Tài liệu Skkn rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 3

Sáng kiến kinh nghiệm: “Rèn kĩ năng đọc cho học sinh” MỤC LỤC A. MỞ ĐẦU I. Lý do chọn đề tài:…………………............................................ .... Trang 01 1. Cơ sở lý luận: :…………………...................................... .............. Trang 02 2. Cơ sở thực tiển: :……………......................................…. .............. Trang 02 II. Mục đích nghiên cứu:…….……..……………………………...……Trang 03 III. Đối tượng nghiên cứu…………...................................................... Trang 03 IV. Đối tượng khảo sát, thực nghiệm…………..................................... Trang 03 V. Phương pháp nghiên cứu, ……………………………………….... Trang 04 VI. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu: :…………......………. ............ Trang 04 B. NỘI DUNG I. Thực trạng:…………………..............................……. ................... Trang 04 1. Thuận lợi: :……………................................………. .................... Trang 04 2. Khó khăn:………………………………………………………….... Trang 04 II. Nội dung và giải pháp: :…………..................…………. .............. Trang 04 1.Nội dung :……….……Trang 04 2. Giải pháp thực hiện : :…………........................………. .............. Trang 06 3. Kết quả thực hiện: :………….............………. .............................. Trang 10 C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ I. Kết luận :.......................................................................................... Trang 10 II. Các đề xuất và kiến nghị ................................................................ Trang 12 Người thực hiện: Nguyễn Thị Như Quỳnh - Trường Tiểu học Hướng Phùng 1 Sáng kiến kinh nghiệm: “Rèn kĩ năng đọc cho học sinh” RÈN KĨ NĂNG ĐỌC CHO HỌC SINH A.Phần mở đầu: I. Lý do chọn đề tài 1 Cơ sở lý luận Để đạt được mục tiêu môn học :''Hình thành và phát triển ở học sinh kĩ năng sử dụng Tiếng Việt để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động của lứa tuổi''. Trong năng lực hoạt động ngôn ngữ ở con người thể hiện ở kĩ năng: Nghe, đọc, nói, viết. Như vậy kĩ năng đọc là một trong bốn kĩ năng hoạt động của ngôn ngữ. Đặc biệt ở tiểu học nói chung và ở lớp 3 nói riêng, kĩ năng đọc có ý nghĩa rất sâu sắc , đọc để nắm được ý chính của đoạn văn, biết đặt đầu đề cho đoạn văn, biết nhận xét về một số hình ảnh, nhân vật hoặc chi tiết trong bài học. Việc đọc có ý nghĩa cơ bản đầu tiên của người học sinh đi học. Học đọc rồi mới đọc để hiểu, đọc để chiếm lĩnh ngôn ngữ trong giao tiếp và học tập ,đồng thời đọc cũng là công cụ để học tốt môn khác, có tác dụng tích cực đến trình độ ngôn ngữ, trình độ tư duy của học sinh. Do đó rèn kĩ năng đọc cho học sinh có tầm quan trọng đặc biệt. Trước hết rèn cho học sinh đọc đúng đảm bảo tốc độ vừa phải đạt 50 chữ/phút sau đó mới đọc diễn cảm. Có đọc diễn cảm thì mới hiểu được ý nghĩa của nội dung văn bản và từ ngữ trong văn cảnh. Nói tóm lại phân môn tập đọc là một phân môn có tầm quan trọng to lớn với bậc tiểu học. Muốn học giỏi thì trước hết phải đọc thông,viết thảo thì các em mới nắm được nội dung bài , yêu cầu của đề. Từ đó các em mới suy luận , tìm tòi để làm bài được tốt. Thế nhưng , Qua tìm hiểu bạn bè đồng nghiệp và qua thực tế giảng dạy hiện nay tôi thấy kĩ năng đọc của học sinh lớp 3 còn nhiều hạn chế. Vì thế tôi đã tìm ra một số biện pháp góp ích nhiều trong việc rèn luyện kĩ năng đọc cho học sinh. 2. Cơ sở thực tiễn: Trong tình hình thực tế hiện nay, trẻ em ngay từ ngày đầu tiên đi học đã được các thầy cô dạy cho các kĩ năng : nghe- nói- đọc- viết...