tailieuonthi
A - më ®Çu :
Chóng ta ®ang sèng nh÷ng n¨m ®Çu tiªn cña mét thiªn niªn kØ míi :
thiªn niªn kØ thø 3. X· héi loµi ngêi ®· cã nh÷ng bíc tiÕn v« cïng to lớn
trong tÊt c¶ mäi mÆt : Kinh tÕ, chÝnh trÞ, khoa häc kÜ thuËt vµ nghÖ thuËt.
Trong mét x· héi nh vËy cã mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu ®îc, bëi nã
chÝnh lµ mét bé phËn cÊu thµnh nªn thîng tÇng kiÕn tróc vµ h¹ tÇng c¬ së
cña mét x· héi, ®ã chÝnh lµ t«n gi¸o.
T«n gi¸o mét vÊn ®Ò tëng chõng nh v« cïng cò kÜ, nhng thùc chÊt
nó lu«n lu«n míi mÎ . Còng bëi v× t«n gi¸o n»m trong mét bé phËn cÊu
thµnh nªn x· héi nµy nªn cïng víi sù thay ®æi cña loµi ngêi mµ t«n gi¸o
còng cã nh÷ng sù biÕn ®æi dï lµ vÒ néi dung hay chØ lµ vÒ h×nh thøc . Tôn
giáo - một hiện tượng xã hội phức tạp , chỉ có thể giải thích nó một cách
khách quan khoa học dựa trên những quan niệm của nền tảng Triết học
duy vật về lich sử ,cũng như nhận thức duy vật khoa học. T«n gi¸o lµ mét
h×nh thøc ph¶n ¸nh h ¶o , xuyªn t¹c ®êi sèng hiÖn thùc vµ ®· ra ®êi c¸ch
®©y hµng chôc ngh×n năm nhng ngµy nay tríc sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña
khoa häc kÜ thuËt trªn thÕ giíi , t«n gi¸o dêng nh vÉn cã sù ph¸t triÓn ®a
d¹ng vÒ h×nh thøc vµ réng lín vÒ quy m« . V× vËy dêng nh kh«ng thÓ gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò t«n gi¸o mét c¸ch ®¬n thuÇn vÒ mÆt nhËn thøc x· héi.
MÆt kh¸c vai trß cña t«n gi¸o trong ®êi sèng x· héi ngµy cµng thÓ
hiÖn râ nÐt , t«n gi¸o tham gia vµo rÊt nhiÒu lÜnh vùc cña ®êi sèng tinh thÇn ,
c¸c t«n gi¸o lín thêng kh«ng chØ ¶nh hëng s©u s¾c trong ph¹m vi mét
quèc gia riªng lÎ mµ tÇm ¶nh hëng cßn mang tÝnh quèc tÕ.
Mét sè häc gi¶ ph¬ng T©y cßn cho r»ng trong thÕ kØ tíi cuéc ®Êu
tranh trong ý thøc hÖ kh«ng cßn n÷a mµ chuyÓn sang ®Êu tranh t«n gi¸o.
1
tailieuonthi
Trong sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë níc ta hiÖn nay, vÊn ®Ò t«n gi¸o
hiÖn nay ®· ®îc §¶ng vµ Nhµ níc ta xem xÐt, ®¸nh gi¸ l¹i trªn quan ®iÓm
kh¸ch quan h¬n, kh«ng xo¸ bá mét c¸ch duy ý chÝ nh tríc n÷a mµ nh×n
nhËn trªn quan ®iÓm ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc, g¹t bá nh÷ng mÆt tiªu cùc
trong c¸c t«n gi¸o. ®Æc biÖt lµ c¸c chØ thÞ vÒ t«n gi¸o, hay quan ®iÓm cña c¸c
t«n gi¸o hiÖn nay lµ: sèng tèt ®êi ®Ñp ®¹o .
Trong bµi tiÓu luËn ng¾n cña m×nh t«i chØ muèn nh×n nhËn vÊn ®Ò nµy
díi gãc ®é triÕt häc, ®Æc biÖt lµ nh×n nhËn t«n gi¸o trªn quan ®iÓm duy vËt
biÖn chøng cña M¸c-Lªnin.
V× chØ lµ mét bµi tiÓu luËn ng¾n nªn t«i chØ cã thÓ nãi s¬ qua vÒ qu¸
tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña t«n gi¸o nhng sÏ tËp trung vµo ph©n tÝch
b¶n chÊt vµ xu híng ph¸t triÓn cña nã trong thÕ kØ XXI nµy ( nh÷ng kho¶nh
kh¾c mµ chóng ta ®ang sèng ) trong ®ã lÊy lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn
cña t«n gi¸o lµm c¸i nÒn ®Ó nh×n nhËn nã nh lµ mét mèi liªn hÖ nh©n qu¶
tÊt yÕu.
