Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện đì...

Tài liệu Thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện đình lập, tỉnh lạng sơn

.PDF
88
363
108

Mô tả:

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI HOÀNG THANH ĐẠM THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÍN DỤNG HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN LÂM NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÌNH LẬP, TỈNH LẠNG SƠN LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI, 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI HOÀNG THANH ĐẠM THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÍN DỤNG HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN LÂM NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÌNH LẬP, TỈNH LẠNG SƠN Ngành: Chính sách công Mã số: 8340402 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. NGUYỄN DUY LỢI HÀ NỘI, 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ Chính sách công: “Thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn” là một kết quả của quá trình học tập, nghiên cứu khoa học độc lập, nghiêm túc. Các số liệu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, được trích dẫn và có tính kế thừa, phát triển từ các tài liệu, tạp chí, các công trình nghiên cứu đã được công bố, các website,… Các giải pháp nêu trong luận văn được rút ra từ những cơ sở lý luận và quá trình nghiên cứu thực tiễn. Hà Nội, tháng 02 năm 2019 Tác giả luận văn Hoàng Thanh Đạm LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian nghiên cứu và hoàn thiện luận văn, cá nhân tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều tập thể, cá nhân trong và ngoài trường. Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Nguyễn Duy Lợi - Viện Kinh tế và Chính trị thế giới – Học viện Khoa học xã hội đã trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong việc nghiên cứu khoa học và hoàn thiện luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo Học viện Khoa học xã hội, cảm ơn Tập thể lãnh đạo và cán bộ viên chức Văn phòng HĐND và UBND huyện Đình Lập tỉnh Lạng Sơn, đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi nghiên cứu và hoàn thành đề tài. Xin cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp và người thân trong gia đình đã quan tâm, động viên và giúp đỡ cho tôi hoàn thiện việc nghiên cứu đề tài. Tác giả luận văn Hoàng Thanh Đạm MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÍN DỤNG HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN LÂM NGHIỆP ........................................................... 8 1.1. Một số vấn đề lý luận về thực hiện chính sách công ....................................... 8 1.2. Tín dụng và Chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp .................... 16 1.3. Quá trình thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp ......... 21 1.4. Những nhân tố tác động đến việc thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp....................................................................................................... 23 Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÍN DỤNG HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN LÂM NGHIỆP TẠI HUYỆN ĐÌNH LẬP, TỈNH LẠNG SƠN ............................................................................................................ 29 2.1. Đặc điểm, tình hình phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn.................................................................................................................. 29 2.2. Tình hình thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn ...................................................................... 38 Chương 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÍN DỤNG HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN LÂM NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÌNH LẬP, TỈNH LẠNG SƠN ............................................... 64 3.1. Bối cảnh thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn thời gian tới ................................................ 