Điều đó giúp các em bước đầu có kĩ năng giao tiếp tốt hơn mọi người. Kĩ năng nói- đọc- viết giữ một vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình tiếp thu kiến thức của học sinh tiểu học, đặc biệt là học sinh lớp 3. Hơn nữa trong quá trình học tất cả các môn các em cần phải đọc nhiều, nhưng đọc cần phải hiểu rõ nội dung các văn bản trong chương trình. Như vậy các em cần phải có kĩ năng đọc rành mạch, rõ ràng (tức là kĩ năng hiểu ) nội dung bài học. Hiện nay tại trường tiểu học Hướng Phùng có nhiều đối tượng học sinh dân tộc thiểu số rất khó khăn về kinh tế. Các em thường hay nhút nhát, rụt rè ở nơi đông người, các em rất thụ độn g trong việc giao tiếp, trên lớp thì ít dám phát biểu xây dựng bài. Mặt khác, trong hệ thống giáo dục quốc dân của nước ta là giảng dạy bằng tiếng việt, mà tiếng việt lại là ngôn ngữ thứ hai của các em học sinh dân tộc thiểu số. Các em vô cùng mới mẻ khi đến lớp tiếp thu ngôn ngữ mới. Ngôn ngữ mới các em đang học lại không phải là tiếng mẹ đẻ -ngôn ngữ thứ nhất-của các em. Các em rất bỡ Người thực hiện: Nguyễn Thị Như Quỳnh - Trường Tiểu học Hướng Phùng 2 Sáng kiến kinh nghiệm: “Rèn kĩ năng đọc cho học sinh” ngỡ, vô cùng khó khăn trong việc tiếp thu kiến thức. Đối tượng gặp khó khăn lớn nhất chính là các em đấu cấp tiểu học– lớp một - vốn ngôn ngữ tiếng việt các em quá ít ỏi, thậm chí trống rỗng. Thực tế học sinh ở lớp tôi , tôi nhận thấy rằng các em học còn yếu về môn Tập đọc, kéo theo các môn học khác các em cũng không thể nào học tốt được. Trong quá trình tập đọc các em còn phát âm sai rất nhiều về dấu. -Dấu ngã đọc thành dấu sắc: Ví dụ: “đã” đọc là “đá”. - Sai phụ âm đầu: s/x, ch/tr. Ví dụ: “con sâu” đọc thành “ con xâu”. -Sai vần: âm/ơm, ân/ơn. Ví dụ: “chân” đọc thàng “chơn”. Chính vì lẽ đó ngay từ đầu năm học tôi đã nghiên cứu để có hướng và biện pháp phù hợp trong giảng dạy phân môn tập đọc nhằm nâng cao hiệu quả nhất. II. Mục đích nghiên cứu - Củng cố kinh nghiệm giảng dạy của bản thân. Qua đó thấy được những tồn tại trong giảng dạy, phân môn tập đọc về việc rèn luyện kĩ năng đọc cho học sinh. - Nâng cao chất lượng, kĩ năng phát âm chuẩn cho học sinh. - Đưa ra một số phương pháp giúp học sinh phát âm đúng, đọc lưu loát, trôi chảy, đọc diễn cảm. - Nhằm nâng cao hiệu quả dạy và học bộ môn Tiếng Việt lớp 3 ở bậc Tiểu học. Giúp giáo viên áp dụng tốt các phương pháp dạy học tích cực trong giảng dạy bộ môn Tiếng Việt, chỉ đạo các hoạt động học tập của học sinh, hướng dẫn học sinh tìm hiểu và đạt được mục tiêu của mỗi bài học đề ra. - Giúp học sinh phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động tìm tòi, khám phá nội dung bài học, học sinh hiểu được tầm quan trọng của bộ môn Tiếng Việt với chính bản thân, với đời sống gia đình, với sự phát triển của xã hội và đất nước. - Giúp học sinh có kĩ năng đọc đúng, ngắt nghỉ hơi đúng chỗ, vận dụng thực hành nội dung kiến thức môn tiếng việt vào thực tế của bản thân và gia đình, biết thực hiện nếp sống có văn hóa, phát âm đúng trong khi đọc bài. - Để có cơ hội trao đổi học hỏi về đổi mới phương pháp rèn luyện kỹ năng đọc cho học sinh. III. Đối tượng nghiên cứu Rèn kỹ năng đọc cho học sinh tiểu học. IV. Đối tượng khảo sát, thực nghiệm Học sinh lớp 3B Trường Tiểu Học Hướng Phùng- Hướng Hóa- Tỉnh Quảng Trị - Tổng số học sinh : 18 học sinh - Nữ: 10 HS. - Nam : 8 HS Chất lượng phân môn Tập đọc đầu năm của lớp 3B như sau: Người thực hiện: Nguyễn Thị Như Quỳnh - Trường Tiểu học Hướng Phùng 3 Sáng kiến kinh nghiệm: “Rèn kĩ năng đọc cho học sinh” Tổng số HS 18 HS đọc đúng, lưu loát. SL % 5 27,7 HS đọc trơn nhưng còn chậm SL % 5 27,7 HS đọc còn đánh vần SL % 8 44,4 V. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp thu nhận tài liệu. - Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, - Dạy thực nghiệm, - Trao đổi, tọa đàm với đồng nghiệp. VI. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu ( thời gian nghiên cứu và kết thúc) Đề tài này được áp dụng trong suốt quá trình cả năm học 2014-2015 qua từng giai đoạn cụ thể: - Giai đoạn 1: Từ đầu năm – giữa học kì 1: Chọn đăng kí đề tài, sưu tầm tài liệu, điều tra thực tế lớp 3B. - Giai đoạn 2: giữa học kì 1- cuối học kì 1: Lập đề cương, đưa ra giải pháp vận dụng vào thực tế. - Giai đoạn 3: cuối học kì 1 – giữa học kì 2: Thống kê, so sánh, đối chiếu kết quả, hoàn chỉnh đề tài. Giai đoạn 4: giữa học kì 2 – cuối học kì 2: Tiếp tục vận dụng đề tài. B. Nội dung I. Thực trạng 1. Thuận Lợi - Nhiều học sinh đọc đúng, trôi chảy, to, rõ ràng. Một số em đã biết ngắt nghỉ hơi đúng sau các dấu phẩy, dấu chấm và giữa các cụm từ. 2 Khó khăn - Một số em đọc còn chậm, vừa nhẫm vừa đọc, còn ê a, ngắc ngứ. - Các em đọc sai các từ ngữ có âm, vần, thanh dễ phát âm sai. - Đa số học sinh chưa biết đọc phân biệt lời người kể và lời các nhân vật. II. Nội dung và giải pháp 1. Nội dung a. Phát âm theo tiếng địa phương: Trong môn Tập đọc, học sinh phải phát âm đúng hệ thống ngữ âm chuẩn. Nói cách khác là phải đọc đúng chính âm. Trong thực tế thì mỗi địa phương lại có phương ngữ riêng, hằng ngày các em phải giao tiếp với mọi người xung quanh, ở làng xóm mình nên các em phát âm theo tiếng địa phương, bị ảnh hưởng bởi phương ngữ rất nhiều. Chỉ mới ở trường các em mới được giáo viên dạy phát âm theo chính âm. Tất cả học sinh lớp tôi đều ở tại địa phương xã Bình Minh nên các em phát âm theo tiếng Quảng. Mà nói tiếng Quảng thì sai rất nhiều Người thực hiện: Nguyễn Thị Như Quỳnh - Trường Tiểu học Hướng Phùng 4 Sáng kiến kinh nghiệm: “Rèn kĩ năng đọc cho học sinh” so với chính âm, các em đọc sai dẫn đến viết chính tả sai hoặc khiến người nghe hiểu sai ý nghĩa của từ. Ví dụ: - “Con người” đọc là “con ngừ” - Ăn cơm đọc là eng cơm - Con chuột đọc là con chụt - Củ khoai đọc là chủ khua - Khuôn mặt đọc là khun mẹt - Quả cam đọc là quả côm - Khuy áo đọc là khy ố Tóm lại, phần lớn học sinh lớp tôi đọc sai rất nhiều, đặc biệt là sai các tiếng có vần: ao, uyên, uôt, oai, ăn, ăt… b. Chưa biết cách ngắt hơi, nghỉ hơi, ngắt nhịp thơ: Ngắt nghỉ hơi, ngắt nhịp đúng khi đọc sẽ biểu hiện rõ ý nghĩa của câu văn, câu thơ, đoạn văn, đoạn thơ. Đồng thời cũng bộc lộ được nhịp điệu của đoạn văn, đoạn thơ đó là đọc chậm rãi, thong thả hay dồn dập, nhanh, sôi nổi… Đối với những bài văn xuôi, khi đọc phải ngắt nghỉ hơi theo dấu câu, nhưng có em lại đọc luôn một mạch không ngắt nghỉ hơi khi gặp dấu phẩy, chấm, chấm cảm… Các em cứ đọc mãi đến khi nào hết hơi của mình rồi mới chịu nghỉ để lấy hơi đọc tiếp, hết hơi đúng chỗ nào thì nghỉ hơi ngay chỗ đó. Vì thế làm cho người nghe thấy khó hiểu ý nghĩa của câu văn. Thành phố sắp vào thu // Những cơn gió nóng mùa hè đã nhường chỗ / cho luồng khí mát dịu buổi sáng // Trời xanh ngắt trên cao / xanh như dòng sông trong / trôi lặng lẽ / giữa những ngọn cây hè phố. // Theo Nguyễn Việt Bắc Với những câu văn dài, ít có dấu phẩy thì hầu như học sinh không biết ngắt hơi chỗ nào. Các em không biết dựa theo ý nghĩa của cụm từ để ngắt hơi cho đúng. Do đó các em ngắt hơi theo tự do ý của mình, dẫn đến tình trạng người nghe hiểu sai ý của từ, của câu văn. Ví dụ: Nhưng từ lúc chú ngồi vào bàn, cả nhà cứ chứng kiến hết bất ngờ này đến bất ngờ khác. // Xô-phi lấy một cái sách, đến / lúc đặt vào đĩa lại thành hai cái. // Lúc mẹ mở nắp lọ đường, / có hàng mét dải băng / đỏ / xanh, / vàng bắn ra.