2
tailieuonthi
B . gi¶i quyÕt vÊn ®Ò :
I- LÞch sö h×nh thµnh t«n gi¸o :
1.Bản chất ,nguồn gốc của tôn giáo :
a. Bản chất :
Dựa trên cơ sở của quan niệm duy vật về lịch sử , cũng như những quan
niệm của C.Mác về tôn giáo , Ph. Ăng-ghen đã đưa ra một định nghĩa có tính
chất kinh điển từ góc độ triết học về tôn giáo như sau : “Nhưng tất cả mọi
tôn giáo chẳng qua chỉ là sự phản ánh hư ảo – vào đầu óc con người - của
những lực lượng bên ngoài chi phối cuộc sống hàng ngày của họ ; chỉ là sự
phản ánh trong đó những lực lượng ở trần thế đã mang hình thức những lực
lượng siêu trần thế” . Định nghĩa này không những đã chỉ ra được bản chất
của tôn giáo mà còn chỉ ra con đường hình thành ý thức hay niềm tin tôn
giáo. Ở định nghĩa trên chúng ta thấy rằng ,Ph. Ănghen đã tiếp tục luận điểm
cho rằng con người sáng tạo ra tôn giáo (tất nhiên con người ở đây là con
người của hiện thực lịch sử ).Sự sáng tạo ra tôn giáo của con người được
thực hiện thông qua con đường nhận thức . Chủ thể tạo ra tôn giáo là con
người , đối tượng của sự phản ánh mà con người sáng tạo ra tôn giáo là sức
mạnh ở bên ngoài thống trị cuộc sống hàng ngày của con người ,còn phương
thức nhận thức để tạo ra tôn giáo là phương thức hư ảo .Với chủ thể , đối
tượng và phương thức của nhận thức như trên thì kết quả là con người tạo ra
cai siêunhiên thần thánh trong đầu óc của mình thuộc lĩnh vực ý thức ,niềm
tin.
Địnhnghĩa của PH. Ănghen về tôn giáo tuy là định nghĩa có tính chất
bao quátvề hiện tượng tôn giáo ,là định nghĩa rộng những cũng đã chỉ rõ cái
đặc trưng , cái bản chất của tôn giáo đó là niềm tin hay thế giới quan hoang
3
tailieuonthi
đường hư ảo của con người . Sự ra đời hiện tượng tôn giáo với bản chất như
trên là tất yếu khách quan ,vì khi con ngưòi bị bất lực trước sức mạnh của
thế giới bên ngoài thì con người cần đến tôn giáo nhằm bù đắp cho sự bất
lực ấy . Điều đó cũng có nghĩa là bản chất của tôn giáo được thể hiện rõ nhất
thông qua chức năng đền bù hư ảo của nó .
b. Nguồn gốc :
VI.Lê-nin đã gọi toàn bộ những nguyên nhân và điều kiện tất yếu làm
nảy sinh niềm tin tôn giáo là những nguồn gốc của tôn giáo .Nguồn gốc đó
bao gồm : Nguồn gốc xã hội ,nguồn gốc nhận thức ,nguồn gốc tâm lý .
Nguồn gốc xã hội của tôn giáo là toàn bộ những nguyên nhân và điều
kiện khach quan của đời sống xã hội tất yếu làm nảy sinh và tái hiện những
niềm tin tôn giáo .Trong đó có một số nguyên nhân và điều kiện gắn với mối
quan hệ giữa con người với con người .Chúng ta thấy rằng ,sự thống trị của
tự nhiên đối với con người không phải được quyết địnhbởi những thuộc tính
và quy luật của bản thân giới tự nhiên mà được quyết định bởi tính chất mối
quan hệ của con người với tự nhiên ,nghĩa là bởi sự phát triển kém của lực
lượng sản xuất xã hội mà trước hết là công cụ lao động .Như vậy không phải
bản thân giới tự nhiên sinh ra tôn giáo mà là mối quan hệ đặc thù của con
người với tự nhiên ,do trình độ sản xuất quyết định .Trong tất cả các hình
thái xã hội trước Cộng sản Chủ Nghĩa ,những mối quan hệ xã hội đã phát
triển một cách tự phát . Những quy luật phát triển của xã hội biểu hiện như
là những lực lượng mù quáng ,trói buộc con người và ảnh hưởng quyết định
đến số phận của họ .Những lực lượng đó trong ý thức con người được thần
thánh hoá và mang hình thức của những lực lượng siêu nhiên .
Nguồn gốc nhận thức của tôn giáo cũng như mọi ý thức sai lầm chính
là sự tuyệt đối hoá ,sự cương điệu mặt chủ thểcủa nhận thức con người(hay
4
tailieuonthi
hình thức chủ quan của nó),biến nó thành cái không còn nội dung khách
quan , không còn cơ sở “thế gian” , nghĩa là thành cái siêu nhiên thần thánh .
Nguồn gốc tâm lý của tôn giáo theo Phoi – o- bách không chỉ bao gồm
những tình cảm tiêu cực (sự lệ thuộc sợ hãi ,không thoả mãn , đau khổ ,cô
đơn ,..)mà cả những tình cảm tích cực (niềm vui ,sự thoả mãn,tình yêu ,sự
kính trọng …)không chỉ những tình cảm ,mà cả những điều mong muốn ,
ước vọng ,nhu cầu khắc phục những tình cảm tình cảm tiêu cực muốn được
đền bù hư ảo .
