Tài liệu Xây dựng hệ thống tính giá thành dựa trên cơ sở hoạt động abc tại tổng công ty đầu tư phát triển đô thị và khu công nghiệp việt nam (idico)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HỒ CHÍ MINH --------------- LÊ THỊ TUYẾT DUNG XÂY DỰNG HỆ THỐNG TÍNH GIÁ THÀNH DỰA TRÊN CƠ SỞ HOẠT ðỘNG ABC TẠI TỔNG CÔNG TY ðẦU TƯ PHÁT TRIỂN ðÔ THỊ VÀ KHU CÔNG NGHIỆP VIỆT NAM (IDICO) LUẬN VĂN THẠC SỸ Chuyên ngành: Kế toán Mã số ngành: 60 34 03 01 TP. Hồ Chí Minh, tháng 4 năm 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HỒ CHÍ MINH --------------- LÊ THỊ TUYẾT DUNG XÂY DỰNG HỆ THỐNG TÍNH GIÁ THÀNH DỰA TRÊN CƠ SỞ HOẠT ðỘNG ABC TẠI TỔNG CÔNG TY ðẦU TƯ PHÁT TRIỂN ðÔ THỊ VÀ KHU CÔNG NGHIỆP VIỆT NAM (IDICO) LUẬN VĂN THẠC SỸ Chuyên ngành: Kế toán Mã số ngành: 60 34 03 01 Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS. TRẦN PHƯỚC TP. Hồ Chí Minh, tháng 4 năm 2014 -iCÔNG TRÌNH ðƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ðẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HỒ CHÍ MINH Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS. TS. TRẦN PHƯỚC Luận văn Thạc sỹ ñược bảo vệ tại trường ðại học Công nghệ TP. Hồ Chí Minh ngày 22 tháng 5 năm 2014. Thành phần Hội ñồng ñánh giá Luận văn Thạc sỹ gồm: STT Họ và tên Chức danh Hội ñồng 1 PGS.TS. Phan ðình Nguyên Chủ tịch 2 TS. Nguyễn Ngọc Huy Phản biện 1 3 TS. Nguyễn Minh Hà Phản biện 2 4 PGS.TS. Lê Quốc Hội Ủy viên 5 TS. Phan Mỹ Hạnh Ủy viên, Thư ký Xác nhận của Chủ tịch Hội ñồng ñánh giá Luận văn sau khi Luận văn ñã ñược sửa chữa (nếu có). Chủ tịch Hội ñồng ñánh giá Luận văn - ii TRƯỜNG ðH CÔNG NGHỆ TP.HCM CỘNG HÒA Xà HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM PHÒNG QLKH-ðTSðH ðộc lập – Tự do – Hạnh phúc TP. HCM, ngày… tháng … năm 2014 NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SỸ Họ và tên học viên: LÊ THỊ TUYẾT DUNG Giới tính: Nữ Ngày, tháng, năm sinh: 30/01/1977 Nơi sinh: Lâm ðồng Chuyên ngành: Kế toán MSHV: 1241850012 I- Tên ñề tài: Xây dựng hệ thống tính giá thành dựa trên cơ sở hoạt ñộng ABC tại Tổng công ty ñầu tư phát triển ñô thị và khu công nghiệp Việt Nam (IDICO) II- Nhiệm vụ và nội dung: - Nhiệm vụ: Hoàn thành luận văn theo ñúng thời hạn ñược giao. - Nội dung: Xây dựng hệ thống tính giá thành sản phẩm xây dựng và khảo sát, kiểm ñịnh các yếu tố ảnh hưởng ñến giá thành sản phẩm xây dựng. III- Ngày giao nhiệm vụ: 01/07/2013 IV- Ngày hoàn thành nhiệm vụ: 26/03/2014 V- Cán bộ hướng dẫn: PGS. TS. TRẦN PHƯỚC CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH (Họ tên và chữ ký) (Họ tên và chữ ký) - iii - LỜI CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết qủa nêu trong Luận văn là trung thực và chưa từng ñược ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin cam ñoan rằng mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện Luận văn này ñã ñược cám ơn và các thông tin trích dẫn trong Luận văn ñã ñược chỉ rõ nguồn gốc. Học viên thực hiện Luận vãn Lê Thị Tuyết Dung - iv - LỜI CÁM ƠN Trong quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn này, tác giả ñã nhận ñược sự quan tâm và giúp ñỡ rất lớn từ Thầy Cô, ñồng nghiệp và gia ñình. Tôi xin ñược bày tỏ lòng biết ơn chân thành của mình ñến: Thầy PGS. TS. Trần Phước, người hướng dẫn khoa học, ñã mang ñến cho tôi những kiến thức và phương pháp nghiên cứu khoa học, truyền ñạt tinh thần học hỏi và giúp tôi vượt qua những vướng mắc trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Quý Thầy Cô Khoa Kế toán - Tài chính - Ngân hàng và Phòng Quản lý khoa học và ðào tạo sau ñại học, Trường ðại học Công nghệ TP HCM ñã ñóng góp những ý kiến thảo luận quý báu và luôn tạo mọi ñiều kiện thuận lợi về cơ sở vật chất ñể tôi có thể thực hiện các nghiên cứu phục vụ cho luận văn. Cuối cùng, xin cảm ơn gia ñình ñã hỗ trợ tôi về mọi mặt. Lê Thị Tuyết Dung -v- TÓM TẮT Phương pháp ABC (Activity Based Costing) ñược phát triển từ những năm 1980, ñây