Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Trung học cơ sở Skkn nâng cao nhận thức về chủ quyền biển, đảo cho học sinh thông qua dạy học mô...

Tài liệu Skkn nâng cao nhận thức về chủ quyền biển, đảo cho học sinh thông qua dạy học môn địa lý lớp 9

.DOCX
21
269
140

Mô tả:

1.Phần mở đầu: 1.1. Lý do chọn đề tài: Sự phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ đặt ra cho đất nước ta những thách thức và vận hội mới trong công cuộc đổi mới, hội nhập và phát triển. Thời đại đã đặt ra cho giáo dục nhiệm vụ đào tạo những con người phát triển toàn diện để phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Vì vậy nhà trường phổ thông có vai trò quan trọng cùng với xã hội hoàn thành tốt nhiệm vụ giáo dục thế hệ trẻ trong điều kiện hiện nay. Môn Địa lý với chức năng giáo dục của mình đã “…góp phần hình thành thế giới quan khoa học, giáo dục lòng yêu quê hương, đất nước, truyền thống dân tộc, cách mạng, bồi dưỡng các năng lực tư duy hành động, thái độ ửng xử đúng đắn trong đời sống xã hội”. Đặc biệt trong xu thế quốc tế hóa ngày càng mở rộng việc giáo dục cho thế hệ trẻ những giá trị truyền thống, tình yêu quê hương đất nước có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Thế kỉ XXI được các nhà chiến lược xem là “thế kỷ đại dương” bởi cùng với tốc độ tăng trưởng kinh tế và dân số hiện nay, tài nguyên thiên nhiên, nhất là tài nguyên không tái tạo được trên đất liền sẽ bị cạn kiệt sau vài ba thập kỉ tới.Trong bối cảnh đó, các nước có biển, nhất là các nước lớn đều vươn ra biển, xây dựng chiến lược kinh tế biển. Việt Nam là một quốc gia ven biển, biển Việt Nam không chỉ chứa đựng tiềm năng kinh tế to lớn và là cửa ngõ để chúng ta mở rộng quan hệ với quốc tế. Biển còn đóng vai trò quan trọng về an ninh quốc phòng, là địa bàn chiến lược quan trọng trong công cuộc bảo vệ Tổ quốc. Do đó, trong lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc, biển luôn gắn liền với quá trình xây dựng và phát triển của đất nước, con người Việt Nam. Đặc biệt, trong bối cảnh quốc tế hiện nay, bên cạnh những thuận lợi, Việt Nam cũng đang phải đối mặt với những nguy cơ, thách thức mang tính khu vực và tính toàn cầu. Các thế lực thù địch chưa bao giờ từ bỏ âm mưu can thiệp vào công việc nội bộ, gây mất ổn định chính trị – xã hội, xâm phạm chủ quyền lãnh thổ, biên giới quốc gia, nhất là trong tình hình hiện nay vấn đề bảo vệ chủ quyền quốc gia trên biển đang có nhiều diễn biến phức tạp. Trong thời gian qua, tình hình tranh chấp ngày càng gia tăng và diễn biến ngày càng phức tạp về chủ quyền của một số nước trên biển Đông, trong đó có Việt Nam. Vấn đề về chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa và vận mệnh của đất nước đều nhận được sự quan tâm của mọi tầng lớp nhân dân trong đó có học sinh, những chủ nhân tương lai của đất nước. Đối với học sinh là lực lượng đông đảo và có vai trò to lớn trong đời sống xã hội; là bộ phận năng động, nhạy bén, có khả năng thích nghi nhanh với cái mới, nhiệt tình, xông xáo; nhưng vốn sống và kinh nghiệm ít, kiến thức và bản lĩnh chính trị có hạn, mức độ kiềm chế và năng lực đề kháng trước những cám dỗ còn thấp, dễ bị lôi kéo bởi những nguồn thông tin sai lệch. Vì vậy việc giáo dục ý thức về chủ quyền biển, đảo Tổ quốc cho thế hệ trẻ là nhiệm vụ cần thiết và có ý nghĩa chiến lược. Ở nhà trường phổ thông, đặc biệt môn Địa lý với chức năng và nhiệm vụ của mình đã góp phần quan trọng trong chiến lược chung của quốc gia về giáo dục ý thức chủ quyền biển đảo Tổ quốc cho học sinh, những người làm chủ tương lai của đất nước. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề chủ quyền của đất nước, chủ quyền biển, hải đảo của Việt Nam cũng như vấn đề giáo dục về tài nguyên và môi trường biển, hải đảo vào năm 2010, thủ tướng Chính phủ đã kí quyết định số 373/QĐ-TTg về việc phê duyệt đề án “ Đẩy mạnh công tác tuyên truyền về quản lý, bảo vệ và phát triển bền vững biển và hải đảo Việt Nam”. Do đó, chương trình môn Địa lý góp phần giáo dục toàn diện cho học sinh về lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội. Tuy nhiên, nội dung kiến thức môn Địa lý có đề cập đến vấn đề biển đảo nhưng chưa nhiều, chưa đáp ứng với tình hình của thực tế hiện nay. Khi hỏi các em học sinh về biển đảo của nước ta, đặc biệt là hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, đa số các em học sinh trả lời đó là “một phần máu thịt thiêng liêng của Tổ quốc”. Nhưng để lý giải nguồn gốc của nó như thế nào, có tiềm năng, thế mạnh, nguồn lợi kinh tế ra sao thì không phải học sinh nào cũng trả lời được. Hiện nay, vấn đề chủ quyền trên biển Đông đang là vấn đề cực kì nóng được cả nước đặc biệt quan tâm. Trong ngành giáo dục, yêu cầu giáo dục về chủ quyền biển đảo cho thế hệ trẻ cũng được coi là vấn đề quan trọng trong năm học. Bởi vì, thế hệ trẻ là những chủ nhân tương lai của đất nước, các em cần phải hiểu rõ lịch sử dân tộc cũng như chủ quyền biển đảo của quốc gia, để rồi từ đó khơi dậy tình yêu quê hương đất nước, niềm tự hào dân tộc và tinh thần sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc. Hơn nữa, từ các em tinh thần đó sẽ tiếp tục được lan tỏa rộng rãi đến từng gia đình và nhân lên trong toàn thể cộng đồng. Do đó, giáo dục về biển đảo tại các trường học hiện nay vừa mang tính thời sự, vừa góp phần quan trọng vào việc vun đắp, nuôi dưỡng tình yêu biển đảo quê hương cho thế hệ trẻ. Nhìn chung, kiến thức về biển, đảo của phần lớn các em học sinh hiện nay còn yếu. Nâng cao ý thức, trách nhiệm, tình yêu biển đảo quê hương cho thế hệ trẻ luôn là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, là trách nhiệm của cả xã hội, các cấp, các ngành, nhất là ngành giáo dục đào tạo, trong đó có môn Địa lý. Từ ý nghĩa và thực tiễn đó tôi đã chọn đề tài: “Nâng cao nhận thức về chủ quyền biển, đảo cho học sinh thông qua dạy học môn Địa lý lớp 9” làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm của mình, với mong muốn góp phần nâng cao chất lượng dạy học nói chung cũng như góp phần nâng cao nhận thức cho học sinh về chủ quyền biển, đảo của Việt Nam nói riêng. Đồng thời, qua đây cũng khơi dậy trong các thế hệ học sinh tình yêu biển đảo và yêu quê hương, đất nước. 1.2. Phạm vi nghiên cứu: Thực trạng và phương pháp giáo dục nhận thức về chủ quyền biển, đảo cho học sinh thông qua dạy học môn Địa lý lớp 9. 2. Phần nội dung. 2.1. Thực trạng giáo dục nhận thức về chủ quyền biển đảo ở trường THCS hiện nay. Nâng cao ý thức, trách nhiệm, tình yêu biển đảo quê hương cho thế hệ trẻ luôn là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, là trách nhiệm của cả xã hội, các cấp, các ngành, nhất là ngành giáo dục đào tạo. Nhận thức được tầm quan trọng đó, những năm qua, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức, bồi đắp tình yêu biển đảo quê hương cho học sinh đã được ngành giáo dục chú trọng quan tâm, triển khai bằng nhiều giải pháp hiệu quả và thiết thực. Theo đó, các nhà trường trên địa bàn tỉnh đã đưa nội dung biển, đảo tuyên truyền đến học sinh với nhiều hình thức như tổ chức các buổi nói chuyện ngoại khóa, sinh hoạt lớp, tổ chức hái hoa dân chủ với chủ đề biển, đảo, lồng ghép trong các môn học Địa lý, Lịch sử, Ngữ văn, GDCD… Học sinh được giới thiệu về vị trí, tài nguyên, lợi ích của biển đảo cũng như những chứng cứ lịch sử về chủ quyền hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa… Chương trình giáo dục phổ thông, nội dung kiến thức trong môn Địa lý có đề cập đến vấn đề biển, đảo nhưng chưa nhiều; chưa đảm bảo để thực hiện được Quyết định số 373/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc “ Phê duyệt đề án đẩy mạnh công tác tuyên truyền về quản lý, bảo vệ và phát triển bền vững biển và hải đảo Việt Nam”; và Quyết định số 1461/QĐ-BGDĐT về việc giao nhiệm vụ “ Xây dựng và thực hiện đề án tăng cường công tác giáo dục về tài nguyên và môi trường biển, hải đảo vào chương trình giáo dục các cấp học và các trình độ đào tạo trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2010 – 2015”. Kết quả điều tra, khảo sát thu được cho thấy: Về phía giáo viên, phần lớn ý kiến giáo viên được chọn khảo sát cho rằng việc sử dụng các phương pháp dạy Địa lý nhằm giáo dục ý thức về chủ quyền biển, đảo tổ quốc cho học sinh là cần thiết và môn Địa lý có ưu thế nhất trong việc giáo dục ý thức về chủ quyền biển, đảo cho học sinh. Mặc dù hầu hết các giáo viên đều nhận thức được sự cần thiết về giáo dục ý thức về chủ quyền biển, đảo cho học sinh trong dạy học Địa lý. Song do nội dung này chưa được đề cập đến nhiều và cụ thể trong chương trình sách giáo khoa và chương trình giảng dạy nên dường như việc giáo dục cho học sinh về ý thức chủ quyền biển, đảo Tổ quốc còn bỏ ngỏ và giáo viên chưa có phương pháp hiệu quả để nâng cao việc giáo dục ý thức về chủ quyền biển, đảo Tổ quốc cho học sinh. Nhiều giáo viên các môn học khác cũng mơ hồ về vùng biển chủ quyền của đất nước khi được hỏi thì ai cũng nhằm vào giáo viên môn Địa lý chứ không biết chính xác diện tích, vị trí địa lí, giới hạn chủ quyền, các nguồn tài nguyên, tiềm năng và lợi thế biển đảo của chúng ta như thế nào. Nhưng cách thức giáo dục về chủ quyền biển đảo cho học sinh như thế nào, biện pháp cụ thể ra sao, khi mà tài liệu giáo dục vẫn còn thiếu thốn và chương trình sách giáo khoa hiện hành rất ít đề cập tới vấn đề này? Trên thực tế, các trường trong nước đã và đang phát động tinh thần hướng về biển đảo nhưng cách thức tiến hành vẫn còn mang tính tự phát, mò mẫm. Thực tế hiện nay, đa số học sinh phổ thông còn thiếu kiến thức về biển đâỏ và chủ quyền vùng biển Việt Nam. Với số lượng bài học về biển đảo còn hạn chế trong chương trình Địa lý chưa thể giúp học sinh có cái nhìn toàn diện và hiểu biết cụ thể về các vấn đề biển đảo Việt Nam. Mặt khác các bài học này chỉ nêu vài nét khái quát về biển Việt Nam, tình hình phát triển kinh tế xã hội ở vùng biển nước ta. Về phía học sinh nhiều em xem môn Địa lý là môn phụ. Đối với vấn đề chủ quyền biển đảo Tổ quốc; kiến thức hiểu biết về biển đảo và chủ quyền biển đảo; đặc biệt về hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa còn hạn chế. Và học sinh mong muốn giáo viên lồng ghép nhiều hơn các kiến thức về biển đảo nói riêng, chủ quyền lãnh thổ nói chung qua các bài dạy Địa lý kết hợp với đồ dùng trực quan sinh động và mong muốn giáo viên tổ chức nhiều các hoạt động ngoại khóa biển đảo sinh động và hấp dẫn hơn. Thực tế hiện nay, đa số học sinh THCS đều còn thiếu kiến thức về biển đảo và chủ quyền vùng biển Việt Nam. Sự nhận thức còn hạn chế như vậy chủ yếu là do công tác tuyên truyền trong các trường học chưa thật sự sâu rộng, phương pháp giảng dạy những bài về biển đảo chưa thực sự có hiệu quả. Đồng thời, việc tổ chức hoạt động ngoại khóa Địa lý ở các trường THCS còn rất hạn chế. Tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho học sinh về chủ quyền biển, đảo trong trường học là một hoạt động có ý nghĩa lớn, khơi gợi sự quan tâm của học sinh, giúp các em biết chia sẻ khó khăn với cán bộ, chiến sĩ đang canh giữ biển đảo của Tổ quốc, giúp các em có động cơ học tập tốt và có suy nghĩ, hành động đúng đắn để góp phần bảo vệ chủ quyền biển, đảo của đất nước. Trước thực trạng trên, tôi đề xuất một số biện pháp và giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy của GV và học tập của HS. 2.2. Phương pháp giáo dục nhằm nâng cao nhận thức về chủ quyền biển đảo cho học sinh thông qua dạy học môn Địa lý 9. 2.2.1. Nâng cao nhận thức về chủ quyền biển, đảo cho học sinh trong giờ học trên lớp. Chương trình địa lý lớp 9 có rất nhiều cơ hội cho giáo viên giáo dục chủ quyền biển đảo cho học sinh. Liên tục từ các bài 38 đến 40 đề cập đến kiến thức biển đảo, phát triển tổng hợp kinh tế biển đảo, bảo vệ môi trường biển đảo. Do đó trong quá trình giáo viên giảng dạy những nội dung này không chỉ đơn thuần là truyền thụ các kiến thức địa lí mà qua các bài học này đã hình thành các em những hiểu biết cơ bản về chủ quyền biển, đảo Việt Nam; để từ đó các em thấy rằng biển đảo là một phần máu thịt không thể tách rời của tổ quốc Việt Nam. SGK Địa lý 9 trang 135, 137 khẳng định ” Việt Nam có đường bờ biển dài 3260 km và vùng biển rộng khoảng 1 triệu km 2. Vùng biển nước ta là một bộ phận của biển Đông bao gồm: nội thủy, lãnh hải, tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa. Cả nước có 28 trong số 64 tỉnh và thành phố nằm giáp biển. Trong vùng biển nước ta có hơn 4000 đảo lớn nhỏ, được chia thành các đảo ven bờ và các đảo xã bờ. Hệ thống đảo ven bờ có khoảng hơn 3000 đảo, phân bố tập trung nhất ở vùng biển ở các tỉnh: Quảng Ninh, Hải Phòng, Khánh Hòa, Kiên Giang. Một số đảo ven bờ có diện tích khá lớn như: Phú Quốc (567km 2 ), Cát Bà (khoảng 100km2) và có dân số khá đông như: Phú Quốc, Cái Bầu, Phú Quý, Lý Sơn, Cát Bà, Côn Đảo,… Các đảo xa bờ gồm đảo Bạch Long Vĩ, Phú Quý, hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thuộc chủ quyền của