// (Theo BLai-Tơn) Lương Hùng Dịch Các em đọc yếu, do tốc độ đọc của các em rất chậm, vừa đọc vừa đánh vần nên khi đọc các em thường ngắt hơi từng tiếng một hay đọc được hai ba tiếng là ngắt hơi. Ví dụ: Ê-đi-xơn / là một nhà / bác học nổi tiếng / người Mỹ // (Theo: Truyện đọc 3, 1995) Người thực hiện: Nguyễn Thị Như Quỳnh - Trường Tiểu học Hướng Phùng 5 Sáng kiến kinh nghiệm: “Rèn kĩ năng đọc cho học sinh” Đặc biệt, đối với thể loại thơ, các em rất lúng túng trong cách ngắt nhịp thơ. Có em ngắt nhịp đúng, có em ngắt nhịp sai. Một khi ngắt nhịp sai câu thơ sẽ làm giảm giá trị biểu cảm của bài thơ. Ví dụ: Một tờ giấy trắng Cô gấp cong / cong Thoắt cái đã / xong Chiếc thuyền xinh quá. // c. Đọc không đúng ngữ điệu: Ngữ điệu có giá trị lớn để bộc lộ cảm xúc. Sử dụng ngữ điệu rất quan trọng trong đọc diễn cảm. Người nghe cảm nhận được cái hay, cái đẹp, giá trị của bài. Chính là nhờ một phần lớn ở giọng điệu của người đọc, khi cần lên giọng, xuống giọng, đọc kéo dài, đọc nhanh, chậm… sao cho phù hợp với ý nghĩa, cảm xúc của đoạn, bài, tùy theo nội dung mà đọc với giọng điệu vui, buồn, mạnh mẽ, dồn dập… Có rất nhiều học sinh trong lớp tôi đọc bài không có ngữ điệu, đọc từ đầu đến cuối giọng đều đều như nhau, không lên giọng, xuống giọng, không bộc lộ được cảm xúc, vui mừng, buồn bã, tự hào… không hát lên ý nghĩa sâu sắc của đoạn văn. Ví dụ: Nghe bà cụ nói vậy, bỗng một ý nghĩ lóe lên trong đầu Ê-đi-xơn, ông reo lên: - Cụ ơi, Tôi là Ê-đi-xơn đây. Nhờ cụ mà tôi nảy ra ý định làm một chiếc xe chạy bằng dòng điện đấy. Đoạn văn trên đọc giọng reo vui khi sáng kiến lóe lên, cần đọc với nhịp điệu nhanh, dồn dập, nhấn giọng ở các từ: lóe lên, reo lên, nảy ra. Thế nhưng nhiều em đọc với nhịp điệu chậm rãi, giọng đọc đều đều không toát lên được ý nghĩa vui mừng reo vui khi sáng kiến lóe lên của Ê-đi-xơn. 2. Giải pháp thực hiện Để giải quyết được mục đích yêu cầu của tiết Tập đọc và khắc phục những nguyên nhân tồn tại đã nêu trên. Tôi đã tiến hành thực hiện những giải pháp, biện pháp cụ thể sau: 2.1 Một số công việc chuẩn bị của giáo viên và học sinh a, Đối với giáo viên - Trước hết muốn rèn cho học sinh đọc thành tiếng đúng thì giáo viên phải đọc đúng, đọc hay (đọc diễn cảm). Để đạt được yêu cầu trên thì giáo viên phải rèn luyện bản thân mình đọc đúng, đọc hay. Không cho phép giáo viên dạy Tập đọc mà lại đọc chưa chuẩn. Trước khi soạn bài giáo viên phải đọc bài nhiều lần, đọc thể hiện được cảm xúc của tác giả khi viết bài văn đó. Dành quỹ thời gian cho việc soạn bài và thiết kế các hoạt động cụ thể của giáo viên, học sinh ở từng đoạn của bài. Giáo viên phải chú ý đến khâu rèn đọc cho học sinh, chú ý đến đối tượng học sinh đọc kém. Nhất là những tiết luyện đọc ở buổi hai. Giáo viên phải Người thực hiện: Nguyễn Thị Như Quỳnh - Trường Tiểu học Hướng Phùng 6 Sáng kiến kinh nghiệm: “Rèn kĩ năng đọc cho học sinh” nên sửa, rèn dứt điểm cho học sinh phát âm sai ở từng cặp phụ âm mà em đó hay phát âm sai hoặc đọc chưa đúng. - Tham khảo nội dung sách hướng dẫn giảng dạy để lựa chọn nội dung, phương pháp, hình thức học tập