Tài liệu Skkn nâng cao hiệu quả hoạt động phát triển năng lực tự giáo dục của học sinh trung học từ dạy học trải nghiệm

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM 1 2 Độc lập – Tự do – Hạnh phúc MÔ TẢ GIẢI PHÁP Mã số:................................................. Tên sáng kiến: NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ GIÁO DỤC CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC TỪ DẠY HỌC TRẢI NGHIỆM. 1. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Vật lý- Công nghệ - Hóa học- Hoạt động ngoài giờ lên lớp - Lịch sử - Địa lí. (Trần Thanh Hiển, Nguyễn Minh Tuyến, Phan Văn Phúc, Ngô Thúy Nga, Lê Quốc Tuấn, @THPT Đoàn Thị Điểm) 2. Điểm mới của giải pháp Từ năm học 2015-2016, Ngành GDĐT chỉ đạo triển khai “dạy học tích hợp liên môn”, “dạy học gắắn với sản xuấắt kinh doanh”, “dạy học với di s ản”, “tr ải nghi ệm sáng tạo” nhắằm tắng cường thực hành, vận dụng giải quyêắt các vấắn đêằ th ực tiêễn cho học sinh trung học và nấng cao chấắt lượng giáo dục toàn di ện cho các 3 trường phổ thông. Để thực hiện tôắt nhiệm vụ, trường tôi đã xấy dựng Kêắ hoạch triển khai đêắn các tổ chuyên môn, phấn công hợp lý để các giáo viên tích c ực t ổ ch ức các hoạt động học và giáo dục cho các khôắi lớp. Mặc dù môễi thấằy cô giáo đêằu nôễ l ực xấy dựng chủ đêắ dạy học, thay đổi cách thức tổ chức dạy học nhưng h ọc sinh chưa chuyển biêắn tích cực trong học tập cũng như rèn luyện ph ẩm chấắt đ ạo đ ức. Các cuộc thi sáng tạo do Ngành GDĐT tổ chức chưa có học sinh tham gia nh ưng vụ viêc học sinh đánh nhau để giải quyêắt mấu thuấễn cá nhấn thì đ ược báo chí truyêằn thông khai thác. Từ thực trạng nêu trên, nhóm giáo viên chúng tôi đã phấn tích, th ảo lu ận và đêằ xuấắt giải pháp “Nấng cao hiệu quả hoạt động phát tri ển nắng l ực t ự giáo dục cho học sinh trung học từ dạy học trải nghiệm”. Điểm mới của sáng kiếến: Thiêắt kêắ chương trình hoạt động trải nghiệm theo nắm học cho h ọc sinh; xấy dựng các chủ đêằ dạy học liên môn và giáo d ục tr ải nghi ệm theo nhóm môn học phù hợp nhắằm giảm lặp lại kiêắn thức trùng lắắp gi ữa các môn h ọc; tắng cường giao nhiệm vụ học tập ngoài trường học theo cá nhấn và nhóm học sinh, tắng cường hình thức đánh giá và tự đánh giá c ủa học sinh trong các ho ạt đ ộng thực hành, trải nghiệm nhắằm nấng cao nhận thức, thái độ và thói quen t ự h ọc, t ự giáo dục cho học sinh. 3. Mô tả bản chất của sángkiến: 3.1. Trình trạng giải pháp đã biết: Theo chỉ đạo của Ngành GDĐT, hoạt động trải nghiệm sáng tạo nhắằm phát triển nắng lực và phẩm chấắt cho học sinh. Tuy nhiên, các cuộc thi do Bộ GDĐT t ổ chức và phôắi hợp tổ chức còn mang tính hình thức do các tr ường THPT ch ưa hiểu đúng hoặc chưa chỉ đạo thực hiện đúng. Các trường thực hi ện đúng theo chỉ đạo thì hiệu quả giáo dục chưa chắắc đã cao do tr ải nghi ệm sáng t ạo mang tính phong trào, chưa giúp học sinh thích ứng với cuộc sôắng. Môễi môn h ọc đêằu t ổ chức hoạt động riêng lẻ, thiêắt kêắ mục tiêu giáo dục đ ơn môn làm tắng áp l ực vêằ thời gian và khôắi lượng bài tập cho học sinh. Các học sinh có