là hệ thống tính toán chi phí dựa vào hoạt ñộng giúp tránh ñược sự sai lệch trong tính toán chi phí và cung cấp toàn cảnh dòng chảy chi phí trong suốt quá trình hoạt ñộng sản xuất mà phương pháp truyền thống không thể cung cấp ñược. Thông tin về giá thành sản phẩm là yếu tố quan trọng giúp cho doanh nghiệp ñưa ra những quyết ñịnh ñúng ñắn trong kinh doanh và ñạt ñược hiệu quả cao. Do ñó, việc vận dụng phương pháp tính giá thành dựa trên cơ sở hoạt ñộng hay phương pháp ABC nói trên sẽ giúp cho doanh nghiệp có ñược thông tin giá thành chính xác và hợp lý hơn so với phương pháp truyền thống. Bên cạnh ñó còn giúp các nhà quản lý kiểm soát các hoạt ñộng và ñưa ra các quyết ñịnh ñúng ñắn. Luận văn này trình bày việc vận dụng lý thuyết ABC trong việc xây dựng hệ thống tính giá thành dựa trên cơ sở hoạt ñộng tại Tổng công ty ñầu tư phát triển ñô thị và khu công nghiệp Việt Nam (IDICO). Kết quả cho thấy rằng việc tính giá thành theo phương pháp ABC ñã giúp Tổng công ty IDICO có những thông tin về giá thành sản phẩm chính xác hơn và ñề ra ñược những chiến lược kinh doanh hiệu quả cho doanh nghiệp. Theo quan ñiểm quản lý dựa vào hoạt ñộng, ñể xác ñịnh những nhân tố ảnh hưởng ñến chi phí xây dựng sau khi lập dự toán và ñồng thời ñề xuất một số giải pháp ñể nâng cao hiệu quả quản lý, tác giả khảo sát 140 công ty thuộc lĩnh vực xây dựng ñang hoạt ñộng ở TP Hồ Chí Minh, Bình Dương, ðồng Nai phản ánh có 6 nhân tố ảnh hưởng ñến sự biến ñộng chi phí là nhân tố về chính sách giá, nhân tố về môi trường tự nhiên, nhân tố về lao ñộng, nhân tố về năng lực quản lý nhà thầu, nhân tố về năng lực tài chính của nhà thầu, nhân tố về ñặc trưng của công trình. Kết quả phân tích hồi quy ña biến cho biết các biến có ý nghĩa thống kê bao gồm năng lực tài chính nhà thầu 28,77%; năng lực quản lý nhà thầu 24,66%; yếu tố tự nhiên 23,97%; yếu tố gian lận và thất thoát 22,6%. Dựa vào kết quả phân tích tác giả ñã ñưa ra một số giải pháp ñể khắc phục nhằm giảm giá thành sản phẩm như giảm ñịnh mức tiêu hao vật liệu, giảm giá vật liệu, tăng cường quản lý và sử dụng máy móc, nâng cao năng lực tài chính nhà thầu, bố trí - vi nhân sự hợp lý, nâng cao chất lượng các công trình thi công, hoàn thiện công tác phân tích giá thành. Kết quả của luận văn cũng là tài liệu tham khảo giúp cho các nhà quản lý doanh nghiệp nắm ñược thông tin chi phí tốt nhất ñể quản lý chi phí và ñưa ra các quyết ñịnh phục vụ cho công tác ñiều hành doanh nghiệp. - vii - ABSTRACT Activity-Based Costing (ABC) has been popular since the 1980s because it prevents cost distortions and provides a process view which traditional cost accounting cannot provide. The cost information is one of important factors helping companies make true and effect decisions in business. Applying the ABC methodology in cost accounting, therefore, provides that the cost information is more accurate and reasonable than the traditional methodology. In other word, it provides the means of management to control activities and to make valuable decisions. This work presents applying the ABC methodology in setting cost accounting for Vietnam Urban and Industrial Zone Development Investment Corporation (IDICO). The obtained results show that the ABC costing helped IDICO reach that the cost information is more accurate and put forward the business strategy effectively. In activity based management, to identify the factors affecting cost and then to propose some solutions aiming to enhance management effectively, there were 140 constructional companies in HCMC, Binh Duong and Dong Nai investigated. The results show that there are 6 important factors affecting the fluctuation of cost including pricing policy, natural environment, management capacity, financial power, construction characteristics. Analysing multiple regression also show that the Reliability Statistics factors include contractor’s financial power