2. Chức năng xã hội của tôn giáo
Chủ nghĩa Mác cho rằng tôn giáo là một hiện tượng xã hội ,nguồn gốc
của nó là ở trong những điều kiện tồn tại vật chất của xã hội trong những
giai đoạn phát triển xã hội nhất định ,nghĩa là ở các mối quan hệ hạn chế của
con người trước những sức mạnh tự nhiên và đối với nhau. Sự bất lực của
con người trước những sức mạnh tự nhiên và xã hội đã nảy sinh ra nyhu cầu
đềnbù sự hạn chế của các mối quan hệ hiện thực ,quan hệ “trần gian”-thế
giới bên kia. Vì thế có thể gọi chứcnăng đềnbù hư ảo là chức năng chủ yếu
và đặc thù của tôn giáo .
Luận điểm nổi tiếng của C.Mác : “Tôn giáo là thuốc phiện của nhân
dân” đã làm nổi bật chức năng đền bù hư ảo . Giống như thuốc phiện tôn
giáo đã tạo ra cái vẻ bề ngoài của “sự làm nhẹ” tạm thưòi nỗi đau khổ của
con người , an ủi cho những mất mát ,những thiếu hụt hiện thực của đời
sống con người , đồng thời gây ra những tác động có hại đối với con người
khi tạo ra ở họ nhu cầu thường xuyên tách khỏi hiện thực ,tiêm nhiễm cho
họ những quan niệm phản khoa học .
Trong những điều kiện lịch sử cụ thể ,tôn giáo thậm chí có thể là chỗ
dựa tinh thần cho những ước muốn chân chính của quần chúng bị áp bức
,phục vụ cho lợi ích của họ .Ví dụ nó đã từng làm vỏ bọc tư tưởng của các
5
tailieuonthi
phong trào xã hội tiến bộ .Nhưng ở đây nó vẫn không hề mất chức năng đền
bù hư ảo ,vì hạt nhân cơ bản của các tôn giáo -niềm tin vào cái siêu nhiên –
luôn luôn gây tác động kìm hãm đối với tính tích cực của quần chúng ,
chuyển hướng niềm tin và sự nỗ lực của họ vào con đường hư ảo . Chính vì
vậy VI.Lê nin đã nhấn mạnh : “Tôn giáo là thuốc phiện đối với nhân dân –
câu nói đó của C.Mác là hòn đá tảng của toàn bộ quan điểm của chủ nghĩa
Mác trong vấn đề tôn giáo .
3.Thêi k× ®Çu : h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn díi t tëng cña chñ
nghÜa duy t©m
Cã thÓ nãi ngay tõ khi xuÊt hiÖn loµi ngêi trªn tr¸i ®Êt nµy th× t«n gi¸o
còng xuÊt hiÖn theo. Nh Lªnin ®· viÕt : sù sî h·i ®· t¹o ra thÇn linh, con
ngêi tõ thuë ®Çu s¬ khai v« cïng nhá bÐ vµ yÕu ít, hä c¶m thÊy kinh sî
tríc søc m¹nh cña tù nhiªn. Trong thÕ giíi quan cña hä thiªn nhiªn ®îc cai
qu¶n bëi c¸c vÞ thÇn : thÇn sÊm, thÇn ma, thÇn giã... ®îc ph¸c ho¹ trong
c¸c cuèn Kinh th¸nh hay c¸c cuèn s¸ch nh : ThÇn tho¹i Hi l¹p, hay c¸c s¸ch
kinh cña c¸c ®¹o Hin®u ( ®¹o cña ngêi Ên ).vÝ dô nh ®¹o Hin®u lµ mét hÖ
thèng t«n gi¸o - tÝn ngìng- triÕt häc. T«n gi¸o nµy quan niÖm c¸c vÞ thÇn
cai qu¶n thÕ giíi nµy nh indra( thÇn sÊm ), Surya ( ThÇn mÆt trêi ), Varu (
ThÇn giã ), Agni ( ThÇn Löa , Varuna ( thÇn kh«ng trung )... Con ngêi
kh«ng hÒ cã sù t¸c ®éng g× ®èi víi thÕ giíi hä ®ang sèng do ®ã chØ cã cóng
tÕ kªu cÇu th× con ngêi míi ®îc ThÇn linh phï hé trong mäi c«ng viÖc.
ChÝnh v× vËy mµ trªn quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng
th× : sù bÊt lùc cña con ngêi tríc nh÷ng søc m¹nh tù nhiªn lµ nguyªn nh©n
lµm n¶y sinh vµ t¸i hiÖn t«n gi¸o. T«n gi¸o khi ®ã lµ mét phÇn trong ®êi sèng
con ngêi bëi nã ®· bao gåm nh÷ng søc m¹nh n»m bªn ngoµi con ngêi vµ
®îc ph¶n ¸nh vµo trong thÕ giíi quan cña con ngêi.
6
tailieuonthi
4.Thêi k× ®· h×nh thµnh x· héi loµi ngêi cã giai cÊp :
Cho ®Õn khi con ngêi tho¸t khái thêi k× s¬ khai, vµ ®· cã sù h×nh
thµnh mét x· héi loµi ngêi râ rÖt th× con ngêi l¹i trë nªn bÊt lùc tríc
chÝnh nh÷ng vÊn ®Ò cña x· héi ®ã g©y ra cho hä. Hä tin vµo nh÷ng con ngêi
cã søc m¹nh toµn n¨ng cã thÓ che chë cho hä vµ ®em l¹i cho hä cuéc sèng
h¹nh phóc vµ hä t«n sung nh÷ng con ng¬i ®ã mét c¸ch tuyÖt ®èi : ®ã cã thÓ
lµ Chóa Giª-su ( ®¹o Thiªn chóa ), Th¸nh Allah ( ®¹o Håi ) hay §øc PhËt
ThÝch ca ( ®¹o PhËt ), khi ®ã t«n gi¸o b¾t ®Çu ®îc h×nh thµnh mét c¸ch râ
rÖt . §iÒu ®ã ta cã thÓ cho lµ tÊt nhiªn : yÕu th× cÇn ph¶i ®îc che chë, nhng
xÐt trªn quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng th× ®ã l¹i lµ mét sai lÇm : ®ã lµ sù
tuyÖt ®èi ho¸, sù cêng ®iÖu mét mÆt nµo ®ã cña n¨ng lùc nhËn thøc, lµm
cho nhËn thøc cña con ngêi xa rêi thÕ giíi hiªn thùc dÉn ®Õn sù ph¶n ¸nh
sai lÇm, h ¶o thÕ giíi ®ã. XÐt vÒ mÆt nhËn thøc vµ xÐt trªn cÆp ph¹m trï tÊt
nhiªn-ngÉu nhiªn ta còng cã thÓ hiểu mét phÇn nµo vÒ sù h×nh thµnh t«n
gi¸o : ®ã lµ do khi x· héi cha ph¸t triÓn con ngêi vÉn cßn nghÌo ®ãi vµ
nhËn thøc cña con ngêi vÒ tù nhiªn... vÉn cßn h¹n hÑp th× sù ra ®êi cña t«n
gi¸o nh mét ®iÒu tÊt nhiªn bëi mçi t«n gi¸o ®Òu cã nh÷ng t tëng riªng vÒ
giíi tù nhiªn còng nh con ngêi. Con người là một trong “vạn vật ” nhưng
đồng thời chính nó lại là quý giá nhất trong toàn bộ thế giới “vạn vật ” .Con
người là một sinh vật có năm bẩm tính tự nhiên. Đó là : nhân ,nghĩa, lễ, trí,
tín . “Nhân- là lòng nhân ái,khác với bất nhân ở chỗ không phải là người có
tâm ác” . Điều đó có nghĩa là biết thương người ,yêu người . Nghĩa – là
chính nghĩa đồng thời còn là nghiã vụ ,tức là thực hiện bổn phận của mình
.Lễ - là lễ độ cách cư xử tức là tuân theo đạo để trưởng thành .Trí - là sự
hiểu biết ,tức là quan sát và nhận thức sâu , không lầm lẫn , nắm bắt cái
huyền vi và tìm tòi tâm lý . Tín - là lòng chân thành , là tính chân thực tức
là nhất mực trung thành với một ai hoặc một việc gì đó mà không dao
7
tailieuonthi
động ,nghiêng ngả. NÕu nãi sù ra ®êi cña t«n gi¸o lµ mét hiÖn tîng th×
b¶n chÊt cña nã còng chØ ph¶n ¸nh sù yÕu ít cña con ngêi tríc nh÷ng vÊn
®Ò cña tù nhiªn vµ x· héi , bëi hÇu hÕt c¸c t«n gi¸o ®Òu quan niÖm ®Òu coi
b¶n th©n con ngêi lµ thùc sù yÕu ít vµ nhá bÐ vµ lu«n cã mét søc m¹nh
siªu nhiªn nµo ®ã ®Ó hä cÇu cøu : Chóa trêi, Th¸nh Alla, §øc PhËt...nh ®·
nãi ë trªn.
II - T«n gi¸o vµ nh÷ng mÆt tr¸i cña nã:
1. Sai lÇm trong nhËn thøc :
ChÝnh do sù sai lÇm nh ®· nãi ë trªn, mµ t«n gi¸o cã ¶nh hëng kh¸
tiªu cùc ®èi víi sù ph¸t triÓn hoµn chØnh cña h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. XÐt vÒ
mÆt triÕt häc trªn quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng th× con
ngêi lu«n sö dông nhËn thøc cña m×nh ®Ó c¶i t¹o x· héi ngµy cµng trë nªn
tèt ®Ñp h¬n th× trong thÕ giíi quan t«n gi¸o th× con ngêi l¹i chẳng cã t¸c
dông g× trong viÖc c¶i biÕn thÕ giíi : ®¹o PhËt quan niÖm ®êi lµ bÓ khæ nªn
chñ tr¬ng l¸nh ®êi ®Ó tù tu th©n mong gi¶i tho¸t khái câi khæ ®au ®Ó ®¹t tíi
câi NiÕt bµn lµ tîng trng cho sù siªu tho¸t ,con đường tu thân nhằm mục
đích vượt ra khỏi dòng tồn tại nhơ bẩn để trở th nh giọt nước trong
,không vương vấn gì đến ngọn sóng v
dòng đục , ®¹o thiªn Chóa quan
niÖm Chóa ®· t¹o nªn tÊt c¶ vµ con ngêi ph¶i nghe theo lêi Chóa d¹y ,tÊt
c¶ ®· ®îc ghi trong Kinh th¸nh con ngêi cña t«n gi¸o lµ con ngêi nhá bÐ
vµ hä lu«n ph¶i t×m kiÕm søc m¹nh ë bªn ngoµi con ngêi hä.