nước ta từ lâu đời. Huyện đảo Hoàng Sa thuộc thành phố Đà Nẵng và Huyện đảo Trường Sa thuộc tỉnh Khánh Hòa”. Mục 1 trang 137 SGK Địa lý lớp 9 có đoạn viết “Vùng biển nước ta có trên 2.000 loài cá, trong đó có khoảng 110 loài có giá trị kinh tế như : cá nục, cá trích, cá thu, cá ngừ, cá hồng,…Trong biển có trên 100 loài tôm, một số loài có giá trị xuất khẩu cao như tôm he, tôm hùm, tôm rồng, ngoài ra còn có nhiều loài đặc sản như hải sâm, bào ngư, sò huyết,… ’’ Do đó ngay từ đầu năm học giáo viên cần giới thiệu: + Nội dung chương trình môn học. + Các địa chỉ tích hợp giáo dục biển đảo trong SGK Địa lý 9. + Hướng dẫn học sinh nghiên cứu sách giáo khoa trước thông qua phần phụ lục. + Nắm được một số thông tin liên quan đến chương trình môn địa lý 9, các bài học để tự thu thập những tài liệu liên quan đến bộ môn thông qua sách, báo chí, truyền hình, Internet…và học sinh có thể ghi chép ra giấy, sưu tập tranh ảnh, mẩu vật, các câu ca dao, tục ngữ nói về biển đảo Việt Nam. + Khi đã thu thập được thông tin về biển đảo các em cần kiểm tra cẩn thận nhất là số liệu, biết chọn lọc và phân nhóm đối tượng. Đánh giá cao các thông tin mới cập nhật, mang tính thời sự cao. – Hướng dẫn học sinh soạn bài mới ở nhà: + Trước hết các em phải đọc kĩ nội dung bài mới và chú ý: Tên bài và các đề mục lớn, đặc biệt là các nội dung có nội dung về biển đảo. + Xác định nội dung chính của từng mục, đánh dấu những nội dung cần phải làm rõ. + Nghiên cứu và xử lý số liệu, tranh ảnh trong sách giáo khoa, + Tìm cách trả lời các câu hỏi giữa bài, cuối sách giáo khoa. + Thu thập những thông tin về biển đảo liên quan đến nội dung bài học. Ngoài ra, khi dạy Địa lý các ngành kinh tế như ngành thủy sản, giao thông vận tải, du lịch và đặc biệt là khi dạy về địa lí các vùng kinh tế: Trung du miền núi Bắc Bộ, đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung Bộ, duyên hải Nam Trung Bộ , Đông Nam Bộ, đồng bằng sông Cửu Long do tất cả các vùng kinh tế này đều giáp biển nên giáo viên cần đưa nội dung biển đảo vào bài dạy, đây vừa là nội dung bài học cũng là nội dung tích hợp giáo dục biển đảo cho học sinh. Do đó trong quá trình lên lớp, giáo viên phải tận dung tối đa các cơ hội để giáo dục tình yêu biển đảo cho học sinh thông qua các phương pháp dạy học tích cực, nhất là tăng cường tính chủ động, sáng tạo của học sinh trong quá trình tiếp thu kiến thức, yêu cầu học sinh cập nhật những thông tin mới mang tính thời sự qua truyền hình, Internet,…Giáo viên nên tăng cường đưa những tài liệu, hình ảnh, đoạn phim lồng ghép trong bài học diễn tả nội dung biển đảo. Nhưng đảm bảo vừa ngắn gọn, súc tích, không mất quá nhiều thời gian sẽ tạo được sự hứng thú cho học sinh. Những nội dung giáo dục biển đảo được lồng ghép trong từng bài học cụ thể có liên quan nhưng phải gọn nhẹ và không gò bó học sinh. Vì vậy, đối với chương trình sách giáo khoa cần đưa các nội dung về biển đảo rõ nét hơn nữa, cần có các hình ảnh minh hoạ nhằm thuyết phục học sinh tốt hơn. Cần có những bộ tài liệu hướng dẫn cụ thể, các bài học cụ thể. Việc lồng ghép sẻ làm nổi bật và khắc sâu kiến thức, tình yêu quê hương trong học sinh. Tuy nhiên, giáo viên cần lựa chọn nội dung thích hợp trong từng bài dạy nhằm tuyên truyền, giáo dục biển đảo phù hợp. Tránh tình trạng ham kiến thức, sa vào một nội dung, hoặc sa vào nội dung biển đảo mà nội dung chính của bài bị xem nhẹ. Để đạt hiệu quả cao, đối với mỗi giáo viên cần trang bị kiến thức về biển đảo một cách sâu sắc, một sự hiểu biết rộng. Thường xuyên cập nhật thông tin về biển đảo nhằm đáp ứng các yêu cầu mới trong dạy học hiện nay. Đặc biệt, trong quá trình dạy học giáo viên phải tích cực đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới cách ra đề kiểm tra theo hướng đề mở để các em học sinh tích cực tìm tòi kiến thức và thường xuyên phải cập nhật được những tin tức thời sự của đất nước về vấn đề biển đảo; tích cực ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học, làm cho bài học sinh động hơn, mang tính thuyết phục cao hơn và khắc sâu kiến thức hơn cho học sinh, tạo cho mỗi giờ học địa lí thêm hấp dẫn, học sinh hiểu sâu hơn về quê hương, đất nước Việt Nam, về biển đảo thân yêu. 2.2.2. Sử dụng đồ dùng trực quan, mô hình trong quá trình dạy học để giáo dục nhận thức về chủ quyền biển, đảo