Tài liệu Thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cơ sở từ thực tiễn thành phố tam kỳ, tỉnh quảng nam.

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI BÙI TẤN CÔNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CƠ SỞ TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ TAM KỲ, TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI, năm 2018 1 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI BÙI TẤN CÔNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CƠ SỞ TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ TAM KỲ, TỈNH QUẢNG NAM Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 834.04.02 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN CHIẾN THẮNG HÀ NỘI, năm 2018 2 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong hệ thống chính trị ở nước ta hiện nay, cấp xã, phường, thị trấn (gọi chung là cấp xã) là cấp giữ vị trí, vai trò quan trọng, là nền tảng của toàn hệ thống chính trị. Cấp xã luôn có vị trí quan trọng trong bộ máy chính quyền ở nước ta; chính quyền cấp xã cũng là cấp gần dân nhất, trực tiếp thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, các Chỉ thị, Nghị quyết, chủ trương, chính sách của cấp trên; không ngừng cải thiện và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân; trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước trên tất cả các lĩnh vực về kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh quốc phòng. Cán bộ, công chức cấp xã là bộ phận của đội ngũ cán bộ, công chức Nhà nước, có vai trò quan trọng trong việc thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Cán bộ, công chức cấp xã là những người gần dân nhất, trực tiếp tiếp xúc với nhân dân, tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước; trực tiếp lắng nghe, tiếp thu và giải quyết theo thẩm quyền hoặc kiến nghị lên cấp trên giải quyết những kiến nghị, nguyện vọng của nhân dân. Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Cán bộ là gốc của mọi việc. Muôn việc thành công hay thất bại, đều do cán bộ tốt hay kém”. Trước yêu cầu thực tiễn của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đòi hỏi phải có đội ngũ cán bộ, công chức đáp ứng nhu cầu về năng lực, trình độ chuyên môn, khả năng thích ứng với nhiệm vụ đảm nhiệm, công việc được giao. Nhận thức rõ vị trí, vai trò và tầm quan trọng của công tác cán bộ; Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm, chú trọng đến đạo đức, phẩm chất chính trị, lối sống, tinh thần trách nhiệm và trình độ chuyên môn, năng lực của đội ngũ cán 3 bộ, công chức đặc biệt là cán bộ, công chức cấp xã. Trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm phát triển cán bộ, công chức nói chung và cán bộ, công chức cấp xã nói riêng nhằm góp phần tăng cường hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền cơ sở. Trong quá trình thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã trong thời gian qua được các Bộ, ngành ở trung ương và các cấp chính quyền địa phương nhận thức được ý nghĩa, tầm quan trọng của chính sách và đề cao tinh thần, trách nhiệm trong việc tổ chức thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã; do đó, chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã được thực hiện tốt và đạt được những kết quả nhất định: Bộ máy chính quyền cơ sở ngày càng ổn định và phát triển; chất lượng cán bộ, công chức ngày càng nâng cao đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ được giao trong tình hình mới; phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, tinh thần trách nhiệm, trình độ chuyên môn, đạo đức công vụ của cán bộ, công chức cấp xã được nâng lên… Thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã của Đảng và Nhà nước ta; trong thời gian qua, thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam luôn quan tâm đến việc xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ, công chức cơ sở đảm bảo về số lượng và chất lượng, có tính chuyên nghiệp, có bản lĩnh chính trị vững vàng, sức chiến đấu, năng lực chuyên môn, có trình độ ngoại ngữ, tiếp cận và khai thác tốt công nghệ thông tin, có tri thức, kiến thức hội nhập, có nhiệt huyết xây dựng thành phố Tam Kỳ phát triển bền vững trong tương lai đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, việc thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cơ sở trên địa bàn thành phố Tam Kỳ trong thời gian qua vẫn còn những hạn chế nhất định: Chính sách phát triển cán bộ, công chức cơ sở chưa đáp ứng yêu 4 cầu trong tình hình mới do đó chưa động viên, khuyến khích kịp thời tinh thần làm việc của cán bộ, công chức ở cơ sở; hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền cơ sở tại một số địa phương chưa cao do một số chức danh cán bộ, công chức còn thiếu nhưng chưa được bổ sung kịp thời; trình độ chuyên môn, năng lực, tinh thần trách nhiệm của một số cán bộ, công chức chưa cao, chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao; công tác đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng chưa thật sự gắn với quy hoạch, vị trí việc làm và trình độ chuyên môn; kỷ cương, kỷ luật hành chính của một số cán bộ, công chức còn hạn chế ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả công việc, nhiệm vụ được giao… Những tồn tại, hạn chế trên đã ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cán bộ, công chức do đó dẫn đến ảnh hưởng hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền cấp cơ sở. Từ nhận thức về ý nghĩa, tầm quan trọng của chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã trong thời kỳ mới, cũng như thực tiễn và những vấn đề đặt ra về công tác phát triển cán bộ, công chức cấp xã hiện nay. Để đánh giá đúng thực trạng chính sách phát triển cán bộ, công chức cơ sở tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cơ sở trong thời gian tới, học viên chọn đề tài “Thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cơ sở từ thực tiễn thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam” nhằm góp phần nâng cao chất lượng cán bộ, công chức cơ sở đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong thời kỳ mới. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Trong thời gian qua, chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã đã được nhiều nhà khoa học tìm hiểu, nghiên cứu về những vấn đề liên quan đến việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã. Tuy nhiên, các nhà khoa học đã có những quan niệm khác nhau về chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã, bao gồm các bài viết, công trình nghiên cứu sau: 5 - TS. Thang Văn Phúc và TS. Nguyễn Minh Phương (đồng chủ biên), “Cơ sở lý luận, thực tiễn xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức”, nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội năm 2001. Các tác giả đã phân tích một cách hệ thống và tương đối toàn diện về vấn đề chất lượng cán bộ, công chức nói chung dưới góc độ lý luận cũng như sự vận dụng lý luận đó vào tình hình thực tiễn, là những công trình, sản phẩm của trí tuệ có giá trị và ý nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn, là kết quả kế thừa cho việc nghiên cứu tiếp theo. - Nguyễn Khắc Bộ, “Nâng cao năng lực quản lý Nhà nước của chính quyền cơ sở”, Tạp chí Tổ chức Nhà nước, tháng 3/2006. Tác giải đã nhấn mạnh việc nâng cao năng lực, hiệu quả quản lý Nhà nước của chính quyền cơ sở; đổi mới và nâng cao chất lượng hệ thống chính trị ở cơ sở; thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở, mở rộng dân chủ trực tiếp, tạo điều kiện tốt để nhân dân tham gia quản lý xã hội và nâng cao tính chủ động của chính quyền cơ sở. - Đoàn Văn Tình “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã góp phần xây dựng chính quyền địa phương vững mạnh”, Tạp chí Tổ chức nhà nước số 3, tháng 12/2013. Lý luận và thực tiễn đã chứng minh việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức chính quyền cấp xã là nhân tố then chốt trong xây dựng hệ thống chính quyền vững mạnh; do đó, vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là nội dung trọng tâm góp phần xây dựng hệ thống chính trị, chính quyền cơ sở vững mạnh. Tác giả đã đề ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, gồm: Một là, hoàn thiện chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức cấp xã; hai là, hoàn thiện công tác phân tích công việc, xác định vị trí việc làm và xây dựng khung năng lực đối với các vị trí chức danh; ba là, hoàn thiện công tác thu hút, quy hoạch và sử dụng cán bộ, công chức; bốn là, nâng cao