Tài liệu Skkn thực trạng và giải pháp xây dựng trường học có đời sống văn hóa tốt ở trường thcs vạn hòa, xã vạn hòa, huyện nông cống

.PDF

103

148

- 1 -
A- Đặt vấn đề

I- Lý do chọn đề tài:
Văn hóa là toàn bộ những giá trị do con người sáng tạo ra, trong quá trình
lịch sử bằng lao động của mình trên cả hai lĩnh vực sản xuất vật chất và sản xuất
tinh thần. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: "Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của
cuộc sống, loài người mới sáng tạo ra và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo
đức, pháp luật, khoa học...toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn
hóa".
Đời sống xã hội có hai mặt: vật chất và tinh thần, ta đã biết văn hóa là hoạt
động tinh thần nhằm phát huy năng lực bẩm sinh và bản chất của con người
vươn tới cái chân, cái mỹ, cái thiện. Còn đời sống văn hóa là một bộ phận của
đời sống xã hội; Đời sống xã hội là tổng hợp những hoạt động sống của con
người, nhằm đáp ứng các nhu cầu vật chất và tinh thần của nó, nhu cầu vật chất
được đáp ứng làm cho con người tồn tại như một sinh thể tự nhiên, còn nhu cầu
tinh thần giúp con người tồn tại như một sinh thể xã hội tức là một nhân cách
văn hóa.
Đất nước ta hiện nay đã và đang bước vào thời kỳ xây dựng CNH- HĐH.
Để hoàn thành mục tiêu cách mạng do Đảng đề ra"Xây dựng một nước Việt
Nam dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh". Vì vậy, công
tác văn hóa được coi là yếu tố quan trọng cho sự phát triển của đất nước, bởi vì
các lĩnh vực tư tưởng chính trị- khoa học kĩ thuật- công nghệ, kinh tế xã hội
muốn phát triển được thì phải có văn hóa. Như ta đã biết văn hóa là nền tảng tinh
thần của xã hội, là yếu tố tri thức cần thiết cho xã hội phát triển và ổn định, là
động lực của sự phát triển kinh tế xã hội với tính cách như vậy văn hóa vừa là
mục tiêu vừa là động lực của sự phát triển kinh tế xã hội. Trong lĩnh vực hoạt
Trang 1
- 2 -
động của con người, văn hóa có mặt trong mọi hoạt động của đời sống của con
người và xã hội, văn hóa văn nghệ góp phần xây dựng lối sống và nền đạo đức
con người Việt Nam.
Chúng ta cần thấy rằng kinh tế và văn hóa nhất thiết phải đi đôi với nhau,
không chỉ tăng cường mà còn phát triển, không chỉ nâng cao đời sống vật chất
mà còn phải nâng cao đời sống tinh thần; không chỉ tạo ra nhiều của cải lợi
nhuận mà đánh mất con người, đánh mất bản chất tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.
Văn hóa không chỉ đi đôi với kinh tế mà còn phải đóng vai trò là nhân tố định
hướng điều tiết sự phát triển kinh tế, phải tạo ra động lực bên trong của mọi hoạt
động xã hội và quá trình phát triển kinh tế.
Trên thế giới người ta đang bàn nhiều về các lý thuyết phát triển, trong đó
ưu thế ngày càng thuộc về quan niệm coi mục tiêu phát triển phải là nâng cao
chất lượng cuộc sống con người, bảo đảm sao cho hài hòa giữa đời sống vật chất
và đời sống tinh thần. Giữa mức sống cao với lối sống và nét sống đẹp; không
chỉ cho một số ít người mà cho đại đa số cho toàn xã hội; không chỉ cho hôm nay
mà cả mai sau. Song chỉ như thế thôi chưa đủ và rất không đúng nếu hiểu xây
dựng kinh tế chỉ là tăng trưởng đơn thuần tăng trưởng với bất kỳ giá nào, thậm
chí dù có phải hy sinh cả mặt xã hội, hy sinh văn hóa, hy sinh phẩm giá con