Tổ quốc cho học sinh. Là phương pháp mà giáo viên sử dụng các phương tiện trực quan như bản đồ, biểu đồ, sơ đồ, tranh ảnh, băng hình, đĩa CD… làm phương tiện trực quan để minh họa cho học sinh chủ quyền biển đảo Việt Nam. Tất cả những hình ảnh trực quan đó đều gây một ấn tượng sâu sắc đối với học sinh. Nó sẽ giúp các em nhận thức dễ dàng hơn vấn đề và đặc biệt nó tạo nên độ tin cậy cao trong giáo dục tình yêu biển đảo. Phương tiện trực quan bao giờ cũng có hai chức năng: Nguồn tri thức và đồ dùng dạy học. Hiệu quả của phương pháp này phụ thuộc vào mục đích và chức năng sử dụng của giáo viên trong quá trình dạy học. Để liên hệ kiến thức bài học chính với kiến thức về biển đảo cũng như nâng cao nhận thức về chủ quyền biển đảo thì việc sử dụng phương tiện trực quan cũng mang lại hiệu quả cao trong quá trình dạy học. Có hai cách sử dụng phương tiện trực quan để liên hệ và giáo dục nhận thức về chủ quyền biển đảo: + Giáo viên hướng dẫn học sinh khai thác kiến thức về biển đảo và giáo dục tình yêu biển đảo từ phương tiện trực quan thông qua hệ thống câu hỏi gợi mở. + Giáo viên dùng phương tiện trực quan để minh họa và chứng minh chủ quyền biển đảo cần phải giáo dục. Đặc biệt cần tăng cường sử dụng các phương tiện dạy học hiện đại như máy tính, máy chiếu, băng đĩa… Do đó, nhằm nâng cao nhận thức và sự hiểu biết về chủ quyền biển, đảo cho học sinh, góp phần xây dựng trường học thân thiện – học sinh tích cực, cũng như khơi dậy trong mỗi học sinh và giáo viên, nhân viên nhà trường tình yêu sâu sắc với biển đảo quê hương, tại đơn vị tôi công tác đã xây dựng mô hình biển đảo Việt Nam. Khi đến trường, ai ai cũng dừng chân nhìn ngắm mô hình biển đảo Việt Nam trong đó quần đảo Trường Sa, Hoàng Sa được đặt trong khuôn viên trường. Theo nhiều giáo viên, mô hình biển đảo Việt Nam đã góp phần giúp thầy cô đẩy mạnh công tác tuyên truyền về chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc cho học sinh. Tuy chưa một lần đặt chân đến quần đảo Trường Sa, nhưng từ khi mô hình được khánh thành vào năm học 2013 – 2014, cùng với các buổi sinh hoạt về chủ quyền biển đảo; học sinh hiểu rõ hơn ý nghĩa, tầm quan trọng biển đảo quê hương cũng như đời sống của cán bộ, chiến sĩ hải quân đang công tác ở Trường Sa. Từ đó, góp phần hun đúc tinh thần yêu nước của học sinh và là động lực để các em cố gắng hơn nữa trong học tập. Được học tập trực tiếp trên mô hình đã tạo cho học sinh sự hứng thú, thoải mãi và nhanh nắm bắt thông tin. Không nằm trên lý thuyết giảng dạy, việc dạy tích hợp đưa học trò đến với mô hình trực quan sinh động, ở đó có đảo Trường Sa, Hoàng Sa, hay đảo Côn Đảo, rồi Phú Quốc… thuộc chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc đã tạo nên ấn tượng mạnh đối với học trò. Đây là mô hình giảng dạy thiết thực và ý nghĩa được áp dụng trong mỗi tiết học về chủ quyền biển đảo. Sau một thời gian ấp ủ kế hoạch, rồi đến khởi công xây dựng, đã bắt đầu vào việc dạy học tích hợp cho chuyên đề giáo dục học sinh về chủ quyền biển đảo. Với mong mỏi truyền cho học trò ngọn lửa của tình yêu đối với chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc và hiểu hơn về lịch sử đấu tranh chống giặc ngoại xâm của dân tộc. Mô hình thu nhỏ về biển đảo Việt Nam được khởi công xây dựng trên diện tích khoảng 100m2 sân trường, nơi các em hằng ngày có thể tự mình quan sát, khắc họa sâu hơn trong tâm trí, suy nghĩ của học sinh về biển đảo quê hương. Mô hình thể hiện tương đối đầy đủ các đảo, quần đảo, cộc mốc chủ quyền thuộc chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc. Chính các em tự tay trồng và chăm sóc các loại cây cảnh cũng như hàng ngày tự tay các em làm vệ sinh như tưới nước, làm cỏ tại mô hình. Ngày ngày, các em được tiếp xúc với mô hình, giúp các em có nhiều kiến thức về biển đảo Việt Nam. Việc xây dựng mô hình biển đảo là việc làm hết sức có ý nghĩa thiết thực. Qua đó, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy, giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh, đồng thời góp phần khơi dậy niềm tự hào dân tộc trong thế hệ trẻ. 2.2.3. Tích hợp kiến thức các bộ môn khoa học xã hội trong dạy học Địa lý theo nguyên tắc liên môn. Vận dụng dạy học theo nguyên tắc liên môn giúp học sinh nắm kiến thức mới sâu hơn và việc giáo dục tư tưởng thông qua môn học đạt