64 3.2. Quan điểm, mục tiêu thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn ............................................ 66 3.3. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn.................... 68 3.4. Kiến nghị, đề xuất ............................................................................................ 73 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 76 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 78 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CSXH Chính sách Xã hội CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa KHHGĐ Kế hoạch hóa gia đình KHKT Khoa học kỹ thuật KTXH Kinh tế - Xã hội NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn TK&VV Tiết kiệm và vay vốn UBND Ủy ban nhân dân XĐGN Xóa đói giảm nghèo DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Kết quả khai thác lâm sản năm 2017 của huyện Đình Lập ............ 37 Bảng 2.2. Tình hình huy động vốn của các ngân hàng huyện Đình Lập năm 2015- 2017....................................................................................................... 40 Bảng 2.3. Doanh số cho vay của các ngân hàng ............................................. 42 huyện Đình Lập năm 2015-2017 .................................................................... 42 Bảng 2.4. Lãi suất cho vay của Ngân hàng NN&PTNT ................................ 43 huyện Đình Lập năm 2015 - 2017 .................................................................. 43 Bảng 2.5. Đặc điểm của các hộ dân vay vốn phát triển lâm nghiệp được khảo sát..................................................................................................................... 47 Bảng 2.6. Dư nợ cho phát triển lâm nghiệp của các ngân hàng (đến 31 tháng12 hàng năm) .......................................................................................... 49 Bảng 2.7. Thực trạng tiếp cận nguồn vốn tín dụng của các hộ nông dân tại các xã ..................................................................................................................... 51 Bảng 2.8. Mức vốn vay và nhu cầu vay vốn của các hộ nông dân được khảo sát..................................................................................................................... 54 Bảng 2.9. Thời hạn vay vốn của các hộ nông dân .......................................... 56 Bảng 2.10. Diện tích rừng, tỷ lệ che phủ rừng huyện Đình Lập 2015-2017 .. 59 Bảng 2.11. Thu nhập từ lâm nghiệp của huyện Đình Lập năm 2015-2017 .... 60 DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1. Ý kiến đánh giá của người dân về thời hạn vay tín dụng .................... 57 Hình 2.2. Ý kiến đánh giá của người dân về thủ tục vay vốn tín dụng ............... 57 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Muốn mở rộng phát triển bất kỳ ngành kinh tế nào cũng cần có vốn, vốn là một trong những nguồn lực quan trọng nhất. Để đáp ứng được nhu cầu vốn cho tất cả các ngành, các khu vực kinh tế, đặc biệt với ngành nông nghiệp ở khu vực nông thôn nhiều khó khăn, Nhà nước cần có những chính sách tín dụng hiệu quả thông qua các ngân hàng thương mại, Ngân hàng chính sách, Ngân hàng NN&PTNT, các tổ chức tín dụng, các tổ chức xã hội, cho vay vốn bằng nhiều hình thức, phục vụ bằng nhiều phương thức để đáp ứng nhu cầu cho người sản xuất và kinh doanh. Thời gian qua, cùng với việc đổi mới chính sách kinh tế, cơ chế quản lý thì hệ thống chính sách tiền tệ nói chung và chính sách tín dụng nói riêng đã có những đổi mới căn bản, thể hiện trên nhiều mặt như hình thành hệ thống ngân hàng quản lý nhà nước về lĩnh vực tiền tệ; ngân hàng thương mại và các tổ chức tín dụng thực hiện chức năng kinh doanh tiền tệ. Luật ngân hàng nhà nước và các tổ chức tín dụng đã được Quốc hội thông qua làm cơ sở pháp lý cho quản lý tiền tệ và thực thi chính sách tín dụng. Nhà nước đang rất quan tâm đến các chính sách tín dụng vì đã xác định được trong giai đoạn phát triển kinh tế hiện nay vốn là nguồn lực đặc biệt quan trọng quyết định đến khả năng mở rộng sản xuất và phát triển kinh tế theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Để thúc đẩy sản xuất nông nghiệp, kinh tế nông thôn phát triển và