa con em mình, phải quan tâm đến sự nghiệp giáo dục, phải thật sự là tấm gương mẫu mực cho con em mình. Có như vậy thì cuộc vận động “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” của Bộ GD&ĐT mới ngày càng đạt hiệu quả cao. Trên đây là những kinh nghiệm mà tôi đã áp dụng trong quá trình thực hiện công tác chủ nhiệm lớp và đã thu được kết quả rất khả quan, đã khắc phục những hạn chế của học sinh. Do đó, tôi nghĩ rằng đề tài này nếu được các anh chị đồng nghiệp tham khảo góp ý thêm thì hiệu quả chắc chắn sẽ được nâng cao hơn nữa. Rất mong sự đóng góp chân thành của đồng nghiệp, hội đồng khoa học, để bản thân tôi đúc kết kinh nghiệm cho việc viết sáng kiến kinh nghiệm cũng như cải tiến công tác chủ nhiệm cho những năm tới được tốt hơn. Bình Hòa, ngày 15 tháng 3 năm 2019 Người viết Nguyễn Thị Bảo Hằng Ý KIẾN Người thực hiện: Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 19 Đề tài: Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 3- Trường TH Trần Quốc Toản CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN CẤP TRƯỜNG ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. CHỦ TỊCH HĐSK Ý KIẾN CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SÁNG KIẾN CẤP HUYỆN ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Người thực hiện: Nguyễn Thị Bảo Hằng – TH Trần Quốc Toản 20