2. Nh÷ng ¶nh hëng tiªu cùc ®Õn sù ph¸t triÓn cña x· héi
Trong ®Ò môc nµy em chØ muèn nhÊn m¹nh vµo nh÷ng ¶nh hëng tiªu
cùc xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nhËn thøc sai lÇm cña thÕ giíi quan t«n gi¸o.
a.Những ảnh hưởng do chính bản thân tôn giáo gây ra :
8
tailieuonthi
Nh ë trªn ®· nãi th× con ngêi trong thÕ giíi quan t«n gi¸o lµ v« cïng
nhá bÐ chÝnh v× vËy con ngêi kh«ng hÒ cã t¸c dông trong viÖc c¶i biÕn x·
héi. NÕu chØ con ngêi chØ nhËn thøc thÕ giíi díi thÕ giíi quan t«n gi¸o th×
ch¾c ch¾n cuéc sèng cña chóng ta sÏ kh«ng bao giê ®îc nh ngµy nay mµ
chóng ta sÏ m·i m·i chØ lµ nh÷ng sinh vËt nhá bÐ vµ chÞu ¶nh hëng hoµn
toµn cña c¸c søc m¹nh tù nhiªn.
ë ph¬ng T©y ®· cã mét thêi Thiªn chóa gi¸o chi phèi hoµn toµn nhËn
thøc cña con ngêi. Khi ®ã nh÷ng ai ®i ngîc l¹i nh÷ng suy nghÜ cña ®¹o
Thiªn chóa ®Òu ph¶i nhËn lÊy nh÷ng h×nh ph¹t nÆng nÒ, nh Galile chøng
minh ®îc r»ng Tr¸i ®Êt quay xung quanh mÆt trêi nhng nhµ thê l¹i quan
niÖm r»ng tr¸i ®Êt lµ trung t©m vµ mÆt trêi ph¶i quay quanh tr¸i ®Êt vµ kÕt
côc lµ Galile ®· ph¶i lÜnh ¸n ho¶ thiªu.
ChÝnh v× thÕ giíi quan t«n gi¸o cã sù sai lÖch nh vËy nªn sù sai lÇm
trong nhËn thøc cña nh÷ng ngêi theo ®¹o lµ mét ®iÒu tÊt nhiªn. Tuy ®· bíc
sang thÕ kØ XXI thÕ kØ cña v¨n minh, nhng chØ míi chØ tríc c¸i kho¶nh
kh¾c mµ chóng ta ®ang sèng mét thêi gian ng¾n th«i ®· cã nh÷ng quan niÖm
hÕt søc sai lÇm : tiªu biÓu nhÊt lµ quan niÖm vÒ ngµy tËn thÕ (khi con ngêi
bíc vµo thÕ kØ míi ) khiÕn cho rÊt nhiÒu ngêi ph¶i chÕt oan bëi nh÷ng vô
tù s¸t tËp thÓ v× mét viÔn c¶nh ®îc cøu rçi, ®îc ®Õn víi Chóa khi bíc
sang thÕ giíi bªn kia.
Còng chÝnh bëi nhËn thøc sai lÖch mµ trong mét sè gi¸o ph¸i xuÊt
hiÖn nh÷ng t tëng rÊt cùc ®oan : nh vô ®Çu ®éc b»ng khÝ ®éc t¹i ga tµu
®iÖn ngÇm cña gi¸o ph¸i Aum mÊy n¨m tríc t¹i NhËt B¶n, hoÆc nh÷ng vô
khñng bè cña nh÷ng phÇn tö Håi gi¸o cùc ®oan nh vô khñng bè 11/9 tại
trung tâm thương mại Thế Giới _Mỹ võa råi cña nh÷ng phÇn tö nµy mµ
cÇm ®Çu lµ Bin Laden.
9
tailieuonthi
b. Nh÷ng ¶nh hëng xÊu do t«n gi¸o bÞ lîi dông bëi c¸c thÕ lùc
kh¸c:
Còng chÝnh bëi t«n gi¸o lµ mét bé phËn cÊu thµnh x· héi nªn nã lµ
ph¬ng tiÖn ®Ó ngêi ta sö dông nã cho c¸c môc ®Ých kh¸c. Chóng ta hẳn
con nhí nh÷ng vô x©y chïa gi¶ rÇm ré ë chïa H¬ng ®Ó nhằm mục đích
bßn rót nh÷ng ®ång tiÒn thµnh t©m cña c¸c tÝn ®å. Råi nh÷ng trß nh¶m nhÝ
nh lªn ®ång, gäi hån, xem bãi, gi¶i h¹n ..v...v ..tÊt c¶ chØ lµ lîi dông t«n
gi¸o ®Ó kiÕm tiÒn bÊt chÝnh.