of 28.77%, contractor’s management capacity of 24.66%, natural environment of 23.97% and loss or theft of 22.60%. Relying upon the analysed results, some solutions were proposed to aim at reducing cost such as decreasing spent materials, cutting prices off, strenthening exploitation of industrial devices, enhancing contractor’s financial power, employing staff reasonably, enhancing building quanlity and improving cost analysis. This work is also used as a reference which can help managers obtain the most accurate cost information to control it and to make the true decisions. - viii - MỤC LỤC Trang LỜI CAM ðOAN ..................................................................................................iii LỜI CÁM ƠN ........................................................................................................iv TÓM TẮT ..............................................................................................................v ABSTRACT ...........................................................................................................vii MỤC LỤC ..............................................................................................................viii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................xi DANH MỤC CÁC BẢNG .....................................................................................xii DANH MỤC CÁC BIỂU ðỒ, SƠ ðỒ, ðỒ THỊ, HÌNH ẢNH ............................xiv Chương 1. GIỚI THIỆU CHUNG ........................................................................1 1.1 ðặt vấn ñề .........................................................................................................1 1.2 Tính cấp thiết của ñề tài .....................................................................................2 1.3 Mục tiêu của ñề tài.............................................................................................3 1.4 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................4 1.4.1 ðối tượng nghiên cứu .....................................................................................4 1.4.2 Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................4 1.5 Phương pháp nghiên cứu....................................................................................4 1.5.1 Phương pháp nghiên cứu ñịnh tính ..................................................................4 1.5.2 Phương pháp nghiên cứu ñịnh lượng ...............................................................5 1.6 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của ñề tài ............................................................5 1.7 Bố cục luận văn .................................................................................................6 Chương 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHƯƠNG PHÁP TÍNH GIÁ THÀNH DỰA TRÊN CƠ SỞ HOẠT ðỘNG (ABC) ..........................................................7 2.1 Tổng quan về phương pháp ABC .......................................................................7 2.1.1 Sự ra ñời của phương pháp ABC.....................................................................7 2.1.2 Khái niệm về phương pháp ABC ....................................................................7 2.1.3 ðặc ñiểm của phương pháp ABC ....................................................................8 2.2 Trình tự thực hiện phương pháp ABC ................................................................9 2.2.1 Chiều dọc: Tiếp cận mô hình ABC theo quan ñiểm tính phí ............................10 2.2.2 Chiều ngang: Tiếp cận mô hình ABC theo quan ñiểm quản lý hoạt ñộng ........12 2.3 Xu hướng vận dụng phương pháp ABC thay thế phương pháp tính giá truyền thống .......................................................................................................14 2.3.1 So sánh phương pháp ABC và phương pháp tính giá truyền thống ..................14 2.3.2 Ưu và nhược ñiểm của phương pháp ABC ......................................................15 2.3.3 Sự vận dụng phương pháp ABC ở các doanh nghiệp Việt Nam ......................15 Chương 3. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH TẠI TỔNG CÔNG TY IDICO ......................................................17 3.1 Tổng quan về Tổng công ty IDICO ....................................................................17 - ix 3.1.1 Giới thiệu chung .............................................................................................17 3.1.2 Lịch sử hình thành và phát triển ......................................................................17 3.1.3 ðặc ñiểm về tổ chức quản lý của Tổng công ty IDICO ...................................18 3.1.4 Các lĩnh vực hoạt ñộng sản xuất kinh doanh của Tổng công ty IDICO ............19 3.1.5 ðặc ñiểm về tổ chức sản xuất sản phẩm xây lắp ..............................................20 3.1.6 ðặc ñiểm tổ chức bộ máy kế toán tại Tổng công ty IDICO .............................22 3.2 Khảo sát việc tổng hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm xây dựng .................24 3.2.1 Cách phân loại chi phí sản xuất .......................................................................25 3.2.2 ðối tượng và phương pháp tập hợp chi phí sản xuất........................................27 3.2.3 Kế toán tập hợp chi phí sản xuất .....................................................................28 3.2.4 Chi phí thiệt hại trong xây dựng ......................................................................35 3.2.5 Chi phí bảo hành công trình xây dựng .............................................................36 3.2.6 ðánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ ................................................................36 3.2.7 ðối tượng và phương pháp tính giá thành .......................................................37 3.2.8 Khảo sát chi phí chung và phương pháp phân bổ chi phí chung cho từng công trình, hạng mục công trình ......................................................................40 3.2.9 So sánh chi phí thực tế thực hiện với chi phí dự toán ban ñầu .........................41 3.3 Những ưu nhược ñiểm trong công tác tính giá thành tại công ty IDICO .............43 3.3.1 Ưu ñiểm ..........................................................................................................43 3.3.2 Nhược ñiểm ....................................................................................................43 Chương 4. XÂY DỰNG HỆ THỐNG TÍNH GIÁ THÀNH DỰA TRÊN CƠ SỞ HOẠT ðỘNG ABC TẠI TỔNG CÔNG TY IDICO .....................................46 4.1 Quan ñiểm xây dựng hệ thống tính giá thành dựa trên cơ sở hoạt ñộng tại Tổng công ty IDICO ...........................................................................................46 4.2 Nguyên tắc xây dựng mô hình chi phí theo ABC ...............................................47 4.2.1 Tính lý luận của mô hình theo ABC tại Tổng công ty IDICO ..........................47 4.2.2 Ứng dụng mô hình ABC tại Tổng công ty IDICO ...........................................47 4.3 Xây dựng hệ thống chi phí tính giá thành dựa trên cơ sở hoạt ñộng tại tổng công ty IDICO .................................................................................................48 4.3.1 Xác ñịnh các hoạt ñộng chính .........................................................................48 4.3.2 Xác ñịnh chi phí và nguồn phát sinh chi phí cho từng trung tâm hoạt ñộng ........................................................................................................................49 4.3.3 Lựa chọn nguồn phát sinh chi phí ...................................................................51 4.3.4 Phân phối chi phí từ các hoạt ñộng ñến sản phẩm ...........................................51 4.4 Khảo sát và kiểm ñịnh các nhân tố ảnh hưởng ñến chi phí giá thành sản phẩm xây dựng tại Tổng công ty IDICO ............................................................54 4.4.1 Nhóm nhân tố về chính sách lao ñộng .............................................................54 4.4.2 Nhóm nhân tố về tự nhiên ...............................................................................55 4.4.3 Nhóm yếu tố về chính sách giá .......................................................................55 4.4.4 Nhóm yếu tố về năng lực tài chính của nhà thầu .............................................55 4.4.5 Nhóm nhân tố về năng lực quản lý của nhà thầu .............................................56 4.4.6 Nhóm yếu tố về tính ñặc trưng của công trình .................................................56 4.5 Phương pháp nghiên cứu và phân tích dữ liệu ....................................................57 -x4.5.1 Nghiên cứu ñịnh tính ......................................................................................57 4.5.1.1 Thiết kế nghiên cứu ñịnh tính .......................................................................57 4.5.1.2 Kết quả nghiên cứu ñịnh tính ......................................................................58 4.5.2 Nghiên cứu ñịnh lượng ..................................................................................58 4.5.3 Thiết kế mẫu nghiên cứu .................................................................................58 4.5.4 Phương pháp thu thập dữ liệu..........................................................................59 4.5.5 Phương pháp phân tích dữ liệu ........................................................................59 4.5.6 Xây dựng thang ño ..........................................................................................60 4.5.7 Phân tích mô hình dựa trên SPSS ....................................................................62 4.5.8 Phân tích hồi quy ña biến ................................................................................69 4.5.9 Thảo luận kết quả hồi quy ...............................................................................72 4.6 Thảo luận kết quả và kiểm ñịnh mô hình các nhân tố ảnh hưởng ñến chi phí xây dựng ..................................................................................................................73 4.6.1 Thảo luận về các nhân tố ảnh hưởng ...............................................................73 4.6.2 ðánh giá kết quả khảo sát và phân tích nguyên nhân .......................................75 Chương 5. MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN LÀM GIẢM CHI PHÍ TÍNH GIÁ THÀNH TẠI TỔNG CÔNG TY IDICO ......................................................77 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...............................................................................81 TÀI LIỆU THAM KHẢO .....................................................................................84 PHỤ LỤC ...............................................................................................................85 - xi - DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Tiếng Việt Tiếng Anh ABC Hệ thống tính chi phí dựa vào Activity Based Costing hoạt ñộng ABM Phương pháp quản lí dựa vào Activity Based Management hoạt ñộng AHP Phân tích thứ bậc Analytic Hierarchical Process CPNCTT Chi phí nhân công trực tiếp EAD Ma trận chi phí hoạt ñộng Expense-Activity Dependence EFA Phân tích nhân tố khám phá Exploit Factor Analysis EPD Ma trận hoạt ñộng sản phẩm Activity-Product Dependence IDICO Tổng công ty ñầu tư phát triển ñô thị và khu công nghiệp Việt Nam MRA Phân tích hồi quy ña biến KCN Khu công nghiệp NCTT Nghiên cứu thị trường NVLTT Nguyên vật liệu trực tiếp SXKD Sản xuất kinh doanh TK Tài khoản TSCð Tài sản cố ñịnh WTO Tổ chức thương mại thế giới Multiple Regression Analysis World Trade Organization - xii - DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng Diễn giải Trang 1 2.1 So sánh một số yếu tố quan trọng giữa phương pháp tính giá 14 2 3.1 Kết quả hoạt ñộng SXKD năm 2013 của Tổng công ty 20 3 3.2 Bảng tổng hợp chi phí vật tư. 30 4 3.3 Bảng tổng hợp tiền lương. 