Tài liệu Thu hút fdi theo vùng kt ở vn

Lêi nãi ®Çu NÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang vËn ®éng ph¸t triÓn kh«ng ngõng ®ßi hái tõng quèc gia ph¶i tõng bíc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ®Ó gi¶m kho¶ng c¸ch cña sù nghÌo nµn víi c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn. §Æc biÖt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng lµ khu vùc kinh tÕ cã thÓ nãi lµ n¨ng ®éng nhÊt trªn thÕ giíi. ViÖt Nam lµ mét quèc gia n»m trong khu vùc nµy vµ còng chÞu ¶nh hëng cña quy luËt ph¸t ph¸t triÓn. Trong mçi mét quèc gia th× vèn lµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc, nã thóc ®Èy nÒn kinh tÕ cña quèc gia ®ã ph¸t triÓn. §èi víi c¸c níc ph¸t triÓn th× cã lîng vèn v« cïng lín vµ rÊt muèn ®Çu t ra níc ngoµi b»ng c¸ch cã thÓ lµ ®Çu t trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp. Cßn ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c níc kÐm ph¸t triÓn lµ ®iªï kiÖn v« cïng thuËn lîi ®Ó thu hót vèn ®Çu t trong ®ã cã ViÖt Nam. §Çu t lµ ®éng lùc quan träng ®Ó t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Trong ®ã vèn ®Çu t trùc tiÕp cã tÇm quan träng ®Æc biÖt, bëi muèn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc cÇn cã gi¶i ph¸p ®Ó thu hót vèn. ThÊy râ tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy, §¶ng vµ nhµ níc ta ®· ban hµnh luËt ®Çu t níc ngoµi vµo n¨m 1987 vµ qua 3 lÇn söa ®æi vµo c¸c n¨m 1990, 1992 vµ gÇn ®©y nhÊt lµ n¨m 1999. §Ó thùc hiÖn æn ®Þnh kinh tÕ x· héi t¨ng GDP, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng vµ nhiÒu môc tiªu kh¸c th× nguån vèn trong nêc míi chØ ®¸p øng ®îc mét nöa, cho nªn cÇn ph¶i huy ®éng vèn tõ níc ngoµi mµ chñ yÕu lµ vèn ®Çu t trùc tiÕp. Tuy nhiªn tõ khi ban hµnh vµ thùc hiÖn luËt ®Çu t ®Õn nay tuy kh«ng ph¶I lµ thêi gian dµi song chóng ta ®· thu ®îc mét sè kÕt qu¶ kh¶ quan. Nh÷ng kÕt qu¶ ban ®Çu thÓ hiÖn lµ kÕt qu¶ ®óng ®¾n phï hîp víi viÖc tiÕp nhËn ®Çu t níc ngoµi. Cho ®Õn nay ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo ViÖt Nam vÉn cßn vÊn ®Ò míi cÇn ph¶i ®îc xem xÐt gi¶i quyÕt. Do ®ã viÖc t×m hiÓu nghiªn cøu ®Ó cã ®îc sù ®¸nh gi¸ vÒ nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®îc t×m ra nh÷ng h¹n chÕ kh¾c phôc nh»m t¨ng cêng ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi t¹i ViÖt Nam trong thêi gian tíi lµ thùc sù cÇn thiÕt nhÊt lµ sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh Ch©u ¸, bªn c¹nh nh÷ng mÆt ®îc cßn cã nh÷ng h¹n chÕ, bÊt cËp cha thu hót cã hiÖu qu¶ ®iÒu ®ã cã thÓ thÊy sè vèn xin vµo ®Çu t ®· gi¶m. Trong bµi viÕt nµy ®Ó cã thÓ thÊy râ vµ cã nh÷ng ph¬ng híng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, em chän ®Ò tµi : "Ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Èy m¹nh thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi theo vïng kinh tÕ ë ViÖt Nam" Bµi viÕt nµy bao gåm ba phÇn : phÇn I: Tæng quan vÒ ®Çu t trùc tiÕp víi níc ngoµi (FDI). 1 phÇnII: Thùc tr¹ng thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo c¸c vïng kinh tÕ thêi gian qua. phÇnIII: Ph¬ng híng vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m t¨ng cêng thu hót vèn ®Çu t vµo ph¸t triÓn c¸c vïng kinh tÕ ë ViÖt Nam. 2 PhÇn I Tæng quan vÒ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi I. Lý luËn chung vÒ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ, ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi nãi chung vµ ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi nãi riªng ®ang diÔn ra hÕt søc m¹nh mÏ. Nhng ®èi víi ViÖt Nam, ®Çu t níc ngoµi vÉn cßn lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc míi mÎ . Do vËy ®Ó cã mét c¸i nh×n tæng thÓ, khai th¸c ®îc nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ ®îc nh÷ng mÆt tiªu cùc cña ®Çu t níc ngoµi nh»m thùc hiÖn thµnh c«ng qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ (CNH-H§H), ®ßi hái ph¶i nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy mét c¸ch thÊu ®¸o. 1. §Çu t vµ ®Æc ®iÓm cña ®Çu t §Çu t lµ ho¹t ®éng sö dông tiÒn vèn, tµi nguyªn trong mét thêi gian t¬ng ®èi dµi nh»m thu ®îc lîi nhuËn hoÆc lîi Ých kinh tÕ- x· héi. §Çu t lµ ho¹t ®éng sö dông tiÒn vèn, tµi nguyªn trong mét thêi gian t¬ng ®èi dµi nh»m thu ®îc lîi nhuËn hoÆc lîi Ých kinh tÕ- x· héi. Vèn ®Çu t bao gåm: - TiÒn tÖ c¸c lo¹i: néi tÖ, ngo¹i tÖ, vµng b¹c, ®¸ quý.. - HiÖnvËt h÷u h×nh: t liÖu s¶n xuÊt, tµi nguyªn, hµng ho¸, nhµ xëng.. - Hµng ho¸ v« h×nh: Søc lao ®éng, c«ng nghÖ, th«ng tin, b»ng ph¸t minh, quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, bÝ quyÕt kü thuËt, dÞch vô, uy tÝn hµng ho¸... - C¸c ph¬ng tiÖn ®Æc biÖt kh¸c: cæ phiÕu, hèi phiÕu, tr¸i phiÕu, c¸c chøng tõ cã gi¸ kh¸c. §Æc ®iÓm cña ®Çu t: - TÝnh sinh lîi: §Çu t lµ ho¹t ®éng tµi chÝnh ( ®ã lµ viÖc sö dông tiÒn vèn nh»m môc ®Ých thu l¹i mét kho¶n tiÒn cã gi¸ trÞ lín h¬n kho¶n tiÒn ®· bá ra ban ®Çu ). - Thêi gian ®Çu t thêng t¬ng ®èi dµi. Nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ ng¾n h¹n trong vßng mét n¨m thêng kh«ng gäi lµ ®Çu t. 3 - §Çu t mang tÝnh rñi ro cao: Ho¹t ®éng ®Çu t lµ ho¹t ®éng bá vèn trong hiÖn t¹i nh»m thu ®îc lîi Ých trong t¬ng lai. Møc ®é rñi ro cµng cao khi nhµ ®Çu t bá vèn ra níc ngoµi. 