hiệu quả công tác đào tạo, bồi dưỡng; năm là, hoàn thiện công tác kiểm tra, đánh giá, khen thưởng và kỷ luật đối với cán bộ, công chức cấp xã. 6 - Nguyễn Thị Mai Anh, “Yêu cầu và giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ thời kỳ hội nhập quốc tế”, Tạp chí Cộng Sản, tháng 4/2015. Bài viết của tác giả đánh giá trong bối cảnh đất nước đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đang chủ động hội nhập quốc tế đã đặt ra những yêu cầu mới đối với đội ngũ cán bộ, công chức phải nâng cao chất lượng, đồng thời phải vững vàng cả về ý thức chính trị, giữ được phẩm chất đạo đức tốt, lối sống chuẩn mực, tránh những tác động tiêu cực từ kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế. Tác giả đã đưa ra ba yêu cầu cơ bản của đội ngũ cán bộ trong thời kỳ hội nhập quốc tế, đó là: Thứ nhất, đội ngũ cán bộ phải có trình độ năng lực; thứ hai, đội ngũ cán bộ phải có văn hóa làm việc khoa học, hiệu quả, vì dân; thứ ba, người cán bộ phải có bản lĩnh vững vàng. Tác giả đã đề ra các giải pháp để xây dựng đội ngũ cán bộ có phẩm chất, năng lực thực sự ngang tầm, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ hội nhập quốc tế hiện nay, gồm: Một là, tiếp tục điều chỉnh, hoàn thiện chiến lược xây dựng đội ngũ cán bộ phù hợp với tình hình mới; hai là, tạo môi trường học tập cho đội ngũ cán bộ; ba là, làm tốt công tác luân chuyển, tạo điều kiện cho cán bộ trưởng thành trong thực tiễn; bốn là, có chính sách đãi ngộ thõa đáng. - Nguyễn Thị Ban Mai, “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã của thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh”, Luận văn Thạc sĩ, Trường Đại học Lao động - Xã hội, Hà Nội năm 2015. Luận văn đã nêu ra cơ sở lý luận quan trọng về chất lượng cán bộ, công chức cấp xã; khái niệm, đặc điểm đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã; nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của đội ngũ cán bộ, công chức; đồng thời đưa ra các tiêu chí đánh giá cũng như nội dung nâng cao, những nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã; những kinh nghiệm trong quá trình thực hiện công tác nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức trong thực tiễn; qua đó rút ra những bài học và vận dụng vào thực tiễn tại địa phương. 7 Các công trình nghiên cứu trên đã đề cập, nghiên cứu đến nhiều góc độ khác nhau và có những đóng góp nhất định vào việc hoạch định chủ trương, chính sách nhằm đề ra các nhiệm vụ, giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức nói chung và cán bộ, công chức cấp xã nói riêng ở nước ta hiện nay. Các tác giả trên đều đã phân tích một cách hệ thống và tương đối toàn diện về vấn đề chất lượng cán bộ, công chức dưới góc độ lý luận và thực tiễn ở nước ta hiện nay; đó đều là những công trình nghiên cứu, là sản phẩm có giá trị góp phần cho các công trình nghiên cứu tiếp theo về cán bộ, công chức. Đến nay, chưa có một đề tài nghiên cứu cụ thể về thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cơ sở tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam; vì vậy học viên chọn đề tài “Thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cơ sở từ thực tiễn thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam” làm luận văn thạc sĩ. Những vấn đề học viên lựa chọn nghiên cứu không có sự trùng lắp về nội dung, những tài liệu tham khảo có giá trị cho việc nghiên cứu để hoàn thiện luận văn này. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở lý luận về chính sách công; những vấn đề lý luận về thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã ở nước ta hiện nay; Luận văn nghiên cứu những vấn đề về thực hiện chính sách công trong việc phát triển cán bộ, công chức cơ sở từ thực tiễn thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. Luận văn sẽ đưa ra những ý kiến và giải pháp góp phần hoàn thiện việc thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cơ sở tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam nhằm xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ, công chức cơ sở đảm bảo về số lượng và chất lượng, có tính chuyên nghiệp, có bản lĩnh chính trị vững vàng, năng lực chuyên môn, có trình độ ngoại ngữ, có tinh thần trách nhiệm cao, tiếp cận và khai thác tốt công nghệ thông tin, có nhiệt huyết đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. 