hiệu quả cao hơn. Cụ thể: Để giáo dục cho học sinh ý thức về chủ quyền biển, đảo Tổ quốc trong dạy học Địa lý Việt Nam, giáo viên khơi gợi cho các em những kiến thức đã học trong môn Ngữ văn, Lịch sử, Giáo dục công dân… để từ đó hình thành cho các em một số khái niệm liên quan đến bài học, giáo dục về vai trò của biển đảo luôn gắn liền với cuộc sống của người dân Việt, trong đấu tranh chống ngoại xâm. 2.2.4. Nâng cao nhận thức về chủ quyền biển, đảo Tổ quốc cho học sinh thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp. Xuất phát từ mục tiêu giáo dục nói chung và mục tiêu bộ môn nói riêng, dạy học Địa lý ở trường THCS không chỉ tiến hành trong giờ nội khóa mà còn có những hoạt động ngoài nhà trường. Do đó bản thân tôi tích cực phối hợp với các tổ chức trong nhà trường như: Đoàn, đội…tổ chức tốt các hoạt động ngoại khóa nhằm khơi dậy niềm say mê học tập của các em học sinh. Nhiệm vụ của hoạt động ngoại khóa mang tính tổng hợp, làm sâu sắc và phong phú kiến thức của học sinh về các mặt khác nhau của cuộc sống xã hội, góp phần bồi dưỡng, làm sâu sắc, phong phú, toàn diện tri thức Địa lý mà học sinh thu nhận được trên lớp. Việc thực hiện các hoạt động ngoại khóa phải phù hợp với điều kiện, khả năng của học sinh và giáo viên, của điều kiện môi trường dạy học. Tổ chức hội thi tìm hiểu về biển đảo và chủ quyền biển đảo nước ta; Tổ chức buổi nói chuyện về biển đảo; Tổ chức triển lãm, trưng bày học liệu, tư liệu học sinh tìm kiếm được về biển đảo nước ta, sự đa dạng về tài nguyên và môi trường biển đảo; Tổ chức hội thi văn nghệ hát về biển đảo quê hương; dạy học tại mô hình biển đảo; phát huy hiệu quả hoạt động của chương trình phát thanh măng non…Học sinh được giới thiệu về vị trí, tài nguyên của biển đảo, những minh chứng lịch sử chủ quyền hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Nét nổi bật trong công tác tuyên truyền biển đảo của nhà trường là thông qua các giờ học ngoại khóa, học sinh đã được các thầy cô giáo truyền đạt những vấn đề cơ bản, thời sự, thiết thực về biển đảo Việt Nam như: Khái quát về vùng biển, hải đảo nước ta; tài nguyên và môi trường biển, hải đảo; chủ quyền biển, hải đảo Việt Nam; vai trò của biển, hải đảo đối với an ninh quốc phòng, sự phát triển kinh tế – xã hội; giáo dục ý thức về vấn đề bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc; ý thức bảo vệ tài nguyên môi trường biển đảo. Các em đã được giải thích cặn kẽ, và biết thêm các thông tin, kiến thức có liên quan về biển đảo Việt Nam. Qua hoạt động này đã nâng cao tinh thần trách nhiệm, xây dựng ý thức công dân về biển, đảo quê hương; đồng thời nhân lên trong mỗi học sinh lòng tự hào, tình yêu quê hương, đất nước, đặc biệt là hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa. Ngoài ra, học sinh cũng như cán bộ, giáo viên, nhân viên nhà trường tích cực hưởng ứng tham gia các phong trào “Nghĩa tình biên giới, hải đảo”; “Góp đá xây dựng Trường Sa”; “Tấm lưới nghĩa tình” do huyện đoàn, tỉnh đoàn tổ chức. Trong các tiết sinh hoạt chào đầu tuần, hay những buổi ngoại khóa, chúng tôi thường tổ chức cho học sinh tìm hiểu về biển đảo quê hương qua các hình thức như: đố vui để học, trình chiếu hình ảnh về quần đảoTrường Sa, Hoàng Sa, hát các bài hát ca ngợi biển đảo quê hương, hội diễn văn nghệ…Từ đó, kiến thức về biển đảo của học sinh từng bước được nâng lên. Thời gian tổ chức các hoạt động ngoại khóa về giáo dục về tài nguyên và môi trường biển, đảo cấp trung học cơ sở có thể được thực hiện vào các dịp có những ngày lễ, ngày kỉ niệm như tuần lễ biển và hải đảo Việt Nam và ngày đại dương thế giới từ ngày 1 đến ngày 8/6 hằng năm; Ngày phát động thi tìm hiểu “Huyền thoại đường Hồ Chí Minh trên biển”; Ngày hội “Tuổi trẻ vì biển đảo thân yêu”; Phong trào “Góp đá xây dựng Trường Sa”; Ngày thành lập Đoàn TNCSHCM; Ngày Thanh niên Việt Nam… * Những kết quả đạt được. Sau khi áp dụng các phương pháp này vào giảng dạy tôi thấy chất lượng HS nâng cao rõ rệt. Nhận thức của các em về chủ quyền biển đảo Việt Nam ngày càng tốt hơn. Bài giảng hay, có sức thuyết phục hơn. Học sinh tích cực học tập hơn, tích cực cập nhật nhiều thông tin mới về tình hình biển đảo Việt Nam. Qua đây cũng đã góp phần nâng cao ý thức học tập của học sinh. Học sinh chủ động tìm tòi sáng tạo hơn trong học tập. Học sinh