cho phù hợp với đối tượng của học sinh lớp mình. - Sưu tầm đồ dùng dạy học, tranh ảnh minh hoạ phục vụ cho bài dạy để học sinh hứng thú học tập tiếp thu bài sâu hơn. - Chú ý đến yêu cầu của phân môn tập đọc: Đó là rèn đọc, rèn đọc càng nhiều càng tốt. b, Đối với các em học sinh - Yêu cầu học sinh đọc kỹ trước bài ở nhà, có đọc trước bài ở nhà học sinh mới biết được từ nào khó đọc, hay đọc sai để đến lớp nghe giáo viên hướng dẫn sửa chữa. - Học sinh thường xuyên rèn đọc đúng ở bất kỳ một văn bản nào nói chung hay trong các bài tập đọc nói riêng. - Cần có sự ham thích đọc, có ý thức tự đọc. Sưu tầm sách, báo, truyện để đọc. 2.2 Thực hiện được mục đích, yêu cầu rèn đọc, luyện tập cụ thể trong giờ Tập đọc a. Rèn phát âm đúng Để rèn luyện cho học sinh phát âm chuẩn giáo viên phải hướng dẫn học sinh phát hiện lỗi và sửa lỗi cho học sinh. Trong giờ tập đọc giáo viên gọi học sinh khá đọc bài, và giao nhiệm vụ cụ thể các em khác đọc thầm theo tìm những tiếng khó đọc, các phụ âm hay đọc sai. Gọi học sinh phát hiện và phát âm, các em khác theo dõi nhận xét phát âm của bạn và phát âm lại. Gọi 3, 4 em phát âm và giáo viên kết luận và sửa (nếu cần thiết) lại cuối cùng. Chẳng hạn: Các em hay đọc sai tiếng có thanh ngã, thanh sắc, tiếng có các nguyên âm đôi như oa; yê; iê; ươ,... * Quá trình giảng dạy cần chú ý - Ví dụ: Trong lớp 3B có nhiều em khi đọc luôn phát âm sai thanh ngã thành thanh sắc. Giáo viên gọi học sinh khá phát âm chuẩn đọc trước, các em phát âm sai nghe, đọc lại, đọc nhiều lần sửa đến khi đọc đúng. Khi đã sửa cho các em đọc đúng lỗi đó rồi, trong các tiết học sau giáo viên chú ý đến em đó khi đọc xem em còn mắc lỗi lại nữa không để kịp thời uốn nắn, sửa chữa (nếu em mắc lại). Vì số lượng học sinh mắc lỗi này nhiều nên giáo viên dần sửa sai triệt để. Và các âm khác khi học sinh phát âm sai giáo viên tiến hành tìm các từ ngữ có âm đó luyện phát âm cho học sinh ngay trong giờ và luyện thêm ở những tiết dạy luyện tập ở buổi hai. b. Rèn đọc đúng - Đối với các lớp 1,2 việc đọc mẫu thường do giáo viên đảm nhiệm. Đến lớp 3 kỹ năng đọc của học sinh đã được nâng cao. Người thực hiện: Nguyễn Thị Như Quỳnh - Trường Tiểu học Hướng Phùng 7 Sáng kiến kinh nghiệm: “Rèn kĩ năng đọc cho học sinh” Giáo viên dùng lời nói kết hợp chữ viết, ký hiệu và đồ dùng dạy học, hướng dẫn học sinh cách ngắt nghỉ hơi, tốc độ đọc, giọng đọc thích hợp câu thơ hay đoạn văn. Mỗi đoạn gọi 1 học sinh đọc. Gọi học sinh nhận xét bạn và đọc lại, chú ý; đọc ngắt, nghỉ những cụm từ trong những câu văn dài trong bài văn xuôi. + Ví dụ: Câu trong bài : “Cóc kiện trời’’ “Cóc thấy nguy quá,/ bèn lên thiên đình kiện trời.// - Sau khi học sinh phát hiện câu dài, giáo viên ghi vào băng giấy hoặc bảng phụ gọi 1, 2 em đọc. Các em khác nhận xét bạn ngắt nghỉ đúng chưa, ngắt hơi, nghỉ hơi sau với những tiếng nào, em có đồng ý không? Mời em đó đọc lại. Học sinh đọc và ngắt hoặc nghỉ để các bạn khác nhận xét bổ xung và giáo viên thống nhất cách đọc. c. Rèn đọc ngắt nghỉ hơi đúng: - Giao viên hướng dẫn cho học sinh đọc, ngắt nghỉ theo dấu câu, nếu là dấu phẩy thì chỉ ngắt hơi, nếu là dấu chấm thì phải nghỉ hơi. Giọng đọc rõ ràng, phát âm chuẩn. Ví dụ 1: Trong bài thơ “Bận” sách giáo khoa Tiếng Việt-lớp 3- tập 1trang 59. Ngoài việc đọc đúng, chính xác, giáo viên cần chú ý hướng dẫn học sinh cách nhấn giọng và ngắt nhịp giữa các dòng thơ đúng chỗ và thể hiện giọng đọc đúng với nội dung. Trời thu / bận xanh / Còn con / bận bú / Sông Hồng / bận chảy / Bận ngủ/ bận chơi/ Cái xe / bận chạy / Bận/ tập khóc cười/ Lịch bận tính ngày .