Ở níc ta tù do tÝn ngìng vµ kh«ng tÝn ngìng lµ quyÒn cña mçi c«ng
d©n, nhng cã mét sè kÎ xÊu ®· sö dông chiªu bµi t«n gi¸o ®Ó ph¸ ho¹i níc
ta. Nh nh÷ng vô truyÒn b¸ t tëng ph¶n ®éng cña ®ao Håi cùc ®oan vµo
c¸c tØnh miÒn nam níc ta, hay lîi dông t«n gi¸o ®Ó các thế lực thù địch
xúi bÈy sù næi dËy cña nh©n d©n c¸c tØnh T©y nguyªn nh»m c¸c môc tiªu
chÝnh trÞ cña nh÷ng kÎ ph¶n ®éng với sự chuẩn bị ra đời của nh
nước
mới.
III . T«n gi¸o trong thÕ kØ XXI :
1.Sự phát triển các loại tôn giáo :
Kiểu tôn giáo hiện đại ra đời nhằm làm cho tôn giáo phù hợp với sự
phát triển mới của lịch sử xã hội . đặc trưng của kiểu tôn giáo này là nó đã
có giáo lý,giáo luật,có hệ thống lễ nghi thờ cúng chặt chẽ , và đặc biệt là có
tổ chức - nghĩa là nó đã là một tiểu hệ thống kiến trúc thượng tầng.
Tôn giáo dân tộc (hay quốc gia) gắn liền với xã hội có giai cấp đầu
tiên(xã hội chiếm hữu nô lệ) điển hình là tôn giáo đa thần của Hy Lạp vị
thần đứng đầu trong vạn thần miếu (Pantheon ) là thần Dớt -vị chúa tể tr ên
trời , rồi đ ến các vị thần như:
10
tailieuonthi
thần biển (pô-xê-i-đông),thần Tình yêu và sắc đẹp (A-pho-ro-di-ta),thần
Mặt trời (A-po-long)v.vv..
Đặc trưng của tôn giáo dân tộc là tính chất quốc gia , các vị thần được
tạo nên do ảo tưởng tôn giáo của nhân dân đều là những vị thần có tính chất
quốc gia , quyền lực của các vị thần đó không vượt ra ngoài khu vực . Như
C.Mác đã nhận xét “tôn giáo chân chính “của các dân tộc thời cổ là sự thờ
cúng mang “ tính quốc gia ” riêng ,”tính nhà nước riêng” . Chính vì có mối
quan hệ chặt chẽ giữa tôn giáo dân tộc với quốc gia dân tộc mà khi nẩy sinh
những vấn đề dân tộc thường kéo theo vấn đề tôn giáo.
Tôn giáo thế giới thường gắn với những bước ngoạt quan trọng trong
lịch sử đụng chạm tới số phận đa số người .Ví dụ : đạo Phật xuất hiện vào
thế kỷ thứ VI – V trước công nguyên là hệ tư tưởng của các nhà nước chiếm
hữu nô lệ lớn nhằm thay thế đạo Bà la môn là tôn giáo có tính chất thị tộc.
Đạo Cơ đốc xuất hiện vào thế kỷ thứ I sau công nguyên , ở cuối thời kỳ
khủng hoảng kinh tể chính trị -xã hội của chế độ La Mã đa dân tộc ,mở đầu
cho sự ra đời chế độ xã hội mới-chế độ phong kiến . Đạo Hồi xuất hiện vào
thế kỷ thứ VII sau công nguyên gắn liền với các bộ lạc A-ra-vin lên chế độ
phong kiến .
Tôn giáo thế giới thực hiện sự truyền bá đến mọi người (không phân
biệt giới , địa vị xã hội , đặc điểm dân tộc hay chủng tộc),coi mọi người bình
đẳng thiêng liêng và có chung một nhu cầu được giải thoát khỏi đau
khổ.Còn sự hưởng lạc ở thế giới bên kia thì theo sự truyền bá của tôn giáo
thế giới ,không phụ thuộc vào địa vị xã hội của mỗi người như đối với các
tôn giáo dân tộc ,mà phụ thuộc vào đạo đức của giáo dân .
2.Về sự phát triển tôn giáo ở Việt Nam :
Vào nửa đầu những năm 70 của thế kỷ XX , ở Miền Nam Việt Nam
người ta thống kê được hơn 30 tôn giáo Việt Nam ,trong đó có 2 tôn giáo có
11
tailieuonthi
số lượng tín đồ đông ,có hệ thống giáo lý tương đối chặt chẽ,có hệ thống tổ
chức,còn tồn tại phát triển cho đến ngày nay , đó là đạo Cao Đài và đạo Hoà
Hảo.
Đạo Cao Đài hay “Đại đạo Tam kỳ Phổ Độ” là sự thống nhất của 5
ngành đạo :Nhân đạo (đạo Khổng) ,Thần đạo (đạo thần của Trung Hoa
),Thánh đạo (đạo Công giáo ),Tiên đạo (đạo Lão)và Phật đạo (đạo
Phật).Thực chất đây là sự vay mượn của các tôn giáo đã có mặt ở Việt Nam
để thu hút tín đồ với tư cách là những cư dân phức tạp ở vùng Nam Bộ .
“Phổ độ” là cứu vớt (theo cách nói của Phật giáo hay cứu vớt theo cách nói
của Công giáo ,Còn “Tam Kỳ” được giải thích là 3 thời kỳ lịch sử gắn với 3
lần cứu vớt chúng sinh của Ngọc Hoàng thượng đế .Vì vậy vị thần cao nhất
mà đạo Cao Đài tôn thờ là Ngọc Hoàng thượng đế (danh xưng Cao Đài ).
Đạo Hoà Hảo ra đời năm 1939 ở làng Hoà Hảo ,quận Tân Châu ,tỉnh
Châu Đốc (An Giang ngày nay ). Đạo Hoà Hảo còn gọi là Phật giáo Hoà
Hảo vì sự ra đời của nó xét về mặt tín ngưỡng tôn giáo ,thì nó là sự phát
triển nối tiếp của Phật giáo Việt Nam nói chung và của một số phái Phật
giáo ở Nam Bộ nói riêng . Đạo Hoà Hảo là sự truyền bá khéo léo kết hợp
giữa tư tưởng tôn giáo với tinh thần chống thực dân chống đế quốc ;kết hợp
giữa truyền giáo và chữa bệnh ,nên có sự thu hút lớn đối với quần chúng
nhân dân .
Ngoài 2 đạo nói trên Tôn giáo Việt Nam không thể không kể đến sự
phát triển của Phật giáo ,Ki Tô giáo (đạo Thiên Chúa ), đạo tin lành (ở vùng
dân tộc thiểu số ), thờ cúng tổ tiên ( phổ biến nhất ) .
Sau những thăng trầm của lịch sử ,năm 1981 Phật giáo Việt Nam đã
tiến hành đại Hội lần I thành lập một tổ chức thống nhất : Giáo Hội Phật
Giáo Việt Nam với phương trâm hoạt động là : “Đạo Pháp – Dân tộc và Chủ
12
tailieuonthi
Nghĩa Xã Hội ” . Hiện nay Phật giáo có khoảng 7 triệu tín đồ và hơn 20
nghìn nhà tu hành . Tín đồ phật giao có mặt ở 60/61 tỉnh thành.
Vào những năm đầu của năm 1975 đất nước được thống nhất ,năm
1980 Hộ đồng Giám mục Việt Nam được thành lập và đã ra một bức thư
chung xác định đường hướng hoật động của Giáo Hội là: “Sống Phúc âm
trong lòng dân tộc cùng đồng bào cả nước xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”
.Hiện nay đạo Thiên Chúa có khoảng 5 triệu tín đồ có mặt ở khắp mọi nơi
,tín đồ đạo giáo có nhiều đóng góp vào công cuộc xây dựng và phát triển đất
nước ,thực hiện phương châm chống “ Tốt Đời - Đẹp Đạo ”.
Thờ cúng tổ tiên : là loại hình tín ngưỡng tiêu biểu . Nếu xem xét thờ
cúng Tổ tiên ở góc độ truyền thống thì đó làtruyền thống nhớ ơn những
người đã khuất thuộc về huyết tộc của mình . Còn xem xét thờ cúng Tổ tiên
ở góc độ tín ngưỡng tôn giáo thì thờ cúng tổ tiên liên quan đến quan niệm về
linh hồn ,về thế giới bên kia,về cuộc sống sau khi chết . Ở góc độ này thờ
cúng tổ tiên là sự thờ cúng vong linh của những người đã khuất để cầu mong
sự che chở , sự giúp đỡ ,sự phù hộ của những người đã khuất đối với những
người đương sống. Biểu hiện của thờ cúng Tổ tiên qua ma chay , giỗ tết ,
trong những công việc trọng đại của gia đình hay của một thành viên trong
gia đình .
3.Sù ph¸t triÓn mang tÝnh h×nh thøc :
Ngµy nay do sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin vµ thÕ giíi truyÒn
th«ng t«n gi¸o còng ®îc coi nh mét thø hµng ho¸ còng cã nh÷ng chiÕn
lîc tiÕp thÞ , nh÷ng nhµ thê cña kh«ng gian ®iÖn tö (m¹ng Internet ), nh÷ng
t«n gi¸o cã thÓ truy cËp trªn m¹ng nh : Buddha Net (®¹o phËt ), Islam City (
®¹o Håi ), Thewall.org. NhiÒu gi¸o ph¸i míi ra ®êi.
4.Sù suy tho¸i thùc sù vÒ néi dung :
13
tailieuonthi
Nh mét kÕt qu¶ tÊt yÕu cña mét lo¹t nh÷ng sai lÇm cña thÕ giíi quan
t«n gi¸o mµ t«n gi¸o ®· ®i dÇn ®Õn chç suy tho¸i. Con ngêi ngµy nay nhê
nh÷ng nhËn thøc ®óng ®¾n cña m×nh ®· x©y dùng nªn mét x· héi ph¸t triÓn
hä kh«ng cßn bÊt lùc tríc c¸c søc m¹nh còng nh cña x· héi n÷a mµ hä dÇn
khẳng®Þnh kh¶ n¨ng lµm chñ cña m×nh,vÝ dô nh theo ®iÒu tra gÇn ®©y nhÊt
th× tØ lÖ ngêi d©n ph¬ng T©y kh«ng chän t«n gi¸o m×nh ®ang theo cho ®øa
con m×nh, ®iÒu ®ã chøng tá ngêi d©n cµng ngµy cµng ®¸nh mÊt lßng tin ë
t«n gi¸o. Nh vËy trong thÕ kØ XXI nµy cïng víi sù biÕn ®æi cña c¸c vÊn ®Ò
x· héi kh¸c chóng ta cã thÓ thÊy t«n gi¸o mÊt dÇn ®i chç ®øng trong ®êi
sèng con ngêi.
