Tài liệu Tiểu luận xử lý tình huống ông hoàng văn a có hành vi không tự giác khai báo, cố tình chiếm đoạt cổ vật được phát hiện.

TRƯỜNG ĐÀO TẠO CÁN BỘ LÊ HỒNG PHONG - TP HÀ NỘI LỚP BỒI DƢỠNG NGHIỆP VỤ NGẠCH CHUYÊN VIÊN K2A-2015 TIỂU LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: XỬ LÝ TÌNH HUỐNG ÔNG HOÀNG VĂN A CÓ HÀNH VI KHÔNG TỰ GIÁC KHAI BÁO, CỐ TÌNH CHIẾM ĐOẠT CỔ VẬT ĐƢỢC PHÁT HIỆN Họ và tên: ĐOÀN THỊ PHƢƠNG MAI Chức vụ: Chuyên viên Đơn vị công tác: Phòng Quản lí di sản, sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, tháng 11/2015 1 PHẦN 1. LỜI MỞ ĐẦU Di sản văn hóa Việt Nam tồn tại qua mấy nghìn năm lịch sử của dân tộc là tài sản quý giá, là niềm tự hào và là một bộ phận của di sản văn hóa nhân loại, có vai trò to lớn trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của nhân dân ta, cũng như chứng tỏ sức sống mãnh liệt và bản lĩnh văn hóa của dân tộc. Di sản văn hóa bao gồm di sản văn hóa phi vật thể và di sản văn hóa vật thể, là sản phẩm tinh thần, vật chất, có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác ở nước ta. Điều 34 Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992 đã xác định rõ: “Nhà nước và xã hội bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa dân tộc, chăm lo công tác bảo tồn, bảo tàng, tu bổ, tôn tạo, bảo tồn và phát huy tác dụng của di tích lịch sử, cách mạng, các di sản văn hóa, các công trình nghệ thuật, các danh lam thắng cảnh. Nghiêm cấm các hành động lấn chiếm, xâm phạm đến di tích lịch sử, cách mạng, các di sản văn hóa, các công trình nghệ thuật, các danh lam thắng cảnh”. Vì vậy, làm tốt công tác quản lý di sản cần thiết và quan trọng trong đó bao gồm cả việc quản lý di vật, cổ vật và bảo vật quốc gia – những hiện vật hiện vật được lưu truyền lại, có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học. Cổ vật mang trong mình giá trị lịch sử, giá trị văn hóa, giá trị kỹ thuật, mỹ thuật, giá trị khoa học, giá trị tộc người và các giá trị phi vật thể khác. Trải qua quá trình lịch sử lâu dài với những tác động của chiến tranh, thiên tai và con người, không ít những di sản văn hóa vật thể bị chôn vùi dưới lòng đất. Vấn đề bảo vệ, quản lý những di vật, cổ vật và bảo vật quốc gia được tìm thấy bởi các cá nhân, tổ chức cần được đặc biệt quan tâm. Từ những kiến thức đã được học tập, nghiên cứu tại lớp bồi dưỡng nghiệp vụ ngạch chuyên viên K2A - 2015 - Trường đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong thành phố Hà Nội. Đồng thời trên cương vị công tác của mình từ thực tiễn có liên quan đến việc thực hiện giải quyết vụ việc liên quan đến bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa – lĩnh vực tôi đang công tác. Tình huống mà tôi đưa ra dưới đây nhằm làm rõ những vấn đề mang tính lý luận thực tiễn, cụ thể là xử lí tình huống: “Ông Hoàng Văn A có hành vi không tự giác khai báo, cố tình chiếm đoặt cổ vật được phát hiện” . 2 Từ tình huống nêu trên bài tiểu luận này được trình bày thành 03 phần với sự phân tích, tổng hợp và đánh giá. Nội dung của từng phần, như sau: PHẦN 1. LỜI NÓI ĐẦU PHẦN 2. NỘI DUNG Mục 2.1. Mô tả tình huống. Mục 2.2. Xác định mục tiêu xử lý tình huống. Mục 2.3. Phân tích nguyên nhân, hậu quả. Mục 2.4. Xây dựng phân tích và lựa chọn phương án giải quyết (03 phương án). Mục 2.5. Lập kế hoạch tổ chức phương án lựa chọn. PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Mục 3.1. Đánh giá. Mục 3.2. Kết luận và kiến nghị. 3 PHẦN 2. NỘI DUNG 2.1. Mô tả tình huống Trong khi đào hố trồng cây lâu năm ở đồi sau nhà gia đình ông Hoàng Văn A phát hiện chiếc trống đồng. Ông A vốn không hiểu nhiều về cổ vật, nhưng quan sát thấy chiếc trống đồng có vẻ là vật cổ giá trị nên đem về nhà. Một số người trong giới buôn cổ vật biết tin ông A nhặt được chiếc Trống đồng liền đến xem và ngỏ ý muốn mua lại nó, nhưng ông A chưa nhận lời. Ông trưởng thôn biết tin đã đến khuyên ông A mang nộp chiếc trống đồng đó cho UBND xã vì theo ông, đó là tài sản của Nhà nước. Song, ông Hoàng Văn A lại không muốn giao nộp vì cho rằng, chiếc trống đồng đào được trên nền đất nhà ông nên đương nhiên phải thuộc về gia đình ông. Trong lúc đó, ông Nguyễn Văn B – hàng xóm nhà ông A là người rất sành về cổ vật, đã nài nỉ ông A bán lại cho mình. Nể tình làng nghĩa xóm, biết ông B rất thích sưu tầm cổ vật với lại ông A cũng không muốn gặp phiền phức khi có rất nhiều người lạ đến hỏi mua hiện vật ông đào được nên ông A đã bán lại chiếc Trống đồng cho ông B với giá 50 triệu đồng. Ông Trưởng thôn báo UBND xã XYZ về việc này. UBND xã đã lập biên bản tiếp nhận thông tin đồng thời tổ chức kiểm tra tính chính xác của thông tin đã tiếp nhận; Đồng thời xác minh tính chính xác của thông tin do ông trưởng thôn cung cấp. UBND xã XYZ đã cử cán bộ trực tiếp xuống gặp ông A để giải thích, vận động ông A tự nguyện giao nộp chiếc Trống đồng chuyển cho cơ quan văn hóa thẩm định. Ông A vẫn cho rằng chiếc trống đồng thuộc quyền sở hữu của mình và đã bán lại chiếc trống đồng cho ông B. UBND xã XYZ xác định đây là hành vi cố ý chiến đoạt di sản nhà nước và mua bán trái phép di vật, cổ vật nên đã gửi tờ trình lên UBND thành phố về sự việc đã xảy ra tại địa phương và đề nghị sự phối hợp xử l ý theo đúng thẩm quyền. UBND Thành phố giao Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch phối hợp với Phòng Văn hóa – thông tin và UBND xã XYZ để làm rõ sự việc trên. Ngay sau khi nhận được công văn và hồ sơ liên quan đến sự việc . Phòng Quan lý di sản – sở Văn hóa, thể thao và Du lịch đã: 4 - Ra công văn đề nghị phòng Văn hóa – thông tin, UBND xã XYZ Tổ chức khoanh vùng, bảo vệ nguyên trạng khu vực có tài sản bị chôn giấu, hiện vật được tìm thấy. - Thành lập hội đồng giám định hiện vật (gồm cán bộ chuyên trách phòng lý di sản và một số nhà khoa học nghiên cứu về cổ vật). - Đề nghị Thanh tra văn hóa xử l ý hành vi vi phạm trong lĩnh vực văn hóa (cụ thể là di sản văn hóa). - Báo cáo kết quả xử l í về UBND Thành phố và bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch 2.2. Xác định mục tiêu xử lý tình huống Tiến hành phân tích tình huống nhằm mục tiêu làm sáng tỏ tình huống, hiểu rõ tình huống, xem xét cụ thể diễn biến các tình tiết của tình huống trên cơ sở các quy định pháp luật hiện hành có liên quan để xem các tình tiết trong tình huống có sai phạm gì, thuộc quy định ở văn bản pháp luật nào, mối liên hệ của các tình tiết như thế nào, trách nhiệm của các bên liên quan trong tình huống như thế nào, có gì vi phạm, … để có cơ sở giải quyết tình huống một cách khách quan, hợp tình hợp lý, đúng quy định của pháp luật. Ông A là người phát hiện ra chiếc trống đồng cổ bị chôn giấu trong khuôn viên đất của nhà mình nhưng không muốn giao nộp cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền mà đem bán cho ông B. Trường hợp này cần xem xét các vấn đề sau: chế độ pháp lý đối với tài sản mà gia đình ông A đào được; trách nhiệm của UBND xã khi ông trưởng thôn báo tin; và hành vi mua bán chiếc trống đồng của ông A cho ông B. 2.2.1. Giải quyết các vấn đề a. Chế độ pháp lý đối với tài sản mà gia đình ông A đào được Khoản 1 Điều 187 Bộ luật Dân sự năm 2005 quy định: người phát hiện tài sản bị đánh rơi, bị bỏ quên, bị chôn giấu, bị chìm đắm phải thông báo hoặc trả lại ngay cho chủ sở hữu; nếu không biết ai là chủ sở hữu thì phải thông báo hoặc giao nộp cho UBND xã, phường, thị trấn hoặc Công an cơ sở gần nhất 5 hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác theo quy định của pháp luật. Theo quy định tại khoản 4 Điều 14 Luật Di sản văn hoá năm 2001, tổ chức và cá nhân có nghĩa vụ thông báo kịp thời địa điểm phát hiện di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia, di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh; giao nộp di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia do mình tìm được cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền nơi gần nhất. Căn cứ quy định trên, ông A có trách nhiệm thông báo kịp thời và giao nộp chiếc trống đồng cổ cho UBND xã hoặc Công an xã. Trong thời gian kể từ thời điểm phát hiện chiếc lư đồng cổ đến thời điểm giao nộp cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền, ông A có trách nhiệm bảo quản chiếc trống đồng cổ đó. Ông B là người mua chiếc Trống đồng từ ông A (không phải chủ sở hữu của chiếc trống đồng), vì vậy theo quy định của pháp luật ông B cũng không xác lập quyền sở hữu đối với hiện vật này. Hành vi mua bán ở đây là không hợp pháp. b. Về trách nhiệm của UBND xã khi nhận được thông tin phản ánh ông A phát hiện ra chiếc trống đồng cổ UBNX xã XYZ sau khi nghe phản ảnh của ông trưởng thôn đã nhanh chóng lập biên bản khai báo, xác minh độ chính xác của thông tin và có văn bản trình cấp trên (ở đây là UBND thành phố ) đề nghị chỉ đạo xử l ý theo đúng thẩm quyền. Theo Điều 51 Nghị định số 92/2002/NĐ-CP ngày 11/11/2002 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Di sản văn hóa, UBND xã có trách nhiệm: Tiếp nhận khai báo về chiếc