31 5 3.4 Bảng tổng hợp chi phí sử dụng máy thi công phân bổ cho 33 6 3.5 Bảng tổng hợp chi phí sản xuất chung phân bổ cho từng công 35 7 3.6 Bảng tổng hợp chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ. 35 8 3.7 Bảng khối lượng dở dang cuối quý. 37 9 3.8 Bảng tính giá thành sản phẩm. 38 10 3.9 Bảng phân tích giá thành sản phẩm. 41 11 4.1 Ma trận chi phí hoạt ñộng EAD. 49 12 4.2 Bảng tính tỷ lệ tiêu dùng chi phí của các hoạt ñộng. 50 13 4.3 Phân bổ chi phí cho các hoạt ñộng. 50 14 4.4 Các tiêu thức phân bổ chi phí hoạt ñộng cho sản phẩm. 51 15 4.5 Ma trận hoạt ñộng sản phẩm EPD. 52 16 4.6 Bảng tính tỷ lệ phân bổ chi phí sản xuất chung 52 17 4.7 Bảng số liệu ma trận hoạt ñộng sản phẩm. 52 18 4.8 Bảng tính giá thành sản phẩm theo phương pháp ABC. 53 19 4.9 Bảng so sánh hai phương pháp tính giá thành. 53 20 4.10 Thang ño các yếu tố ảnh hưởng ñến chi phí xây dựng. 60 21 4.11 Kết quả kiểm ñịnh thang ño về nhân tố chính sách giá. 62 22 4.12 Kết quả kiểm ñịnh thang ño về nhân tố tự nhiên. 63 23 4.13 Kết quả kiểm ñịnh thang ño về nhân tố lao ñộng. 63 24 4.14 Kết quả kiểm ñịnh thang ño về nhân tố năng lực quản lý của 64 25 4.15 Kết quả kiểm ñịnh thang ño về nhóm nhân tố năng lực tài 64 26 4.16 Kết quả kiểm ñịnh thang ño về yếu tố ñặc trưng của dự án. 65 - xiii 27 4.17 Các biến ñặc trưng và thang ño chất lượng tốt. 65 28 4.18 Kết quả kiểm ñịnh tính thích hợp của EFA. 66 29 4.19 Giá trị các biến có phương sai giải thích ñược. 66 30 4.20 Giá trị các phần tử của ma trận nhân tố xoay. 67 31 4.21 Mô hình ñiều chỉnh qua kiểm ñịnh Cronbach’s Alpha và phân 69 32 4.22 Bảng các hệ số hồi quy. 70 33 4.23 Bảng kết quả tóm tắt của mô hình. 70 34 4.24 Bảng kết quả phân tích phương sai. 71 35 4.25 Bảng các hệ số tương quan. 71 36 4.26 Bảng xác ñịnh vị trí quan trọng của các yếu tố. 73 - xiv - DANH MỤC CÁC BIỂU ðỒ, ðỒ THỊ, SƠ ðỒ, HÌNH ẢNH STT Hình Diễn giải Trang 1 1.1 Sơ ñồ khối các bước thực hiện của ñề tài. 6 2 2.1 Sơ ñồ khối các bước xây dựng mô hình chi phí theo phương 9 3 3.1 Sơ ñồ tổ chức bộ máy quản lý của Tổng công ty IDICO. 18 4 3.2 Sơ ñồ khái quát quy trình hoàn thiện một sản phẩm xây lắp. 22 5 3.3a Sơ ñồ tổ chức bộ máy kế toán Tổng công ty IDICO (sơ ñồ 1). 23 6 3.3b Sơ ñồ tổ chức bộ máy kế toán tại các công ty thành viên của 24 7 3.4 Sơ ñồ chi phí dự toán cho công trình xây dựng ñiển hình. 24 8 3.5 Sơ ñồ tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm. 39 9 3.6 Mô hình phân bổ chi phí chung. 40 10 4.1 Sơ ñồ mô tả tính lý luận của mô hình ABC. 47 11 4.2 Sơ ñồ mô tả tính mô hình ABC theo quan ñiểm quản lý hoạt 48 12 4.3 Mô hình nghiên cứu theo các giả thuyết. 57 -1- Chương 1 GIỚI THIỆU CHUNG 1.1 ðặt vấn ñề Trong bối cảnh khó khăn chung của nền kinh tế, người tiêu dùng luôn cân nhắc thật kỹ trong việc chi tiêu, ñiều này ñòi hỏi doanh nghiệp cần phải ñịnh vị lại nhu cầu của người tiêu dùng. Cụ thể, lúc này các doanh nghiệp cần tập trung vào sản xuất những sản phẩm có thương hiệu, ñồng thời cắt giảm mọi chi phí không cần thiết, nâng cao năng suất lao ñộng và ñồng thời cần phải nỗ lực tìm ra những thị phần phù hợp với dòng sản phẩm của mình. Chi phí ảnh hưởng lớn ñến lợi nhuận, tài sản, sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Do ñó vấn ñề ñặt ra là các doanh nghiệp cần phải ñổi mới cơ chế và hệ thống quản lý kinh tế, trong ñó chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm là yếu tố quan trọng giúp cho doanh nghiệp ñưa ra những quyết ñịnh ñúng ñắn trong kinh doanh và ñạt ñược những hiệu quả. Thực tiễn cho thấy hệ thống kế toán chi phí truyền thống ñã ngày càng bộc lộ rõ nét những hạn chế. Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ, những dây chuyền sản xuất tự ñộng ñã trở nên phổ biến, nhiều loại sản phẩm ñược sản xuất ra hàng loạt, chi phí lao ñộng chiếm tỷ trọng ngày càng nhỏ trong tổng chi phí sản xuất, trong khi chi phí quản lý và sản xuất ngày càng tăng dần lên và chiếm tỷ trọng lớn cho nên phân bổ chi phí gián tiếp dựa trên tiêu thức phân bổ ñơn giản trở nên không còn phù hợp nữa. Ứng dụng phương pháp tính giá thành dựa trên cơ sở hoạt ñộng ABC (Activity Based Costing), gọi tắt là phương pháp ABC, có thể giúp nhân viên nắm rõ toàn bộ chi phí liên quan, giúp họ có thể phân tích chi phí và xác ñịnh những hoạt ñộng nào mang lại giá trị cộng thêm và hoạt ñộng nào không mang lại giá trị, qua ñó cải thiện hiệu quả hoạt ñộng. ðây là một quy trình hoàn thiện liên tục bắt ñầu từ việc phân tích chi phí, cắt giảm những hoạt ñộng không tạo ra giá trị cộng thêm và qua ñó ñạt ñược hiệu suất chung. Phương pháp này giúp công ty tạo ra những sản phẩm tốt hơn, ñáp ứng nhu cầu của thị trường với chi phí cạnh tranh. Phân tích lợi nhuận sản phẩm và lợi nhuận do khách hàng mang lại, phương pháp này ñã góp phần tích cực vào quá trình ra quyết -2ñịnh của cấp quản lý; công ty có thể nâng cao hiệu suất hoạt ñộng và giảm chi phí mà không hy sinh giá trị mang lại cho khách hàng. Phương pháp ABC giúp công ty mô hình hóa tác ñộng của việc cắt giảm chi phí và kiểm soát chi phí tiết kiệm ñược. Phương pháp ABC ñược áp dụng cho bất kì công ty nào và ñều có thể tạo ra lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp. 1.2 Tính cấp thiết của ñề tài Trong những năm gần ñây ñược sự quan tâm của chính phủ, hoạt ñộng ñầu tư xây dựng cơ bản ở nước ta ñã ñạt ñược nhiều thành tựu ñáng kể như những ngôi nhà chung cư cao tầng mọc lên, hàng trăm cây cầu, con ñường xây dựng mới, nâng cấp cải tạo nhằm thúc ñẩy cho sự nghiệp phát triển ñất nước. Bên cạnh những thành tựu ñạt ñược còn bộc lộ nhiều bất cập do hạn chế trong quá trình chuẩn bị thực hiện dự án do ñó làm phát sinh chi phí xây dựng thực tế cao hơn nhiều so với dự toán ban ñầu ñược duyệt, ñiều này làm ảnh hưởng nghiêm trọng ñến kế hoạch phân bổ vốn ñầu tư, làm chậm tiến ñộ thi công do phải thực hiện các thủ tục ñiều chỉnh vốn làm ảnh hưởng ñến hiệu quả ñầu tư công trình. Hiện nay, các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam nói chung và Tổng công ty ñầu tư phát triển ñô thị và khu công nghiệp Việt Nam (IDICO), gọi tắt là Tổng công ty IDICO, nói riêng ñang áp dụng phương pháp tính giá thành truyền thống trong ñiều kiện cơ cấu sản phẩm ña dạng và phức tạp. Tại Tổng công ty IDICO, hệ thống tính giá thành truyền thống là dựa vào giá trị dự toán công trình kết hợp với việc ñiều chỉnh hao phí phát sinh của chi phí nguyên vật liệu, chi phí nhân công, chi phí sử dụng máy thi công theo kinh nghiệm của chuyên gia và các tổ chức chuyên môn. ðịnh mức chi phí sản xuất chung ñược tính dựa trên chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và chi phí nhân công trực tiếp. Thu nhập chịu thuế tính trước ñược tính bằng tỷ lệ phần trăm (%) so với chi phí trực tiếp và chi phí chung trong dự toán chi phí xây dựng. Có thể thấy rằng việc phân bố chi phí sản xuất chung theo phương pháp truyền thống ñã làm sai lệch giá thành và ảnh hưởng rất lớn trong việc ñưa ra quyết ñịnh của doanh nghiệp. ðể khắc phục nhược ñiểm của hệ thống tính giá thành truyền thống tại Tổng công ty IDICO, việc xây dựng hệ thống tính giá thành dựa trên cơ sở hoạt ñộng ABC (Activity Based Costing) có thể ñược xem là một phần giải pháp khả dĩ. Phương pháp này trang bị những thông tin chi phí chính xác một cách có hệ thống ñể giúp các nhà quản lý có -3thể có ñược những thông tin về chi phí ñầy ñủ, chính xác và ñề ra ñược những chiến lược cho doanh nghiệp, xác ñịnh chi phí sản phẩm và cải thiện cấu trúc chi phí. Với mong muốn góp phần hoàn thiện hơn công tác tính giá thành tại Tổng công ty IDICO, tác giả chọn nghiên cứu ñề tài “Xây dựng hệ thống tính giá thành dựa trên cơ sở hoạt ñộng ABC tại Tổng công ty ñầu tư phát triển ñô thị và khu công nghiệp Việt Nam (IDICO)”. 