góp phần thiết thực nâng cao đời sống nhân dân, thời gian qua Đảng và Nhà nước đã ban hành, hoàn thiện, sửa đổi, bổ sung nhiều chính sách kinh tế quan trọng trong đó có các chính sách tín dụng về nông nghiệp, nông thôn đã cho thấy vai trò rất quan trọng của việc tổ chức thực hiện chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn. Các chính sách tín dụng đã có những tác động tích cực đối với các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội trong lĩnh vực nông nghiệp, góp phần đảm bảo an ninh lương thực, nhiều sản phẩm nông nghiệp đã trở thành những hàng hoá xuất 1 khẩu chủ đạo, có khả năng cạnh tranh cao trên thị trường quốc tế; nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của đại bộ phận nông dân, bộ mặt nông thôn từng bước được đổi mới theo hướng văn minh, hiện đại; góp phần xoá đói, giảm nghèo ở nhiều khu vực nông thôn. Hiện nay, những tác động tích cực của các chính sách tín dụng trong phát triển nông nghiệp cũng ngày càng thể hiện rõ nét tại các khu vực nông thôn của huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn, nhất là trong lĩnh vực lâm nghiệp vốn là thế mạnh, tiềm năng trong phát triển kinh tế của địa phương. Đình Lập là huyện vùng cao biên giới nằm ở phía Đông Nam tỉnh Lạng Sơn với tổng diện tích tự nhiên là 118.956,45ha, trong đó diện tích đất lâm nghiệp là 94.087,3ha, chiếm 79,1% (diện tích đất rừng sản xuất 77.590,0ha, chiếm 82,45%). Do vậy, phát triển lâm nghiệp giữ vai trò quan trọng trong phát triển KTXH tại khu vực nông thôn của huyện, trong đó vốn là một trong những nguồn lực quan trọng nhất. Trong những năm qua, việc thực hiện các chính sách tín dụng trong phát triển lâm nghiệp trên địa bàn đã có những đóng góp nhất định trong thúc đẩy sản xuất, chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá, góp phần xoá đói, giảm nghèo và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đại bộ phận nông dân. Tuy nhiên, việc triển khai các chính sách tín dụng cũng đã bộc lộ một số hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện. Do vậy, việc nghiên cứu để nhận định, đánh giá cụ thể những hạn chế, đồng thời tìm ra giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả thực hiện chính sách tín dụng trong phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện là hết sức cần thiết, nên tôi đã chọn đề tài: “Thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn” làm luận văn thạc sỹ chuyên ngành Chính sách công, với mong muốn đề tài sẽ góp phần hoàn thiện hơn việc thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện, tạo điều kiện cho các hộ gia đình, tổ chức, cá nhân đầu tư trồng rừng, giải quyết việc làm 2 cho lao động tại khu vực nông thôn, đồng thời góp phần giảm nhẹ thiên tai, bảo vệ môi trường sinh thái, ứng phó với biến đổi khí hậu. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Các đề tài nghiên cứu về chính sách tín dụng trong phát triển nông nghiệp, thôn thôn nói chung, đã được rất nhiều tác giả quan tâm, nghiên cứu. Một số luận văn như: - Luận án tiến sĩ kinh tế: “Hoàn thiện các chính sách kinh tế phát triển nông nghiệp, nông thôn ngoại thành Hà Nội theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa” của tác giả Nguyễn Tiến Dĩnh, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, năm 2003. Luận án đã đạt được những kết quả nghiên cứu sau: (1) Hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về chính sách kinh tế. Rút ra bài học trong hoạch định và thực thi chính sách kinh tế phát triển nông nghiệp, nông thôn từ nghiên cứu kinh nghiệm trong và ngoài nước. Xác định mục tiêu, nội dung cơ bản CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn ngoại thành và phát triển nền nông nghiệp đô thị, sinh thái Thủ đô những năm tới; (2) Đánh giá thực trạng tác động của những chính sách kinh tế đến nông nghiệp, nông thôn từ khi đổi mới cơ chế quản lý kinh tế và những hạn chế cần hoàn thiện; (3) Đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống chính sách kinh tế phát triển nông nghiệp, nông thôn ngoại thành Hà Nội theo hướng CNH, HĐH. - Luận án tiến sĩ: “Thu hút và sử dụng nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) vào