// Bận/nhìn ánh sáng.// Với bài này đọc với giọng vui, khẩn trương, thể hiện sự bận rộn của mọi vật, mọi người. - Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm đoạn văn với giọng nhẹ nhàng, hồi hộp, đầy cảm xúc, nhấn giọng những từ gợi tả, gợi cảm. Hướng dẫn học sinh cách ngắt câu dài. Ví dụ 2: Bài “ Nhớ lại buổi đầu đi học”. Sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 3- tập 1 trang 51. Đoạn 1: Hằng năm,/ cứ vào cuối thu,/lá ngoài đường rụng nhiều,/ lòng tôi lại nao nức/ những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường.// Tôi quên thế nào được những cảm xúc trong sáng ấy/ nảy nở trong lòng tôi/ như mấy cánh hoa tươi/ mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.// - Giáo viên sử dụng phương pháp đọc theo mẫu. Giáo viên đọc mẫu, học sinh theo dõi, đọc lại. d. Rèn đọc diễn cảm, đọc hay Đối với học sinh lớp 3. Yêu cầu học sinh đọc đúng, diễn cảm là yêu cầu trọng tâm nên phải dành thời gian thích hợp. Người thực hiện: Nguyễn Thị Như Quỳnh - Trường Tiểu học Hướng Phùng 8 Sáng kiến kinh nghiệm: “Rèn kĩ năng đọc cho học sinh” *Đối với văn bản nghệ thuật, các bài văn xuôi: - Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm thông qua việc dẫn dắt gợi mở để học sinh thể hiện tình cảm, thái độ qua giọng đọc phù hợp với hình ảnh, cảm xúc trong bài thơ, phù hợp tính cách nhân vật trong bài văn (Bước đầu biết làm chủ được giọng đọc đối với ngữ điệu, tốc độ, cao độ, trường độ, âm sắc nhằm diễn tả đúng nội dung bài. Đọc diễn cảm phù hợp với sự cảm nhận riêng của từng cá nhân. Giáo viên có thể viết khổ thơ ra bảng, giấy gắn trên bảng để học sinh tìm ra cách đọc). + Ví dụ: Bài : “Mặt trời xanh của tôi” Gọi 1,2 em học sinh khá giỏi đọc diễn cảm; nếu HS chưa đọc được thì GV đoc, kết hợp HD với Giọng nhẹ nhàng, trìu mến, nghỉ hơi dài khi kết thúc. Sau đó gọi một em đọc lại: Đọc bốn câu thơ sau: Đã có ai lắng nghe/ Như tiếng thác dội về/ Tiếng mưa trong rừng cọ/ Như ào ào trận gió.// Trong khi đọc giáo viên hướng dẫn đọc đúng đối với những câu thơ sau dấu chấm. Đối với các câu cảm, câu hỏi trong bài, giáo viên hướng dẫn các em đọc đúng giọng của từng loại câu đó thì mới bộc lộ được cảm xúc của từng cảnh vật và của tác giả. Giáo viên hướng dẫn các học sinh cần đọc đúng ngữ điệu khi đọc câu hỏi như nhấn giọng từ để hỏi, cao giọng ở cuối câu. Nếu học sinh đọc chưa hay giáo viên có thể đọc mẫu cho học sinh để học sinh nghe giọng đọc, để tự điều chỉnh mình đọc theo giáo viên. Để Học sinh đọc tốt giáo viên cần tạo niềm say mê hứng thú cho học sinh . * Đối với văn bản phi nghệ thuật Hướng dẫn học sinh đọc xác định ngữ điệu đọc sao cho phù hợp với nội dung thông báo làm rõ thông tin cơ bản giúp nghe tiếp nhận được những vấn đề quan trọng hay nổi bật trong văn bản. - Đọc diễn cảm sau khi học sinh đã tóm tắt hiểu được nội dung của văn bản. - Khi rèn đọc lần cuối tiết học, học sinh phải thể hiện được cảm xúc của tác giả khi biết bài văn, bài thơ đó. - Giáo viên tổ chức cho học sinh thi đọc theo nhóm, mỗi nhóm cử một em lên thi đọc. Đối với bài: có người dẫn truyện các nhân vật trong truyện cho học sinh đóng vai và đọc theo lời nhân vật và người dẫn truyện. Gọi học sinh lên đọc, các em ở dưới là giám khảo nghe, chấm, nhận xét xem bạn nào, nhóm nào, đọc hay. Giáo viên cùng cả lớp động viên khuyến khích học sinh đọc tốt để các em đọc tốt hơn. - Đối với thời gian một tiết tập đọc chỉ trong