1.3 Mục tiêu của ñề tài Mục tiêu nghiên cứu cốt lõi của luận văn là tập trung nghiên cứu quá trình phát sinh chi phí xây dựng làm ảnh hưởng ñến giá thành của các sản phẩm xây dựng, cụ thể là tại Tổng công ty IDICO. Chính vì vậy, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn tập trung vào: 1) Hệ thống hoá về cơ sở lý luận của phương pháp tính giá thành dựa trên cơ sở hoạt ñộng ñể có thể vận dụng ngày càng tốt hơn ở các doanh nghiệp Việt Nam. 2) Khảo sát thực trạng về phương pháp tính giá thành ở các doanh nghiệp xây dựng và Tổng công ty IDICO, từ ñó biết ñược những vấn ñề còn tồn tại trong công tác tính chi phí giá thành ở doanh nghiệp xây dựng. 3) Tìm hiểu và phân tích các nhân tố ảnh hưởng ñến chi phí xây dựng. 4) Vận dụng lý thuyết của phương pháp ABC ñể ñưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện hơn về thông tin giá thành cho sản phẩm công trình xây dựng, nhằm giúp cho các doanh nghiệp trong ngành tham khảo và ứng dụng trong thực tiễn. ðề tài cũng minh hoạ các quá trình tập hợp chi phí và tính giá thành cho các sản phẩm công trình xây dựng tại Tổng công ty IDICO. ðể giải quyết tốt các mục tiêu nghiên cứu, ñề tài cần phải làm rõ các câu hỏi sau: (1) Thực trạng về phương pháp tính giá thành hiện nay tại các doanh nghiệp xây dựng như thế nào? (2) Các yếu tố nào ảnh hưởng và tác ñộng ñến quá trình tập hợp chi phí? (3) Các chính sách và chế ñộ kế toán có ảnh hưởng ñến giá thành sản phẩm hay không? (4) Sử dụng phương pháp nghiên cứu nào ñể xây dựng và kiểm ñịnh mô hình hệ thống tính giá thành sản phẩm xây dựng tại Tổng công ty IDICO, qua ñó xác ñịnh ñược những công ñoạn nào không tạo ra giá trị tăng thêm? -41.4 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.4.1 ðối tượng nghiên cứu - Các chi phí ảnh hưởng ñến giá thành sản phẩm xây dựng, cụ thể giá thành sản phẩm xây dựng công trình dân dụng tại Tổng công ty IDICO. - Doanh nghiệp xây lắp, xây dựng, 100% vốn Việt Nam trên ñịa bàn nghiên cứu Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương và ðồng Nai. - Kinh nghiệm xây dựng và triển khai thành công việc vận dụng phương pháp ABC trong việc quản trị chi phí của một số tập ñoàn, quốc gia trên thế giới. 1.4.2 Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Nghiên cứu các doanh nghiệp xây lắp, xây dựng ở ñịa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương và ðồng Nai, có vốn sở hữu 100% của Việt Nam. ðây là vùng tập trung nhiều doanh nghiệp xây lắp, xây dựng lớn ở Việt Nam. - Về thời gian: Dữ liệu thu ñược thông qua bảng khảo sát 160 doanh nghiệp xây lắp, xây dựng trong giai ñoạn năm 2012 – 2013, ñược thiết kế phù hợp với vấn ñề nghiên cứu. - Nội dung và hướng tiếp cận của luận văn: Nghiên cứu các lý thuyết ñề cập ñến các nhân tố chi phí ảnh hưởng ñến giá thành của sản phẩm xây dựng. Vận dụng lý thuyết ABC vào ñiều kiện thực tế ở Tổng công ty IDICO giúp cho nhà quản trị có ñược thông tin giá thành sản phẩm ñáng tin cậy ñể ñưa ra những quyết ñịnh ñúng tương ứng với cơ cấu sản phẩm và chiến lược cạnh tranh của doanh nghiệp. Do kết cấu của mỗi sản phẩm khác nhau nên việc tập hợp chi phí và tính giá thành cho mỗi sản phẩm ñều dựa trên bản dự toán chi phí ban ñầu. Mặc khác ñể ñáp ứng ñược mục tiêu nghiên cứu và dung lượng của ñề tài, luận văn giới hạn không trình bày phần chứng từ, số sách mà chỉ tập trung vào việc vận dụng lý thuyết ABC ñể tính toán lại giá thành sản phẩm công trình xây dựng. 1.5 Phương pháp nghiên cứu 1.5.1 Phương pháp nghiên cứu ñịnh tính - Nghiên cứu sử dụng các số liệu thống kê thông qua phỏng vấn các chuyên gia, tiến hành lập bảng câu hỏi, bảng biểu và ñánh giá nội dung cần tập trung nghiên cứu.