h ọc l ực t ừ trung bình trở xuôắng không giải quyêắt hêắt nhiệm vụ học tập n ặng vêằ tính hàn lấm, 4 thiêắu động lực học tập, có tấm lý chểnh mảng và hành vi b ộc phát trong cu ộc sôắng. Cũng như các trường THPT khác, trường tôi đã có nhiêằu nôễ l ực trong đ ổi mới phương thức quản lý, đổi mới phương pháp dạy học và ki ểm tra đánh giá để phát triển nắng lực cho học sinh. Song vấễn còn nhiêằu bấắt c ập dấễn đêắn hi ệu quả tổ chức các hoạt động dạy học và giáo dục chưa đạt được m ục tiêu kỳ v ọng của nhà trường, cụ thể như sau: Nhà trường: Chưa có sự linh hoạt, chủ động thiêắt kêắ nội dung tổng thể kêắ hoạch dạy học theo chủ đêằ liên môn, tắng cường tính thực tiêễn và ho ạt động tr ải nghiệm trong nắm học cho tấắt cả khôắi lớp do nắng lực giáo viên b ộ môn không đôằng đêằu, khó khắn trong công tác phấn công tổ chức th ực hi ện theo nhóm môn học hay họat động giáo dục; Tổ chuyến môn và giáo viến: chưa phôắi hợp đôằng bộ trong đổi mới cách thức tổ chức dạy học và kiểm tra đánh giá; chưa m ạnh d ạn t ổ ch ức ho ạt đ ộng học cho học sinh theo hướng phát triển nắng lực; chưa hướng dấễn học sinh cách học, chưa quan tấm rèn luyện cho học sinh kyễ nắng tự học, t ự nh ận xét đánh giá do bị chi phôắi bởi hình thức thi THPT quôắc gia hi ện hành; Học sinh: phấằn lớn học lệch theo “môn chính”, “môn phụ” để xét tuy ển đ ại học trong kỳ thi THPT quôắc gia; chủ yêắu học thu ộc theo v ở ghi trên l ớp, ít có cách học khác. Chưa có kyễ nắng tự học, thiêắu kyễ nắng mêằm nên hạn chêắ phát tri ển nắng lực tự giáo dục. Từ những phấn tích thực trạng của nhà trường, chúng tôi mạnh dạn đêằ xuấắt giải pháp nấng cao hiệu quả hoạt động phát triển nắng lực tự giáo d ục c ủa học sinh, bởi leễ cái gôắc của trí tuệ là do con người tự nhận thức, tự lĩnh h ội và t ự khai sáng. 5 6 3.2. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sángkiến: a) Mục đích của giải pháp: Thiêắt kêắ nội dung giáo dục định hướng phát tri ển nắng l ực t ự h ọc, t ự giáo dục cho học sinh 3 khôắi lớp trong suôắt nắm học; tắng cường tính thực tiêễn và hoạt động trải nghiệm. b) Các bước thực hiện giải pháp sau khi xác định rõ nhóm nguyên nhân hạn chế: b1. Rà soát lại chương trình và sách giáo khoa hiện hành để nắm vững các nội dung kiến thức trùng lắp theo đơn môn và liên môn; nêu dự thảo giải pháp sáng kiến trong họp tổ chuyên môn đầu năm để có sự phản biện về chuyên môn, đăng ký nội dung sáng kiến và triển khai tổ chức thực hiện; b2. Nhóm giáo viên tham gia sáng kiến xây dựng các chủ đề dạy học liên môn, hoạt động trải nghiệm, hoạt động nghiên cứu khoa học và sáng tạo, hoạt động khởi nghiệp cho học sinh các lớp; trình duyệt với tổ chuyên môn và Lãnh đạo nhà trường để làm căn cứ thực hiện nhiệm vụ năm học; Thời gian 8, 9/2016 Chủ đề dạy học – Hoạt động giáo dục Mục đích – Yêu cầu Sản phẩm hoạt động học của học sinh Nói chuyện chuyên Khơi gợi niềm tin bản -Lập thời gian biểu cá nhân, đề “Người truyền thân, ý thức lao động, có mục tiêu học tập cụ thể; 7 cảm hứng”, giới thiệu sách “Quốc gia khởi nghiệp”, các ý tưởng khởi nghiệp và Đồng