trống đồng cổ để chuyển lên cơ quan cấp trên; Tổ chức bảo vệ, bảo quản cấp thiết chiếc trống đồng cổ khi ông A giao nộp; Phòng ngừa và ngăn chặn kịp thời mọi hành vi làm ảnh hưởng tới sự an toàn của chiếc trồng đồng cổ đó. Để thực hiện đúng trách nhiệm của mình, UBND xã đã cử cán bộ trực tiếp xuống gặp ông A để giải thích, vận động ông A tự nguyện giao nộp chiếc trống đồng để chuyển cho cơ quan văn hóa thẩm định. Nhưng ông A đã không chấp hành phương pháp vận động thuyết phục của UBND xã, do chưa xác minh được chiếc trống đồng có phải là cổ vật hay không nên UBND xã chưa đủ cơ sở để xử phạm hành vi không giao nộp của ông A nên đã có văn bản trình cấp trên 6 là việc làm hoàn toàn đúng. Song trong thời gian chờ phản hồi của cấp trên, UBND xã XYZ chưa làm tốt việc bảo vệ, phòng ngừa ngăn chặn kịp thời mọi hành vi ảnh hưởng tới sự an toàn của đồ cổ, chậm nắm bắt thông tin nên đã để cho ông A bán lại hiện vật cho ông B. c. Xác minh hành vi vi phạm và việc lập biên bản hành chính. Hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực di sản văn hóa là hành vi cố ý hoặc vô của cá nhân, tổ chức vi phạm các quy định của pháp luật về di sản văn hóa mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật bị xử phạt hành chính. Trong tình huống nên trên , ông Hoàng Văn A là người đào được chiếc trống đồng trong đất nhà mình và ý thức được đây là hiện vật quý nhưng không giao nộp cho cơ quan có thẩm quyền nơi gần nhất cả khi đã có cán bộ xuống thuyết phục ông giao nộp hiện vật để thẩm định giá trị. Như vậy ông A đã phạm hành vi không tự giác khai báo, cố tình chiếm đoạt di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia được phát hiện. Ông B là người sành cổ vật, ông biết rõ hiện vật ông A đào được là cổ vật lẽ ra nên khuyên ông A giao nộp cho chính quyền địa phương thì ông B lại nài nỉ ông A bán chiếc trống đồng cho mình. Hành vi của ông B ở đây là cố ý mua bán cổ vật trái phép chưa có chủ sở hữu. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhận được hồ sơ của địa phương đã kịp thời chỉ đạo UBND xã bảo quản hiện vật đồng thời thành lập hội đồng giám định hiện vật. Khi tiến hành giám định phải có biên bản. Nội dung của biên bản cần ghi rõ họ, tên và địa chỉ của ông Hoàng Văn A; họ, tên và chức vụ thành viên hội đồng giám định; thời gian, địa điểm ông A tìm thấy chiếc trống đồng; đặc điểm, tình trạng của chiếc trống đồng khi được ông A. Hội đồng kết luận chiếc trống đồng mà ông A tìm thấy (hiện tại ông B đang nắm giữ) là cổ vật có giá trị từ 150.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng và yêu cầu ông A và ông B giao nộp lại cho sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch để chuyển vào bảo quản tại Bảo tàng Thành phố. Xét thấy ông A và ông B đã không tự giác giao nộp lại cổ vật mà đem trao đổi mua bán, căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tiến hành 7 xử phát hành chính đối với hành vi của ông A và ông B. Trình tự, thủ tục xử phạt và tịch thu hiện vât sẽ do Thanh tra văn hóa phối hợp với UBND xã XYZ thực hiện. 2.2.2. Việc giải quyết nhằm tăng cường kỷ luật, kỷ cương; tăng cường pháp chế CHXH Hành vi vi phạm hành chính của gia đình ông Hoàng Văn A và ông Nguyễn Văn B cần phải xử lý nghiêm minh, đúng pháp luật; trong quá trình giải quyết cần có biện pháp kết hợp biện pháp tuyên truyền - giáo dục rộng rãi trong nhân dân nói chung và gia đình ông A và ông B nói riêng, đồng thời xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm pháp luật nhằm nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật của nhân dân. 2.2.3. Việc giải quyết phải bảo vệ lợi ích của Nhà nước với lợi ích gia đình ông Nguyễn Văn A và ông Nguyễn Văn B Gia đình ông Nguyễn Văn A và ông Nguyễn Văn B đã có hành vi không tự giác khai báo, cố tình chiếm đoạt cổ vật được phát hiện phải xử lý, tuy vậy việc xử lý cần tuân theo quy định của pháp luật; trong quá trình xử lý cần giáo dục thuyết phục gia đình ông A và ông B tự nguyện chấp hành các quy định hành chính đúng đắn. Đảm bảo đúng quyền và nghĩa vụ của công dân trong giải quyết vụ việc tránh tình trạng chỉ quan tâm đến lợi ích của cá nhân hay chỉ lợi ích tập thể, nhà nước. Mọi việc giải quyết đảm bảo hài hoà giữa các lợi ích. 2.3. Phân tích nguyên nhân và hậu quả 2.3.1. Nguyên nhân - Do trình độ, năng lực, nghiệp vụ của các chi bộ cấp cơ sở còn nhiều hạn chế; sự buông lỏng trong quản lý Nhà nước về di sản văn hóa Trình độ cán bộ chuyên môn cấp cơ sở còn nhiều hạn