phát triển nông nghiệp, nông thôn Việt Nam: nghiên cứu tại vùng Duyên hải Miền Trung” của tác giả Hà Thị Thu, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân. Nghiên cứu đã làm rõ cơ sở lý luận của nguồn vốn ODA đối với nông nghiệp và phát triển nông thôn, cụ thể: (1) Đánh giá tác động của ODA; (2) xác định quy trình thu hút và sử dụng ODA; (3) Tiêu chí đánh giá thu hút và sử dụng ODA; (4) các nhân tố khách quan và chủ quan ảnh hưởng đến thu hút và sử dụng ODA. Qua đó khẳng định, ODA tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong quá trình tái cơ cấu nông nghiệp và phát triển nông thôn trong thời kỳ mới. Luận án đã 3 phân tích thực trạng thu hút và sử dụng ODA tại vùng Duyên hải Miền Trung, đã rút ra những kết quả và những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp tăng cường thu hút và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn này,.... Rất nhiều các công trình nghiên cứu, bài viết đề cập một cách khái quát về chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển nông nghiệp, nông thôn, tập trung phân tích vai trò của chính sách tín dụng trong quá trình phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng CNH, HĐH ở hai khía cạnh lý luận và thực tiễn, trên phạm vi quốc gia và địa phương. Đồng thời, đưa ra các kiến nghị, giải pháp có tác dụng tốt trong việc hoàn thiện hệ thống chính sách tín dụng phát triển kinh tế nông nghiệp ở nước ta và ở một số địa phương cụ thể. Song, đến nay chưa có công trình nghiên cứu về lý luận và thực tiễn đối với chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp cụ thể. Do vậy, việc Nghiên cứu đề tài “Thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn ” cho thấy đây là một vấn đề mới. Đề tài luận văn sẽ tập trung nghiên cứu các cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển lâm nghiệp đã có và kế thừa, phát triển những thành quả của các tài liệu liên quan trước để đánh giá, phân tích, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp với tình hình thực tế và chủ trương phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn trong những năm tới. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu đề tài là trên cơ sở nghiên cứu lý luận, đánh giá thực trạng thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện trong thời gian tới. Để thực hiện được mục đích đã đề ra, luận văn phải thực hiện những nhiệm vụ sau: 4 - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn. - Thông qua thực tiễn hoạt động của Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn (NN&PTNT) và Chi nhánh Ngân hành Chính sách xã hội (CSXH) huyện Đình Lập để đánh giá thực trạng thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn. - Phân tích tồn tại, hạn chế và nguyên nhân tác động đến hiệu quả thực hiện chính sách tín dụng trong phát triển lâm nghiệp tại huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn. - Đưa ra được các quan điểm và giải pháp tiếp tục thực hiện có hiệu quả chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Thời gian: Thời gian thực hiện đề tài nghiên cứu và khảo sát trong khoảng thời gian từ tháng 8/2018 đến tháng 01/2019. Dữ liệu thứ cấp được thu thập trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2017. - Không gian: Đề tài nghiên cứu trên địa bàn huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn. - Nội dung: Tập trung nghiên cứu việc thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cở sở lý luận Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, chủ trương của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước về chính sách tín dụng nói chung và chính sách tín dụng đối với lâm nghiệp nói riêng. 