thấy thích thú hơn khi học bộ môn và ham muốn thể hiện những hiểu biết của mình về những biển đảo quê hương ngoài những dung sách giáo khoa. Các em dành thời gian để tìm tòi, tham khảo kiến thức thực tiễn thông qua các phương tiện thông tin đại chúng nhiều hơn. Đặc biệt là học sinh đã nhận thức được tầm quan trọng của việc bảo vệ chủ quyền biển đảo. Nhận thức của đông đảo học sinh về bảo vệ chủ quyền biển đảo ngày càng rõ nét hơn. Hầu hết học sinh đều hứng thú với nội dung giáo dục biển đảo. Từ đó, các em cũng có nhận thức sâu sắc hơn về biển về hai quần đảo Trường Sa, Hoàng Sa của Tổ quốc. Qua những tiết học trên lớp, hoạt động ngoại khóa, học sinh hiểu thêm về vùng biển của nước ta, càng yêu biển đảo quê hương. Đặc biệt là hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa ngày càng trở nên gần gũi và thân thuộc với các em hơn. Tham gia buổi sinh hoạt ngoại khóa về chủ quyền biển đảo tại trường, nhiều em học sinh cho biết: “ Qua các buổi ngoại khóa được học về biển, đảo, em càng yêu đất nước Việt Nam mình hơn và tự dặn lòng phải học tập, rèn luyện thật tốt để sau này góp phần vào sự nghiệp bảo vệ và xây dựng Tổ quốc”. Mặc dù chưa một lần đặt chân đến biển, chưa hình dung biển, đảo Việt Nam dài rộng, tươi đẹp thế nào, nhưng với các em học sinh như thấy mình được gần hơn với biển, yêu hơn những người lính đang ngày đêm canh gác bảo vệ chủ quyền biển, đảo của đất nước. Nhiều em học sinh còn chia sẻ: “Tuy chưa đến Trường Sa, nhưng thông qua mô hình biển đảo Việt Nam trong khuôn viên nhà trường, em có thêm kiến thức đầy đủ, chính xác hơn hơn về Trường Sa”. Sau khi tìm hiểu về chủ quyền biển, đảo Việt Nam, các em sẽ có động cơ học tập tốt và có suy nghĩ, hành động đúng đắn để góp phần bảo vệ chủ quyền biển, đảo của đất nước. Như vậy, việc tuyên truyền, giáo dục chủ quyền biển, đảo trong trường học đặc biệt là thông qua môn Địa lý là một trong những hoạt động có ý nghĩa lớn, qua đó khơi gợi lòng nhân ái của học sinh, giúp các em biết chia sẻ khó khăn với cán bộ, chiến sĩ Trường Sa thân yêu. Sau khi áp dụng các phương pháp này vào giảng dạy tôi thấy chất lượng học nâng cao rõ rệt, đặc biệt là nhận thức của các em về chủ quyền biển đảo, kiến thức về chủ quyền biển đảo của đông đảo học sinh có nhiều cải thiện. Kết quả khảo sát chất lượng cuối năm học 2013-2014 sau khi thực hiện đề tài: Nă m học g số HS 201 4 – 2015 Giỏi T Tổn S 132 35 % 26, 5 Khá T S 53 % 40, 2 TB T S 44 % 33, 3 Qua khảo sát chất lượng sau khi thực hiện đề tài ta thấy học sinh đạt từ trung bình trở lên đạt 100% và đặc biệt không còn học sinh yếu bộ môn. Đồng thời học sinh giỏi cấp huyện đạt kết quả cao: 3 học sinh đạt giải cấp huyện (1 giải nhì, 1 giải ba và 1 giải khuyến khích) và 2 giải cấp tỉnh(1 giải ba, 1 giải khuyến khích) 3. Phần kết luận. 3.1. Ý nghĩa của đề tài. Từ nhiều năm nay, biển, đảo được coi là một nội dung quan trọng trong giáo dục ở các nhà trường. Nhiều trường đã có những phương pháp giảng dạy sáng tạo và hiệu quả, góp phần tích cực trong việc khơi dậy, nuôi dưỡng tình yêu và ý thức chủ quyền biển đảo trong học sinh. Vì vậy, hiện nay khi chủ quyền biển đảo đứng trước nhiều nguy cơ mới. Nội dung giáo dục chủ quyền biển đảo ngày càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Và khi giảng dạy nội dung này được chú ý hơn trong các nhà trường, đã tạo cho các em rất nhiều hứng thú như được tìm hiểu một điều gì đó mới mẻ mà bấy lâu nay còn khúc mắc. Bản thân giáo viên cũng có điều kiện tìm hiểu, nghiên cứu sâu hơn về chủ quyền biển, đảo. Kết quả nghiên cứu về lí luận và thực tiễn giáo dục để nâng cao nhận thức về chủ quyền biển, đảo Tổ quốc cho các em học sinh THCS nói chung và học sinh lớp 9 nói riêng trong dạy học Địa lý là cơ sở để khẳng định rằng bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo Việt Nam là trách nhiệm thiêng liêng không chỉ đối với lịch sử dân tộc, mà còn là nhân tố quan trọng bảo đảm cho dân tộc và đất nước phát triển bền vững. Do đó phải khơi dậy nguồn sức mạnh của bao thế hệ người Việt Nam trong sự nghiệp giữ vững chủ quyền vùng biển, đảo, thềm lục địa thiêng liêng của Tổ quốc. Do đó, bộ môn Địa lý ở nhà trường phổ thông đã góp phần quan trọng trong việc giáo dục ý thức về chủ quyền biển, đảo Tổ quốc đồng thời nâng cao chất lượng bộ môn Địa lý trước