người nếu hiểu như thế và làm như thế là hoàn toàn xa lạ và trái ngược với lý
tưởng Xã hội chủ nghĩa của chúng ta.
ở nước ta, có một thời gian đã lầm tưởng rằng lĩnh vực văn hóa chỉ là
những phúc lợi xã hội, nếu nền kinh tế phát triển thì sẽ đầu tư cho văn hóa phát
triển. Còn nếu kinh tế chưa phát triển thì không phải đầu tư hoặc đầu tư cho văn
hóa ít cũng không làm ảnh hưởng đến sự phát triển của xã hội. Vì nhận thức sai
lầm đó đã có một thời gian làm cho nền kinh tế xã hội nước ta điêu đứng, đất
nước rơi vào tình trạng khủng hoảng trầm trọng.
Trang 2
- 3 -
Nghị quyết Đại hội VI của Đảng (1986) đề ra đường lối đổi mới đã chỉ ra
con đường phát triển đất nước và chỉ ra những khuyết điểm sai lầm về quan niệm
văn hóa về mối quan hệ giữa văn hóa với kinh tế. Nghị quyết TW IV khóa VII;
Nghị quyết TW II khóa VIII; Nghị quyết TW I khóa VIII về lĩnh vực văn hóa-
Giáo dục và khoa học công nghệ đã soi đường chỉ lối góp phần quan trọng đưa
đất nước ta thoát khỏi đói nghèo, tình hình chính trị xã hội và an ninh quốc
phòng được giữ vững. Đặc biệt Nghị quyết TW V khóa VIII đã xác định tập
trung xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam đậm đà bản sắc dân tộc, có
tầm quan trọng đặc biệt không chỉ cho hiện tại mà cho cả tương lai tổ quốc ta.
Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc là một
nhiệm vụ xuyên suốt trong cả thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất nước, xây dựng một nền kinh tế mở cửa hội nhập với tất cả các nước trên thế
giới, trong bối cảnh của sự giao lưu hợp tác quốc tế làm thế nào để giữ vững
được bản sắc văn hóa Việt Nam đó là nhiệm vụ quan trọng của văn hóa. Giao
lưu hợp tác để chúng ta tiếp thu những tinh hoa của văn hóa nhân loại làm phong
phú thêm nền văn hóa Việt Nam, nhưng cũng phải tránh những văn hóa phẩm
đồi trụy phản động có hại làm ảnh hưởng đến văn hóa Việt Nam.
Xây dựng đời sống văn hóa tốt ở trường học là một trong những biện pháp
quan trọng để xây dựng một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân
tộc mà nghị quyết TW V khóa VIII đã nêu. Bởi lẽ trường học là một hình thức tổ
chức của xã hội là một tổ chức trong hệ thống GD quốc dân là nơi thực hiện các
đường lối chủ trương chính sách của đảng và nhà nước, đặc biệt nhà trường phải
đạt được thắng lợi mục tiêu của Đảng đã đề ra về công tác GD: " Nâng cao dân
trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài" cho đất nước. Là một cán bộ quản lí
trường học tôi nhận thức rằng việc xây dựng trường học có đời sống văn hóa tốt
là một nhiệm vụ cấp bách và rất cần thiết trong ngành GD và ở địa phương, vừa
có tính trứơc mắt vừa có tính lâu dài để xây dựng nhà trường phát triển toàn
Trang 3
- 4 -
diện. Tôi mạnh dạn viết đề tài: "Thực trạng và giải pháp xây dựng trường học có
đời sống văn hóa tốt ở trường THCS Vạn Hòa, xã Vạn Hòa, huyện Nông Cống,
tỉnh Thanh Hóa". Mong rằng với suy nghĩ và việc làm ở đơn vị được thể hiện ở
đề tài nhỏ này sẽ mong góp phần làm cho việc xây dựng đời sống văn hóa ở cơ
sở ngày càng tốt hơn, hiệu quả và thiết thực hơn đồng thời sẽ là bài học nhỏ để
các đơn vị trường học đẩy mạnh phong trào xây dựng đời sống văn hóa tốt. Vì
thời gian có hạn, kiến thức còn hạn chế chắc chắn không thể tránh khỏi thiếu sót
rất mong nhận được góp ý để đề tài của tôi được áp dụng có kết quả tốt hơn.