vòng 40 phút mà đối tượng học sinh gồm: Giỏi - Khá - Trung bình - Yếu ngoài chức năng chủ yếu là rèn đọc, luyện đọc là chính ở trong cả quá trình tiết học. Học sinh phải được luyện đọc nhiều lần. Học sinh nào cũng phải được đọc trong giờ học ít nhất một lần. Trong giờ học giáo viên luôn tuân theo nguyên tắc học sinh là chủ thể của giờ Người thực hiện: Nguyễn Thị Như Quỳnh - Trường Tiểu học Hướng Phùng 9 Sáng kiến kinh nghiệm: “Rèn kĩ năng đọc cho học sinh” học. Muốn vậy, giáo viên phải nắm chắc từng đối tượng học sinh. Giáo viên cần chú ý rèn đọc nhiều đối với học sinh đọc yếu. Rèn từ thấp đến cao, từ phát âm đúng, đọc đúng, ngắt nghỉ đúng câu dài, tiến tới rèn đọc diễn cảm. - Ngay từ ngày đầu, tháng đầu của năm học rèn dứt điểm cho những học sinh phát âm sai, rèn học sinh đọc chưa đúng ngắt nghỉ. Giáo viên cho học sinh đọc từ 1,2 câu rồi tăng dần 3,4 câu tới 1 đoạn, 2 đoạn và cả bài. Mỗi tuần ở các tháng buổi chiều giáo viên dành 1 tiết để rèn đọc. Rèn em nào dứt điểm em đó, rèn từ nào dứt điểm từ đó. Sau khi các em đọc khá dần giáo viên duy trì mỗi tuần 1 tiết để rèn đọc đúng, đọc hay. Rèn đọc cho học sinh phải kiên trì, rèn thường xuyên thì kết quả đọc sẽ nâng lên rõ rệt. Rèn học sinh đọc đúng, đọc hay cho học sinh phải đạt được các yêu cầu cụ thể đề ra: + Đọc phát âm đúng, phát âm không lẫn lộn. + Đọc ngắt nghỉ đúng dấu chấm, dấy phẩy giữa các cụm từ ở những câu dài. + Đọc to rõ ràng, lưu loát. + Đọc ngắt nhịp đúng các nhịp thơ. + Biết đọc nhấn giọng, thay đổi sắc thái, biểu cảm giọng đọc phù hợp với văn cảnh và lời nhân vật. 3. Kết quả thực hiện Sau khi tiến hành dạy thực nghiệm với những biện pháp trên ở lớp 3B và tôi tiến hành kiểm tra miệng ( gọi học sinh đọc cả bài) kết quả thu được như sau: Tổng số HS đọc đúng, lưu HS đọc trơn HS đọc còn đánh HS loát. nhưng còn chậm vần 18 SL % SL % SL % 13 72,2 3 16,6 2 11,1 Đó là những kết quả mà tôi tìm tòi và áp dụng có hiệu quả trong Nhà trường năm học qua về phương pháp dạy môn tập đọc. Mặc dù tôi luôn cố gắng để tìm ra những giải pháp hữu hiệu hơn, song do khả năng có hạn, nên không sao tránh khỏi những hạn chế. Vì vậy tôi rất mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các Nhà quản lý chuyên môn các cấp trong ngành và các bạn đồng nghiệp, mong muốn đề tài – kinh nghiệm này của tôi ngày càng hoàn thiện hơn và áp dụng vào thực tế giảng dạy phân môn tập đọc ở Tiểu học nói chung và ở lớp 3 nói riêng. C . Kết luận và kiến nghị I. Kết luận Muốn nâng cao chất lượng hiệu quả của các giờ dạy Tập đọc để học sinh đọc đúng đọc hay. Bước đầu cảm thụ được cái hay, cái đẹp trong bài văn, bài thơ thì khâu luyện đọc - rèn đọc đúng có vai trò rất quan trọng. Học sinh có đọc đúng mới hiểu đúng nội dung, mới diễn tả được cảm xúc của mình. Để làm tốt Người thực hiện: Nguyễn Thị Như Quỳnh - Trường Tiểu học Hướng Phùng 10 Sáng kiến kinh nghiệm: “Rèn kĩ năng đọc cho học sinh” việc rèn đọc cho học sinh lớp 3 trong phân môn Tập đọc người giáo viên phải làm tốt những việc sau: - Mỗi giáo viên phải mẫu mực trong lời nói, việc làm, say sưa yêu nghề, mến trẻ, luôn bám trường, bám lớp. - Phải luôn nghiên cứu tìm hiểu về nội dung kiến thức, phương pháp bộ môn, nắm chắc hệ thống chương trình. Người giáo viên phải thường xuyên tự bồi dưỡng nâng cao trình độ, luôn cập nhật những thông tin, những đổi mới về phương pháp giảng dạy. - Giáo viên phải nhận thức đúng vai trò chức năng ở phân môn Tập đọc. Trước hết giáo viên phải rèn cho mình đọc đúng, đọc hay, đọc