yêu cầu đặt ra của sự nghiệp giáo dục hiện nay. Đồng thời với kết quả bước đầu là căn cứ để đánh giá việc nâng cao nhận thức về chủ quyền biển, đảo Tổ quốc cho học sinh lớp 9 hiện nay trong dạy học môn Địa lý. Xuất phát từ những nghiên cứu lí luận và thực tiễn là cơ sở đề xuất các biện pháp, hình thức tổ chức giáo dục ý thức về chủ quyền biển, đảo cho học sinh trung học phổ thông trong dạy học Địa lý lớp 9 gồm các biện pháp sử dụng tài liệu về chủ quyền biển, đảo làm tài liệu tham khảo để giáo dục ý thức về chủ quyền biển, đảo Tổ quốc cho học sinh; Giáo viên hướng dẫn học sinh sử dụng đồ dùng trực quan để giáo dục ý thức về chủ quyền biển, đảo Tổ quốc cho học sinh. Đồng thời, tích hợp kiến thức các bộ môn khoa học xã hội trong dạy học Địa lý theo nguyên tắc liên môn; giáo viên tổ chức các hoạt động ngoại khóa…Song các biện pháp cần được giáo viên lựa chọn, vận dụng linh hoạt phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường và trình độ của học sinh. Kết quả thực nghiệm sư phạm là căn cứ bước đầu khẳng định tính hiệu quả của các biện pháp được nêu ra trong nghiên cứu này. Những phương pháp nêu trong đề tài có khả năng phát huy rất tốt năng lực tư duy độc lập của học sinh, làm cho không khí học tập của học sinh hào hứng và sôi nổi hơn. Các biện pháp sư phạm nêu ra trong nghiên cứu không chỉ vận dụng cho chương trình môn Địa lý 9 mà còn có thể vận dụng cho toàn bộ quá trình dạy học môn Địa lý ở trường THCS với những nội dung khai thác cụ thể phù hợp với từng khối, lớp học một cách linh hoạt, sáng tạo, góp phần nâng cao chất lượng dạy học bộ môn. Trong quy trình thực hiện tích hợp giáo dục biển đảo, giáo viên cần đặc biệt chú ý đến: + Xây dựng mục tiêu bài học để từ đó xác định mục tiêu giáo dục biển đảo với từng bài cụ thể. + Thu thập, nghiên cứu tài liệu để lựa chọn nội dung, phương pháp, hình thức tích hợp giáo dục biển đảo vào từng bài cụ thể. + Tổ chức các hoạt động dạy học hợp lý, để nâng cao chất lượng giáo dục biển đảo. + Giúp cho học sinh một số kinh nghiệm cơ bản về cách thu thập, xử lý thông tin, phân tích tranh ảnh, số liệu liên quan đến biển đảo. 3.2. Kiến nghị. Tăng cường mở các chuyên đề bồi dưỡng kiến thức và kỹ năng cho giáo viên về giáo dục biển nhằm nâng cao khả năng tích hợp, lồng ghép giáo dục biển đảo trong các giờ học chính khóa, hoạt đô ̣ng ngoài giờ lên lớp. Đồng thời khắc phục những hạn chế khi tích hợp về giáo dục biển đảo trong giảng dạy như: thông tin giáo dục về biển đảo mang tính lý thuyết suông, quá hàn lâm, không vừa sức học sinh từng khối lớp và thực tiễn ở địa phương, nhà trường. Các cấp quản lý giáo dục trong trường phải quan tâm thường xuyên đến công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các nội dung về giáo dục biển đảo nên coi đó như một hoạt động chuyên môn trong trường. Bên cạnh đó, cần nghiêm khắc phê bình, xử lý các hiện tượng buông lỏng hoặc xem nhẹ công tác giáo dục biển đảo; đồng thời chú trọng việc nêu gương và nhân rộng điển hình những tập thể, cá nhân có những sáng kiến hay, cách làm tốt, hiệu quả trong công tác giáo dục biển đảo. Để nâng cao hiệu quả của công tác truyền truyền, giáo dục nhận thức về chủ quyền biển đảo, không chỉ thông qua các tiết dạy trên lớp mà cần phải tăng cường tổ chức các hoạt động ngoại khóa. Tuy nhiên, hiện nay tài liệu tham khảo, thiết bị giảng dạy nội dung này còn có nhiều hạn chế. Giáo viên phải tự mày mò tìm kiếm tư liệu, hình ảnh để giảng dạy. Do đó để nâng cao hiệu quả, bên cạnh việc mở rộng phạm vi tích hợp vào nhiều môn học thuộc khoa học xã hội, với những nội dung, thời lượng cụ thể, cần bổ sung nội dung giáo dục chủ quyền biển, đảo Việt Nam cho học sinh bằng những tiết học chính khoá riêng biệt. Đối với nhà trường, bên cạnh việc xen kẽ vào chương trình giáo dục ngoài giờ lên lớp, lồng ghép vào các tiết học và các hoạt động văn hóa văn nghệ trong nhà trường rất cần nhiều hơn nữa những buổi tổ chức ngoại khóa chủ quyền biển đảo. Để công tác giáo dục biển đảo trong nhà trường có hiệu quả cao, cần huy động mọi nguồn lực từng bước đầu tư và nâng cấp cơ sở vật chất trường học: Phim tư liệu, tranh ảnh, tài liệu, báo chí, thiết bị phục vụ công tác giáo dục biển đảo, xây dựng vườn trường, hoàn thiện mô hình biển đảo….
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan