Tài liệu Văn hóa doanh nghiệp của công ty tnhh nước giải khát coca cola việt nam.

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- PHAN THỊ LAN NGỌC VĂN HÓA DOANH NGHIỆP CỦA CÔNG TY TNHH NƢỚC GIẢI KHÁT COCA COLA VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH HÀ NỘI – 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- PHAN THỊ LAN NGỌC VĂN HÓA DOANH NGHIỆP CỦA CÔNG TY TNHH NƢỚC GIẢI KHÁT COCA COLA VIỆT NAM CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH MÃ SỐ: 60 34 01 02 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. ĐỖ MINH CƢƠNG XÁC NHẬN CỦA GVHD XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ PGS.TS. ĐỖ MINH CƢƠNG PGS.TS. HOÀNG VĂN HẢI HÀ NỘI – 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Văn hóa doanh nghiệp của Công ty TNHH Nước Giải khát Coca Cola Việt Nam” là do tôi thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn của PGS.TS. Đỗ Minh Cƣơng thuộc Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội.Mọi trích dẫn và tài liệu tham khảo mà tôi sử dụng đều có ghi rõ nguồn gốc. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan trên. Hà nội, ngày 28 tháng 10 năm 2015 Phan Thị Lan Ngọc LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn các cô giáo, thầy giáo ở Trƣờng Đại học Kinh tế Đại học Quốc gia Hà nội đã truyền đạt những kiến thức quý báu cho tôi trong thời gian tôi học tập, nghiên cứu tại trƣờng. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS. Đỗ Minh Cƣơng, ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn và giúp đỡ tôi để tôi có thể hoàn thành luận văn này. Qua đây tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến Công ty TNHH Coca Cola Việt Nam giúp đỡ, cung cấp cho tôi các tài liệu tham khảo quý giá liên quan đến lĩnh vực văn hóa của Coca Cola Việt Nam trong suốt quá trình nhằm giúp tôi thực hiện luận văn này. Mặc dù luận văn này đã đƣợc hoàn thành với tất cả sự cố gắng của bản thân, nhƣng luận văn không thể tránh khỏi những sai sót, hạn chế. Kính mong nhận đƣợc sự nhận xét, góp ý của các thầy cô giáo và các bạn để tôi có thể khắc phục những thiếu sót của mình. Hà nội, tháng 10 năm 2015 Học viên Phan Thị Lan Ngọc TÓM TẮT Luận văn này bao gồm bốn phần chính. Phần thứ nhất trình bày về khái niệm văn hóa doanh nghiệp và các tác động của văn hóa doanh nghiệp đối với sự phát triển của doanh nghiệp. Trong đó tác giả cũng giới thiệu 02 mô hình nghiên cứu văn hóa doanh nghiệp phổ biến là: Mô hình ba lớp văn hóa doanh nghiệp của Edgar H. Schein;Bộ công cụ đánh giá văn hóa doanh nghiệp OCAI. Làm cơ sở cho việc nghiên cứu, tác giả giới thiệu tổng quan tình hình các nghiên cứu có liên quan đồng thời khẳng định nội dung nghiên cứu trong luận văn này là không trùng lặp. Phần thứ hai trình bày về phƣơng pháp nghiên cứu đƣợc sử dụng và cách thức thu thập để có đƣợc dữ liệu về văn hóa doanh nghiệp theo bộ công cụ đánh giá văn hóa doanh nghiệp OCAI và các yếu tố cấu thành văn hóa doanh nghiệp của công ty. Trong nội dung của chƣơng, tác giả trình bày nội dung bảng hỏi và quy trình thực hiện bảng hỏi. Phần thứ ba tác giả đã giới thiệu các nét khái quát chung về Coca Cola Việt Nam. Trọng tâm của phần này chính là xác định mô hình văn hóa doanh nghiệp đang tồn tại hiện nay và xây dựng mô hình văn hóa Coca Cola Việt Nam mong muốn hƣớng đến trong tƣơng lai.Ngoài ra, miêu tả các yếu tố cấu thành trong văn hóa hiện tại.Từ hai cách tiếp cận trên tìm ra những ƣu điểm và những hạn chế của giá trị văn hóa doanh nghiệp hiện nay. Phần thứ tư tác giả đã đƣa ra định hƣớng chung về phát triển văn hóa cho Coca Cola Việt Nam phù hợp với tầm nhìn và chiến lƣợc của công ty. Từ định hƣớng này kết hợp với các khuyến nghị theo kết quả đánh giá dựa trên bộ công cụ OCAI, tác giả đề xuất các giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp hiện nay và đƣa ra kiến nghị với nhà nƣớc và với chính công ty. MỤC LỤC DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................... i DANH MỤC CÁC HÌNH ...........................................................................................ii MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP ............................................................................. 5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu .......................................................................... 5 1.1.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới ............................................................. 5 1.1.2. Tình hình nghiên cứu trong nƣớc ............................................................... 7 1.2. Một số khái niệm cơ bản .................................................................................... 10 1.2.1. Khái niệm chung về văn hóa .................................................................... 10 1.2.2. Khái niệm văn hóa doanh nghiệp ............................................................. 12 1.3. Vai trò của văn hóa doanh nghiệp ...................................................................... 14 1.3.1. Văn hóa doanh nghiệp là nguồn lực phát triển kinh doanh ...................... 14 1.3.2. Văn hóa doanh nghiệp là phƣơng thức phát triển sản xuất kinh doanh bền vững .................................................................................................................... 16 1.3.3. Văn hóa doanh nghiệp là điều kiện đẩy mạnh kinh doanh quốc tế .......... 17 1.4. Cấu trúc của văn hóa doanh nghiệp theomô hình Edgar H. Schein ................... 18 1.4.1. Yếu tố thứ 1: những giá trị văn hóa hữu hình .......................................... 18 1.4.2. Yếu tố thứ 2: những giá trị đƣợc tuyên bố, chia sẻ .................................. 21 1.4.3. Yếu tố thứ 3: những giá trị ngầm định ..................................................... 22 1.5. Công cụ đánh giá văn hóa doanh nghiệp (Organizational culture assessment instrument – OCAI)................................................................................................... 25 CHƢƠNG 2. PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ........................... 32 2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu.................................................................................... 32 2.1.1. Phƣơng pháp thu thập thông tin ............................................................... 32 2.1.2. Phƣơng pháp phân tích xử lý thông tin ................................................... 34 2.2. Quy trình nghiên cứu ......................................................................................... 36 CHƢƠNG 3. THỰC TRẠNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP CỦA CÔNG TY TNHH NƢỚC GIẢI KHÁT COCA COLA VIỆT NAM ......................................... 39 3.1. Giới thiệu chung về Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam....... 39 3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ............................................................ 39 3.1.2. Cơ cấu tổ chức và nhân sự ....................................................................... 40 3.2. Hiện trạng văn hóa doanh nghiệp của Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam........................................................................................................... 43 3.2.1. Mô tả các yếu tố cấu thành văn hóa doanh nghiệp của Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam .................................................................. 43 3.2.2. Nhận dạng mô hình văn hóa doanh nghiệp của Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam ................................................................................... 51 3.3. Đánh giá thực trạng văn hóa doanh nghiệp của Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam ................................................................................................. 54 3.3.1. Ƣu điểm và nguyên nhân.......................................................................... 54 3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân .......................................................................... 57 CHƢƠNG 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ ĐỀ XUẤT NHẰM HOÀN THIỆN......... 60 VĂN HÓA DOANH NGHIỆP CỦA CÔNG TY TNHH NƢỚC GIẢI KHÁT COCA COLA VIỆT NAM ....................................................................................... 60 4.1. Quan điểm và mục tiêu xây dựng văn hóa Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam........................................................................................................... 60 4.1.1. Chiến lƣợc, mục tiêu phát triển của Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam .................................................................................................... 60 4.1.2. Mục tiêu xây dựng văn hóa doanh nghiệp của Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam ................................................................................... 62 4.2. Hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp theo định hƣớng tầm nhìn và chiến lƣợc của Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam .............................................. 62 4.2.1. Mô hình văn hóa doanh nghiệp theo định hƣớng tầm nhìn và chiến lƣợc của Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam ................................. 62 4.2.2. Đánh giá thực tế và định hƣớng giải pháp ............................................... 63 4.3. Giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp của Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam ................................................................................................. 64 4.3.1. Củng cố các yếu tố cấu thành văn hóa doanh nghiệp .............................. 64 4.3.2. Xây dựng năng lực lãnh đạo phù hợp với văn hóa doanh nghiệp của Công ty ......................................................................................................................... 66 4.3.3. Nâng cao việc thực hiện đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội của Công ty ............................................................................................................... 67 4.3.4.Tăng cƣờng đặc điểm của văn hóa gia đình trong môi trƣờng làm việc của Công ty ............................................................................................................... 68 4.4. Kiến nghị ............................................................................................................ 70 4.4.1. Kiến nghị với nhà nƣớc ............................................................................ 70 4.4.2. Kiến nghị với Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam ...... 71 KẾT LUẬN ............................................................................................................... 73 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 75 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng Nội dung Trang So sánh kết quả kinh doanh của công ty có văn 1 Bảng 1.1 hóa doanh nghiệp mạnh và công ty có văn hóa 16 doanh nghiệp yếu Đặc điểm mô hình văn hóa doanh nghiệp theo 2 Bảng 1.2 3 Bảng 2.1 Dự kiến số lƣợng và kết quả khảo sát 34 4 Bảng 3.1 Bảng điểm đánh giá văn hóa doanh nghiệp 53 5 Bảng 4.1 công cụ đánh giá OCAI Bảng phân tích khoảng chênh lệch giữa văn hóa hiện tại và văn hóa mong muốn trong tƣơng lai i 30 64 DANH MỤC CÁC HÌNH STT Hình Nội dung Trang 1 Hình 1.1 Cấu trúc của văn hóa 11 2 Hình 1.2 Cấu trúc các cấp độ văn hóa doanh nghiệp 24 3 Hình 1.3 Mô hình văn hóa đƣợc đo lƣờng bằng công cụ OCAI 28 4 Hình 2.1 Quy trình nghiên cứu 37 5 Hình 3.1 Sơ đồ tổ chức Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca 40 Cola Việt Nam 6 Hình 3.2 Mô hình văn hóa doanh nghiệp theo kết quả khảo sát ii 53 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cạnh tranh là một quy luật khách quan của nền sản xuất hàng hóa, là nội dung cơ bản trong cơ chế vận động của thị trƣờng.Trong nền kinh tế thị trƣờng, quy luật cạnh tranh là động lực phát triển sản xuất.Tuy nhiên, cũng chính vì sản xuất hàng hóa càng phát triển, hàng hóa bán ra càng nhiều, số lƣợng ngƣời cung ứng càng đông thì cạnh tranh càng khốc liệt. Kết quả của cạnh tranh là loại bỏ những doanh nghiệp làm ăn kém hiệu quả và thúc đẩy sự phát triển ngày càng lớn mạnh của những công ty tìm đƣợc phƣơng thức kinh doanh hiệu quả. Nền kinh tế Việt Nam đang ngày càng hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế khu vực và thế giới.Trong xu thế hội nhập kinh tế đó, sự cạnh tranh sẽ trở nên ngày càng khốc liệt khi mà nhờ vào các ƣu đãi thƣơng mại đã mở đƣờng xâm nhập cho các công ty nƣớc ngoài mở rộng thị trƣờng vào Việt Nam.Chính vì áp lực cạnh tranh nên mỗi doanh nghiệp luôn tìm kiếm một vũ khí cạnh tranh hiệu quả để đƣơng đầu với đối thủ cạnh tranh khác và tạo lợi thế riêng trên thị trƣờng.Thông thƣờng các công ty chỉ tập trung quan tâm đến những loại vũ khí cạnh tranh nhƣ cạnh tranh bằng sự vƣợt trội về kỹ thuật công nghệ, cạnh tranh về giá, cạnh tranh về các kênh phân phối và bán hàng phong phú.Tuy nhiên các doanh nghiệp sẽ không thể có những lợi thế bền vững và sự phát triển lâu dài nếu không chú ý đến vấn đề xây dựng môi trƣờng văn hóa doanh nghiệp đặc thù. Văn hóa doanh nghiệp thực ra không phải là một khái niệm mới. Theo sự tăng trƣởng mạnh của nền kinh tế thế giới cùng với sự tiến bộ của khoa học, công nghệ thì nội hàm của văn hóa doanh nghiệp ngày càng có thêm nhiều yếu tố mới, nội dung mới, đòi hỏi phải có cách nhìn nhận, xem xét một cách có hệ thống, phù hợp với từng nền văn hóa bản địa. Văn hóa doanh nghiệp sẽ là tài sản vô hình, là vũ khí cạnh tranh lợi hại của doanh nghiệp. Một nền văn hóa tích cực sẽ giúp thu hút và gìn giữ nhân tài, gắn kết các thành viên trong doanh nghiệp, khơi dậy niềm tin, niềm tự hào của từng thành viên, tạo sự ổn định và giảm bớt rủi ro trong kinh doanh và giúp doanh nghiệp tìm đƣợc hƣớng đi đúng đắn để phát triển. Tóm lại, văn hóa 1 doanh nghiệp là chìa khóa cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.Chính vì vậy, xây dựng văn hóa doanh nghiệp là đòi hỏi cần thiết và là điều đầu tiên mà doanh nghiệp cần lƣu tâm.Xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp đang trở thành một xu hƣớng trên thế giới và đƣợc nâng tầm chiến lƣợc trong nhiều doanh nghiệp và các công ty đa quốc gia. Xác định văn hóa doanh nghiệp là một nhân tố trong sự phát triển bền vững của doanh nghiệp, vấn đề đặt ra là các doanh nghiệp phải xây dựng cho mình một nền văn hóa doanh nghiệp lành mạnh, tạo đƣợc lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp trên bƣớc đƣờng phát triển. Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam trực thuộc tập đoàn Coca Cola, với thƣơng hiệu Coca Cola là thƣơng hiệu nƣớc ngọt bán chạy hàng đầu thế giới. Bƣớc chân vào thị trƣờng nƣớc giải khát Việt Nam, công ty hiện nay đang tập trung về công nghệ, tăng cƣờng năng lực tài chính, năng lực quản trị điều hành hƣớng đến mục tiêu trở thành thƣơng hiệu nƣớc giải khát hàng đầu tại Việt Nam. Với mục tiêu đó thì văn hóa doanh nghiệp là một yếu tố không thể thiếu để thực hiện tốt mục tiêu mà công ty đã đề ra. Xuất phát từ vấn đề nêu trên, tôi xin chọn đề tài “Văn hóa doanh nghiệp của Công ty TNHH Nước giải khát Coca Cola Việt Nam” làm đề tài luận văn thạc sỹ. Văn hóa doanh nghiệp là tài sản quý giá của công ty, và là một trong những nhân tố then chốt quyết định sự thành công lâu dài của các tổ chức, doanh nghiệp. Xây dựng văn hóa doanh nghiệp là một nội dung quan trọng trong quản lý doanh nghiệp, do vậy đề tài hoàn toàn phù hợp với chuyên ngành quản trị kinh doanh mà học viên đang nghiên cứu. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu * Mục tiêu Từ cơ sở lý luận của vấn đề, luận văn thực hiện khảo sát, đánh giá thực trạng văn hóa doanh nghiệp của Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam. Từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động xây dựng văn hóa doanh nghiệp của Công ty tại Việt Nam. * Nhiệm vụ nghiên cứu 2 - Hệ thống hóa các kiến thức lý luậnchung về văn hóa doanh nghiệp và vai trò của văn hóa doanh nghiệp - Khảo sát, phân tích hoạt động văn hóa doanh nghiệp của Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam - Đề xuất những kiến nghị và đề xuất nhằm hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp của Công ty. 3. Câu hỏi nghiên cứu Luận văn trả lời những vấn đề lý luận và thực tiễn nhƣ sau: - Trong thực tiễn môi trƣờng kinh doanh hiện nay, một công ty có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài kinh doanh nƣớc giải khát nhƣ Coca-Cola cần thực hiện, xây dựng theo mô hình văn hóa doanh nghiệp nhƣ thế nào để đạt đƣợc hiệu quả nhất? - Thực trạng thực hiện văn hóa doanh nghiệp của công ty hiện nay nhƣ thế nào? Nguyên nhân nào dẫn đến những hạn chế của mô hình văn hóa doanh nghiệp đó? - Cần thực hiện những giải pháp nhƣ thế nào để nâng cao chất lƣợng, hiệu quả và hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp trong giai đoạn hiện nay? 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu * Mục đích Từ cơ sở lý luận của vấn đề, luận văn thực hiện khảo sát, đánh giá thực trạng văn hóa doanh nghiệp của Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam. Từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động xây dựng văn hóa doanh nghiệp của Công ty tại Việt Nam. * Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa các kiến thức lý luậnchung về văn hóa doanh nghiệp và vai trò của văn hóa doanh nghiệp - Khảo sát, phân tích hoạt động văn hóa doanh nghiệp của Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam - Đề xuất những kiến nghị và đề xuất nhằm hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp của Công ty. 3 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu * Đối tƣợng: luận văn tập trung nghiên cứu văn hóa doanh nghiệp tại Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam * Phạm vi nghiên cứu:  Phạm vi không gian: nghiên cứu thực tiễn văn hóa doanh nghiệp tại Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam trên lãnh thổ quốc gia Việt Nam  Phạm vi thời gian Luận văn nghiên cứu các hoạt động, thông tin, dữ liệu thực tiễn của công ty trong giai đoạn 2010-2015. Các số liệu điều tra, phỏng vấn, khảo sát cán bộ công nhân viên công ty và cán bộ lãnh đạo đƣợc thực hiện từ năm 2010 đến năm 2015. 5. Đóng góp của luận văn Luận văn có những đóng góp về mặt thực tiễn nhƣ sau: - Đánh giá đúng thực trạng văn hóa doanh nghiệp tại Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam và từ đó nhận biết mô hình văn hóa doanh nghiệp hiện tại của Công ty và văn hóa tƣơng lai mà Công ty mong muốn hƣớng đến. - Trên cơ sở kết quả nghiên cứu và đánh giá thực trạng, đƣa ra những bình luận và nhận xét từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại Công ty. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, mục lục, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phần phụ lục thì luận văn gồm 4 chƣơng nhƣ sau : Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về văn hóa doanh nghiệp Chương 2: Phƣơng pháp luận và thiết kế nghiên cứu Chương 3: Thực trạng văn hóa doanh nghiệp tại Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam Chương 4: Một số giải pháp và đề xuất nhằm hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp của Công ty TNHH Nƣớc giải khát Coca Cola Việt Nam 4 CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới Văn hóa doanh nghiệp thực chất không phải là một vấn đề mới đối với các công ty, tổ chức.Trên thế giới đã có rất nhiều những công trình, tác phẩm nghiên cứu về khái niệm này. Sau đây là một số nghiên cứu tiêu biểu: - Sách “Hướng dẫn tồn tại nhờ văn hóa doanh nghiệp” (The corporate culture survival guide) của Edgar H. Schein (2009) đƣa ra những cơ sở lý luận cơ bản nhất về văn hóa doanh nghiệp. Edgar H. Schein là chuyên gia với kiến thức sâu rộng về văn hóa doanh nghiệp.Công trình này đƣợc coi nhƣ cẩm nang hƣớng dẫn mang tính chuyên sâu về văn hóa doanh nghiệp với mọi tổ chức. Trong đó tác giả đã giải thích khái niệm văn hóa doanh nghiệp và tầm quan trọng của văn hóa doanh nghiệp, đƣa ra cách đánh giá nền văn hóa và cũng nhƣ cách để hoàn thiện nền văn hóa của tổ chức dựa vào những công cụ đã đƣợc nghiên cứu trong nhiều thập kỷ và cả những công cụ thực tiễn đã đƣợc sử dụng trong thực tế kinh doanh. Bản xuất bản lần này cũng phản ánh một loạt những thay đổi của hoạt động kinh doanh quốc tế trong vòng 10 năm vừa qua và phát hiện đƣợc tầm ảnh hƣởng của toàn cầu hóa, sự phát triển của công nghệ thông tin và những thay đổi về loại hình doanh nghiệp khi kết hợp các loại hình văn hóa. - Sách “Chẩn đoán và thay đổi văn hóa doanh nghiệp: dựa vào nền tảng những giá trị cạnh tranh” (Diagnosing and Changing organization culture: based on the competing values framework”) (3rd edition) của Kim S. Cameron, Rober E. Quinn (2011) cung cấp phƣơng thức để hiểu biết và thay đổi văn hóa doanh nghiệp nhằm giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn. Tác phẩm đƣa ra những công cụ để xác định nền văn hóa doanh nghiệp và đánh giá hiệu quả quản lý, cũng nhƣ bộ khung lý thuyết về văn hóa doanh nghiệp và hệ thống phƣơng pháp và chiến lƣợc để thay đổi nền văn hóa của tổ chức và các hành vi của cá nhân nhân viên. Trong 5 tác phẩm cũng giới thiệu phiên bản online của công cụ đánh giá văn hóa doanh nghiệp OCAI và MSAI. - Sách “Văn hóa doanh nghiệp: lễ nghi và nghi thức trong đời sống doanh nghiệp” (Corporate cultures: The rites and Rituals of corporate life)của Terrence Deal, Allan Kennedy (2000) đƣa ra những lập luận rằng rất nhiều tổ chức đƣợc hoạt động không chỉ dựa trên những con số về doanh thu, về quy mô mức độ mà còn là văn hóa doanh nghiệp. Theo những nhà tƣ vấn nhƣ Terrence Deal và Allan Kennedy đã cung cấp những dẫn chứng thực tế của các công ty Hoa Kỳ để tìm ra chìa khóa cho hoạt động kinh doanh thành công. Hai chuyên gia nhận thấy rằng hiệu quả của kinh doanh không chỉ đƣợc đảm bảo bằng những phƣơng diện định lƣợng nhƣ quản lý kế hoạch tài chính hay quản lý chi phí. Tuy nhiên điều quan trọng hơn đối với sự phát triển bền vững là những giá trị văn hóa doanh nghiệp bên trong, những giai thoại, truyện kể về ngƣời sáng lập với những ảnh hƣởng mạnh mẽ đến không chỉ cấp quản lý cấp cao mà cả nhân viên. - Sách “Văn hóa doanh nghiệp: tài sản chiến lược cơ bản” (Corporate culture: The ultimate strategic asset) của Erig G. Flamholtz, Yvonne Randle (2011) đã định nghĩa về văn hóa doanh nghiệp, phân loại và giải thích năm phƣơng diện để quyết định nền văn hóa, đó là: định hƣớng khách hàng, định hƣớng đám đông, định hƣớng quá trình, tiêu chuẩn hoàn thành công việc và trách nhiệm giải trình, cải tiến và mức độ sẵn sàng thay đổi. Tác giả đồng thời cũng giải thích lý do vì sao văn hóa là yếu tố quan trọng trong sự thành công hay thất bại của tổ chức thể hiện qua con số tài chính. Ngoài ra công trình cũng giới thiệu những phƣơng pháp quản lý văn hóa doanh nghiệp đã đƣợc chứng minh qua rất nhiều các tình huống cụ thể của các công ty nội địa hay đa quốc gia, trong đó chỉ ra những công ty đó đã tận dụng sức mạnh của văn hóa doanh nghiệp nhƣ thế nào để tạo thành lợi thế cạnh tranh bền vững nhƣ Starbucks, American Express, IBM, Toyota. - Sách “Văn hóa Toyota: trái tim và tâm hồn của cách thức Toyota” (Toyota culture: The heart and Soul of the Toyota way) của Jeffrey K. Killer và cộng sự (2009) là một trong những sách bán chạy nhất viết về văn hóa doanh nghiệp, trong 6 đó “phƣơng hƣớng của Toyota” đã giải thích thành công của công ty thông qua việc áp dụng cải tiến mô hình 4P đối với tổ chức trong bốn lĩnh vực: triết lý (Philosophy), con ngƣời (People), quá trình (Process) và giải quyết vấn đề (Problem solving). Trong văn hóa Toyota, tác giả đã tìm hiểu và phát hiện ra cách mà Toyota có thể tìm kiếm, phát triển và tạo động lực cho nhân viên mong muốn cam kết tạo ra những sản phẩm chất lƣợng cao.Chìa khóa chính là xây dựng văn hóa doanh nghiệp mạnh và tác giả cũng đƣa ra những phƣơng pháp để ngƣời đọc có thể áp dụng tƣơng tự với chính tổ chức của họ. 1.1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước Nhận thức rõ vai trò vô cùng quan trọng của một nền văn hóa doanh nghiệp hiệu quả trong hoạt động kinh doanh, chính vì vậy trong thời gian gần đây, vấn đề phát huy văn