diễn cảm mọi bài Tập đọc trong cấp học nói chung, các bài tập đọc lớp 3 nói riêng. Phải đầu tư thời gian cho khâu chuẩn bị bài, xây dựng tổ chức các hoạt động cho học sinh trên lớp học . - Giáo viên phải kiên trì, thường xuyên rèn cho học sinh theo các bước: + Luyện cho học sinh phát âm đúng các phụ âm khó đọc hay lẫn lộn. + Luyện đọc đúng các cụm từ, ngắt nghỉ đúng câu. + Ngắt nghỉ đúng ở các câu văn, khổ thơ. + Luyện đọc mức độ từ thấp đến cao với học sinh yếu. + Luyện cho học sinh biết lên giọng, hạ giọng, nhấn giọng ở câu văn, thể hiện tính cách nhân vật hoặc giọng vui, buồn trong các văn bản với giọng đọc, ngữ điệu, tốc độ đọc, âm sắc, nhằm diễn tả đúng nội dung bài. + Đối với những học sinh đọc sai, rèn dứt điểm ở tiết đọc và tiết luyện đọc ở buổi chiều. + Nhiều học sinh được tham gia luyện đọc. - Luôn động viên khích lệ gây hứng thú học tập, đọc đối với học sinh yếu kém, phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh. - Vận dụng phương pháp giảng dạy phù hợp với đối tượng học sinh lớp mình. Cử chỉ giáo viên, lời nói ngắn gọn dễ hiểu hướng học sinh thao tác tư duy chủ động. - Học sinh phải chuẩn bị bài thật tốt ở nhà, đọc nhiều lần đối với học sinh yếu kém trước khi đến lớp. - Phối hợp nhịp nhàng về chương trình môn Tập đọc với các phân môn học khác như: Tập làm văn, kể chuyện... - Thường xuyên thăm lớp, dự giờ đồng nghiệp để học tập, trao đổi rút kinh nghiệm. - Tổ khối quan tâm bồi dưỡng thường xuyên hơn nữa những giáo viên năng lực còn hạn chế nhất là khâu đọc của giáo viên. - Hội thảo trao đổi những kinh nghiệm cho đồng nghiệp học tập ở cấp tổ, trường. Trên đây là một số kinh nghiệm, biện pháp đã làm trong khi rèn học sinh đọc trong phân môn Tập đọc lớp 3. Tôi đã mạnh dạn áp dụng và thu được những thành công nhất định. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện đề tài, không tránh Người thực hiện: Nguyễn Thị Như Quỳnh - Trường Tiểu học Hướng Phùng 11 Sáng kiến kinh nghiệm: “Rèn kĩ năng đọc cho học sinh” khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận sự đóng góp ý kiến của các đồng chí, bạn bè đồng nghiệp. II. Các đề xuất và kiến nghị Muốn có kết quả cao trong việc sử dụng các biện pháp rèn đọc cho học sinh. Tôi cần chú ý đến những vấn đề sau: - Nắm đặc điểm, tâm sinh lí của học sinh Tiểu học. - Gặp gỡ phụ huynh học sinh trao đổi kết quả học tập của con em và yêu cầu phụ huynh cần quan tâm nhắc nhở các em rèn đọc trong thời gian ở nhà. Hướng cho các em nói đúng chính âm khi giao tiếp với mọi người, hạn chế phát âm theo địa phương. - Nhà trường hằng năm tổ chức hội thi “đọc thơ, văn diễn cảm để các em học sinh của trường Tiểu học trong huyện có dịp cọ sát học hỏi lẫn nhau. Đồng thời cũng tạo ra không khí thi đua rèn đọc tốt, khích lệ các em phấn đấu, luyện đọc để có giọng đọc ngày càng hay. Bên cạnh đó, tài năng, óc sáng tạo của các em cũng được bộc lộ qua hội thi. XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Hướng Phùng, ngày 9 tháng 4 năm 2015 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Nguyễn Thị Như Quỳnh Người thực hiện: Nguyễn Thị Như Quỳnh - Trường Tiểu học Hướng Phùng 12 Sáng kiến kinh nghiệm: “Rèn kĩ năng đọc cho học sinh” ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC NHÀ TRƯỜNG .................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC PHÒNG GD&ĐT HƯỚNG HÓA .................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... Người thực hiện: Nguyễn Thị Như Quỳnh - Trường Tiểu học Hướng Phùng 13