khởi khởi nghiệp của tỉnh nhà. thái độ học tập và rèn -Đăng ký ý tưởng khởi luyện có mục tiêu cụ nghiệp, kèm theo mô hình thể; biết lập thời gian hoặc sản phẩm cụ thể. biểu học tập theo tuần, tháng, học kỳ. Tổ chức thực hiện: Nhóm phối hợp với Đoàn thanh niên và Hội thanh niên. 10/2016 Chủ đề dạy học tích hợp: Sức khỏe 4U, Giới và bình đẳng giới. Tổ chức thực hiện: Nhóm phối hợp với Đoàn thanh niên, tổ Sinh, phòng y tế và Ban nữ công. 11/2016 1, 2/2017 Chủ đề dạy học liên môn: Khởi nghiệp – Quẩy gánh băng đồng ra thế giới. Cung cấp kiến thức để HS hiểu biết rõ hơn các vấn đề sức khỏe bệnh tật, HS nhận ra các vấn đề liên quan đến bản thân, gia đình, cộng đồng. Từ đó cóthay đổi tích cực giải quyết các vấn đề bệnh tật sức khỏe. -Thuyết trình về chủ đề sức khỏe, Bình đẳng giới; -Làm clip truyền thông về dân số và chăm sóc sức khỏe sinh sản. -Giới thiệu tinh thần - Bài thuyết trình của mỗi khởi nghiệp, văn hóa lớp, chủ đề Sức khỏe 4U; khởi nghiệp cho HS; - Làm hoa giấy, thiệp chúc -Rèn kỹ năng thuyết mừng Ngày nhà giáo Việt trình, giao tiếp, ứng xử Nam. trong môn học và đời sống. Tổ chức Cuộc thi Phát triển năng lực -Bài viết thể hiện ý tưởng + Ý tưởng khởi cá nhân HS: ý tưởng mô hình; nghiệp cấp trường mới, mô hình cụ thể, - Thuyết trình, tự đánh giá, lập bài toán kinh 8 doanh; rèn kỹ năng cho điểm sản phẩm, tương thuyết trình và tạo tác nhóm. sản phẩm kinh doanh 3, 4/2017 5/2017 8/2017 Chủ đề dạy học: Hướng dẫn kỹ năng Kỹ năng ôn tập và ôn tập và làm bài thi làm bài tốt trong kỳ trắc nghiệm, đặc biệt thi THPT Quốc gia cho các môn Toán, Lịch sử, Địa lý và Giáo dục công dân. -Tự đánh gía kiến thức, kỹ năng theo yêu cầu bộ môn; Chủ đề dạy học: Giao lưu dự án Cách mạng công “Robot” đạt giải III nghiệp 4.0 cấp quốc gia của trường THPT Lê Hoài Đôn; -Biết quy trình nghiên cứu Dạy học chủ đề Lịch sử - Địa lý – Văn hóa địa phương: - Khơi gợi lòng tự hào lòng yêu quê hương đất nước, nâng cao ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo, bảo vệ Tổ quốc. Cồn Bửng – vùng biển quê em; - Giáo dục hành vi: bảo vệ môi trường, kỹ năng ứng phó (đuối nước, cấp cứu, tìm phương; Tự hào dáng đứng quê hương: giới thiệu điểm đến Khâu Băng, chùa An Linh. 9/2017 Dạy học chủ đề: - Lập kế hoạch ôn tập, bổ sung, hoàn thiện kiến thức. khoa học, chuyển vấn đề nghiên cứu thành câu hỏi nghiên cứu. -Đăng ký ý tưởng tham gia cuộc thi khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học - Kỹ năng ghi chép, tra cứu thông tin; - Đăng ký tham gia hoạt động trải nghiệm và sản phẩm thu hoạch sau chuyến đi. - Thúc đẩy ý tưởng khởi nghiệp (cung cấp dịch vụ tiềm năng du lịch, khai thác biển…). -Nâng cao kiến thức - Hò, vè, ký họa, biếm họa; 9 Sắc màu – Giới và pháp luật và nhận - Tiểu phẩm truyền thông bình đẳng giới thức về giới; tương tác ngay sau nội dung thông tin; không dàn -Nâng cao hiệu quả dựng trước, mỗi lớp cử 01 gíao dục ý thức Nhóm + tổ Sinh, thành viên; chuyển đổi hành vi GDCD + Đoàn của HS trong việc trường thực hiện quy định của pháp luật về giới và bình đẳng giới. - Rèn luyện kỹ năng nắm bắt