hóa doanh nghiệp đã thu hút đƣợc không ít sự quan tâm từ phía các nhà quản lý, các nhà khoa học, nghiên cứu tại các trƣờng, các viện. - Giáo trình “Văn hóa kinh doanh và Triết lý kinh doanh” của PGS.TS. Đỗ Minh Cƣơng (2001) là công trình đầu tiên ở Việt nam trình bày có hệ thống về các vấn đề văn hóa kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp, triết lý kinh doanh từ phƣơng diện cơ sở lý luận và thực tiễn của Việt Nam và trên thế giới. - Giáo trình “Văn hóa kinh doanh” của PGS.TS. Dƣơng Thị Liễu (2012) và giáo trình “Đạo đức kinh doanh và Văn hóa công ty” của Nguyễn Mạnh Quân (2007) cung cấp những kiến thức chung về văn hóa kinh doanh và các yếu tố cấu thành nên. Từ đó hiểu đƣợc sự phong phú, đa dạng và vai trò của các nhân tố văn hóa để xây dựng các mối quan hệ kinh doanh lành mạnh, hƣớng đến những lợi ích bền vững. - Sách “Đạo đức kinh doanh và Văn hóa doanh nghiệp” của Bùi Xuân Phong (2006) trình bày khái niệm, đặc điểm, biểu hiện của văn hóa doanh nghiệp, các nhân tố tạo lập văn hóa doanh nghiệp; nguyên tắc và quy trình xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Ngoài ra, công trình cũng trình bày văn hóa trong các hoạt động kinh doanh nhƣ hoạt động marketing, văn hóa trong ứng xử, đàm phán và thƣơng lƣợng. 7 - Sách “Văn hóa doanh nghiệp và sự lãnh đạo”của Edgar H. Schein (2004) đƣợc dịch bởi Nguyễn Phúc Hoàng (2012) đã nêu lên vai trò quan trọng của văn hóa doanh nghiệp của văn hóa doanh nghiệp, coi văn hóa doanh nghiệp là một công cụ vô cùng hữu hiệu đối với ngƣời lãnh đạo trong quá trình quản trị công ty cũng nhƣ quản trị nhân sự bởi với những ngƣời lãnh đạo doanh nghiệp, việc kiểm soát đƣợc bầu không khí chính trị trong tổ chức là một yếu tố then chốt để có thể dẫn dắt đội ngũ nhân viên cấp dƣới đi theo định hƣớng mong muốn. Công trình cũng trình bày phƣơng pháp tiếp cận để hiểu biết toàn diện về văn hóa doanh nghiệp cùng với những hàm ý dành cho công tác lãnh đạo, đƣợc tác giả E. Schein phân tích nghiên cứu và đúc kết từ những trải nghiệm thực tế của chính mình trong nhiều thập niên, cụ thể Schein dùng rất nhiều doanh nghiệp của Hoa Kỳ và Tây Âu làm các tình huống minh họa cho những luận điểm của ông. - Công trình nghiên cứu “Chín bước lên kế hoạch thay đổi văn hóa tổ chức của nhà trường” trong chƣơng trình nghiên cứu của Viện Đào tạo Quốc tế, Đại học Quốc gia-TP. Hồ Chí Minh khái quát hóa vai trò của văn hóa tổ chức nhƣ một sức mạnh mềm, là lợi thế cạnh tranh trong việc tạo ra sự ƣu tú. Công trình bao gồm các tài liệu đƣợc lƣợc dịch từ tiếng Anh trình bày cụ thể các bƣớc tiến hành khảo sát, đánh giá nền văn hóa hiện tại của tổ chức và qua đó khởi xƣớng những thay đổi trong nền tảng văn hóa của tổ chức. Ngoài ra, nghiên cứu cũng giới thiệu về những mô hình văn hóa doanh nghiệp theo bộ công cụ đo lƣờng văn hóa doanh nghiệp OCAI. - Luận án tiến sỹ “Hệ thống tiêu chí nhận diện văn hóa doanh nghiệp-Vận dụng cho doanh nghiệp Việt Nam” của Đỗ Hữu Hải (2014) giới thiệu một số mô hình nghiên cứu văn hóa xuất phát từ lý luận chung về văn hóa doanh nghiệp dƣới góc độ quản lý, và từ đó tác giả đã đƣa ra hệ thống tiêu chí nhận diện văn hóa doanh nghiệp ở Việt Nam và các tiêu chí nhận diện văn hóa doanh nghiệp vận dụng cho doanh nghiệp Việt Nam. Theo kết quả nghiên cứu cho thấy nhân viên đánh giá cao các yếu tố bao gồm giao tiếp trong tổ chức, đào tạo và phát triển, chấp nhận rủi ro do sự sáng tạo và cải tiến, định hƣớng về kế hoạch tƣơng lai… Trên cơ sở đó, gợi ý 8 cho các nhà quản trị trong việc xây dựng và phát triển văn hóa thúc đẩy các hành vi tích cực của nhân viên, nâng cao hiệu quả lao động, tạo ra lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp đồng thời góp phần duy trì, thu hút nguồn nhân lực đặc biệt là những nhân viên giỏi, tài năng. - Bài báo “Văn hóa doanh nghiệp ở Việt Nam trong thời kỳ hội nhập” đăng trên Tạp chí Cộng sản của PGS. TS. Đinh Công Tuấn (2012) khẳng định vai trò quan trọng của văn hóa doanh nghiệp đối với việc nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Ngoài ra tác giả cũng nêu lên sự giao thoa giữa nền văn hóa doanh nghiệp tại Việt Nam và các nƣớc phƣơng tây, từ đó đƣa ra những định hƣớng nhằm nâng cao hiệu quả, vai trò của văn hóa doanh nghiệp trong thời kỳ hội nhập ở Việt Nam hiện nay, khái quát lại là tập trung vào bốn đặc điểm nổi bật nhƣ sau: tính tập thể, tính quy phạm, tính độc đáo và tính thực tiễn. - Báo cáo “Đánh giá văn hóa doanh nghiệp trong doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam” đăng trên Tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội của Đỗ Tiến Long (2014) trình bày bản chất của văn hóa doanh nghiệp và kết quả áp dụng phƣơng pháp đánh giá văn hóa doanh nghiệp tại một số doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn Hà Nội. Từ kết quả đánh giá, nghiên cứu tác giả đã đề xuất một số bài học về phát triển văn hóa kinh doanh ở Việt Nam, là nền tảng cho các đánh giá sâu rộng trên nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Việt Nam. Tác giả thực hiện bài luận văn dựa trên cơ sở kế thừa và sử dụng những lý luận cơ bản, chuyên sâu nhất về văn hóa doanh nghiệp qua các công trình nghiên cứu, các tác phẩm trƣớc đây về văn hóa doanh nghiệp nói chung và bài học của những mô hình văn hóa thành công nói riêng trên thế giới. Tuy nhiên, lĩnh vực này tại Việt Nam vẫn còn khá mới mẻ, chƣa nhiều doanh nghiệp biết và đánh giá đúng tầm quan trọng của văn hóa doanh nghiệp trong hoạt động kinh doanh. Ngoài ra, Công ty TNHH Nƣớc Giải khát Coca Cola Việt Nam là một công ty toàn cầu hoạt động tại Việt Nam, hiện nay vẫn chƣa có công trình nghiên cứu nào khảo sát thực trạng văn hóa doanh nghiệp tại loại hình công ty này. Chính vì vậy, tác giả đã lựa chọn Công ty TNHH Nƣớc Giải khát Coca Cola Việt Nam và vấn đề văn hóa doanh nghiệp là đối tƣợng khảo sát, nghiên cứu. 9 1.2. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1. Khái niệm chung về văn hóa Văn hóa là khái niệm mang nội hàm rộng với rất nhiều cách hiểu khác nhau, liên quan đến mọi mặt đời sống vật chất và tinh thần của con ngƣời.Văn hóa thực ra là một từ gốc Hán - Việt, mang nghĩa là làm cho có “văn” hơn, biến thành “văn”.Theo quan niệm xƣa, văn nghĩa là đẹp.Nhƣ vậy, “văn hóa” có nghĩa là làm cho đẹp hơn. Theo ngôn ngữ phƣơng Tây, từ tƣơng ứng với văn hóa của tiếng Việt (culture trong tiếng Anh và tiếng Pháp, kultur trong tiếng Đức …) có nguồn gốc từ các dạng của động từ Latinh “colere là colo, colui, cultus” với hai nghĩa: (1) giữ gìn, chăm sóc, tạo dựng trong trồng trọt; (2) cầu cúng. Nói cách khác là khai hoang trồng trọt, trông nom cây lƣơng thực, có thể nói gọn là chỉ sự vun trồng.Sau đó những từ này đƣợc mở rộng nghĩa, dùng trong lĩnh vực xã hội chỉ sự vun trồng giáo dục, đào tạo và phát triển mọi khả năng của con ngƣời. Hiện nay đã có khoảng 400 – 500 định nghĩa về văn hóa.Khái niệm văn hóa là chủ đề học thuật đƣợc tranh luận đáng kể trong thời gian vừa qua và có nhiều cách tiếp cận để định nghĩa và nghiên cứu văn hóa. Từ thế kỷ XIX (năm 1871) Edward Burrwett Tylor đã đƣa ra một định nghĩa cổ điển, theo đó văn hóa bao gồm mọi năng lực và thói quen, tập quán của con ngƣời với tƣ cách là thành viên của xã hội, Với cách hiểu này, văn hóa bao gồm ngôn ngữ, tƣ tƣởng, tín ngƣỡng, phong tục, tập quán,, nghi thức, quy tắc, thể chế, chuẩn mực, công cụ, kỹ thuật, công trình nghệ thuật (hội họa, điêu khắc, kiến trúc) và những yếu tố khác có liên quan đến con ngƣời. Theo triết học Mác – Lênin thì văn hóa là tổng hòa những giá trị vật chất và tinh thần cũng nhƣ các phƣơng thức tạo ra chúng, kỹ năng sử dụng các giá trị đó vì sự tiến bộ của loài ngƣời và truyền thụ các giá trị đó từ thế hệ này sang thế hệ khác. Hình thức khởi đầu và nguồn gốc đầu tiên làm hình thành và phát triển văn hóa là lao động của con ngƣời, phƣơng thức thực hiện lao động và kết quả của lao động. Nhìn chung, dù theo định nghĩa nào, văn hóa đều chứa một nét chung là “con ngƣời” đều thừa nhận và khẳng định mối liên hệ chặt chẽ mật thiết giữa văn hóa với con ngƣời. Văn hóa và con ngƣời là hai khái niệm không tách rời nhau. Con ngƣời 10