chế nên việc phát hiện, lập biên bản và xử lý vi phạm còn chậm hoặc không đúng thủ tục, thậm chí còn buông lỏng quản lý, không xử lý những vi phạm luật di sản văn hóa là nguyên nhân của việc vi phạm tràn lan, không kiểm soát được. Trường hợp của gia đình ông A và ông B như đã nêu trên là một ví dụ. 8 - Sự bất cập trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến vụ việc Sau khi có Luật di sản văn hóa năm 2001, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật di sản văn hóa và các văn bản hướng dẫn thi hành, nhiều địa phương chưa kịp thời ban hành đủ các văn bản quy phạm pháp luật cụ thể hoá thuộc thẩm quyền của cấp tỉnh/ thành phố để triển khai; nhiều địa phương vẫn chưa nắm chắc những đổi mới, những quy định mới của pháp luật về bảo vệ di sản văn hóa nên vẫn còn lúng túng. - Sự thiếu trách nhiệm, sa sút phẩm chất đạo đức của một bộ phận cán bộ công chức trong xử lý Việc áp dụng pháp luật của Ủy ban nhân dân xã trong xử l ý các tình huống công việc chưa thực sự hiệu quả. Cán bộ được giao nhiệm vụ chưa thực sự nêu cao tinh thần trách nhiệm . Trong tình huống trên , chi tiết cán bộ thuyết phục ông A giao nộp , ông A không đồng ý nhưng cán bộ cũng không có hành động nào hay tham mưu cho lãnh đạo UBND xã tổ chức bảo vệ hiện vật. - Do ý thức pháp luật của người dân chưa cao Người dân tuy đã được nhiều loại phương tiện thông tin đại chúng cung cấp nhiều kiến thức về pháp luật, song trong hành vi vẫn còn sự tuỳ tiện vi phạm hành chính nên cơ quan nhà nước khi tiến hành giải quyết vụ việc cần tiếp tục giáo dục nâng cao ý thức pháp luật cho người dân nói chung và những người vi phạm nói riêng. 2.3.1. Hậu quả - Thiệt hại về vật chất - kinh tế: Cổ vật nói riêng và di sản văn hóa nói chung đã mang lại cho người lưu giữ nó nhiều lợi ích to lớn từ lợi ích tinh thần đến lợi ích kinh tế. Không ít người đã nổi danh, đã giàu có trong việc nghiên cứu hoặc trong việc mua bán cổ vật. Vì vậy, lưu giữ cổ vật là một vinh hạnh cho các cá nhân cũng như tập thể. Tuy có nhiều giá trị như trên nhưng cổ vật cũng chỉ là một tài sản có thể quy ra tiền và có thể chuyển đổi chủ sở hữu nên luật pháp Việt Nam đã quy định những điều kiện cho người kinh doanh mặt hàng này. Hiện nay, các địa phương trên cả nước đang phải đối diện với vấn đề “chảy máu” các di sản, 9 trong đó thể hiện rõ nhất là nạn mất cắp, thất thoát cổ vật, sự thiếu hiểu biết của người vô tình đào bới, trục vớt được di vật, cổ vật và bảo vật quốc gia vô tình bị những người buôn bán cổ vật trái phép lợi dụng nhằm trục lợi cho mình. - Mất trật tự kỷ cương địa phương khi xảy ra nhiều vi phạm pháp luật về di sản văn hóa: Nhiều địa phương, sau khi một hay một vài hộ gia đình vô tình đào được di vật, cổ vật hay bảo vật quốc gia sẽ là tâm điểm chú yếu của nhiều người buôn bán cổ vật. Khi thấy lợi ích của việc đào được cổ vật, không ít người đua nhau đi đào bới cổ vật gây nên mất trật tự an ninh tại địa phương và cảnh quan môi trường do bị đào bới. - Ảnh hưởng về mặt xã hội: Nếu xét kỹ thì cổ vật là một mặt hàng đặc biệt, mặt hàng này nếu đã hư hỏng hoặc mất mát thì không thể tái tạo song chúng lại có giá trị kinh tế cao khó thể đong lường. Chính vì vậy mà cổ vật luôn được giới mua bán săn lùng để hưởng lợi. Và điều mà ai cũng thấy là việc sưu tầm, mua bán cổ vật là một hành vi có ảnh hưởng quan trọng đến sự nghiệp bảo tồn và phát huy di sản văn hóa của đất nước - một sự nghiệp mà nhà nước cũng như toàn dân đều hết lòng chăm lo nhằm bảo tồn và phát huy bản sắc của nước Việt Nam ngàn năm văn hiến. Hậu quả không kém phần nghiêm trọng đó chính là sự yếu kém trong dịch vụ công và giảm sút về pháp chế XHCN. 2.4. Xây dựng, phân tích và lựa chọn phƣơng án giải quyết tình huống 2.4.1. Phương án 1: Giáo dục thuyết phục gia ông Nguyễn Văn A tự nguyện giao nộp hiện vật đào được Trong quá trình thanh tra, kiểm tra của đoàn thanh tra cần có biện pháp giáo dục thuyết phục gia đình ông Hoàng Văn A bằng cách: đưa ra những điều khoản của văn bản pháp luật quy định việc xử lý đối với các hành vi của gia đình ông bà. Cung cấp đủ và rõ những thông tin để gia đình bà ông A biết: Trường hợp gia đình ông phát hiện đồ vật dưới lòng đất nếu biết được hoặc nghi ngờ đó là báu vật, cổ vật… phải báo cáo với cơ quan nhà nước có thẩm quyền để có hướng giải quyết phù hợp với quy định của pháp luật. Nếu hiện vật đào được 10 là tài sản có giá trị, gia đình sẽ được hưởng giá trị theo quy định tại Điều 240 Bộ luật Dân sự năm 2005. Theo đó, vật bị chôn giấu, bị chìm đắm được tìm thấy mà không có hoặc không xác định được ai là chủ sở hữu thì sau khi trừ chi phí tìm kiếm, bảo quản, quyền sở hữu đối với vật đó được xác định như sau: - Vật được tìm thấy là di tích lịch sử, văn hoá thì thuộc Nhà nước. Người tìm thấy vật đó được hưởng một khoản tiền thưởng theo quy định của pháp luật. - Vật được tìm thấy không phải là di tích lịch sử, văn hoá, mà có giá trị đến 10 tháng lương tối thiểu do Nhà nước quy định thì thuộc sở hữu của người tìm thấy. Nếu vật tìm thấy có giá trị lớn hơn 10 tháng lương tối thiểu do Nhà nước quy định thì người tìm thấy được hưởng giá trị bằng 10 tháng lương tối thiểu do Nhà nước quy định và 50% giá trị của phần vượt quá 10 tháng lương; phần giá trị còn lại thuộc Nhà nước. Tuy nhiên trong trường hợp này, gia đình nhà ông A và ông B không những không giao nộp hiện vật cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền mà còn cố tình chiếm đoặt nên hành vi vi phạm của gia đình ông nếu không tự nguyện chấp hành sẽ bị tổ chức cưỡng chế và mọi phí tổn đều do gia đình ông phải chi phí. Hành vi không khai báo, cố tình chiếm đoạt di sản văn hóa sẽ bị xử phạt theo Điều 36 Nghị định số 75/2010/NĐ - CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa. Trong trường hợp chiếc trống đồng của ông A đào được xác định có giá trị từ 50.000.000 đến 100.000.000 đồng thì sẽ bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng và tịch thu tang vật vi phạm. Đối với ông B có hành vi mua bán cổ vật có nguồn gốc bất hợp pháp theo nghị định số158/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 về việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch và quảng cáo, hình thức xử phạp ông B là tịch thu tang vật vi phạm. Hình thức xử phạt bổ sung: Tịch thu phương tiện vi phạm. - Ưu điểm: Nếu làm được việc này sẽ rất tốt vì không chỉ nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của công dân, mà còn không cần thiết phải áp dụng các biện pháp tổ chức cưỡng chế. 11 - Nhược điểm: Trong thực hiện công tác cho thấy, phương án này rất khó thành công, số vụ việc có thể áp dụng thành công là ít. 2.4.1. Phương án 2: Cơ quan nhà nước áp dụng biện pháp phạt vi phạm và hợp thức hoá cho tồn tại Giám đốc sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch chỉ đạo Thanh tra văn hóa và phòng Văn hóa – Thông tin huyện làm thủ tục xử phạt vi phạm hành chính đối với gia đình ông Hoàng Văn A và ông Nguyễn Văn B, đồng thời hợp thức hoá hiện vật trên cho gia đình bà Nguyễn Thị A và ông Nguyễn Văn B được quyền sở hữu. a. Ưu điểm: Phương án này giúp gia đình ông A được quyền sở hữu hiện vật nên được bán và đổi chủ sở hữu cho ông Nguyễn Văn B. b. Nhược điểm: Thực tế, những năm trước đây (vi phạm trước thời điểm năm 2000) quan điểm này đã được áp dụng tại một số địa phương trong thành phố. Nhưng từ năm 2000 trở đi, quan điểm của UBND huyện đã thống nhất phải xử lý triệt để các vi phạm trong lĩnh vực di sản văn hóa. Cho nên, việc áp dụng phương án này là không khả thi, vì: - Việc áp dụng phương án này sẽ gây ra tình trạng vi phạm tràn lan, sở hữu và buôn bán cổ vật trái phép - Nếu xử phạt và hợp thức hoá cho tồn tại sẽ dẫn đến hiện tượng “chảy máu cổ vật” của nhà nước. - Các văn bản pháp luật điều chỉnh lĩnh vực này không được áp dụng nghiêm minh, người dân vi phạm lại được hợp thức hoá. Điều này, tác động đến ý thức pháp luật của họ, dẫn đến người dân sẽ vi phạm trong nhiều lĩnh vực quản lý khác. 2.4.3. Phương án 3: Đề xuất phải xử lý nghiêm minh đúng quy định của pháp luật Căn cứ vào nội dung thẩm tra xác minh, Phòng Quản lý di sản đề xuất với Giám đôc sở xử lý hành vi của gia đình ông A và ông B theo hướng sau: Bước 1: Thành lập hội đồng giám định xác định hiện vật ông A tìm được thuộc di vật, cổ vật hay bảo vật quốc gia. Xác định giá trị của hiện vật. Lập biên bản. 12 Bước 2: Đề nghị ông A và ông B giao nộp lại cổ vật cho Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch để chuyển về Bảo tang Thành phố bảo quản. Bước 3: Tổ chức cưỡng chế tịch thu hiện vật để đưa vào bảo tàng Thành phố nếu ông A và ông B không giao nộp cổ vật. Bước 4: Báo cáo với UBND Thành phố và bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về quy trình, kết quả giải quyết sự việc. a. Ưu điểm: Phương án này là phương án tối ưu vừa giải quyết dứt điểm, đúng pháp luật, đảm bảo tính nghiêm minh trước pháp luật, đảm bảo quyền lợi và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, đảm