5 5.2. Phương pháp nghiên cứu a) Phương pháp thu thập số liệu Số liệu và dữ liệu được thu thập từ hệ thống báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh hàng năm của Ngân hàng CSXH và Ngân hàng NN&PTNT huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn; số liệu được hai ngân hàng cung cấp và đây là nguồn số liệu nội bộ. b) Phương pháp xử lý số liệu - Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh: Tổng hợp thông tin từ các chủ trương, đường lối, văn kiện của Đảng, tư liệu, các chính sách và văn bản pháp luật của Nhà nước, thu thập thông tin trên mạng internet, một số sách, báo, tạp chí và công trình nghiên cứu khác có liên quan đến đối tượng nghiên cứu của đề tài; phân tích và so sánh các số liệu thu thập từ kết quả thực hiện, kết quả điều tra, đánh giá việc thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp qua các năm từ 2015 đến 2017, qua đó nhận định sự thay đổi của hiệu quả triển khai các chính sách tín dụng. - Số liệu xử lý từ việc phát phiếu khảo sát cho các hộ sản xuất lâm nghiệp, đối tượng hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác để tiến hành nghiên cứu các yếu tố có tác động đến chất lượng chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận của luận văn Luận văn cung cấp những nghiên cứu, tư liệu khảo sát thực tế tại huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn qua đó bổ sung thêm hệ thống lý luận của khoa học Chính sách công để làm rõ vấn đề khoa học và thực tiễn về chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn của luận văn - Luận văn cung cấp những vấn đề lý luận và thực tiễn cho việc vận dụng các lý thuyết về chính sách công để phân tích, đánh giá chính sách tín dụng hỗ 6 trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn để từ đó nâng cao hiệu quả của chính sách trong những năm tiếp theo tại huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn. - Luận văn cũng là một tài liệu khoa học có ý nghĩa thiết thực trong quá trình hoạch định và thực thi chính sách tín dụng một cách hiệu quả trong hỗ trợ phát triển lâm nghiệp trên địa bàn huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn. - Đồng thời, luận văn cũng là một tài liệu tham khảo có giá trị khi các tác giả muốn quan tâm, nghiên cứu về vấn đề này. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, danh mục các chữ viết tắt, danh mục các hình và bảng và Danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn được thể hiện trong 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận về thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp. Chương 2: Thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp tại huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn. Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách tín dụng hỗ trợ phát triển lâm nghiệp tại huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn. 7 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÍN DỤNG HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN LÂM NGHIỆP 1.1. Một số vấn đề lý luận về thực hiện chính sách công 1.1.1. Khái niệm về chính sách công Với cách tiếp cận ở các góc độ khác nhau, các nhà khoa học đã đưa ra nhiều định nghĩa khác nhau: Chính sách công là cái mà Chính phủ lựa chọn làm hay không làm (Thomas R. Dye, 1984). Chính sách công là một kết hợp phức tạp những sự lựa chọn liên quan lẫn nhau, bao gồm cả các quyết định không hành động, do các cơ quan nhà nước hay các quan chức nhà nước đề ra (William N.Dunn). Chính sách công bao gồm các hoạt động thực tế do Chính phủ tiến hành (Peter Aucoin). Chính sách công là toàn bộ các hoạt động của nhà nước có ảnh hưởng một cách trực tiếp hay gián tiếp đến cuộc sống của mọi công dân (B. Guy Peter). Tổng hợp lại: Chính sách công có những đặc trưng sau: Chủ thể ban hành chính sách công là nhà nước. Chính sách công gồm nhiều quyết định có liên quan lẫn nhau. Các quyết định chính sách là quyết định hành động, có nghĩa là chúng bao gồm cả những hành vi thực tiễn. Chính sách công tập trung giải quyết một vấn đề đang đặt ra trong đời sống KTXH theo các mục tiêu xác định. Chính sách công được nhà nước đề ra nhằm phục vụ lợi ích chung của cộng đồng hoặc của quốc gia. Chính sách công bao gồm những việc nhà nước lựa chọn làm và không làm. Từ những đặc trưng đó, chúng ta có thể kết nối lại và hình thành có khái niệm Chính sách công như sau: “Chính sách công là định hướng hành động do nhà nước lựa chọn để giải quyết những vấn đề phát sinh trong đời sống cộng đồng phù hợp với thái độ chính trị trong mỗi thời kỳ nhằm giữ cho xã hội phát triển theo định hướng”. Hay nói cách khác: “Chính sách công là một chuỗi các quyết định của nhà nước được thực thi trên thực tế nhằm giải quyết một vấn đề đang đặt ra trong đời sống KTXH theo mục tiêu xác định”. 8 1.1.2. Quy trình chính sách công 1.1.2.1. Khái niệm Quy trình chính sách công Quy trình chính sách được hiểu là quá trình luân chuyển các giai đoạn từ khởi sự chính sách đến khi xác định được hiệu quả của chính sách trong đời sống xã hội. Các giai đoạn của quy trình chính sách có liên hệ chặt chẽ với nhau theo nguyên tắc: giai đoạn trước là nền tảng cho giai đoạn tiếp theo và kết quả của giai đoạn trước là thông tin cần và đủ cho giai đoạn tiếp theo. Các học giả trên thế giới đã đưa ra nhiều mô hình về quy trình chính sách công (Public Policy Process). Về thực chất, khó có thể mô tả quy trình chính sách một cách đơn giản và rõ ràng, nó vừa có tính liên tục, vừa có tính biến động. Quá trình đó là liên tục bởi vì các chính sách của Nhà nước thường bắt nguồn từ những ý đồ hay quyết định đã tồn tại trong quá khứ, chứ không phải từ chỗ không có gì. Chính sách không chấm dứt đột ngột, nó luôn là tiền đề cho những ý tưởng mới hoặc chính sách mới trong tương lai. Điều đó có nghĩa là, khó có thể tìm được sự khởi đầu cũng như sự kết thúc của hầu hết chính sách. Quy trình chính sách đồng thời cũng là biến động do tác động của nhiều yếu tố tham gia vào việc tạo ra chính sách. Đương nhiên, một số chính sách hay thay đổi thường xuyên hơn và nhiều hơn một số chính sách khác, nhưng rất khó xác định một chính sách nào đó hoàn toàn ổn định trong một thời gian dài. Các chính sách cần được xem xét như là nó ở trong một trạng thái tương đối ổn định, chứ không phải là nó xác định một cách vững chắc. Nghiên cứu chính sách theo quan điểm quy trình cũng có nghĩa là hoạt động quản lý Nhà nước thông qua việc ban hành các chính sách công xảy ra mang tính thường xuyên, các chính sách này ra đời tiếp theo các chính sách khác và trong quá trình đó chính sách công luôn được hoàn thiện, bổ sung. Mặt khác, cách tiếp cận chính sách theo quy trình (chu trình/quá trình) có thể giúp cho những ai quan tâm đến chính sách có thể tiếp cận ở các góc độ khác nhau của chính sách và do đó dễ dàng tham gia vào quy trình này. Đồng thời các nhà quản 9 lý cũng tự xác định vai trò, vị trí, năng lực và những hoạt động cần thiết khi tham gia vào từng giai đoạn của quy trình chính sách. Họ tự biết họ phải làm gì, làm như thế nào khi nắm vững bản chất của từng giai đoạn. 1.1.2.2. Các giai đoạn trong quy trình chính sách công Trên thực tế, tuy các mô hình quy trình chính sách công có khác nhau về chi tiết, song nhìn chung có thể quy về 3 giai đoạn cơ bản: Một là, Hoạch định chính sách. Trong giai đoạn này, các chính sách được nghiên cứu đề xuất để Nhà nước phê chuẩn và ban hành công khai. Quá trình đề xuất chính sách bao gồm việc xác định vấn đề cần ra chính sách, xác định các mục tiêu mà chính sách cần đạt được và xác định các giải pháp cần thiết để đạt tới các mục tiêu đó. Muốn xác định được vấn đề chính sách, cần phải thường xuyên quan sát và phân tích tình hình thực tế để dự báo được những mâu thuẫn cơ bản cần giải quyết nhằm duy trì sự tồn tại và phát triển của xã hội. Hai là, Thực thi chính sách. Đây là giai đoạn thực hiện các mục tiêu chính sách công trên thực tế. Nói cách khác, đây là giai đoạn vận dụng những giải pháp định trước để đạt được các mục tiêu chính sách. Chính trong giai đoạn này, chính sách được biến thành kết quả thực tế. Giai đoạn này bao gồm các hoạt động triển khai, phối hợp thực hiện, kiểm tra đôn đốc và hiệu quả chính sách cùng các biện pháp tổ chức thực thi để chính sách phát huy tác dụng trong cuộc sống. Ba là, Đánh giá chính sách. Đây là một giai đoạn quan trọng trong quy trình chính sách. Trong giai đoạn này, người ta tiến hành so sánh các kết quả của chính sách công với các mục tiêu đề ra, phân tích hiệu quả KTXH đạt được thông qua việc thực thi chính sách trên thực tế. 1.1.3. Thực thi chính sách công 1.1.3.1. Khái niệm Thực thi chính sách công Chính sách được hoạch định ra xuất phát từ yêu cầu khách quan của thực tế, từ những nhu cầu của xã hội. Trải qua rất nhiều thời kỳ, từ năm 1930 đến 10 1960, các nhà nghiên cứu