8 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu hệ thống hóa những vấn đề lý luận của chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã ở nước ta hiện nay. Nghiên cứu thực trạng chính sách phát triển cán bộ, công chức cơ sở tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam dưới góc độ khoa học chính sách công. Đề ra các mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp đẩy mạnh thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cơ sở tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Chính sách phát triển cán bộ, công chức cơ sở từ thực tiễn thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu chính sách phát triển cán bộ, công chức cơ sở từ thực tiễn thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. Thời gian nghiên cứu: Từ năm 2013 đến năm 2017. Không gian nghiên cứu: 13 xã, phường tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. 5 . Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ; đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức nói chung và cán bộ, công chức cấp xã nói riêng. Vận dụng cách tiếp cận đa ngành, liên ngành xã hội học và phương pháp nghiên cứu chính sách công, nghiên cứu quy trình từ hoạch định chính 9 sách đến xây dựng, thực hiện và đánh giá chính sách công có sự tham gia của các chủ thể chính sách. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng phương pháp nghiên cứu chính sách công kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn; phương pháp hệ thống, phân tích, thống kê, tổng hợp, so sánh để tiếp cận và phân tích chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã. Phương pháp thu thập thông tin từ các nguồn tư liệu liên quan đến đề tài nghiên cứu, các văn kiện, tài liệu, Nghị quyết, Quyết định, Chỉ thị của Đảng, Nhà nước; các văn bản của các Bộ, ngành ở Trung ương và địa phương; các công trình nghiên cứu, các báo cáo, tài liệu thống kê của các cơ quan, đơn vị, địa phương, của tổ chức, cá nhân liên quan đến vấn đề chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã. Phương pháp quan sát: Sử dụng phương pháp quan sát để thu thập thông tin về thái độ giao tiếp, ứng xử, văn hóa công sở, cơ sở vật chất, điều kiện làm việc của cán bộ, công chức cấp xã. Phương pháp điều tra khảo sát: Ngoài các thông tin thu thập được qua các số liệu thứ cấp và các phương pháp nêu trên; tác giả thực hiện thêm phương pháp điều tra khảo sát để hoàn thiện thông tin, số liệu cần thiết cho đề tài nghiên cứu; Tác giả đã xây dựng sẵn mẫu phiếu khảo sát và phát cho cán bộ, công chức 13 xã, phường (mỗi đơn vị 10 phiếu); tổng số phiếu khảo sát lấy ý kiến là 130 phiếu; đối tượng khảo sát là cán bộ, công chức xã, phường; địa bàn khảo sát tại 13 xã, phường trên địa bàn thành phố Tam Kỳ. Kết quả điều tra, khảo sát là số liệu cơ bản để tác giả nghiên cứu, đánh giá và đề ra các giải pháp nhằm thực hiện hiệu quả chính sách phát triển cán bộ, công chức cơ sở tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam trong thời gian đến. Ngoài ra, luận văn cũng tiếp thu và phát triển kết quả các công trình 10 nghiên cứu có liên quan đến đề tài nhằm bổ sung và làm rõ thêm những nội dung, vấn đề nghiên cứu của luận văn 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Các kết luận, kết quả nghiên cứu rút ra từ việc nghiên cứu đề tài luận văn có giá trị và ý nghĩa góp phần bổ sung, hoàn thiện và làm rõ thêm những cơ sở lý luận, thực tiễn về thực hiện chính sách công nói chung và chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã ở nước ta nói riêng. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Các kết luận, kiến nghị, đề xuất rút ra từ việc nghiên cứu luận văn có ý nghĩa lý luận, thực tiễn góp phần thiết thực vào tổ chức thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã ở nước ta nói chung và cán bộ, công chức cơ sở ở thành phố Tam Kỳ nói riêng. Kết quả nghiên cứu của luận văn là tài liệu tham khảo có giá trị trong thực tiễn hiện nay đối với chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã; đồng thời góp phần cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan, đơn vị, địa phương trong quá trình hoạch định, xây dựng và thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã một cách hữu hiệu và đạt kết quả cao nhất. 7. Cơ cấu của luận văn Ngoài phần mục lục, mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục…; luận văn được kết cấu thành ba chương: Chương 1. Lý luận chung về chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã. Chương 2. Thực trạng thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cơ sở tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. Chương 3. Giải pháp đẩy mạnh thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức cơ sở tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. 11 CHƯƠNG 1 LÝ LUẬN CHUNG VỀ CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ 1.1. Một số khái niệm 1.1.1. Cán bộ, công chức cấp xã 1.1.1.1. Cán bộ cấp xã Theo Luật Cán bộ, công chức ngày 13 tháng 11 năm 2008; Cán bộ cấp xã là công dân Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, người đứng đầu tổ chính trị - xã hội, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước. [24] Theo quy định của Luật Cán bộ, công chức; Cán bộ cấp xã bao gồm cả cán bộ được điều động, luân chuyển, biệt phái về công tác tại cấp xã. Cán bộ cấp xã bao gồm các chức vụ sau: - Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy; - Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân; - Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân; - Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; - Bí thư Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; - Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam; - Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam (áp dụng đối với xã, phường, thị trấn có hoạt động nông, lâm, ngư, diêm nghiệp và có tổ chức Hội Nông dân Việt Nam); - Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam. 1.1.1.2. Công chức cấp xã Theo Luật Cán bộ, công chức ngày 13 tháng 11 năm 2008; Công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên 12 môn, nghiệp vụ thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước. [24] Theo quy định của Luật Cán bộ, công chức; công chức cấp xã bao gồm cả công chức được điều động, luân chuyển, biệt phái về cấp xã; công chức cấp xã có các chức danh sau: - Trưởng Công an; - Chỉ huy trưởng Quân sự; - Văn phòng - thống kê; - Địa chính - xây dựng - đô thị và môi trường (đối với phường, thị trấn) hoặc địa chính - nông nghiệp - xây dựng và môi trường (đối với xã); - Tài chính - kế toán; - Tư pháp - hộ tịch; - Văn hóa - xã hội. Công chức cấp xã do UBND quận, huyện, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh quản lý. 1.1.2. Chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã Chính sách phát triển CBCC cấp xã dưới góc độ khoa học chính sách công được hiểu là quan điểm, là tập hợp các quyết định chính trị có liên quan của Nhà nước về phát triển CBCC cấp xã với mục tiêu, giải pháp cụ thể nhằm xây dựng đội ngũ CBCC cấp xã có cơ cấu, số lượng, chất lượng hợp lý, có đủ trình độ năng lực chuyên môn, phẩm chất chính trị, đạo đức đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng chính quyền cơ sở trong sạch, vững mạnh và phục vụ đắc lực cho người dân. Chính sách phát triển CBCC cấp xã là một bộ phận của chính sách cán bộ nói chung, thể hiện trong các văn bản của Đảng, Nhà nước nhằm điều chỉnh quá trình hoạt động, quy định những quyền lợi và nghĩa vụ của CBCC cấp xã phù hợp với đặc điểm của đời sống kinh tế - xã hội ở cơ sở; là một 13 trong những công cụ để Nhà nước quản lý, sử dụng và phát triển đội ngũ CBCC cấp xã đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh quốc phòng của đất nước; là cơ sở để định hướng mọi hoạt động và hành vi của CBCC cấp xã và các tổ chức, cá nhân có liên quan. Như vậy, chính sách phát triển CBCC cấp xã là toàn bộ các mặt công tác, hoạt động, từ việc xác định mục tiêu đến xây dựng và thực hiện chính sách CBCC; được tiến hành bởi cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền nhằm tạo ra một đội ngũ CBCC cấp xã đồng bộ, có số lượng, chất lượng và cơ cấu hợp lý, có phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị ở cơ sở. 1.2. Lý luận chung về chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã ở nước ta hiện nay 1.2.1. Mục tiêu chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng đã đề ra mục tiêu: “Xây dựng đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức, lối sống lành mạnh, không quan liêu, tham nhũng, lãng phí; có tư duy đổi mới, sáng tạo, có kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu của thời kỳ công nghiệp hóa - hiện đại hóa; có tinh thần đoàn kết, hợp tác, ý thức tổ chức kỷ luật cao và phong cách làm việc khoa học, tôn trọng tập thể, gắn bó với nhân dân, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Đội ngũ cán bộ phải đồng bộ, có tính kế thừa và phát triển, có số lượng và cơ cấu hợp lý”. [36] Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) của Đảng về tăng cường xây dựng, chỉnh đón Đảng đã đề ra mục tiêu: “Nhận thức sâu sắc về nguy cơ, nhận diện đúng những biểu hiện và đề ra các giải pháp phù hợp để đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi có hiệu quả tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Kiên quyết khắc phục những yếu kém trong công tác cán bộ và quản lý cán bộ; xây 14 dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức, trách nhiệm, năng lực và động cơ đúng đắn, thực sự tiên phong, gương mẫu, luôn đặt lợi ích tập thể, quốc gia, dân tộc lên trên lợi ích cá nhân, thực sự là cán bộ của dân, phục vụ nhân dân. Củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng”. [3] Việc xây dựng đội ngũ CBCC cấp xã có đủ trình độ, năng lực và phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống là mục tiêu, nhiệm vụ thường xuyên, có ý nghĩa quan trọng cả trước mắt cũng như lâu dài trong sự nghiệp cách mạng của Đảng và Nhà nước ta. Chính sách phát triển CBCC cấp xã bao gồm: Quy hoạch cán bộ; Bầu cử; Tuyển dụng, điều động, luân chuyển; chính sách thu hút; Đào tạo, bồi dưỡng; Đánh giá cán bộ, công chức; Khen thưởng, kỷ luật; chính sách tiền lương, chế độ đãi ngộ. Mục tiêu của chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã ở nước ta thể hiện một số nội dung trọng tâm sau: - Thực hiện đúng quy định về quy hoạch cán bộ, là khâu quan trọng, then chốt tạo sự chủ động, khoa học trong công tác cán bộ nhằm sớm phát hiện và tạo nguồn cán bộ trẻ có đức, có tài, có phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực chuyên môn, có triển vọng về khả năng lãnh đạo đưa vào quy hoạch để có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, tạo nguồn các chức danh lãnh đạo, quản lý, đáp ứng nhiệm vụ chính trị trước mắt và lâu dài ở từng địa phương. - Đổi mới công tác tuyển dụng công chức cấp xã nhằm tuyển chọn và bố trí những người đủ đức, đủ tài, đảm bảo về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, có trình độ năng lực chuyên môn cao đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. - Thực hiện đảm bảo, hiệu quả và đúng quy định về điều động, luân chuyển CBCC; đổi mới mạnh mẽ công tác luân chuyển CBCC bảo đảm dân chủ, khách quan, công khai, minh bạch, công bằng; đồng thời ngăn chặn tiêu cực, tham nhũng, lợi ích nhóm, quan hệ dòng họ, thân quen… - Thực hiện hiệu quả chính sách thu hút, trọng dụng và đãi ngộ những 15 người có tài năng, có năng lực vào làm việc trong bộ máy chính quyền cơ sở. - Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, trang bị kiến thức, kỹ năng, phương pháp làm việc trong hoạt động công vụ góp phần xây dựng đội ngũ CBCC cấp xã chuyên nghiệp, có phẩm chất đạo đức, có bản lĩnh chính trị và năng lực, đáp ứng yêu cầu phục vụ nhân dân, sự nghiệp phát triển của đất nước. - Đổi mới công tác đánh giá CBCC theo hướng đề cao trách nhiệm người đứng đầu và gắn với kết quả thực hiện nhệm vụ được giao đối với CBCC cấp xã; là khâu tiền đề, cơ sở, có ý nghĩa quan trọng trong việc phát hiện, tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng, đề bạc, khen thưởng, kỷ luật và thực hiện các chế độ, chính sách đối với CBCC cấp xã. - Nâng cao hiệu lực, hiệu quả chính sách khen thưởng nhằm động viên, khuyến khích kịp thời và tạo động lực cho CBCC nỗ lực, hăng say làm việc; đồng thời, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm CBCC vi phạm kỷ luật. - Đổi mới cơ chế quản lý và thực hiện đảm bảo đúng quy định về chế độ, chính sách đối với CBCC cấp xã. 1.2.2. Nội dung của chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp xã Chính sách phát triển CBCC cấp