bảo tính toàn diện, kịp thời, xây dựng lòng tin của người dân đối với chính quyền. b. Nhược điểm: Thực hiện phương án này đòi hỏi Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch và chính quyền địa phương phải kết hợp nhuần nhuyễn cả tính pháp lý và đạo lý, vừa mang tính mệnh lệnh đơn phương của nhà nước đồng thời cũng phải làm tốt công tác tư tưởng để cho gia đình ông A và ông Nguyễn Văn B tự nguyện chấp hành một cách nghiêm túc. 2.5. Lập kế hoạch và tổ chức thực hiện phƣơng án đã lựa chọn (phƣơng án 3) 2.5.1. Quan điểm chỉ đạo Phòng Quản lý di sản phối hợp với Thanh tra văn hóa, phòng Văn hóathông tin huyện, UBND xã XYZ cần có sự chỉ đạo Giám đốc sở kiểm tra việc thực hiện Quyết định xử lý vi phạm hành chính đối với gia đình ông A và ông Nguyễn Văn B. Đồng thời cần thông báo kịp thời việc chấp hành hình phạt và việc yêu cầu gia đình ông A thỏa thuận với ông B giao nộp lại chiếc trống đồng. Trong trường hợp ông A và ông Nguyễn Văn B không tự giao nộp lại cổ vật đã trao đổi với nhau thì Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần phải lập biên bản kiểm tra việc tự giác thực hiện Quyết định xử lý vi phạm hành chính của ông A và ông B đồng thời ra Quyết định cưỡng chế việc thực hiện Quyết định xử lý vi phạm hành chính. Thời điểm này cần lưu ý, việc giao quyết định cưỡng chế cần lập thành biên bản, định rõ thời hạn thực hiện việc cưỡng chế. Việc làm 13 như vậy là cần thiết vì sẽ có sự tác động đến ý thức tự giác chấp hành pháp luật của công dân, thể hiện sự kiên quyết xử lý của chính quyền. 2.5.2. Kế hoạch cưỡng chế Yêu cầu của việc cưỡng chế phải tiến hành kịp thời và có sự chuẩn bị chu đáo. Công việc này sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (trực tiếp thực thi công vụ là Thanh tra văn hóa) hoặc chính quyền địa phương phải lập kế hoạch cưỡng chế. Nội dung của kế hoạch cưỡng chế cần nêu rõ: Mục đích, yêu cầu; thuận lợi và khó khăn; việc thành lập các tổ công tác có sự phân công chức năng, nhiệm vụ rõ ràng và cơ chế phối hợp hoạt động; công cụ, phương tiện cần chuẩn bị; những tình huống có thể xảy ra và biện pháp giải quyết; các bước tiến hành cưỡng chế… Đến ngày thực hiện cưỡng chế, các tổ chức, cá nhân được phân công theo bản kế hoạch phải có mặt đầy đủ, chuẩn bị các công cụ, phương tiện để thực hiện việc cưỡng chế. Theo sự phân công thì thông thường cán bộ địa chính và cán bộ Tư pháp phải lập biên bản cưỡng chế ghi lại chi tiết, đầy đủ hiện trạng sử dụng đất, các tài sản có trên đất và quá trình thực hiện các biện pháp cưỡng chế. 2.5.3. Thu hồi tiền phạt và phí tổn cưỡng chế Ngoài nội dung hình phạt chính là phạt tiền, theo quy định của pháp luật thì ông Nguyễn Văn B còn phải chịu mọi phí tổn trong quá trình cưỡng chế. Nội dung này cần được ghi rõ trong quyết định cưỡng chế. Đề cập đến nội dung này vì trong thực tế, tại nhiều địa phương, việc thu tiền phạt và tiền chi phí cưỡng chế là rất khó khăn, nhiều địa phương còn không thu được. Chính vì vậy, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch khi giải quyết khiếu nại cần có sự chỉ đạo của UBND thành phố thực hiện việc truy thu này. Có thể áp dụng các biện pháp sau: - Khấu trừ một phần lương thực hoặc một phần thu nhập, khấu trừ tiền từ tài khoản tại Ngân hàng. - Kê biên các tài sản có giá trị tương ứng với số tiền phạt và số tiền chi phí cho hoạt động cưỡng chế để tiến hành bán đấu giá. 14 2.5.4. Ý nghĩa của việc thực hiện phương án 3 Việc làm trên không chỉ đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, là biện pháp răn đe đối với những người có ý định không khai báo, cố tình chiếm đoạt di sản văn hóa và mua, bán, trao đổi trái phép di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia có nguồn gốc bất hợp pháp. Sự can thiệp của pháp luật để ngăn ngừa, tiết chế những hành vi tác hại xấu đến di sản cha ông như xâm hại, phá hủy, không kịp thời bảo quản cổ vật là việc làm cần thiết. Nếu cơ quan Nhà nước không tịch thu được hiện vật thu được tiền phạt và không thu được những chi phí bỏ ra trong quá trình thực hiện cưỡng chế thì những chi phí này do ngân sách cấp xã hoặc ngân sách cấp xã tạm ứng hay gánh chịu. Điều này dẫn đến tình trạng một công dân có thể vi phạm nhiều lần, nhiều người vi phạm, ngân sách nhà nước không có đủ khả năng để thực hiện các biện pháp cưỡng chế dẫn đến tình trạng lỏng lẻo trong quản lý nhà nước về di sản văn hóa, hay tình trạng phạt cho tồn tại đã gây ra nhiều vụ việc mua bán trái phép cổ vật và chiếm đoát di sản văn hóa. Thực tế cho thấy nhiều xã, huyện có hiện tượng vi phạm theo dây truyền, một vài người vi phạm không bị xử lý hoặc người nhà cán bộ vi phạm mà không bị xử lý thì hàng loạt các cá nhân khác cũng vi phạm theo, biện pháp xử lý của chính quyền không triệt để cộng với việc tự do chuyển nhượng đất đai lấn chiếm càng làm cho tình hình phức tạp thêm. Nhiều vụ việc, chính quyền địa phương không giải quyết được hoặc giải quyết không thoả đáng gây những bức xúc cho người dân và làm thất thoát những di sản quí giá của dân tộc. Do vậy, việc nâng cao ý thức pháp luật của công dân là một công tác quan trọng nhưng việc quán triệt và tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ cơ sở xử lý ngay và đúng quy định của pháp luật đối với những vi phạm trong lĩnh vực văn hóa từ thời điểm mới phát sinh là biện pháp tốt nhất để ngăn chặn các hành vi vi phạm, thực hiện pháp chế XHCN, trật tự an ninh ở địa phương, tạo điều kiện cho các phong trào phát triển. 15 PHẦN 3 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 3.1. Đánh giá Dưới đây là một số đề xuất biện pháp để nâng cao năng lực, hiệu lực trong quản lý nhà nước về đất đai nói chung và xử lý dứt điểm tình trạng chiếm đoạt di sản văn hóa trái phép - một lĩnh vực quản lý có nhiều khó khăn, phức tạp trong giai đoạn hiện nay. 3.2. Kết luận và kiến nghị Thứ nhất, tăng cường nâng cao ý thức trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức Ngoài những nguyên nhân trên còn có nguyên nhân chủ quan là do ý thức trách nhiệm của đội ngũ cán bộ công chức làm công tác văn hóa còn yếu. So với yêu cầu, nhiệm vụ thì đội ngũ công chức, viên chức và người lao động trực tiếp thực hiện công tác quản lý nhà nước và phát triển sự nghiệp văn hóa còn hạn chế về số lượng; đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý văn hóa các cấp còn hạn chế về chất lượng, chưa đồng bộ về cơ cấu và năng lực thực tiễn. Qua công tác thanh tra, kiểm tra tại một số địa phương đã có hiện tượng một số cán bộ văn hóa quận/huyện, xã/phường cố ý buông lỏng quản lý. Do vậy công tác thanh tra chuyên ngành cần được chỉ đạo cụ thể và tăng cường hơn nữa nhằm phát hiện và xử lý kịp thời những sai phạm của đội ngũ cán bộ công chức. Cùng với công tác thanh tra, kiểm tra thì việc đưa quy chế dân chủ vào đời sống cũng là một việc quan trọng phát huy vai trò giám sát của người dân “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, động viên kịp thời những người tố cáo đúng những sai phạm, tồn tại ở địa phương. Đồng thời có chế tài nghiêm khắc để xử lý những hành vi vi phạm cũng như những hành vi bao che, dung túng cho những cán bộ vi phạm. Điều đó góp phần quan trọng hạn chế việc cố ý lơ là trách nhiệm của cán bộ cấp cơ sở hoặc những hành vi vi phạm nhằm thu lợi cá nhân của một số cán bộ trong thời điểm đất đai có giá trị như hiện nay. Thời gian gần đây, Quốc hội đã họp bàn và có chủ trương thành lập thanh tra 16 công vụ. Thiết nghĩ, điều đó là rất cần thiết cho việc bảo đảm cho bộ máy hành chính hoạt động trật tự, hiệu lực, hiệu quả và minh bạch: người cán bộ công chức sẽ có ý thức trách nhiệm cao hơn về vị trí, nhiệm vụ, quyền hạn của mình. Mọi tình huống phát sinh đều được giải quyết nhanh chóng, kịp thời đúng quy định pháp luật, là động lực trong quá trình cải cách bộ máy hành chính ở nước ta. Thứ hai, chú trọng việc đào tạo, tập huấn, nâng cao năng lực nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác quản lý di sản văn hóa ở cơ sở Đào tạo và nâng cao trình độ của đội ngũ cán bộ văn hóa cơ sở. Do gắn bó chặt chẽ với dân, nên chính họ là người có thể kịp thời phát hiện sớm nhất những sai phạm hay những biến động bất thường diễn ra trên địa bàn. Họ cũng là người có thể tham gia góp ý, phản biện các dự án bảo tồn văn hóa trên địa bàn một cách cụ thể và sát thực nhất. Do đó cần phải có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nhằm không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ văn hóa cấp xã, phường đáp ứng yêu cầu công việc bảo tồn di sản văn hóa. Xây dựng kế hoạch đào tạo và bồi dưỡng cán bộ xuất phát từ yêu cầu của công việc trước mắt và lâu dài. Phương thức đào tạo, bồi dưỡng khuyến khích hình thức đào tạo chính quy, quan tâm đến phương thức đào tạo ở nước ngoài. Thứ ba, các cơ quan nhà nước chủ động rà soát và tập hợp hoá hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh trong lĩnh vực quản lý di sản và xử phạt hành chính trong lĩnh vực văn hóa Hiện nay, việc vi phạm trật tự quản lý hành chính Nhà nước về lĩnh vực di sản văn hóa, đặc biệt là vấn đề xử lý vi phạm lấn chiếm di tích, chiếm đoạn di sản văn hóa. Những hệ thống văn bản còn chưa tập trung, chủ yếu là những quy phạm trong Luật Di sản và Luật sử đổi bổ sung một số điều cua luật di sản năm 2009; Nghị định 92/2002/NĐ-CP Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Di sản văn hóa; Nghị định 96/2009/NĐ-CP Về việc xử lý tài sản bị chôn giấu, bị chìm đắm được phát hiện hoặc tìm thấy thuộc đất liền, các hải đảo và vùng biển Việt Nam. Ngoài ra, việc giải quyết các vụ việc về di sản văn hóa còn liên quan đến nhiều văn bản pháp luật khác như: Luật khiếu nại, tố cáo năm 1998 và được sửa đổi bổ sung một số điều năm 2004; Luật dân sự 2005. Như 17 vậy, hệ thống văn bản pháp luật về quản lý di sản là phức tạp. Cùng với quá trình phát triển của nền kinh tế thị trường, thực tiễn luôn luôn biến động đòi hỏi các văn bản, các quy phạm cũng phải có những sửa đổi, bổ sung để điều chỉnh kịp thời những quan hệ xã hội mới, phát sinh, nhưng cũng không được kìm hãm sự biến đổi của các di sản văn hóa có ý nghĩa tích cực trong việc góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội ổn định và phát triển. Do đó, việc xây dựng Luật cần dự kiến những quy luật khách quan của xã hội, mang tính ổn định cao, có trình độ pháp điển hóa cao, tạo tiền đề cần thiết cho việc quản lý Nhà nước về lĩnh vực di sản được hiệu quả, tránh sự chồng chéo thiếu tính thống nhất, đồng bộ giữa các văn bản pháp luật, các quy phạm pháp luật, đòi hỏi người cán bộ văn hóa có sự cập nhật nhanh, chính xác các văn bản pháp luật, có sự tập hợp hoá đầy đủ để giúp cho việc xử lý đúng pháp luật. Thứ tư, tập trung hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao ý thức pháp luật của nhân dân di sản văn hóa tồn tại trong đời sống cộng đồng và chỉ có thể được bảo vệ, gìn giữ bởi cộng đồng. Bởi vậy, điều quan trọng là làm cho người dân ý thức được rằng biện pháp huy động sức dân chỉ có hiệu quả trên một nền tảng ý thức về giữ gìn di sản văn hóa. Nhân dân là chủ thể đóng vai trò quyết định trong việc bảo tồn một cách bền vững di sản văn hóa của chính họ. Họ có đủ năng lực và thẩm quyền để đánh giá các giá trị của di sản văn hóa, quyết định lựa chọn các di sản văn hóa như thế nào là cần thiết để bảo tồn. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền giáo dục ý thức tự giác của người dân trong việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa truyền thống. Việc giáo dục để nâng cao ý thức tự giác của người dân, khơi dậy ở họ lòng tự hào đối với di sản văn hóa của cộng đồng mình là công việc có ý nghĩa quan trọng để hướng người dân chủ động tìm tòi, sưu tầm và bảo tồn các loại hình di sản văn hóa. Trên đây là một tình huống vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý Nhà nước về di sản văn hóa, cụ thể là tình huống công dân có hành vi chiếm đoạt di sản văn hóa bị xử lý hành chính và cưỡng chế hành chính. Qua tình huống này, học viên muốn trình bày những cơ sở pháp lý, trình tự, thủ tục và 18 những yêu cầu về nội dung văn bản áp dụng pháp luật trong quá trình xử lý hành vi chiếm đoạt di sản văn hóa. Ý nghĩa trước hết là giúp cho người học hiểu sâu hơn về những kiến thức đã được bồi dưỡng trong khoá học, đồng thời góp phần giúp học viên có thể áp dụng xử lý những tình huống tương tự sẽ gặp trong rất nhiều trong công tác thanh tra, kiểm tra hiện nay. Qua đây, học viên cũng muốn nêu lên thực trạng và các biện pháp để giải quyết những vi phạm trong lĩnh vực di sản văn hóa và những vi phạm pháp luật khác; góp phần ổn định tình hình chính trị, xã hội ở địa phương tạo điều kiện cho chính quyền các cấp tập trung vào nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, từng bước nâng cao hơn nữa đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. 19 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Luật di sản văn hóa năm 2001. 2. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của luật di sản văn hóa năm 2009. 3. 4. Bộ luật 33/2005/QH11 Dân sự. Nghị định 92/2002/NĐ-CP Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Di sản văn hóa. 5. Nghị định 96/2009/NĐ-CP Về việc xử lý tài sản bị chôn giấu, bị chìm đắm được phát hiện hoặc tìm thấy thuộc đất liền, các hải đảo và vùng biển Việt Nam. 6. Nghị định Số 158/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 về việc quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch và quảng cáo. 20