quy trình chính sách hầu như chỉ tập trung tìm tòi về việc hoạch định chính sách công. Song cho đến tận ngày nay, người ta vẫn khó có thể khẳng định rằng, một chính sách đề ra là tốt hay xấu. Điều đó chỉ có thể được đánh giá bằng thực tế là chính sách đó được xã hội chấp nhận hay không. Chỉ có thực tiễn là phán xét chính xác nhất chính sách nào là tích cực và chính sách nào là tiêu cực. Trong thập kỷ 70, các nhà nghiên cứu đã chuyển trọng tâm sang giai đoạn thực thi chính sách. Theo nguyên lý triết học, chính sách là một dạng thức vật chất đặc biệt nên nó cũng cần thực hiện những chức năng để tồn tại. Song muốn thực hiện được chức năng, chính sách phải tham gia vào quá trình vận động như các vật chất khác. Nghĩa là sau khi ban hành, chính sách phải được triển khai trong đời sống xã hội. Do vậy, tổ chức thực thi chính sách là tất yếu khách quan để duy trì sự tồn tại của công cụ chính sách theo yêu cầu quản lý Nhà nước và cũng là để đạt mục tiêu đề ra của chính sách. Với cách tư duy này có thể đi đến khái niệm về tổ chức thực thi chính sách như sau: "Tổ chức thực thi chính sách là toàn bộ quá trình chuyển hóa ý chí của chủ thể trong chính sách thành hiện thực với các đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu định hướng của Nhà nước". Trong quá trình thực thi chính sách, các nguồn lực vật chất, tài chính, khoa học công nghệ và con người được đưa vào các hoạt động có tính định hướng để đạt được các mục tiêu đã đề ra. Nói cách khác, đây là quá trình kết hợp giữa con người với các nguồn lực vật chất, tài chính, khoa học công nghệ nhằm sử dụng các nguồn lực này một cách có hiệu quả theo những mục tiêu đề ra. Chủ thể thực thi chính sách trước hết là quan trọng nhất là các cơ quan hành chính nhà nước, bởi vì đây chính là các cơ quan có nhiệm vụ quản lý và tổ chức triển khai các công việc hàng ngày của Nhà nước. Tuy nhiên, các cơ quan lập pháp và tư pháp cũng như các tổ chức Đảng, đoàn thể cũng có vai trò quan trọng trong việc huy động và tổ chức lực lượng tham gia triển khai chính sách. 11 1.1.3.2. Vị trí của thực thi chính sách Tổ chức thực thi chính sách là một khâu hợp thành quy trình chính sách, nếu thiếu vắng giai đoạn này thì quy trình chính sách không thể tồn tại. Tổ chức thực thi chính sách là trung tâm kết nối các giai đoạn trong quy trình chính sách thành một hệ thống. Trên thực tế, giai đoạn thực thi chính sách được coi là giai đoạn tổng hợp của cả 3 giai đoạn của quy trình chính sách: hoạch định chính sách, thực thi chính sách và đánh giá chính sách. Nhiều chính sách do các cơ quan Trung ương đề ra và giao cho địa phương thực hiện, nhưng khi chính sách về đến địa phương, người ta phải tiến hành nghiên cứu áp dụng nó phù hợp với thực tế của địa phương. Điều đó có nghĩa là giai đoạn thực thi chính sách lại bao hàm cả nội dung hoạch định chính sách. Hơn nữa, trong quá trình thực hiện chính sách, người ta phải tiến hành đánh giá chính sách để có thể điều chỉnh kịp thời cho phù hợp với mục tiêu. Vì vậy, giai đoạn thực thi chính sách lại bao gồm cả những công việc thuộc về đánh giá chính sách. So với các khâu khác trong quy trình chính sách, tổ chức thực thi chính sách có vị trí đặc biệt quan trọng, vì đây là bước thực hiện hóa chính sách trong đời sống. Chúng ta biết rằng, nếu đưa vào thực thi một chính sách tốt không những mang lại lợi ích to lớn cho các nhóm đối tượng thụ hưởng, mà còn góp phần làm tăng uy tín của nhà nước trong quá trình quản lý xã hội. Tuy nhiên, đẻ có được một chính sách tốt các nhà hoạch định phải trải qua mọt quá trình nghiên cứu, tìm kiếm rất công phu. Nhưng dù tốt đến đâu thì chính sách cũng trở thành vô nghĩa nếu nó không được đưa vào thực hiện. Luận giải trên đây cho chúng ta nhận thức đầy đủ về vị trí quan trọng của thực thi chính sách, từ đó có ý thức tự giác trong việc tổ chức thực thi chính sách công. 1.1.3.3. Ý nghĩa của việc thực thi chính sách Thực thi chính sách công là giai đoạn có ý nghĩa quyết định đối với việc thành công hay thất bại của một chính sách. Cụ thể, hoạt động này mang lại những ý nghĩa to lớn sau đây: 12
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan