Tài liệu Tổ chưc thực hiện giáo dục pháp luật tại các trường trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh đăk lăk

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ………./………. BỘ NỘI VỤ …../….. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ THỊ THẢO DỊU TỔ CHỨC THỰC HIỆN GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG ĐẮK LẮK – NĂM 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ………./………. BỘ NỘI VỤ …../….. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ THỊ THẢO DỊU TỔ CHỨC THỰC HIỆN GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60340403 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. VŨ TRỌNG HÁCH ĐẮK LẮK – NĂM 2017 2 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và nội dung trong luận văn này là trung thực, khách quan dựa trên cơ sở kết quả thu thập thông tin, số liệu thực tế và các tài liệu tham khảo đã được công bố. Học viên Lê Thị Thảo Dịu 3 LỜI CẢM ƠN Tôi cảm thấy vinh dự, tự hào khi được là học viên của lớp Cao học Quản lý công HC20.TN.07 (Niên khóa 2015-2017) của Học viện Hành chính Quốc gia. Để hoàn thành khóa học và có được luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới Ban Lãnh đạo Học viện Hành chính Quốc gia, các thầy giáo, cô giáo và đặc biệt là PGS.TS. Vũ Trọng Hách – Học viện Hành chính Quốc gia đã trực tiếp hướng dẫn, dìu dắt, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình triển khai, nghiên cứu và hoàn thành đề tài này. Xin chân thành cảm ơn sự nhiệt tình của các anh/chị học viên lớp cao học Quản lý công HC20.TN.07 đã giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Với sự cố gắng của bản thân song kinh nghiệm và khả năng còn nhiều hạn chế nên Luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp của quý thầy giáo, cô giáo, đồng nghiệp, bạn bè cùng độc giả. Xin trân trọng cảm ơn! Học viên Lê Thị Thảo Dịu 4 MỤC LỤC MỞ ĐẦU..................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài..................................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu............................................................................... 3 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu.............................................................. 4 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu............................................................... 5 5. Phương pháp nghiên cứu......................................................................... 5 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn............................................... 6 7. Kết cấu của luận văn................................................................................ 7 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP..................................................................................................... 8 1.1. Những khái niệm cơ bản....................................................................... 8 1.2. Giáo dục pháp luật trong các trường trung cấp chuyên nghiệp............ 13 1.3. Trách nhiệm giáo dục pháp luật tại các trường trung cấp chuyên nghiệp........................................................................................................... 20 1.4. Các yếu tố bảo đảm cho tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật trong các trường trung cấp chuyên nghiệp…………………………………….... 21 1.5. Kinh nghiệm tổ chức giáo dục pháp luật ở các trường trung cấp chuyên nghiệp và bài học kinh nghiệm có thể vận dụng cho Đắk Lắk…... 23 Tiểu kết chương 1……………………………………………………….... 34 Chương 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK…………………………. 35 5 2.1. Khái quát chung về các trường trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk……………………………………………………………… 35 2.2. Phân tích thực trạng tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật tại các trường trung cấp chuyên nghiệp trên địa bản tỉnh Đắk Lắk……………… 37 2.3. Đánh giá chung………………………………………………………. 51 Tiểu kết chương 2………………………………………………………… 58 Chương 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK LẮK………………………………………………………… 59 3.1. Phương hướng………………………………………………………... 59 3.2. Giải pháp tăng cường tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật tại các Trường trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk…………….. 69 Tiểu kết chương 3……………………………………………………….... 85 KẾT LUẬN……………………………………………………………..... 86 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO……………………………….. 87 6 DANH MỤC THUẬT NGỮ VIẾT TẮT Stt 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Chữ cái viết tắt ATGT CĐ HSSV THCS TCCN THPT GDTX GDĐT PBGDPL UBND XHCN Cụm từ đầy đủ An toàn giao thông Cao đẳng Học sinh sinh viên Trung học cơ sở Trung cấp chuyên nghiệp Trung học phổ thông Giáo dục thường xuyên Giáo dục đào tạo Phổ biến giáo dục pháp luật Ủy ban nhân dân Xã hội chủ nghĩa 7 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trong đời sống xã hội, pháp luật có vai trò đặc biệt quan trọng, là phương tiện không thể thiếu bảo đảm sự tồn tại, vận hành bình thường của xã hội. Pháp luật là một hệ thống các quy tắc xử sự do Nhà nước ban hành, thừa nhận và áp dụng nhằm đảm bảo sự ổn định của xã hội. Với ý nghĩa đó, giáo dục pháp luật là sự truyền đạt tinh thần, nội dung pháp luật tới các đối tượng nhất định giúp họ hiểu và hình thành tri thức pháp luật, tình cảm, hành vi phù hợp với các đòi hỏi của các quy định pháp luật hiện hành. Giáo dục pháp luật luôn có vị trí và vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình xây dựng Nhà nước xã hội chủ nghĩa hiện nay, là một bộ phận của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, là trách nhiệm của toàn bộ hệ thống chính trị, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và sự điều phối, tổ chức thực hiện của các cơ quan nhà nước và các tổ chức, đoàn thể; là khâu then chốt, quan trọng để chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước thực sự đi vào cuộc sống xã hội, đi vào ý thức, hành động của từng chủ thể trong xã hội. Giáo dục pháp luật cũng là cầu nối để chuyển tải pháp luật vào cuộc sống. Nói cách khác, quá trình đưa pháp luật vào cuộc sống được bắt đầu bằng hoạt động này. Thực hiện pháp luật dù bằng hình thức nào - tuân thủ, thi hành (chấp hành) pháp luật, sử dụng (vận dụng) pháp luật hay áp dụng pháp luật. Trong những năm gần đây, công tác giáo dục pháp luật đã được thực hiện theo các chương trình, kế hoạch cụ thể được Chính phủ phê duyệt. Sau khi ban hành Chỉ thị số 02/1998 về tăng cường phổ biến, giáo dục pháp luật trong giai đoạn hiện nay và Quyết định số 03/1998/QĐ-TTg ngày 07/01/1998 về việc ban hành Kế hoạch triển khai công tác phổ biến giáo dục pháp luật từ năm 1998 đến 8 năm 2002 và thành lập Hội đồng phối hợp công tác phổ biến giáo dục pháp luật, công tác này đã đạt được những kết quả quan trọng. Tiếp nối Chương trình này, ngày 17/01/2003, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 13/2003/QĐTTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình phổ biến giáo dục pháp luật từ năm 2003- 2007. Đây là những văn bản pháp luật có ý nghĩa quan trọng, khẳng định quyết tâm của Đảng và Nhà nước ta trong việc đẩy mạnh công tác giáo dục pháp luật, làm chuyển biến nhận thức, từng bước nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân, góp phần tăng cường pháp chế XHCN, quản lý xã hội bằng pháp luật trong thời kỳ đổi mới. Ngày 09 tháng 12 năm 2003, Ban Bí thư Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam đã ban hành Chỉ thị số 32-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân. Chỉ thị đã khẳng định đây là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục của các cơ quan Đảng, chính quyền, Nhà nước và cả hệ thống chính trị, đồng thời công tác giáo dục pháp luật là một bộ phận của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng. Chỉ thị thể hiện sự đổi mới về nhận thức của Đảng ta đối với công tác phổ biến giáo dục pháp luật. Trong chương trình giáo dục của các trường trung cấp chuyên nghiệp, giáo dục pháp luật được thực hiện thông qua việc dạy học môn pháp luật; lồng ghép, tích hợp vào các môn học có liên quan; thực hiện thông qua các hoạt động ngoại khóa... Tuy nhiên, thực tế những năm gần đây cho thấy, tình trạng vi phạm pháp luật trong giới trẻ nói chung và học sinh nói riêng có chiều hướng gia tăng đã làm dấy lên những lo lắng, quan ngại trong dư luận xã hội. Điều này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân như môi trường sống, cách giáo dục từ gia đình, ý thức của cá nhân... nhưng thực tế cho thấy, một tỷ lệ không nhỏ học sinh còn 9 hiểu biết về pháp luật sơ sài, hời hợt, công tác giáo dục pháp luật cho học sinh trong nhà trường chưa mang lại hiệu quả như mong muốn. Đã có không ít học sinh phải bỏ dở chuyện học hành, thậm chí bị xử lý trước pháp luật bởi những hành vi bột phát, nông nổi bắt nguồn từ sự thiếu hiểu biết về kiến thức pháp luật. Với những trăn trở trên, tác giả chọn đề tài “Tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật tại các trường trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk” để nghiên cứu nhằm làm rõ thêm các cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật tại các trường trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Giáo dục pháp luật là một vấn đề rất quan trọng trong tình hình hiện nay. Với xu hướng tội phạm ngày càng gia tăng, vấn đề này lại càng cấp bách. Do vậy, nhiều đề tài khoa học nghiên cứu xoay quanh về nội dung này như: - Đề tài “Giáo dục pháp luật ở trường chuyên nghiệp trong giai đoạn hiện nay qua thực tiễn tỉnh Nam Định” năm 2007, Luận văn Thạc sĩ của tác giả Bùi Thị Thanh Thủy. Đề tài này tập trung nghiên cứu đánh giá thực và đề ra những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục pháp luật ở các trường chuyên nghiệp tỉnh Nam Định. - Đề tài “Giáo dục pháp luật trong các trường TCCN, trung học chuyên nghiệp và dạy nghề (không chuyên luật) ở nước ta hiện nay” năm 1996, Luận án tiến sĩ của tác giả Đinh Xuân Thảo. Đề tài nghiên cứu về công tác giáo dục pháp luật cho các đối tượng trong các trường TCCN, trung học chuyên nghiệp và dạy nghề không chuyên luật ở nước ta hiện nay. - Đề tài “Quản lý nhà nước về giáo dục pháp luật cho thanh thiếu niên trên địa bàn tỉnh Đắk Nông” năm 2014, Luận văn thạc sĩ của tác giả Châu Ngọc 10 Lương. Với đề tài này, tác giả đi sâu nghiên cứu đánh giá thực trạng và đề ra phương hướng giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giáo dục pháp luật cho thanh thiếu niên trên địa bàn tỉnh Đắk Nông. - Đề tài “Quản lý nhà nước về phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk” năm 2015, Luận văn thạc sĩ của tác giả Chế Vũ Chí An. Đề tài đi tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nước về phổ biến, giáo dục pháp luật, từ đó đề ra phương hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột. Ngoài ra, rất nhiều các chuyên đề nghiên cứu về vấn đề này như “Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong trường học ở Nghệ An, thực trạng và giải pháp” năm 2001 của tác giả Quế Anh, Sở Tư pháp tỉnh Nghệ An. “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả giáo dục pháp luật” năm 2013 của tác giả Phạm Kim Dung, Vụ phổ biến, giáo dục pháp luật – Bộ Tư pháp. Các công trình nghiên cứu trên đã nêu ra nhiều vấn đề từ lý luận đến thực trạng và giải pháp xoay quanh giáo dục pháp luật. Đây là cơ sở để tác giả tham khảo, kế thừa và tiếp tục nghiên cứu nội dung này. Cho đến nay, vẫn chưa có công trình nghiên cứu cụ thể đối với việc tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật tại các trường trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, đây là đề tài đầu tiên nghiên cứu về phạm vi này. Đây cũng là lý do để đề tài này được lựa chọn bởi sự không trùng lặp của đề tài. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật nói chung, đánh giá thực tiễn tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật tại các trường Trung cấp 11 chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk để đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả giáo dục pháp luật tại các trường này. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu, luận văn có các nhiệm vụ sau: - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống cơ sở lý luận về tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật tại các trường trung cấp chuyên nghiệp. - Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật tại các trường trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. - Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật tại các trường trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn xác định đối tượng nghiên cứu là tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật tại các trường trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu về không gian: Các trường Trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. - Phạm vi nghiên cứu về thời gian: Từ năm 2011 đến năm 2016. - Phạm vi nghiên cứu về nội dung: Xây dựng và ban hành các văn bản về tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật, chương trình giáo dục pháp luật, kế hoạch thực hiện giáo dục pháp luật, đánh giá kết quả thực hiện giáo dục pháp luật. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, các quan điểm của Đảng và Nhà nước về giáo dục pháp luật. 12 Phương pháp luận được vận dụng nhằm làm sáng tỏ nội dung của vấn đề nghiên cứu. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu, trong đó có một số phương pháp nghiên cứu cơ bản như: - Phương pháp nghiên cứu lí luận: Sưu tầm, phân tích, tổng hợp, khái quát hóa, hệ thống hóa các văn bản, tài liệu sách báo, tạp chí chuyên ngành, tạp chí thông tin khoa học, các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Nghiên cứu thực tiễn tại một số địa bàn, một số điển hình thành công trong công tác giáo dục pháp luật. - Phương pháp quan sát: Sử dụng phương pháp quan sát nhằm tìm hiểu thực trạng tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật tại các trường trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. - Phương pháp phỏng vấn: Sử dụng phương pháp phỏng vấn để tìm hiểu quan điểm, nhận thức và nguyện vọng của cán bộ, giáo viên và học sinh về giáo dục pháp luật; trao đổi với cán bộ, giáo viên và học sinh để thu thập những thông tin cần thiết phục vụ yêu cầu của đề tài. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Về lý luận: Luận văn góp phần làm phong phú thêm lý luận về giáo dục pháp luật. - Về thực tiễn: Kết quả nghiên cứu thực trạng, giải pháp của đề tài sẽ là nguồn tư liệu để các trường trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk tham khảo nhằm thực hiện có hiệu quả việc giáo dục pháp luật tại đơn vị. 7. Kết cấu của luận văn 13 Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục. Luận văn bao gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật tại các trường trung cấp chuyên nghiệp. Chương 2: Thực trạng tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật tại các trường trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Chương 3: Phương hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật tại các trường trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. 14 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP 1.1. Những khái niệm cơ bản 1.1.1. Trường trung cấp chuyên nghiệp Căn cứ Khoản 1 Điều 36 Luật Giáo dục năm 2005, trường Trung cấp chuyên nghiệp (TCCN) là một cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Trường TCCN là cơ sở đào tạo nghề thành lập và hoạt động theo Thông tư 54/2011/TT-BGDĐT ngày 15/11/2011 của Bộ GDĐT ban hành Điều lệ trường Trung cấp chuyên nghiệp và Thông tư 22/2014/TT-BGDĐT ngày 09/07/2014 của Bộ GDĐT ban hành Quy chế đào tạo trung cấp chuyên nghiệp. Theo Điều lệ trường TCCN, trường TCCN là cơ sở giáo dục nghề nghiệp thuộc hệ thống giáo dục quốc dân, có tư cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản riêng. Hệ thống trường TCCN bao gồm: (i) Trường TCCN trực thuộc Bộ, ngành (bao gồm cả các trường TCCN thuộc các doanh nghiệp do Bộ, ngành thực hiện một số quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu đối với doanh nghiệp đó theo quy định của pháp luật); và (ii) Trường TCCN thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (gọi chung là trường TCCN thuộc tỉnh). Trường TCCN được tổ chức theo các loại hình công lập và tư thục. 1.1.2. Giáo dục pháp luật Hoạt động giáo dục pháp luật dựa trên quyền được thông tin về pháp luật và trách nhiệm tìm hiểu, học tập pháp luật của công dân. Nhà nước ta ghi nhận giáo dục pháp luật là trách nhiệm của toàn bộ hệ thống chính trị, trong đó Nhà nước giữ vai trò nòng cốt. Khoản 4 Điều 3 Luật phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012 ghi nhận “Giáo dục pháp luật trong các cơ sở giáo dục của hệ thống 15 giáo dục quốc dân được lồng ghép trong chương trình giáo dục của các cấp học và trình độ đào tạo; là một nội dung trong chương trình giáo dục trung học cơ sở, trung học phổ thông, giáo dục nghề nghiệp, giáo dục TCCN”. [17] Giáo dục pháp luật có vị trí, vai trò quan trọng thể hiện rõ nét trên hai khía cạnh: Thứ nhất, giáo dục pháp luật góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước, quản lý xã hội. Vai trò này bắt nguồn từ vai trò và giá trị xã hội của pháp luật. Một trong những vai trò cơ bản của pháp luật trong đời sống nhà nước, đời sống xã hội là: pháp luật là cơ sở để thiết lập, củng cố và tăng cường quyền lực nhà nước. Nhà nước không thể tồn tại thiếu pháp luật và pháp luật không thể phát huy hiệu lực của mình nếu không có sức mạnh của bộ máy nhà nước. Thông qua quyền lực nhà nước, pháp luật mới có thể phát huy tác dụng trong đời sống xã hội, phát huy vai trò quản lý Nhà nước, quản lý xã hội. Giáo dục pháp luật góp phần đem lại cho mọi người có trí thức pháp luật, xây dựng tình cảm pháp luật đúng đắn và có hành vi hợp pháp, biết sử dụng pháp luật làm phương tiện để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình quản lý Nhà nước, quản lý xã hội. Thứ hai, giáo dục pháp luật góp phần nâng cao ý thức pháp luật, văn hoá pháp lý của mọi thành viên trong xã hội trong đó có học sinh, học viên. Trong giai đoạn hiện nay, vấn đề củng cố, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa ở nước ta đang là một vấn đề cấp thiết. Để củng cố và tăng cường pháp chế đòi hỏi phải áp dụng nhiều biện pháp đồng bộ trong đó có việc nâng cao trình độ văn hoá pháp lý, xây dựng ý thức pháp luật ở mỗi người dân. Chỉ khi nào trong xã hội mọi công dân đều có ý thức pháp luật, luôn tuân thủ pháp luật và có hành vi 16 phù hợp với yêu cầu, đòi hỏi của hệ thống pháp luật, mới có thể thực hiện quản lý Nhà nước, quản lý xã hội bằng pháp luật và điều này chỉ có thể hình thành và thực hiện được trên cơ sở tiến hành giáo dục pháp luật. Điều 5 Luật phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012 ghi nhận các nguyên tắc giáo dục pháp luật phải đáp ứng tính chính xác, đầy đủ, rõ ràng, dễ hiểu, thiết thực; kịp thời, thường xuyên, có trọng tâm, trọng điểm; đa dạng các hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật, phù hợp với nhu cầu, lứa tuổi, trình độ của đối tượng được phổ biến, giáo dục pháp luật và truyền thống, phong tục, tập quán tốt đẹp của dân tộc; gắn với việc thi hành pháp luật, thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước, của địa phương và đời sống hằng ngày của người dân; phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan, tổ chức, gia đình và xã hội. 1.1.3. Tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật Xuất phát từ mục tiêu giáo dục và đào tạo toàn diện của các trường, từ yêu cầu tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, ngay từ đầu những năm 80, Đảng và Nhà nước ta đã chủ trương đưa giáo dục pháp luật vào nhà trường. Các Nghị quyết quan trọng của Đảng từ Nghị quyết số 14/TU ngày 11/01/1979 về cải cách giáo dục đến các nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ V,VI,VII đều đã thể hiện nhất quán chủ trương đó và nhấn mạnh vai trò của giáo dục pháp luật trong quá trình xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Đại hội Đại biểu lần thứ V của Đảng, khẳng định: “Các cấp uỷ Đảng, các cơ quan Nhà nước và các đoàn thể phải thường xuyên giải thích pháp luật trong các tầng lớp nhân dân, đưa việc giáo dục pháp luật vào các trường học, các cấp học, xây dựng ý thức sống có pháp luật và tôn trọng pháp luật”. Văn kiện Đại hội Đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ VII nhấn mạnh: “Coi trọng công tác giáo dục tuyên truyền, 17 giải thích pháp luật, đưa việc dạy pháp luật vào hệ thống các trường của Đảng, của Nhà nước (kể cả các trường phổ thông, TCCN) của các đoàn thể nhân dân. Cán bộ quản lý các cấp từ trung ương đến đơn vị cơ sở phải có kiến thức về quản lý hành chính và hiểu biết về pháp luật, cần sử dụng nhiều hình thức và biện pháp để giáo dục, nâng cao ý thức pháp luật và làm tư vấn pháp luật cho nhân dân” [14]. Để đẩy mạnh công tác giáo dục pháp luật, nhằm “tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tư pháp” theo Nghị quyết 08/NQ-TƯ ngày 02/01/2002 của Bộ Chính trị về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới, góp phần vào việc thực hiện “phát huy dân chủ, tăng cường pháp