thông tin, hợp tác nhóm. 10/2017 11/2017 Chủ đề dạy học: -Tăng cường vận dụng Phân bón hóa học. kiến thức liên môn trong đời sống; Nhóm + tổ Hóa Sinh -Biết cách viết đề cương nghiên cứu khoa học, giới thiệu và quảng bá sản phẩm. Làm phóng sự - kí sự; vẽ tranh trên nền áo Cuộc thi sáng tạo dài nữ sinh (áo dài đã với chủ đề " Vẽ qua sử dụng); clip tập cùng ước mơ" Nhóm + tổ Sử, Địa, làm hướng dẫn viên du GDCD + Đoàn lịch. Nhằm đánh giá hiệu quả, khả năng trường lĩnh hội của học sinh qua chuyến đi trải nghiệm - học tập thực 10 - Làm clip, tiểu phẩm giới thiệu nội dung có liên quan về phân bón hóa học; - Giới thiệu tiềm năng kinh tế và các vấn đề tiềm ẩn trong nuôi trồng ở địa phương. -Tranh luận, phản biện khoa học các đề tài tham dự Cuộc thi KHKT cấp cơ sở. - Sổ tay ghi chép, ảnh chụp, quay clip; - Sản phẩm từ các đội qua phần tìm hiểu các vấn đề trên; - Kỹ năng tự học, ý thức bảo vệ di sản văn hóa, giới thiệu tiềm năng của quê hương đến với cộng đồng. tế. 1, 2/2018 Hoạt động nghiệm: trải Trải nghiệm thực tế về khởi nghiệp, ý tưởng ban đầu và sản phẩm Hội chợ ý tưởng, kinh doanh Phiên chợ Xanh Nhóm trường 3, 4/2018 -Trang trí gian hàng, lập kế hoạch kinh doanh. Đoàn Hoạt động trải Tham quan các Biết đánh giá điểm mạnh nghiệm nghề nghiệp trường Đại học, tư của bản thân, điều kiện gia Nhóm trường 4, 5/2018 + -Đăng ký sản phẩm tự làm, có thuyết trình, báo giá; + Đoàn vấn nghề nghiệp. đình và nhu cầu việc làm của xã hội. Chủ đề dạy học: -Kỹ năng hệ thống nội - Lập sổ tay ghi chép thời dung kiến thức, từ gian biểu, mục tiêu cụ thể về Kỹ năng ôn tập và khóa và cụm từ khóa; nội dung kiến thức ôn tập; làm bài tốt trong kỳ thi THPT Quốc gia - Kỹ năng làm bài trắc - Biết cách trao đổi thông tin, nghiệm và trình bày tháo gỡ khó khăn với giáo Nhóm + các tổ đoạn văn theo yêu cầu. viên tư vấn. chuyên môn b.3. Tổ chức hoạt động hướng dẫn kỹ năng tự học, tự kiểm tra đánh giá cho học sinh: - Phối hợp với Đoàn thanh niên tổ chức hoạt động khảo sát nhu cầu học tập của học sinh, qua đó tạo niềm tin, hứng thú học tập và mong muốn được hướng dẫn, tổ chức tự học thông qua các họat động thực hành, trải nghiệm trong và ngoài trường học. - Phấn công giáo viên phụ trách tư vấắn, hướng dấễn học sinh kyễ nắng t ự học, tự kiểm tra đánh giá; tham vấắn, giúp đỡ k ịp th ời các tr ường h ợp h ọc sinh gặp khó khắn trong cuộc sôắng và học tập. Lập danh sách đăng ký tự nguyện tham gia các hoạt động học, hoạt động trải nghiệm của học sinh các lớp. b.4. Tổ chức hoạt động dạy học theo chủ đề liên môn, hoạt động giáo dục đã 11 được nhà trường phê duyệt: - Chia sẻ kế hoạch tổ chức các chủ đề dạy học, các hoạt động trải nghiệm có định hướng suốt năm học đã được phê duyệt để phối hợp tốt giữa các tổ bộ môn. - Tổ chức các hoạt động giáo dục, tích hợp các nội dung định hướng phát triển nắng lực tự học, tự giáo dục của học sinh theo kêắ hoạch đã được phê duy ệt. - Rút kinh nghiệm để điêằu chỉnh các hoạt động giáo d ục sau môễi đ ợt th ực hành, trải nghiệm thực têắ. b.5. Tham gia các Cuộc thi do Ngành GD và địa phương t ổ ch