14
tailieuonthi
C - kÕt luËn :
Hầu hết các tôn giáo vẫn mang rất nhiều giá trị quan trọng thu hút một
bộ phận đông đảo quần chúng tham gia . Đây là tình hình chung không chỉ
ở Việt Nam mà trên toàn thế giới .Các tôn giáo chỉ còn mang giá trị văn hoá
chứ không tham gia vào chính trị .
Một số tôn giáo có sự biến đổi liên tục nhanh chóng phù hợp với sự phù
hợp về kinh tế xã hội .Tuy nhiên một số tôn giáo ở vùng dân tộc đang bị các
thế lực phản động sử dụng , đây là địa bàn khó kiểm soát vì dân trí không
cao và các thế lực thù địch có thể tuyên truyền sai lệch các quan điểm của
Đảng gây kích thích sự chia rẽ đoàn kết dân tộc , điển hinh là vụ án ở Tây
Nguyên đã nói ở trên .Chính vì vậy việc tuyên truyền chính sách mới của
Đảng hiện nay rất quan trọng .Các luận điểm chủ yếu của chính sách tôn
giáo mới gồm :
Mọi tôn giáo đều bình đẳng trước pháp luật
Tôn giáo chỉ có ý nghĩa trong sinh hoạt văn hoá tinh thần không còn
tham gia vào các hoạt động chính trị
Tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng và không tín ngưỡng của mọi người
Phát huy mặt tích cực của tôn giáo và hạn chế các mặt tiêu cực có hại
cho đời sống xã hội …..
¡ng-ghen ®· nãi mäi sù ph¸t triÓn kh«ng cã ®Þnh híng ®óng ®Òu ®Ó
l¹i phÝa sau mét b·i hoang m¹c. T«n gi¸o lµ mét bé phËn trong x· héi loµi
ngêi nã cã mét sè mÆt tèt nh ®¹o PhËt quan niÖm ë hiÒn gÆp lµnh, ¸c gi¶
¸c b¸o..., Thiªn Chóa gi¸o r¨n dËy c¸c tÝn ®å cña m×nh ph¶i sèng l¬ng thiÖn
®ã lµ nh÷ng u ®iÓm mµ con ngêi cÇn ph¸t huy. Tuy nhiªn nh ®· ph©n tÝch
ë trªn th× t«n gi¸o dêng nh sÏ mÊt dÇn ®i chç ®øng cña m×nh, ®iÒu ®ã lµ
tÊt nhiªn bëi theo qui luËt cña sù ph¸t triÓn th× c¸i cò sÏ bÞ thay thÕ bëi c¸i
15
tailieuonthi
míi ph¸t triÓn h¬n. Con ngêi cµng ngµy cµng ph¸t triÓn vµ díi søc m¹nh
cña Khoa häc C«ng nghÖ th× con ngêi ngµy nay ®· cã nh÷ng nhËn thøc ®Çy
®ñ vÒ thÕ giíi vµ hä cã thÓ c¶i biÕn tù nhiªn còng nh x· héi b»ng kh¶ n¨ng
vµ theo ý muèn cña m×nh.
16
tailieuonthi
Phô lôc
Tµi liÖu tham kh¶o :
Cao Xu©n Huy - T tëng Ph¬ng §«ng gîi nh÷ng ®iÓm nh×n
tham chiÕu.( NXB V¨n ho¸ th«ng tin 1998 )
TriÕt häc M¸c Lªnin
Thùc hµnh triÕt häc
T¹p chÝ TriÕt häc (th¸ng 9 n¨m 96 )
Almanach nh÷ng nÒn v¨n minh thÕ giíi (NXB V¨n ho¸
th«ngtin1999 )
TriÕt häc M¸c Lª-Nin ( NXB thèng kª 1992 ).
Chñ nghÜa duy vËt lÞch sö Lý luËn vµ vËn dông ( NXB s¸ch gi¸o
khoa M¸c Lª-Nin )
17
tailieuonthi
Môc lôc
Trang
A - më ®Çu:
B - gi¶i quyÕt vÊn ®Ò:
I - Lịch sử hình thành Tôn Giáo
Thêi k× ®Çu
Thêi k× ®· h×nh thµnh x· héi loµi ngêi cã giai cÊp
II – Tôn giáo và những mặt trái của nó
1.Sai lÇm trong nh©n thøc
2.Nh÷ng ¶nh hëng tiªu cùc ®Õn sù ph¸t triÓn x· héi
Nh÷ng ¶nh hëng do b¶n th©n t«n gi¸o g©y ra
Nh÷ng ¶nh hëng xÊu do t«n gi¸o bÞ lîi dông
bëi c¸c thÕ lùc kh¸c
III – Tôn giáo trong thế kỷ XXI
1.Sự phát triển các loại tôn giáo
2. Về sự phát triển tôn giáo ở Việt Nam
3.Sù ph¸t triÓn mang tÝnh h×nh thøc
4. Sù suy tho¸i thùc sù
C- kÕt luËn :
18
- Xem thêm -