2. §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (Foreign Direct Investment- FDI). a. Kh¸i niÖm. FDI ®èi víi níc ta vÉn cßn kh¸ míi mÎ bëi h×nh thøc nµy míi xuÊt hiÖn ë ViÖt Nam sau thêi kú ®æi míi. Do vËy, viÖc ®a ra mét kh¸i niÖm tæng qu¸t vÒ FDI kh«ng ph¶i lµ dÔ. XuÊt ph¸t tõ nhiÒu khÝa c¹nh, gãc ®é, quan ®iÓm kh¸c nhau trªn thÕ giíi ®· cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ FDI. - Theo Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF) (1977): "§Çu t trùc tiÕp ¸m chØ sè ®Çu t ®îc thùc hiÖn ®Ó thu ®îc lîi Ých l©u dµi trong mét h·ng ho¹t ®éng ë mét nÒn kinh tÕ kh¸c víi nÒn kinh tÕ cña nhµ ®Çu t, môc ®Ých cña nhµ ®Çu t lµ giµnh ®îc tiÕng nãi cã hiÖu qu¶ trong c«ng viÖc qu¶n lý h·ng ®ã". - Theo luËt §Çu t níc ngoµi cña Liªn Bang Nga (04/07/1991"§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ tÊt c¶ c¸c h×nh thøc gi¸ trÞ tµi s¶n vµ nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn mµ nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Çu t vµo c¸c ®èi tîng s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c nh»m môc ®Ých thu lîi nhuËn" - Theo HiÖp héi LuËt quèc tÕ Henxitiky (1996 ) §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ sù di chuyÓn vèn tõ níc cña ngêi ®Çu t sang níc cña ngêi sö dông nh»m x©y dùng ë ®ã nh÷ng xÝ nghiÖp kinh doanh hay dÞch vô. - Theo LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam söa ®æi, ban hµnh 12/11/1996, t¹i §iÒu 2 Ch¬ng 1: §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ viÖc nhµ ®Çu t níc ngoµi ®a vµo ViÖt Nam vèn b»ng tiÒn hoÆc bÊt kú tµi s¶n nµo ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®Çu t theo quy ®Þnh cña luËt nµy. Nh vËy, mÆc dï cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau khi ®a ra kh¸i niÖm vÒ FDI, song ta cã thÓ ®a ra mét kh¸i niÖm tæng qu¸t nhÊt, ®ã lµ: §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ h×nh thøc mµ nhµ ®Çu t bá vèn ®Ó t¹o lËp c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh ë níc tiÕp nhËn ®Çu t. Trong ®ã nhµ ®Çu t níc ngoµi cã thÓ thiÕt lËp quyÒn së h÷u tõng phÇn hay toµn bé vèn ®Çu t vµ gi÷ 4 quyÒn qu¶n lý, ®iÒu hµnh trùc tiÕp ®èi tîng mµ hä bá vèn nh»m môc ®Ých thu ®îc lîi nhuËn tõ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t ®ã trªn c¬ së tu©n theo quy ®Þnh cña LuËt §Çu t níc ngoµi cña níc së t¹i. b. Ph©n lo¹i ®Çu t. - Theo ph¹m vi quèc gia: + §Çu t trong níc. + §Çu t ngoµi níc. - Theo thêi gian sö dông: + §Çu t ng¾n h¹n. + §Çu t trung h¹n. + §Çu t dµi h¹n. - Theo lÜnh vùc kinh tÕ: + §Çu t x©y dùng c¬ së h¹ tÇng. + §Çu t vµo s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. + §Çu t vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. + §Çu t khai kho¸ng, khai th¸c tµi nguyªn. + §Çu t vµo lÜnh vùc th¬ng m¹i - du lÞch - dÞch vô. + §Çu t vµo lÜnh vùc tµi chÝnh. - Theo møc ®é tham gia cña chñ thÓ qu¶n lý ®Çu t vµo ®èi tîng mµ m×nh bá vèn: + §Çu t trùc tiÕp. + §Çu t gi¸n tiÕp. Trªn thùc tÕ, ngêi ta thêng ph©n biÖt hai lo¹i ®Çu t chÝnh: §Çu t trùc tiÕp vµ ®Çu t gi¸n tiÕp. C¸ch ph©n lo¹i nµy liªn quan ®Õn viÖc tiÕp nhËn, qu¶n lý vµ sö dông vèn ®Çu t. * §Çu t gi¸n tiÕp: lµ h×nh thøc mµ ngêi bá vèn vµ ngêi sö dông vèn kh«ng ph¶i lµ mét. Ngêi bá vèn kh«ng ®ßi hái thu håi l¹i vèn ( viÖn trî kh«ng hoµn l¹i ) hoÆc kh«ng trùc tiÕp ®iÒu hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, hä ®îc hëng lîi tøc th«ng qua phÇn vèn ®Çu t. §Çu t gi¸n tiÕp bao gåm: + Nguån vèn viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (official Development assistance - ODA). §©y lµ nguån vèn viÖn trî song ph¬ng hoÆc ®a ph¬ng víi mét tû lÖ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, phÇn cßn l¹i chÞu møc l·i xuÊt thÊp cßn thêi gian dµi hay ng¾n tuú thuéc vµo tõng dù ¸n. Vèn ODA cã thÓ ®i kÌm hoÆc kh«ng ®i kÌm ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ. + ViÖn trî cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ (Non Government organization- NGO): T¬ng tù nh nguån vèn ODA nhng do c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ viÖn trî cho c¸c níc ®ang thiÕu vèn. §ã lµ c¸c tæ chøc nh: Quü tiÒn 5 tÖ quèc tÕ (IMF), Ng©n hµng thÕ giíi (WB), Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB)... + TÝn dông th¬ng m¹i: lµ nguån vèn chñ yÕu nh»m hç trî cho ho¹t ®éng th¬ng m¹i, xuÊt nhËp khÈu gi÷a c¸c quèc gia. + Nguån vèn tõ viÖc b¸n tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu, cè phiÕu...§©y lµ nguån vèn thu ®îc th«ng qua ho¹t ®éng b¸n c¸c chøng tõ cã gi¸ cho ngêi níc ngoµi. Cã quèc gia coi viÖc mua chøng kho¸n lµ ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp. - §Çu t trùc tiÕp: lµ h×nh thøc ®Çu t mµ ngêi bá vèn ®ång thêi lµ ngêi sö dông vèn. Nhµ ®Çu t ®a vèn ra níc ngoµi ®Ó thiÕt lËp c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh, lµm chñ së h÷u, tù qu¶n lý, ®iÒu hµnh hoÆc thuª ngêi qu¶n lý, hoÆc hîp t¸c liªn doanh víi ®èi t¸c níc së t¹i ®Ó thµnh lËp c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh nh»m môc ®Ých thu ®îc lîi nhuËn. Nh vËy, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ mét trong nh÷ng nguån vèn tµi chÝnh ®a vµo mét níc trong ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi. 3. §Æc ®iÓm vµ m«i trêng cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi. a. §Æc ®iÓm FDI §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau: - Ho¹t ®éng FDI kh«ng chØ ®a vèn vµo níc tiÕp nhËn ®Çu t mµ cßn cã c¶ c«ng nghÖ, kü thuËt, bÝ quyÕt kinh doanh, s¶n xuÊt, n¨ng lùc Marketing, tr×nh ®é qu¶n lý...H×nh thøc ®Çu t nµy mang tÝnh hoµn chØnh bëi khi vèn ®a vµo ®Çu t th× ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®îc tiÕn hµnh vµ s¶n phÈm ®îc tiªu thô trªn thÞ trêng níc chñ nhµ hoÆc xuÊt khÈu. Do vËy, ®Çu t kü thuËt ®Ó n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm lµ mét trong nh÷ng nh©n tè lµm t¨ng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ trêng. §©y lµ ®Æc ®iÓm ®Ó ph©n biÖt víi c¸c h×nh thøc ®Çu t kh¸c, ®Æc biÖt lµ víi h×nh thøc ODA (h×nh thøc nµy chØ cung cÊp vèn ®Çu t cho níc së t¹i mµ kh«ng kÌm theo kü thuËt vµ c«ng nghÖ). - C¸c chñ ®Çu t níc ngoµi ph¶i ®ãng gãp mét lîng vèn tèi thiÓu vµo vèn ph¸p ®Þnh tuú theo quy ®Þnh cña LuËt ®Çu t níc ngoµi ë tõng níc, ®Ó hä cã quyÒn trùc tiÕp tham gia ®iÒu hµnh, qu¶n lý ®èi tîng mµ hä bá vèn ®Çu t. Ch¼ng h¹n, ë ViÖt Nam theo ®iÒu 8 cña LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam quy ®Þnh: ”Sè vèn ®ãng gãp tèi thiÓu cña phÝa níc ngoµi ph¶i b»ng 30% vèn ph¸p ®Þnh cña dù ¸n” (Trõ nh÷ng trêng hîp do chÝnh phñ quy ®Þnh). - QuyÒn qu¶n lý, ®iÒu hµnh doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi phô thuéc vµo vèn gãp. Tû lÖ gãp vèn cña bªn níc ngoµi cµng cao th× quyÒn qu¶nlý, ra quyÕt ®Þnh cµng lín. §Æc ®iÓm nµy gióp ta ph©n ®Þnh ®îc c¸c