xã hiện nay được Đảng, Nhà nước và các cấp, các ngành đặc biệt quan tâm. Chính sách phát triển CBCC cấp xã là một bộ phận trong hệ thống chính sách của Đảng và Nhà nước ta; đó là hệ thống các quan điểm, tư tưởng, mục tiêu và giải pháp nhằm xây dựng đội ngũ CBCC đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới. Chính sách phát triển CBCC cấp xã bao gồm những nội dung sau: - Một là, Quy hoạch cán bộ Quy hoạch cán bộ cấp xã là công tác phát hiện sớm nguồn cán bộ trẻ có đức, có tài, có triển vọng về khả năng lãnh đạo, quản lý, đưa vào quy hoạch để có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, tạo nguồn các chức danh lãnh đạo, quản 16 lý, đáp ứng nhiệm vụ chính trị trước mắt và lâu dài của địa phương. Với vai trò quan trọng như vậy, quy hoạch cán bộ luôn được coi là khâu quan trọng, then chốt nhằm tạo sự chủ động, khoa học trong công tác cán bộ. Quy hoạch cán bộ xuất phát từ yêu cầu nhiệm vụ chính trị và thực tế đội ngũ cán bộ tại địa phương; phải gắn với các khâu khác trong công tác cán bộ, bảo đảm sự liên thông quy hoạch cán bộ trong hệ thống chính trị. Quy hoạch cán bộ phải thực hiện đảm bảo đúng trình tự quy trình, đảm bảo về cơ cấu, số lượng và điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định… Cần đưa vào quy hoạch những cán bộ có triển vọng, có chiều hướng phát triển tốt, cán bộ trẻ tuổi, để đào tạo, bồi dưỡng về lý luận, chuyên môn, nghiệp vụ lãnh đạo, quản lý. Quy hoạch cán bộ phải đảm bảo phương châm “mở” và “động”. Yêu cầu của công tác quy hoạch cán bộ phải lấy việc phục vụ nhiệm vụ chính trị, phục vụ nhân dân là chính để xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý có quan điểm chính trị trong sáng, rõ ràng. Khi thực hiện quy trình quy hoạch cán bộ phải đảm bảo tính tập trung dân chủ, khách quan và công khai; đảm bảo nguyên tắc Đảng thống nhất quản lý, đảm bảo vai trò tập trung của cấp ủy đi đôi với việc phát huy trách nhiệm của các tổ chức trong hệ thống chính trị, đặc biệt là người đứng đầu. - Hai là, công tác Bầu cử Việc bầu cử cán bộ cấp xã được thực hiện theo quy định của pháp luật, điều lệ, quy chế hoạt động của tổ chức có liên quan, các quy định, hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền. Việc bầu cử được tiến hành theo nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín; công tác bầu cử phải thực hiện đúng quy trình, đảm bảo nguyên tắc tập trung dân chủ, khách quan, công khai, minh bạch; lựa chọn và giới thiệu những người ứng cử bầu vào các chức danh phải đảm bảo về phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống, trình độ chuyên môn, năng lực nổi trội, có khả năng và chiều hướng phát triển tốt để bầu vào các 17 chức danh trong hệ thống chính trị cấp xã - Ba là, tuyển dụng công chức Chính sách tuyển dụng nhằm tuyển chọn, bố trí, sử dụng công chức cấp xã một cách khoa học và hợp lý, phát huy năng lực, sở trường công tác gắn với trình độ chuyên môn và vị trí việc làm. Việc tuyển dụng công chức cấp xã phải căn cứ vào yêu cầu, nhiệm vụ, tiêu chuẩn chức danh và số lượng công chức cấp xã theo quy định. Công tác tuyển dụng công chức phải được thực hiện đảm bảo đúng quy định, trình tự, thủ tục, thẩm quyền; tuyển dụng công chức được thực hiện thông qua hình thức thi tuyển hoặc xét tuyển; đảm bảo nguyên tắc tập trung dân chủ, khách quan, công khai, minh bạch và đảm bảo tính cạnh tranh nhằm tuyển dụng những người đảm bảo trình độ chuyên môn, phẩm chất chính trị, đạo đức và năng lực công tác đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Chính sách tuyển dụng công chức cấp xã nếu được xây dựng phù hợp và thực hiện tốt sẽ tuyển chọn, thu hút được những người thực sự có trình độ, năng lực chuyên môn, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC cấp xã, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. - Bốn là, điều động, luân chuyển, bố trí, sử dụng cán bộ, công chức Công tác điều động, luân chuyển CBCC được thực hiện theo quy định của cơ quan Nhà nước cấp thẩm quyền. Điều động, luân chuyển CBCC phải đảm bảo tính tổng thể, đồng bộ, liên thông, thường xuyên. Điều động, luân chuyển CBCC phải căn cứ vào yêu cầu, nhiệm vụ; phải gắn kết chặt chẽ với quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, đánh giá, sắp