ức: Tắng cường sự tiêắp cận thực tiêễn để học sinh có nhiêằu c ơ hội gi ải quyêắt vấắn đêằ theo nhu cấằu của xã hội; tổ chức các hoạt động thuyêắt trình, tranh lu ận, phản biện để học sinh phát hiện kiêắn thức đã nắắm vững, kiêắn thức còn m ơ hôằ đ ể chủ động khắắc phục. Các khấu, các hoạt động nêu trên được lặp lại thường xuyên, với sự hướng dấễn của giáo viên nhắằm định hướng giải quyêắt nhiệm vụ học tập, kyễ nắng t ự học, tự giáo dục của học sinh được hình thành và ngày càng phát tri ển. Để đảm bảo giải pháp đề xuất phù hợp với thực tiễn nhà trường, nhóm thực hiện hoạt động rút kinh nghiệm trong các kỳ sinh hoạt chuyên môn,phát huy những hoạt động đạt hiệu quả cao, điều chỉnh các hoạt động chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra; kiến nghị, đề xuất nhà trường và cơ quan chức năng hỗ trợ kịp thời những khó khăn trong quá trình tổ chức thực hiện. 4. Khả năng áp dụng của giải pháp: Các giáo viên trung học, các tổ chuyên môn, các trường trung học có điều kiện tương tự trường THPT của chúng tôi. 5. Hiệu quả của giải pháp: 12 Trong 02 năm học triển khai các giải pháp theo nội dung sáng kiến, chất lượng giáo dục của nhà trường phát triển rõ rệt, học sinh chủ động tham gia các sân chơi tri thức của huyện, tỉnh, quốc gia tổ chức. Kết quả này đã chứng tỏ rằng giải pháp của sáng kiến đã giải quyết được vấn đề đặt ra trong thực tiễn của nhà trường, góp phần phát triển năng lực tự học, tự giáo dục của học sinh trường THPT của chúng tôi công tác. Năm học Xếp loại Học tập 20152016 Tham gia các hoạt động khác Hạnh kiểm G: 123 T: 739 K: 344 K: 116 TB: 346 TB: 33 Y: 72 Y: 0 Kém: 0 Kém: 0 13 Chưa tham gia hoặc chưa có giải trong các cuộc thi Dạy học liên môn, Khởi nghiệp, sáng tạo, thi KHKT… Học sinh đánh nhau, vụ việc lên các trang báo . 20162017 G: 190 T: 881 K:426 K: 53 TB: 303 TB: 4 Y: 19 Y: 0 Kém: 0 Kém: 0 Không có vụ việc đánh nhau, giải quyết mâu thuẫn. 01 học sinh đạt giải Nhất, 01 học sinh đạt giải 3, 03 học sinh đạt giải khuyến khích cuộc thi Ý tưởng khởi nghiệp cấp huyện. Không có dự án tham dự cuộc thi KHKT HK I: G: 182 T: 907 20172018 K: 432 K: 33 TB: 316 TB: 6 Y: 16 Y: 0 Kém: 0 Kém: 0 14 Có 07 dự án tham dự cuộc thi KHKT; 01 dự án đạt giải Nhì cấp tỉnh, 01 dự án đạt giải 4 Cuộc thi cấp quốc gia. PHỤ LỤC Hoạt động tháng 8,9/2016 Nói chuyện chuyên đề “Người truyền cảm hứng”. Giới thiệu sách “Quốc gia khởi nghiệp” trong “Ngày Hội sách” 15 Truyền thông về Đồng khởi khởi nghiệp của tỉnh nhà. 16 Hoạt động tháng 10/2016 Chủ đề dạy học tích hợp: Sức khỏe 4U (For you), Giới và bình đẳng giới. 17 Hoạt động tháng 11/2016 Chủ đề dạy học liên môn: Khởi nghiệp – Quẩy gánh băng đồng ra thế giới. Hoạt động tháng 1,2/2017 Tổ chức Cuộc thi Ý tưởng khởi nghiệp cấp trường 18 Tham gia cuộc thi Ý tưởng Khởi nghiệp cấp huyện. 19 Hoạt động tháng 3,4/2017 Chủ đề dạy học:Kỹ năng ôn tập và làm bài tốt trong kỳ thi THPT Quốc gia (không có hình) Hoạt động tháng 5/2016 Chủ đề dạy học: Cách mạng công nghiệp 4.0.Giao lưu dự án “Robot” đạt giải III cấp quốc gia của trường THPT Lê Hoài Đôn. 20