h×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi. NÕu nhµ ®Çu t níc ngoµi gãp 100% vèn th× doanh nghiÖp ®ã hoµn toµn do chñ ®Çu t níc ngoµi ®iÒu hµnh. 6 - QuyÒn lîi cña c¸c nhµ §TNN g¾n chÆt víi dù ¸n ®Çu t: KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh cña doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh møc lîi nhuËn cña nhµ ®Çu t. Sau khi trõ ®i thuÕ lîi tøc vµ c¸c kho¶n ®ãng gãp cho níc chñ nhµ, nhµ §TNN nhËn ®îc phÇn lîi nhuËn theo tû lÖ vèn gãp trong vèn ph¸p ®Þnh. - Chñ thÓ cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi thêng lµ c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia vµ ®a quèc gia ( chiÕm 90% nguån vèn FDI ®ang vËn ®éng trªn thÕ giíi ). Th«ng thêng c¸c chñ ®Çu t nµy trùc tiÕp kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ( v× hä cã møc vèn gãp cao) vµ ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh cã lîi nhÊt cho hä. - Nguån vèn FDI ®îc sö dông theo môc ®Ých cña chñ thÓ §TNN trong khu«n khæ luËt §Çu t níc ngoµi cña níc së t¹i. Níc tiÕp nhËn ®Çu t chØ cã thÓ ®Þnh híng mét c¸ch gi¸n tiÕp viÖc sö dông vèn ®ã vµo nh÷ng môc ®Ých mong muèn th«ng qua c¸c c«ng cô nh: thuÕ, gi¸ thuª ®Êt, c¸c quy ®Þnh ®Ó khuyÕn khÝch hay h¹n chÕ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo mét lÜnh vùc, mét ngµnh nµo ®ã. - MÆc dï FDI vÉn chÞu sù chi phèi cña ChÝnh Phñ song cã phÇn Ýt lÖ thuéc vµo quan hÖ chÝnh trÞ gi÷a c¸c bªn tham gia h¬n so víi ODA. - ViÖc tiÕp nhËn FDI kh«ng g©y nªn t×nh tr¹ng nî níc ngoµi cho níc chñ nhµ, bëi nhµ §TNN chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp tríc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña hä. Trong khi ®ã, ho¹t ®éng ODA vµ ODF ( official Development Foreign) thêng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nî níc ngoµi do hiÖu qu¶ sö dông vèn thÊp. b. M«i trêng ®Çu t FDI t¹i ViÖt Nam. Níc ta më cöa thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi muén h¬n c¸c níc trong khu vùc, hÖ thèng luËt ®Çu t níc ngoµi ra ®êi muén h¬n. Nhng t¬ng ®èi ®Çy ®ñ vµ kh«ng kÐm phÇn hÊp dÉn so víi c¸c níc trong khu vùc. LuËt ®Çu t níc ngoµi cña ViÖt Nam ®îc ban hµnh tõ n¨m 1987, ®©y lµ mét mèc quan träng ®¸nh dÊu qu¸ tr×nh më cöa nÒn kinh tÕ, ®a d¹ng ho¸ ®a ph¬ng ho¸ quan hÖ ®èi ngo¹i cña níc ta. Tríc ®ã n¨m 1977 ChÝnh phñ ban hµnh mét nghÞ ®Þnh vÒ ®©u t trùc tiÕp níc ngoµi. Song qu¸ tr×nh thu hót ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi chØ thùc sù kÓ tõ khi luËt ®Çu t níc ngoµi ®îc ban hµnh. LuËt ®Çu t níc ngoµi ®îc ban hµnh dùa trªn kinh nghiÖm vµ luËt ph¸p cña mét sè níc ph¸t triÓn cïng víi c¸c ®iÒu kiÖn vµ ®Æc ®iÓm tõng vïng cña ViÖt Nam. Tõ khi ra ®êi ®Õn nay lu«n ®îc sù quan t©m nghiªn cøu, söa ®æi hoµn thiÖn ®¶m b¶o tÝnh linh häat phï hîp víi bèi c¶nh thùc tiÔn. §· söa ®æi bæ xung vµo c¸c n¨m 1990, 1992, 1996 vµ lÇn míi nhÊt lµ th¸ng 6 n¨m 2000 võa qua. Cïng víi luËt ®Çu t cho tíi nay cã tíi trªn 1100 v¨n b¶n díi luËt quy ®Þnh vµ híng dÉn thc hiÖn luËt ®Çu t níc ngoµi, trong ®ã cã nghÞ ®Þnh 24\2000 N§-CP ngµy 31-7-2000 míi nhÊt quy ®Þnh vÒ luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam. §· chi tiÕt ho¸ c¸c vÊn ®Ò trong luËt ®Çu t níc ngoµi, ®· gi¶i quyÕt døt ®iÓm c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n cña ®Çu t níc ngoµi nh: h×nh thøc ®Çu t tæ chøc kinh doanh, vÊn ®Ò thuÕ, tµi chÝnh, qu¶n lý 7 ngo¹i hèi, xuÊt nhËp khÈu chuyÓn giao c«ng nghÖ, b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i, quan hÖ lao ®éng, b¶o ®¶m ®Çu t, vÒ håi h¬ng vèn vµ khen thëng.... luËt ®Çu t níc ngoµi cña ta ®îc ®¸nh gi¸ lµ ®¹o luËt th«ng tho¸ng, cëi më b¶o ®¶m cho nhµ ®Çu t níc ngoµi an toµn vÒ ®Çu t vµ tù do kinh doanh. §ång thêi b¶o ®¶m nguyªn t¾c b¶o ®¶m ®éc lËp tù chñ t«n träng chñ quyÒn, t«n träng ph¸p luËt cña ViÖt Nam b×nh ®¼ng hîp t¸c cïng cã lîi. LuËt võa phï hîp víi t×nh h×nh níc ta vµ thÝch øng víi hÖ thèng th«ng lÖ quèc tÕ. Do ®ã ®· cã søc hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi. Bªn c¹nh ®ã c¸c bé c¸c ngµnh liªn quan ®· cã nh÷ng th«ng t híng dÉn nh»m c¶i thiÖn m«i trêng ®Çu t vµ ®· cã nh÷ng thay ®æi hîp lý lµm t¨ng tÝnh hÊp dÉn ®Çu t nh: S¾c lÖnh ng©n hµng ban hµnh cña bé tµi chÝnh cho phÐp doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®îc më tµi kho¶n bÊt k× ë ng©n hµng níc ngoµi ®· gi¶i quyÕt ®îc nhu cÇu vèn cña nhµ ®Çu t níc ngoµi khi c¸c ng©n hµng trong níc kh«ng cã kh¶ n¨ng cung cÊp. C¸c thay ®æi vÒ quy ®Þnh, u ®·i ®èi víi nhµ ®Çu t níc ngoµi, ngêi lao ®éng ngêi níc ngoµi nh ®îc u tiªn vÒ c¸c thñ tôc xuÊt nhËp c¶nh c¸c quy ®Þnh c tró, ngêi lao ®éng níc ngoµi ®îc phÐp c tró phï hîp víi hîp ®ång lao ®éng vµ sÏ ®îc gia h¹n c tró nÕu hîp ®ång lao ®éng ®îc gia h¹n ®Æc biÖt lµ viÖc b·i bá chÕ ®é hai gi¸ ®èi víi ngêi níc ngoµi ®· lµm mÊt ®i c¶m gi¸c bÞ ph©n biÖt ®èi xö cña ngêi níc ngoµi. VÊn ®Ò tiÒn l¬ng vµ quan hÖ lao ®éng còng cã nh÷ng thay ®æi tÝch cùc nh: C¸c doanh nghiÖp níc ngoµi ®îc phÐp tuyÓn dông lao ®éng nÕu sau 20 ngµy kÓ tõ ngµy yªu cÇu tuyÓn dông mµ c¸c c¬ quan tuyÓn dông kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu lao ®éng. Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®îc phÐp tr¶ l¬ng cho ngêi ViÖt Nam b»ng tiÒn ViÖt Nam thay v× b¾t buéc ph¶i tr¶ b»ng USD... bªn c¹nh ®ã ViÖt Nam cã sù æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi cao Ýt níc trong vµ ngoµi khu vùc ®¹t ®îc còng lµ mét nh©n tè lµm t¨ng tÝnh hÊp dÉn cña m«i trêng ®Çu t. Quan hÖ ngo¹i giao níc ta lu«n ®îc chó träng ph¸t triÓn kÓ tõ khi thùc hiÖn ®æi míi ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ më. §· thiÕt lËp vµ cñng cè mèi quan hÖ víi nhiÒu níc trªn thÕ giíi, ViÖt Nam ngµy cµng héi nhËp h¬n vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi tÝch cùc tham gia vµo c¸c tæ chøc khu vùc nh :ASEAN, APTA còng nh diÔn ®µn ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng... ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi thu hót FDI vµo ViÖt Nam. ViÖt Nam n»m trong khu vùc ph¸t triÓn n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi, cã tèc ®é t¨ng trëng cao gÊp nhiÒu lÇn so víi møc trung b×nh cña thÕ giíi (2,4%), cïng víi nguån tµi nguyªn phong phó ®a d¹ng vµ nguån nh©n lùc dåi dµo víi b¶n tÝnh cÇn cï chÞu khã ham häc hái... II.sù cÇn thiÕt ph¶i thu hót FDI vµo ph¸t triÓn c¸c vïng kinh tÕ ë ViÖt Nam Tríc hÕt FDI lµ ngån bæ xung vèn ®Çu t. Gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thiÕu vèn SX kh«ng hiÖuph¸t qu¶ triÓn thêng trong vßng luÈn ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. C¸c níc ®ang quÈn nh sau: Thu nhËp thÊp §Çu t thÊp 8 TÝch luü thÊp Khi cã FDI  §Çu t t¨ng  Quy m« XS, hiÖu qu¶ XS t¨ng  Thu nhËp t¨ng  TÝch luü t¨ng  T¹o ®µ ph¸t triÓn cho giai ®o¹n sau. §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi sÏ gãp phÇn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, n©ng cao thu nhËp, æn ®Þnh ®êi sèng d©n c: + Khi cha cã FDI : §Çu t thÊp  quy m« SX nhá  Sö dông Ýt lao ®éng  thÊt nghiÖp + Khi cã FDI : §Çu t t¨ng  quy m« SX t¨ng  Sö dông nhiÒu lao ®éng, t¹o nhiÒu viÖc lµm  Gi¶m thÊt nghiÖp T¨ng thu nhËp d©n c. + §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi sÏ kÝch thÝch qu¸ tr×nh SX: FDI  ®Çu t t¨ng  SX t¨ng CÇu ®Çu vµo t¨ng(NVL) T¨ng SX cung cÊp ®Çu vµo (NVL) §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi sÏ c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n, do kho¶n môc vèn t¨ng thªm, mÆt kh¸c ®Çu t truc tiÕp níc ngoµi thêng ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt khÈu do ®ã g¶m chi ngo¹i tÖ vµ t¨ng thu ngo¹i tÖ tõ ho¹t ®éng cña DNCV§TNN. Do vËy sÏ lµm c¸n c©n thanh to¸n dÞch chuyÓn theo chiÒu th¨ng d. HÇu hÕt c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ë trong t×nh tr¹ng th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n. §Çu t trc tiÕp níc ngoµi ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tiÕp nhËn c«ng nghÖ ë c¸c níc tiÕp nhËn ®Çu t : C¸c níc ®i ®Çu t thêng cã tiÒm lùc vÒ vèn, cã ®iÒu kiÖn ®Ó nghiªn cøu triÓn khai c«ng nghÖ kü thuËt cao, lu«n xuÊt hÖn c«ng nghÖ míi dÉn tíi xuÊt hiÖn c«ng nghÖ h¹ng hai, c«ng nghÖ h¹ng ba. §· dÉn tíi nhu cÇu chuyÓn giao c«ng nghÖ. Trong khi níc së t¹i khan hiÕm vèn kh«ng cã ®iÒu kiÖn nghiªn cøu nªn mÆt b»ng c«ng nghÖ thßng thÊp h¬n, lu«n cã nhu cÇu tiÕp nhËn c«ng nghÖ song còng rÊt h¹n chÕ viÖc tiÕp nhËn c«ng nghÖ th«ng qua con ®êng quan hÖ th¬ng m¹i v× kh«ng cã vèn. Nªn th«ng qua con ®êng FDI ®Ó tiÕp nhËn c«ng nghÖ lµ chñ yÕu. Víi h×nh thøc nµy níc tiÕp nhËn cã ®iÒu kiÖn tiÕp nhËn c«ng nghÖ míi vµ tËn dông ®îc c¸c c«ng nghÖ h¹ng hai ®· lçi thêi ë níc ®èi t¸c nhng cßn tiªn tiÕn h¬n so víi c«ng nghÖ trong níc víi 9 chi phÝ thÊp, tiÕt kiÖm ®îc thêi gian nghiªn cøu, cã ®iªï kiÖn ®i t¾t ®ãn ®Çu rót ng¾n kho¶ng c¸ch vÒ mÆt b»ng c«ng nghÖ kü thuËt. Th«ng qua FDI c¸c níc nhËn ®Çu t cã thÓ tiÕp cËn víi thÞ trêng thÓ giíi. Bëi v× hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng FDI ®Òu do c¸c c«ng ty ®a quèc gia thùc hiÖn mµ c¸c c«ng ty cã lîi thÓ vÒ viÖc tiÕp cËn víi kh¸ch hµng b»ng nh÷ng hîp ®ång dµi h¹n dùa trªn c¬ së nh÷ng thanh thÕ vµ uy tÝn cña hä vÒ chÊt lîng, kiÓu d¸ng cña s¶n phÈm vµ viÖc gi÷ ®óng thêi h¹n... Th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi häc hoi ®îc kinh ngiÖm kinh doanh, n©ng cao hiªu qu¶ qu¶n lý, vµ t¸c phong lao ®éng cña c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi cã kinh nghiÖm kinh doanh, cã kh¶ n¨ng qu¶n lý hiÖu qu¶. Trong qu¸ tr×nh h¬p t¸c :cïng kinhdoanh, cïng qu¶n lý. ..SÏ n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý, kinh nghÖm kinh doanh cho nøoc tiÕp nhËn. Ngoµi ra ®Çu t trc tiÕp cßn gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.C¸c níc ®ang ph¸t thiÓn thêng cã c¬ cÊu kinh tÕ bÊt hîp lý, chñ yÕu ph¸t triÓn khu vùc mét do kh«ng cã nhiÒu vèn. Vi v©y FDI sÏ cung cÊp vèn ®Ó ®Çu t chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý h¬n,dÇn dÇn mang tÝnh chÊt cña mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. III. C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi viÖc thu hót FDI vµo c¸c vung kinh tÕ. 1. M«i trêng chÝnh trÞ- x· héi. Sù æn ®Þnh chÝnh trÞ - x· héi cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t, ®Æc biÖt lµ ®Çu t níc ngoµi. T×nh h×nh chÝnh trÞ kh«ng æn ®Þnh, ®Æc biÖt lµ thÓ chÕ chÝnh trÞ (®i liÒn víi nã lµ sù thay ®æi luËt ph¸p) th× môc tiªu vµ ph¬ng thøc thùc hiÖn môc tiªu còng thay ®æi. HËu qu¶ lµ lîi Ých cña c¸c nhµ §TNN bÞ gi¶m (hä ph¶i g¸nh chÞu mét phÇn hay toµn bé c¸c thiÖt h¹i ®ã) nªn lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t bÞ gi¶m sót. MÆc kh¸c, khi t×nh h×nh chÝnh trÞ - x· héi kh«ng æn ®Þnh, Nhµ níc kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña c¸c nhµ §TNN, hËu qu¶ lµ c¸c nhµ ®Çu t ho¹t ®éng theo môc ®Ých riªng, kh«ng theo ®Þnh híng chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi cña níc nhËn ®Çu t. Do ®ã hiÖu qu¶ sö dông vèn FDI rÊt thÊp. Kinh nghiÖm cho thÊy, khi t×nh h×nh chÝnh trÞ -x· héi bÊt æn th× c¸c nhµ ®Çu t sÏ ngõng ®Çu t hoÆc kh«ng ®Çu t n÷a. Ch¼ng h¹n, sù lén xén ë Nga trong thêi gian qua ®· lµm n¶n lßng c¸c nhµ ®Çu t mÆc dï Nga lµ mét thÞ trêng réng lín, cã nhiÒu tiÒm n¨ng...Tuy nhiªn, nÕu chÝnh phñ thùc hiÖn chÝnh s¸ch cëi më h¬n n÷a th× chØ lµm gi¶m kh¶ n¨ng thu hót c¸c nhµ §TNN, c¸ biÖt cã trêng hîp trong chiÕn tranh vÉn thu hót ®îc FDI song ®ã chØ lµ trêng hîp ngo¹i lÖ ddèi víi c¸c c«ng ty thuéc tæ hîp c«ng nghiÖp qu©n sù muèn t×m kiÕm c¬ héi bu«n b¸n c¸c ph¬ng tiÖn chiÕn tranh hoÆc lµ sù ®Çu t cña chÝnh phñ th«ng qua h×nh thøc ®a ph¬ng hoÆc song ph¬ng nh»mthùc hiÖn môc ®Ých riªng. Râ 10 rµng, trong trêng hîp nµy, viÖc sö dông FDI kh«ng ®em l¹i hiÖu kinh tÕ - x· héi cho níc tiÕp nhËn ®Çu t. 2. Sù æn ®Þnh cña m«i trêng kinh tÕ vÜ m«. §©y lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cña mäi ý ®Þnh vµ hµnh vi ®Çu t. §iÒu nµy ®Æc biÖt quan träng ®èi víi viÖc huy ®éng vµ sö dông vèn níc ngoµi. §Ó thu hót ®îc FDI, nÒn kinh tÕ ®Þa ph¬ng ph¶i lµ n¬i an toµn cho sù vËn ®éng cña vèn ®Çu t, vµ lµ n¬i cã kh¶ n¨ng sinh lîi cao h¬n c¸c n¬i kh¸c. Sù an toµn ®ßi hái m«i trêng vÜ m« æn ®Þnh, h¬n n÷a ph¶i gi÷ ®îc m«i trêng kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh th× míi cã ®iÒu kiÖn sö dông tèt FDI. Møc ®é æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« ®îc ®¸nh gi¸ th«ng qua tiªu chÝ: chèng l¹m ph¸t vµ æn ®Þnh tiÒn tÖ. Tiªu chÝ nµy ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ nh l·i suÊt, tû gi¸ hèi ®o¸i, tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc, c¸c c«ng cô thÞ trêng më ®ång thêi ph¶i kiÓm so¸t ®îc møc th©m hôt ng©n s¸ch hoÆc gi÷ cho ng©n s¸ch c©n b»ng. 3. HÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé vµ hoµn thiÖn, bé m¸y qu¶n lý nhµ níc cã hiÖu qu¶. M«i trêng ph¸p luËt lµ bé phËn kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi ho¹t ®éng FDI. Mét hÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé, hoµn thiÖn vµ vËn hµnh h÷u hiÖu lµ mét trong nh÷ng yÕu tè t¹o nªn m«i trêng kinh doanh thuËn lîi, ®Þnh híng vµ hç trrî choc¸c nhµ §TNN. VÊn ®Ò mµ c¸c nhµ §TNN quan t©m lµ: - M«i trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh, quyÒn së h÷u tµi s¶n t nh©n ®îc ph¸p luËt b¶o ®¶m. - Quy chÕ ph¸p lý cña viÖc ph©n chia lîi nhuËn, quyÒn håi h¬ng lîi nhuËn ®èi víi c¸c h×nh thøc vËn ®éng cô thÓ cña vèn níc ngoµi. - Quy ®Þnh vÒ thuÕ, gi¸, thêi h¹n thuª ®Êt...Bëi yÕu tè nµy t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ tû suÊt lîi nhuËn. NÕu c¸c quy ®Þnh ph¸p lý b¶o ®¶m an toµn vÒ vèn cña nhµ ®Çu t kh«ng bÞ quèc h÷u ho¸ khi ho¹t ®éng ®Çu t kh«ng ph¬ng h¹i ®Õn an ninh quèc gia, b¶o ®¶m møc lîi nhuËn cao vµ viÖc di chuyÓn lîi nhuËn vÒ níc thuËn tiÖn th× kh¶ n¨ng thu hót FDI cµng cao. Do vËy, hÖ thèng ph¸p luËt ph¶i thÓ hiÖn ®îc néi dung c¬ b¶n cña nguyªn t¾c: T«n träng ®éc lËp chñ quyÒn, b×nh ®¼ng, cïng cã lîi vµ theo th«ng lÖ quèc tÕ. §ång thêi ph¶i thiÕt lËp vµ hoµn thiÖn ®Þnh chÕ ph¸p lý t¹o niÒm tin cho c¸c nhµ §TNN. Bªn c¹nh hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt th× nh©n tè quyÕt ®Þnh ph¸p luËt cã hiÖu lùc lµ bé m¸y qu¶n lý nhµ níc. Nhµ níc ph¶i m¹nh víi bé m¸y qu¶n lý gän nhÑ, c¸n bé qu¶n lý cã n¨ng lùc, n¨ng ®éng,cã phÈm chÊt ®¹o ®øc. 11 ViÖc qu¶n lý c¸c dù ¸n FDI ph¶i chÆt chÏ theo híng t¹o thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t song kh«ng ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ vµ x· héi. 4 HÖ thèng c¬ së h¹ tÇng kü thuËt. KÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt lµ c¬ së ®Ó thu hót FDI vµ còng lµ nh©n tè thóc ®Èy ho¹t ®éng FDI diÔn ra nhanh chãng, cã ¶nh hëng quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. §©y lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c nhµ ®Çu t tríc khi ra quyÕt ®Þnh. Quèc gia cã hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c, m¹ng líi giao th«ng, n¨ng lîng, hÖ thèng cÊp tho¸t níc, c¸c c¬ së dÞch vô tµi chÝnh ng©n hµng... t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c dù ¸n FDI ph¸t triÓn thuËn lîi. Møc ®é ¶nh hëng cña mçi nh©n tè nµy ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn cña mçi quèc gia vµ t¹o m«i trêng ®Çu t hÊp dÉn.Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n, c¸c nhµ ®Çu t chØ tËp trung vµo s¶n xuÊt kinh doanh, thêi gian thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®îc rót ng¾n, bªn c¹nh ®ã viÖc gi¶m chi phÝ cho c¸c kh©u vËn chuyÓn, th«ng tin...sÏ lµm t¨ng hiÖu qu¶ ®Çu t. 5. HÖ thèng thÞ trêng ®ång bé, chiÕn lîc ph¸t triÓn híng ngo¹i. Ho¹t ®éng kinh doanh muèn ®em l¹i hiÖu qu¶ cao th× ph¶i diÔn ra trong m«i trêng thuËn lîi, cã ®Çy ®ñ c¸c thÞ trêng: thÞ trêng lao ®éng, thÞ trêng tµi chÝnh, thÞ trêng hµng ho¸ - dÞch vô...C¸c nhµ §TNN tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh ë níc chñ nhµ nªn ®ßi hái ë níc nµy ph¶i cã mét hÖ thèng thÞ trêng ®ång bé, ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng cña nhµ ®Çu t ®îc tån t¹i vµ ®em l¹i hiÖu qu¶. ThÞ trêng lao ®éng lµ n¬i cung cÊp lao ®éng cho nhµ ®Çu t. ThÞ trêng tµi chÝnh lµ n¬i cho nhµ ®Çu t vay vèn ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh vµ thÞ trêng hµng ho¸ - dÞch vô lµ n¬i tiªu thô s¶n phÈm, lu th«ng hµng ho¸, ®em l¹i lîi nhuËn cho nhµ ®Çu t. HÖ thèng thÞ trêng nµy sÏ ®¶m b¶o cho toµn bé qu¸ tr×ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh diÔn ra thuËn lîi - tõ nguån ®Çu vµo ®Õn viÖc tiªu thô s¶n phÈm ®Çu ra. ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ híng ngo¹i lµ thùc hiÖn chiÕn lîc híng vÒ xuÊt khÈu. Më réng thÞ trêng xuÊt khÈu, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh víi c¸c quèc gia kh¸c t¹o ®iÒu kiÖn c¶i thiÖn c¸n c©n th¬ng mai, chiÕm ®îc lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t. 6 Tr×nh ®é qu¶n lý vµ n¨ng lùc cña ngêi lao ®éng. Nguån lao ®éng võa lµ nh©n tè ®Ó thu hót võa lµ nh©n tè sö dông cã hiÖu qu¶ FDI. Bëi con ngêi cã kh¶ n¨ng hîp t¸c kinh doanh cao, tr×nh ®é lao ®éng phï hîp víi yªu cÇu, n¨ng lùc qu¶n lý cao th× sÏ t¹o ra n¨ng xuÊt cao. Bªn c¹nh ®ã, c¸c nhµ §TNN sÏ gi¶m mét phÇn chi phÝ ®µo t¹o vµ bít ®îc thêi gian ®µo t¹o nªn tiÕn ®é vµ hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n sÏ ®¹t ®óng theo môc tiªu ®Ò ra. Tr×nh ®é thÊp kÐm sÏ lµm cho níc chñ nhµ thua thiÖt, ®Æc biÖt lµ ë c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh qu¶n lý ho¹t ®éng FDI. Sai lÇm cña c¸c c¸n bé qu¶n lý nhµ níc cã thÓ lµm thiÖt h¹i vÒ thêi gian, tµi chÝnh cho nhµ §TNN vµ cho níc chñ 12 nhµ. V× vËy, níc chñ nhµ ph¶i tÝch cùc n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ cña ngêi lao ®éng ®Ó kh«ng chØ cã n©ng cao kh¶ n¨ng tiÕp cËn c«ng nghÖ, kü thuËt tiªn tiÕn mµ cßn n©ng cao kü thuËt qu¶nlý kinh tÕ. 7 T×nh h×nh kinh tÕ - chÝnh trÞ trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. T×nh h×nh nµy t¸c ®éng ®Õn kh«ng chØ c¸c nhµ ®Çu t ®ang t×m kiÕm ®èi t¸c, mµ cßn tíi c¶ c¸c dù ¸n ®ang triÓn khai. Khi m«i trêng kinh tÕ chÝnh trÞ trong khu vùc vµ thÕ giíi æn ®Þnh, kh«ng cã sù biÕn ®éng khñng ho¶ng th× c¸c nhµ dÇu t sÏ tËp trung nguån lùc ®Ó ®Çu t ra bªn ngoµi vµ c¸c níc tiÕp nhËn ®Çu t cã thÓ thu hót ®îc nhiÒu vèn FDI. Ngîc l¹i, khi cã biÕn ®éng th× c¸c nguån ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña c¸c dù ¸n thêng thay ®æi, c¸c nhµ ®Çu t gÆp khã kh¨n rÊt nhiÒu vÒ kinh tÕ nªn ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ FDI. Sù thay ®æi vÒ c¸c chÝnh s¸ch cña níc chñ nhµ ®Ó phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ, ®ßi hái c¸c nhµ §TNN ph¶i cã thêi gian t×m hiÓu vµ thÝch nghi víi sù thay ®æi ®ã. H¬n n÷a, t×nh h×nh cña níc ®Çu t còng bÞ ¶nh hëng nªn hä ph¶i t×m híng ®Çu t míi dÉn ®Õn thay ®æi chiÕn lîc §TNN cña hä. Ch¼ng h¹n, cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë ch©u ¸ trong thêi gian qua d· lµm gi¶m tèc ®é ®Çu t FDI vµo khu vùc nµy. Hµng lo¹t c¸c nhµ ®Çu t rót vèn hoÆc kh«ng ®Çu t n÷a v× sî rñi ro cao. IV. C¸c quan ®iÓm vµ yªu cÇu thu hót FDI theo vïng kinh tÕ t¹i ViÖt Nam. 1. C¸c quan ®iÓm vÒ thu hót FDI. Trªn nhiÒu vÊn ®Ò cô thÓ liªn quan tíi FDI cßn sù kh¸c nhau vÒ ®¸nh gi¸ vµ c¸ch xö lý dÉn ®Õn c¸c quan ®iÓm: - T¹o lËp m«i trêng chÝnh trÞ trong níc vµ quèc tÕ æn ®Þnh. æn ®Þnh chÝnh trÞ lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c nhµ ®Çu t. Do vËy, cÇn quan t©m ®Õn kÕt cÊu h¹ tÇng x· héi, chia sÎ thµnh qu¶ t¨ng trëng cho mäi tÇng líp x· héi t¹o ®iÒu kiÖn æn ®Þnh chÝnh trÞ trong níc - lµ tiÒn ®Ò cho mäi sù thµnh c«ng kh¸c, h¹n chÕ møc ®é rñi ro cho c¸c nhµ §TNN. Bªn c¹nh ®ã, c¸c quèc gia ®Òu xóc tiÕn ho¹t ®éng ngo¹i giao, chÝnh trÞ h×nh thµnh nªn khu vùc æn ®Þnh chÝnh trÞ, an ninh th«ng qua viÖc ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh th©n thiÖn, hîp t¸c theo xu híng thèng nhÊt trong ®a d¹ng. V× vËy, n©ng cao n¨ng lùc cña hÖ thèng chÝnh trÞ víi h¹t nh©n lµ sù l·nh ®¹o cña §¶ng cÇm quyÒn, t¨ng cêng vai trß qu¶n lý cña Nhµ níc theo híng võa mÒm dÎo, võa c¬ng quyÕt, b¶o vÖ lîi Ých cña nhµ ®Çu t còng nh lîi Ých cña x· héi. - Quan ®iÓm vÒ m«i trêng ph¸p lý. 13 M«i trêng ph¸p lý ®Çy ®ñ, ®ßng bé vµ vËn hµnh cã hiÖu qu¶ sÏ t¹o ra m«i trêng kinh doanh hoµn thiÖn. Cã nhiÒu u ®·i cho c¸c nhµ §TNN: MiÔn gi¶m thuÕ, c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh, gi¶i quyÕt mÒm dÎo c¸c tranh chÊp x¶y ra trong ho¹t ®éng ®Çu t; kh«ng quèc h÷u ho¸, thùc hiÖn chÝnh s¸ch "kh«ng håi tè", sö dông danh môc h¹n chÕ ®Çu t... t¹o ra hµnh lang ph¸p lý râ rµng. - Quan ®iÓm vÒ x©y dùng chiÕn lîc kinh tÕ híng ngo¹i ®óng ®¾n. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp híng vÒ xuÊt khÈu, ®Þnh híng cho hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«: t¨ng cêng sù héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ph¸t huy néi lùc ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n cho nÒn kinh tÕ. KiÒm chÕ l¹m ph¸t, tt¹o nguån vèn ®èi øng trong níc ®ñ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t, tiÕp nhËn c«ng nghÖ hîp lý tuú thuéc vµo tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn ®Ó cã thÓ ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh khi trao ®æi quèc tÕ. - Quan ®iÓm vÒ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ- x· héi. ChØ cã x©y dùng mét kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi phï hîp, thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th× míi cã thÓ thu hót vèn ®Çu t nãi chung vµ hÊp dÉn dßng FDI ®æ vµo trong níc, t¹o nÒn mãng cho viÖc thùc hiÖn nhanh chãng, cã hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n ®Çu t. X©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung, khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghÖ cao, hÖ thèng ®iÖn, níc, bu chÝnh viÔn th«ng ®Çy ®ñ, thuËn tiÖn cho c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm. - Quan ®iÓm vÒ lùa chän ®èi t¸c níc ngoµi vµ x©y dùng ®èi t¸c trong níc ®Ó chñ ®éng tiÕp nhËn ®Çu t. Thùc hiÖn nguyªn t¾c: §a d¹ng ho¸, ®a ph¬ng ho¸ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. §a d¹ng ho¸ ®Ó tËn dông lîi thÕ so s¸nh cña mçi quèc gia trong mçi dù ¸n cô thÓ. Tõ ®ã lùa chän ®îc chñ ®Çu t thùc sù cã n¨ng lùc tµi chÝnh, uy tÝn kinh doanh, tiÒm lùc kü thuËt- c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. §a ph¬ng ho¸ sÏ tr¸nh ®îc sù phô thuéc vµo mét luång vèn tõ mét trung t©m, tr¸nh ®îc rñi ro vµ t¹o sù c¹nh tranh gi÷a c¸c nhµ §TNN, nhê ®ã t¨ng thÕ th¬ng lîng cña níc chñ nhµ ®èi víi c¸c nhµ §TNN. X©y dùng c¸c ®èi t¸c trong níc cã n¨ng lùc, c¹nh tranh b×nh ®¼ng víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn §TNN, b¶o vÖ vµ n¨ng cao quyÒn lîi cña c¸c ®èi t¸c trong níc. - Quan ®iÓm vÒ chiÕn lîc quy ho¹ch tæng thÓ FDI. §©y lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi cña ®Êt níc, thiÕu v¾ng chiÕn lîc vµ quy ho¹ch tæng thÓ vµ cô thÓ t¹i c¸c vïng kinh tÕ sÏ g©y t¸c h¹i l©u dµi, khã kh¾c phôc ®îc hËu qu¶. Do vËy ph¶i t¨ng cêng vai trß 14 qu¶n lý cña nhµ níc, x©y dùng môc tiªu cho tõng thêi kú bè trÝ c¬ cÊu ®Çu t t¹i c¸c vïng hîp lý... 2. C¸c yªu cÇu thu hót FDI. + Chñ ch¬ng chÝnh s¸ch cña nhµ níc trong tõng giai ®o¹n. ViÖc nhµ níc khuyÕn khÝch hoÆc h¹n chÕ sù ph¸t triÓn lÜnh vùc s¶n xuÊt nµo, vïng nµo... sÏ lµ c¬ héi ®Çu t thuËn lîi hay khã kh¨n ®èi víi lÜnh vùc ®ã hoÆc vïng ®ã. + Tµi nguyªn thiªn nhiªn cña vïng ®ã, kh¶ n¨ng khai th¸c chÕ biÕn tµi nguyªn ®ã. §©y lµ yªu cÇu quan träng ®Ó vïng ®ã coa c¬ héi lín trong viÖc thu hót vèn ®Çu t (FDI) + Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña n«ng, l©m, ng nghiÖp. §iÒu kiÖn tù nhiªn ¶nh hëng ®èi víi sù phat triÓn cña c¸c ngµnh. NÕu ®iÒu kiÖn tù nhiªn cho phÐp ph¸t triÓn n«ng, l©m, ng nghiÖp th× sÏ t¹o c¬ héi lín cho viÖc thu hót vèn ®Çu t. Còng nh sù ph¸t triÓn cña b¶n th©n n«ng, l©m ,ngh nghiÖp ph¸t triÓn th× nã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh cung cÊp s¶n phÈm tiªu dïng cho n«ng, l©m, ng nghiÖp (ph©n bãn, thuèc trõ s©u...) + Kh¶ n¨ng ®Çu t hiÖn ®¹i ho¸, më réng c¸c c¬ së c«ng nghiÖp hiÖn cã t¹i vïng ®ã. + Mèi liªn hÖ s¶n xuÊt gi÷a c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trong vïng vµ níc ngoµi. Mèi liªn hÖ nµy ®îc thÓ hiÖn qua viÖc cung øng vËt t vµ tiªu thô s¶n phÈm cña nhau. Mèi liªn hÖ nµy cµng ph¸t triÓn th× c¬ héi thu hót vèn ®Çu t cµng thuËn lîi. 15 PhÇn II Thùc tr¹ng thu hót FDI vµo c¸c vïng kinh tÕ ë ViÖt Nam trong thêi gian qua. I. Giíi thiÖu vÒ sù h×nh thµnh c¸c vïng kinh tÕ ë ViÖt Nam. Nguån lùc lµ tiÒn ®Ò vËt chÊt quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña mét quèc gia. Quy m« vµ tèc ®é ph¸t triÓn - x· héi cña mét níc, ë møc ®é lín, phôc thuéc vµo viÖc khai th¸c hîp lý, sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc bªn trong vµ bªn ngoµi, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nh níc ta hiÖn nay. Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ tµi s¶n cña mét quèc gia, lµ mét trong nh÷ng nguån lùc ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Tµi nguyªn thiªn nhiªn tuy kh«ng cã t¸c dông quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, song ®ã lµ ®iÒu kiÖn thêng xuyªn, cÇn thiÕt cho mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, lµ yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ mét trong nh÷ng yÕu tè t¹o vïng quan träng, cã ý nghÜa to lín ®èi víi viÖc h×nh thµnh c¸c ngµnh s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸, c¸c ngµnh mòi nhän. Cïng víi tµi nguyªn thiªn nhiªn cßn cã tµi nguyªn nh©n v¨n còng lµ tiÒn ®Ò ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña mét níc, mét vïng. D©n c vµ nguån lao ®éng kh«ng chØ lµ lùc lîng trùc tiÕp t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi, mµ cßn lµ lùc lîng tiªu thô s¶n phÈm cña x· héi, kÝch thÝch qu¸ tr×nh t¸i t¹o s¶n xuÊt më réng cña x· héi. D©n c vµ c¸c nguån lùc lao ®éng vèn khã di chuyÓn ®i xa, v× vËy khi lùa chän ®Þ ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh tríc hÕt cÇn tËn dông tíi møc tèi ®a nguån lao ®éng t¹i chç. Trong tµi nguyªn nh©n v¨n cßn cã yÕu tè vÒ v¨n ho¸ - lÞch sö. Mçi mét vïng ë níc ta ®Òu cã mét b¶n s¾c d©n téc kh¸c nhau, vµ cã c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng kh¸c nhau. Do ®ã, nhµ ®Çu t níc ngoµi®¸nh gi¸ tõng ngµnh nghÒ truyÒn thèng, ngµnh nµo cã lîi h¬n vµ thu ®îc lîi nhuËn nhanh th× hä sÏ ®Çu t vµo. Ngoµi ra, c¸c nhµ ®Çu t cßn c¨n cø vµ hiÖn tr¹ng vµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë n¬i m×nh ®Þnh ®Çu t vµo. C¬ cÊu GDP còng lµ mét nh©n tè quan träng ®Ó nhµ ®Çu t xem xÐt ®Ó tõ ®ã nhµ ®Çu t biÕt m×nh ph¶i ®Çu t vµo ngµnh nµo, vµo lÜnh vùc nµo. Víi nh÷ng c¨n cø trªn mµ c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®· ®Çu t chñ yÕu vµo níc ta ë 8 vïng tõ B¾c ®Õn Nam. B¶ng 1: C¬ cÊu ®Çu t ®Çu t níc ngoµi theo vïng l·nh thæ tÝnh theo % FDI ®Õn hÕt n¨m 1999 STT Vïng l·nh thæ Tû lÖ % 16 1 2 3 4 5 6 7 8 §«ng Nam Bé 53,13 §ång b»ng s«ng Hång 29,6 Duyªn h¶i Nam Trung Bé 8,64 §«ng B¾c 5,46 §ång b»ng s«ng Cöu Long 2,86 B¾c trung Bé 2,46 T©y Nguyªn 0,16 T©y B¾c 0,15 Tæng 100 Nguån:nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi –sè 2(64)2000 II. Kh¸i qu¸t vÒ thùc tr¹ng thu hót FDI vµo nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung. 1. VÞ trÝ vµ tÇm quan träng cña ®Çu t níc ngoµi ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI) trong nh÷ng thËp kû qua ®· t¨ng rÊt nhanh, tèc ®é t¨ng trung b×nh cña toµn thÕ giíi lµ 24% trong thêi kú 19861990 vµ 3,2% vµo ®Çu thËp kû 90. Trong ®ã tèc ®é t¨ng FDI cña c¸c níc ASEAN lµ nhanh nhÊt, vµo kho¶ng 40%/n¨m trong suèt thêi kú 1985-1994 (theo World Investment Report, New York -1995). Víi sù ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi, thÞ trêng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam kh«ng ngõng ®îc më réng. Tõ c¸c thÞ trêng truyÒn thèng thuéc khèi c¸c níc x· héi chñ nghÜa tríc ®©y mµ chñ yÕu lµ c¸c níc §«ng ¢u, thÞ trêng ck ®· më réng sang c¸c níc T©y ¢u, B¾c Mü vµ c¸c níc NICs. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña khèi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi t¨ng nhanh qua c¸c n¨m, tõ 52 triÖu USD n¨m 1991, n¨m 1995 ®¹t 440 triÖu USD - t¨ng 8,5 lÇn so víi n¨m 1991, n¨m 1999 ®¹t 2.577 triÖu USD t¨ng 5,9 lÇn so víi n¨m 1995 vµ t¨ng 1,3 lÇn so víi n¨m 1998. XuÊt khÈu cña khèi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi trong tæng kim ngh¹ch xuÊt khÈu cña c¶ níc kh«ng ngõng t¨ng lªn, tõ 8% n¨m 1998 lªn 10,8% n¨m 1996 vµ lªn 23% n¨m 1999. Khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi t¹o nguån thu ®¸ng kÓ cho ng©n s¸ch nhµ níc. Nép ng©n s¸ch cña khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi (kh«ng kÓ dÇu khÝ) còng liªn tôc t¨ng lªn, tõ 128 triÖu USD n¨m 1994 ®Õn n¨m 1998 ®¹t 317 triÖu USD, n¨m 1999 ®¹t 271 triÖu USD. C¸c doanh nghiÖp FDI ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho trªn 30 v¹n lao ®éng trùc tiÕp. C¸c nh©n viªn trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®· tiÕp thu ®îc c«ng nghÖ qu¶n lý hiÖn ®¹i, n©ng cao tr×nh ®é tin häc, ngo¹i ng÷, cã ®iÒu kiÖn cËp nhËt c¸c kiÕn thøc, ph¬ng tiÖn, c«ng cô míi trong qu¶n lý kinh tÕ, cã ®iÒu kiÖn lµm quen vµ tù rÌn luyÖn t¸c phong c«ng 17 nghiÖp...; ngêi lao ®éng ®· ®îc n©ng cao tay nghÒ, lµm quen vµ sö dông thµnh th¹o c¸c nhµ m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i... §Çu t níc ngoµi còng gãp phÇn më réng, ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph¬ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng cêng, cñng cè vµ t¹o ra nh÷ng thÕ lùc míi cho nÒn kinh tÕ níc ta trong tiÕn tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. 2. Kh¸i qu¸t chung thùc tr¹ng thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi. §èi t¸c níc ngoµi chñ yÕu lµ c¸c níc trong khu vùc nh Nics, §«ng ¸, ASEAN, NhËt B¶n chiÕm tíi 75% tæng vèn ®Çu t níc ngoµi trong doanh nghiÖp c«ng nghiÖp giai ®o¹n 1988-1999. §iÒu nµy ph¶n ¸nh møc ®é héi nhËp khu vùc kh¸ nhanh. Thêi gian gÇn ®©y Mü vµ T©y ¢u ®Çu t vµo ViÖt Nam víi tèc ®é nhanh, nhiÒu dù ¸n quy m« lín. Tuy nhiªn vÞ trÝ nµy cha xøng ®¸ng víi tiÒm n¨ng vÒ vèn vµ c«ng nghÖ cña c¸c níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh Mü, T©y ¢u. Qua b¶ng 2 thÊy râ ®iÒu ®ã: B¶ng 2: Mêi mét quèc gia cã sè vèn ®Çu t trªn 1 tû USD tÝnh ®Õn hÕt n¨m 1999 Sè thø tù Tªn ®èi t¸c Sè vèn (Tr.USD) 1 Singapore 4918,3 2 §µi Loan 4225,3 3 Hång K«ng 3433,8 4 NhËt B¶n 3275,1 5 Hµn Quèc 3953,3 6 Britsh Vrigin islands 1772,3 7 Ph¸p 1725,2 8 Mü 1126,0 9 Austraylia 1074,3 10 Th¸i Lan 1035,9 11 Malaysia 1021,8 Nguån: Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t- vô qu¶n lý dù ¸n Trong biÓu trªn ta thÊy n¨m quèc gia cã quy m« vèn ®Çu t lín nhÊt th× bèn quèc gia thuéc khu vùc, vµ ®Æc biÖt quy m« lín h¬n ba ®Õn bèn lÇn cña c¸c níc cßn l¹i vµ c¸c quèc gia trong khu vùc lµ ®èi t¸c lín trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp. B¶ng 3: Mêi quèc gia cã sè dù ¸n ®Çu t cho ngµnh c«ng nghiÖp lín nhÊt (tÝnh ®Õn hÕt n¨m 1999). STT Tªn níc Sè DA % DNLD 18 V§T (§VT: Tr.USD) % VLD/V§T 1 NhËt B¶n 168 43,5 2191,9 60,9 2 Hµn Quèc 161 33,5 1884,1 48,3 3 §µi Loan 273 25,6 1609,2 18,7 4 Singapore 87 49,4 1327,7 61,7 5 Malaysia 34 58,8 715,2 14,2 6 Hång K«ng 86 57,0 710.2 33,6 7 Mü 36 50,0 701,9 91,5 8 Vrigin 16 37,5 513,9 31,3 9 Th¸n Lan 39 56,4 346,2 67,6 10 óc 29 65,5 298,2 73,0 Nguån: Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t-vô qu¶n lý dù ¸n -danh môc c¸c dù ¸n ®Çu t trong c«ng nghiÖp. Tõ c¸c b¶ng trªn cho thÊy c¸c ®èi t¸c lín cña ta chñ yÕu lµ c¸c níc nhá v× vËy thêi gian tíi cïng víi tiÕp tôc trnh thñ thu hót FDI tõ c¸c níc trong khu vùc chóng ta cÇn lùa chän ®èi t¸c ®Çu t sao cho võa tranh thñ ®îc vèn, võa tËn dông ®îc c«ng nghÖ kÜ thuËt vµ c¸c lîi thÕ tõ níc lín nh: Mü, Anh, T©y ¢u. C¬ cÊu kinh tÕ níc ta vÒ c¬ b¶n mÊt c©n ®èi: gi÷a c¸c vïng, gi÷a c¸c ngµnh, gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¶n trë ®µ ph¸t triÓn v× vËy dÞch chuyÓn, s¾p xÕp l¹i c¬ cÊu kinh tÕ lµ cÇn thiÕt ®©y lµ mét môc tiªu cña c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ ®îc ®¹i héi VIII th«ng qua. Víi mong muèn sö dông FDI gãp phÇn dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ nªn chÝnh phñ ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, u ®·i ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t vµo n¬i cã diÒu kiÖn kinh tÕ khã kh¨n nh miÒn nói, vïng s©u, vïng xa. Tuy nhiªn cho ®Õn nay vèn vÉn tËp trung chñ yÕu vµo c¸c ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng, m«i trêng kinh tÕ x· héi. Trong b¶ng 1, ta thÊy trong khi T©y Nguyªn vµ T©y B¾c chØ chiÕm 0,15% vµ 0,16% th× riªng §«ng Nam Bé chiÕm tíi 53,13% tæng vèn ®Çu t §Õn hÕt n¨m 1999, ViÖt Nam ®· thu hót ®îc trªn 2.991 dù ¸n cã vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi víi tæng sè vèn ®¨ng ký (kÓ c¶ t¨ng vèn) lµ 42,7 tû USD. §· cã 29 dù ¸n hÕt h¹n víi tæng sè vèn ®¨ng ký ®· hÕt h¹n lµ 289 triÖu USD vµ 561 dù ¸n ®· gi¶i thÓ tríc thêi h¹n víi tæng sè ®¨ng ký 6,5 tØ USD. T¹i ViÖt Nam tÝnh ®Õn hÕt n¨m 1999 cã 2.401 dù ¸n cßn hiÖu lùc víi tæng vèn ®Çu t ®¨ng ký cßn hiÖu lùc lµ 35,88 tØ USD (kÓ c¶ t¨ng vèn). Trong sè nµy cã 1.607 dù ¸n ®· triÓn khai thùc hiÖn víi tæng vèn thùc hiÖn lµ 15,1 tØ USD (gåm 1.127 dù ¸n ®· ®i vµo ho¹t ®éng cã doanh thu; 479 dù ¸n ®ang x©y dùng c¬ b¶n). 2.1. T×nh h×nh thu hót ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi theo ngµnh kinh tÕ. §Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam chñ yÕu tËp trung vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng víi 1.421 dù ¸n chiÕm 60,55% tæng dù ¸n FDI, tæng vèn ®Çu t ®¨ng ký ®¹t 18,1 tØ USD chiÕm 50,62% tæng vèn ®¨ng ký. N«ng l©m ng nghiÖp thu hót ®îc 313 dù ¸n chiÕm 13,33% sè dù ¸n, tæng vèn ®Çu t ký ®¹t 19 2.084 triÖu USD chiÕm 5,81 vÒ vèn. C¸c ngµnh dv víi 613 dù ¸n chiÕm 26,12% vÒ sè dù ¸n, tæng sè vèn ®Çu t ®¨ng ký ®¹t 15.632 triÖu USD chiÕm 43,57 vèn ®¨ng ký. B¶ng 4: §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi theo lÜnh vùc (TÝnh ®Õn n¨m hÕt 1999) Tû träng Tæng vèn ®Çu t Tû träng (%) (Tr.USD) (%) C«ng nghiÖp vµ x©y dùng 1.421 60,55 18100 50,62 N«ng l©m ng nghiÖp 313 13,33 2.084 5,81 C¸c ngµnh dÞch vô 613 26,12% 15.632 43,57 Nguån: Vô QLDA§TNN - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t S¬ ®å sè 1: c¬ cÊu ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi theo lÜnh vùc LÜnh vùc Sè dù ¸n Sè dù ¸n Tæng vèn ®Çu t 50.62% 43.57% 26.12% 13.33% 60.55% C«ng nghiÖp vµ x©y dùng 5.81% C«ng nghiÖp vµ x©y dùng N«ng l©m ng nghiÖp mét dù ¸n trong ngµnh DÞch vô N«ng l©m ng nghiÖp Nh×n chung quy m« ®Çu t b×nh qu©n cho n«ng DÞch vô l©m ng nghiÖp t¬ng ®èi nhá so víi c¸c ngµnh kh¸c, trong ®ã c¸c dù ¸n ®Çu t vµo thuû s¶n cã quy m« nhá nhÊt, kho¶ng 3 triÖu USD. Ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng cã quy m« trung b×nh kho¶ng 12 triÖu USD trong ®ã vèn lín nhÊt lµ c¸c dù ¸n th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ (93 triÖu USD/dù ¸n). Ngµnh dÞch vô cã quy m« ®Çu t lín nhÊt, kho¶ng 25 triÖu USD/dù ¸n, nÕu kh«ng tÝnh ®Õn 2 dù ¸n x©y dùng khu ®« thÞ míi t¹i Hµ Néi (tæng vèn ®¨ng ký 2,3 tû USD, chiÕm 6,5 vèn ®¨ng ký cña c¶ níc vµ 15 vèn ®¨ng ký cña ngµnh dÞch vô) th× quy m« b×nh qu©n 1 dù ¸n lµ 21,7 triÖu USD. Trong ngµnh dÞch vô, vèn ®Çu t tËp trung chñ yÕu vµo lÜnh vùc x©y dùng h¹ tÇng khu c«ng nghiÖp. Vèn ®Çu t trung b×nh cña c¸c dù ¸n nµy kh¸ lín, gÇn 30 triÖu USD/dù ¸n kh¸ch s¹n, gÇn 35 triÖu USD/tæ hîp v¨n phßng c¨n hé cho thuª vµ trªn 61 triÖu USD/dù ¸n x©y dùng h¹ tÇng khu c«ng nghiÖp. VÒ thùc hiÖn vèn cam kÕt, c¸c dù ¸n trong lÜnh vùc th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ ®¹t tû lÖ thùc hiÖn cao h¬n vèn cam kÕt 4%, viÖc thùc hiÖn vît vèn ®¨ng ký theo giÊy phÐp lµ hiÖn tîng th«ng thêng trong ngµnh dÇu khÝ, cam kÕt trªn giÊy chØ lµ vèn tèi thiÓu. Ngµnh tµi chÝnh ng©n hµng, do tÝnh ®Æc thï ph¶i nép ngay vèn ph¸p ®Þnh míi ®îc phÐp triÓn khai ho¹t ®éng nªn tû lÖ gi¶i ng©n cao (93%). Nh×n chung c¸c dù ¸n ®Çu t vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp x©y dùng cã tû lÖ gi¶i ng©n cao nhÊt, trªn 51%. C¸c dù ¸n trong lÜnh vùc dÞch 20