xếp, bố trí và sử dụng CBCC. Điều động là một nhiệm vụ của công tác nhân sự để chỉ việc tổ chức, cơ quan có thẩm quyền, điều chuyển CBCC từ một cơ quan, tổ chức này sang một cơ quan, tổ chức khác nhằm giải quyết nhiệm vụ, công vụ hoặc nhằm mục đích đào tạo, rèn luyện, thử thách cán bộ lãnh đạo, quản lý trong quy 18 hoạch. Cán bộ điều động phải là cán bộ trẻ, trong quy hoạch, có triển vọng phát triển; có phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống và năng lực công tác tốt; quan tâm lựa chọn, phát triển CBCC trẻ có năng lực nổi trội. Luân chuyển cán bộ là một khâu của công tác cán bộ, đó là việc cơ quan có thẩm quyền luân chuyển cán bộ theo quy hoạch, luân chuyển từ cơ quan, tổ chức này đến cơ quan, tổ chức khác nhằm mục đích đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện, thử thách cán bộ trong thực tiễn, giúp cho cán bộ có thêm kiến thức thực tế và phát triển nhanh, toàn diện hơn. Việc luân chuyển cán bộ phải có kế hoạch cụ thể và có lộ trình từng bước thực hiện; có cơ chế, chính sách đồng bộ, thống nhất để tạo môi trường, điều kiện cho cán bộ phát huy năng lực, sở trường, chuyên môn, rèn luyện, tích lũy kinh nghiệm thực tế. Bố trí, sử dụng CBCC cấp xã bao gồm các hoạt động định hướng cho những người mới được tuyển dụng, bố trí lại, luân chuyển, đề bạt đối với các vị trí, chức danh trong bộ máy chính quyền cấp cơ sở. Việc bố trí, sử dụng CBCC cấp xã phải chú trọng đến sử dụng đúng người, đúng việc, đúng chuyên môn được đào tạo và phù hợp vị trí việc làm, sở trường công tác; phát huy được năng lực, sáng tạo, tinh thần trách nhiệm của CBCC cấp xã. Việc lựa chọn, bố trí, sử dụng CBCC phải đảm bảo nguyên tắc tập trung dân chủ, công khai, minh bạch và khách quan. - Năm là, chính sách thu hút Chính sách thu hút là tạo điều kiện thuận lợi về cơ sở vật chất, tinh thần, chế độ đãi ngộ nhằm thu hút những tri thức trẻ, có tài năng, có phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống, có trình độ chuyên môn cao vào làm việc trong bộ máy của hệ thống chính trị. Chính sách thu hút phải thực hiện đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ giữa các khâu phát hiện, tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch, sử dụng và đãi ngộ; được thực hiện công khai, minh bạch, khách quan và đảm bảo tính cạnh tranh; đồng thời ưu tiên bố trí biên chế chưa sử 19 dụng để thu hút sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ, người có trình độ chuyên môn, năng lực cao vào làm việc nhưng phải phù hợp với ngành nghề đào tạo và vị trí việc làm. - Sáu là, đào tạo, bồi dưỡng Đào tạo, bồi dưỡng được xác định là nhiệm vụ thường xuyên, góp phần tích cực trong việc nâng cao trình độ chuyên môn, năng lực công tác, tinh thần, trách nhiệm trong thực thi công vụ, thực hiện nhiệm vụ được giao của CBCC. Đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao kiến thức, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, trình độ lý luận chính trị, nâng cao về nghiệp vụ quản lý, giao tiếp, ứng xử; nâng cao tinh thần trách nhiệm, đạo đức công vụ, đạo đức nghề nghiệp đối với CBCC trong thực thi công vụ. Chính sách đào tạo, bồi dưỡng phải căn cứ vào điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định; đảm bảo công khai, minh bạch, hiệu quả và chất lượng; thể hiện rõ mục tiêu trong từng giai đoạn; đồng thời phải được cụ thể hóa thành các chương trình, kế hoạch để tổ chức thực hiện. Đào tạo, bồi dưỡng phải gắn với vị trí việc làm; gắn với công tác sử dụng, quản lý CBCC phù hợp với kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng và nhu cầu xây dựng, phát triển nguồn nhân lực của cơ quan, đơn vị. Yêu cầu để thực hiện chính sách đào tạo, bồi dưỡng CBCC cấp xã là đảm bảo cho mỗi CBCC đều có cơ hội tham gia các khóa đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, năng lực công tác… Chương trình, nội dung, hình thức đào tạo phải thiết thực, phù hợp với yêu cầu công việc của CBCC; gắn việc đào tạo, bồi dưỡng với trang bị kiến thức giữa lý luận và thực tiễn công việc. - Bảy là, đánh giá cán bộ, công chức Đánh giá CBCC có vai trò quan trọng trong quá trình quản lý, sử dụng và nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC. Đánh giá CBCC là cơ sở cho việc quy 20