B - Giải quyết vấn đề

Phần 1: Vị trí vai trò của văn hóa - đời sống văn hóa ở trường học

I. Khái niệm về văn hóa:
Văn hóa là một khái niệm được xuất hiện rất lâu trong lịch sử, khái niệm
văn hóa xuất hiện và tồn tại cùng với sự xuất hiện và tồn tại của xã hội loài
người. Loài người từ xưa đến nay đã trải qua 5 hình thái phát triển kinh tế xã hội
thì văn hóa cũng trải qua 5 giai đoạn tương ứng với 5 hình thái phát triển kinh tế
của xã hội đó. Cho phép chúng ta khẳng định văn hóa là hoạt động có tính bản
chất của con người, gắn bó lịch sử hình thành con người. Tuy vậy nhận thức về
nội dung của văn hóa, bản chất đích thực của văn hóa thì còn là những vấn đề
cần có những tranh luận và bàn cải.
Đã có thời người ta coi văn hóa là: Những buổi chiếu phim hay những buổi
biểu diễn nghệ thuật như hát chèo, hát tuồng, hát cải lương... Tóm lại văn hóa chỉ
là những hoạt động vui chơi giải trí sau những buổi lao động mệt nhọc, văn hóa
Trang 4
- 5 -
chỉ là những hoạt động mang tính hưởng thụ. ở những giai đoạn người ta lại
đồng nhất với trình độ học vấn...
Với sự nhận thức phiến diện về văn hóa như vậy nên hậu quả là sự chậm
tiến, là sự lạc hậu trong việc phát triển kinh tế xã hội. Có thể thấy rằng ở nước ta
một thời gian dài có sự nhận thức sai lầm về văn hóa và vai trò của văn hóa nên
chậm phát triển, tình hình xã hội có nhiều vấn đề phức tạp.
Vậy văn hóa là gì? tác động của văn hóa đối với việc phát triển của văn hóa
như thế nào đó là những vấn đề mà những nước tiên tiến trên thế giới hiểu rõ
hơn ai hết, đối với chúng ta sau những sai lầm trong nhận thức, trong tư duy về
vấn đề văn hóa, về tác động của văn hóa với việc phát triển kinh tế xã hội thì đại
hội đảng lần thứ VI (1986) chúng ta đã có sự đổi mới nhận thức theo đó văn hóa
trước hết là hoạt động tinh thần nhằm phát huy những năng lực bẩm sinh và bản
chất của con người vươn tới cái Trân, thiện, mỹ. Thông qua các hoạt động đó các
dân tộc sẽ hình thành nên một hệ thống các giá trị đó là đạo lý làm người, là các
chuẩn mực xã hội. hệ thống các giá trị chuẩn mực đó sẽ dần dần được tích lũy lại
làm nên môi trường văn hóa. Từ môi trường văn hóa này mỗi thành viên của xã
hội kể từ khi ra đời lớn lên sẽ nhận thức được sự giáo dục, sự đào luyện để trở
thành một con người và sáng tạo ra những giá trị văn hóa mới.
Qua khái niệm trên, ta thấy sản phẩm văn hóa là do con người sáng tạo
mang nên ý nghĩa đạo lý tích cực của cuộc sống văn minh nhân loại. Vì vậy
những gì không phải là sản phẩm do lao động làm ra nhưng nhằm mục đích độc
hại dẫn đến suy thoái đạo đức con người đều không phải là văn hóa. văn hóa là
phản ánh của lao động sản xuất xã hội, nhưng trong một điều kiện nhất định nào
đó văn hóa có thể đi trước một bước để tác động, để định hướng làm cho xã hội
phát triển.
Xây dựng môi trường văn hóa chính là xây dựng một môi trường thiên
nhiên thứ hai của con người mà ở đó tất cả những gì tốt đẹp nhất của con người
Trang 5

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng

Tài liệu xem nhiều nhất