chế; giữ vững bản chất Nhà nước ta là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; bảo đảm và tôn trọng quyền dân chủ, quyền, lợi ích hợp pháp của các tổ chức và công dân” [1], ngày 09 tháng 12 năm 2003 Ban Bí thư trung ương Đảng đã ban hành Chỉ thị số 32-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân. Thực tế hiện nay, hoạt động giáo dục pháp luật được mở rộng ra tất cả các bộ, ngành và trên khắp các cấp hành chính lãnh thổ. Các cơ quan đầu mối xây dựng kế hoạch và chương trình giáo dục pháp luật là các Bộ Tư pháp; Bộ GDĐT và các Sở, ngành chuyên môn tại các tỉnh. Từ các kế hoạch, chương trình giáo dục pháp luật này, các đơn vị liên quan sẽ triển khai thành các hoạt động cụ thể để hưởng ứng. 18 1.1.4. Tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật tại các trường trung cấp chuyên nghiệp Đối với trình độ đào tạo trung cấp chuyên nghiệp, môn học pháp luật được đưa vào giảng dạy chính thức ở tất cả các chương trình đào tạo từ năm 1997 – 1998 với thời lượng 35 tiết. Thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW của Ban Bí thư về việc “tiếp tục hoàn thiện chương trình, giáo trình, sách giáo khoa về pháp luật phục vụ trực tiếp cho công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhà trường theo phương châm kết hợp nhuần nhuyễn lý luận với thực tiễn, học đi đôi với hành. Việc đưa pháp luật vào giảng dạy trong nhà trường phải được chọn lọc hợp lý, có hệ thống và bảo đảm hiệu quả thiết thực” [13], ngày 01/07/2008, Bộ trưởng Bộ Giáo dục - Đào tạo Ban hành Chương trình môn học pháp luật dùng cho đào tạo trình độ trung cấp chuyên nghiệp (kèm theo Quyết định số 33/2008/QĐ-BGDĐT). Chương trình được sử dụng thống nhất trong đào tạo trung cấp chuyên nghiệp cho các hình thức giáo dục chính quy và vừa làm vừa học, với thời lượng 30 tiết/2 đơn vị học trình, 2-4 tiết/tuần tùy theo sự bố trí của từng trường. Chương trình nhằm giúp cho học sinh trung cấp chuyên nghiệp có hệ thống tri thức phổ thông, cơ bản về Nhà nước và pháp luật, những quy định của pháp luật liên quan đến hoạt động quản lý nhà nước, gắn với đời sống sinh hoạt hàng ngày của công dân, góp phần nâng cao kiến thức pháp luật đã học trong chương trình giáo dục công dân ở phổ thông; củng cố lòng tin vào pháp luật; biết lựa chọn hành vi ứng xử phù hợp với chuẩn mực pháp luật và rèn luyện thói quen tuân thủ pháp luật trong cuộc sống nhằm thực hiện mục tiêu đào tạo, hoàn thiện nhân cách công dân. 19 Năm 2009, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1928/QĐ-TTg ngày 20/11/2009 phê duyệt Đề án Nâng cao chất lượng công tác phổ biến giáo dục pháp luật trong nhà trường. Hằng năm, Bộ GDĐT ban hành Kế hoạch công tác giáo dục pháp luật để chỉ đạo trong toàn ngành, trong đó có các trường TCCN trên cả nước và các kế hoạch giáo dục pháp luật theo chuyên đề như kế hoạch tuyên truyền, phổ biến Luật Giáo dục, Luật Phòng, chống tham nhũng, Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Thực hiện chủ trương trên của Bộ GDĐT, hằng năm các địa phương, các trường TCCN đã ban hành văn bản chỉ đạo, xây dựng kế hoạch công tác giáo dục pháp luật, các chuyên đề hoặc lồng ghép nội dung giáo dục pháp luật vào các kế hoạch công tác chung để triển khai công tác giáo dục pháp luật tại đơn vị. Hiện nay, Bộ GDĐT đã thành lập Hội đồng phối hợp công tác phổ biến, giáo dục pháp luật của Bộ từ năm 2005 gồm 18 thành viên do một Thứ trưởng làm Chủ tịch. Các Sở Giáo dục và Đào tạo trong đó có các trường TCCN thành lập Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật với chức năng tham mưu, phối hợp các hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật trong đơn vị. Để triển khai giáo dục pháp luật tại các trường TCCN có hiệu quả, đội ngũ giáo viên giảng dạy pháp luật ở các trường Trung cấp chuyên nghiệp thường xuyên được bồi dưỡng, nâng cao năng lực trong truyền đạt kiến thức pháp luật. Nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục pháp luật được lựa chọn phù hợp cho từng đối tượng. 1.2. Giáo dục pháp luật trong các trường trung cấp chuyên nghiệp 1.2.1. Mục đích giáo dục pháp luật Thứ nhất, giáo dục pháp luật trong các trường TCCN là nhằm hình thành, làm sâu sắc và từng bước mở rộng hệ thống tri thức pháp luật cho học sinh. 20