Tài liệu Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ từ thực tiễn huyện hữu lũng tỉnh lạng sơn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ THỊ KIỀU OANH XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ - TỪ THỰC TIỄN HUYỆN HỮU LŨNG, TỈNH LẠNG SƠN LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI, NĂM 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ THỊ KIỀU OANH XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ - TỪ THỰC TIỄN HUYỆN HỮU LŨNG, TỈNH LẠNG SƠN LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Mã số: 60 38 01 02 Người hướng dẫn khoa học: GS.TS PHẠM HỒNG THÁI HÀ NỘI, NĂM 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dƣới sự hƣớng dẫn của GS.TS. Phạm Hồng Thái. Các số liệu và kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Học viên Lê Thị Kiều Oanh LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, Khoa sau đại học cùng các thầy, cô giáo của Học viện Hành chính Quốc gia đã tận tình giảng dạy cho tôi học tập chƣơng trình Thạc sỹ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. Tôi xin chân thành cảm ơn Thầy giáo GS.TS. Phạm Hồng Thái đã tận tình hƣớng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thiện luận văn này. Tôi xin cảm ơn lãnh đạo, cán bộ Phòng Cảnh sát Giao thông tỉnh Lạng Sơn, Công an huyện Hữu Lũng đã tạo điều kiện cho tôi trong quá trình thu thập tài liệu và nghiên cứu luận văn./. Tác giả Lê Thị Kiều Oanh MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục từ viết tắt Danh mục các bảng PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 8 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 8 2. Tình hình nghiên cứu .................................................................................... 9 3. Mục đích và nhiệm vụ ................................................................................. 13 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ......................................... 14 5. Phƣơng pháp nghiên cứu............................................................................. 15 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ................................................... 15 7. Bố cục của luận văn .................................................................................... 15 CHƢƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ ............ 16 1.1. Cơ sở lý luận về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ ...................................................................................................... 16 1.1.1.Vi phạm hành chính và vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ ......................................................................................... 16 1.1.2. Quan niệm về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ ......................................................................................... 18 1.1.3. Nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ ................................................................................................... 19 1.1.4. Các điều kiện bảo đảm hiệu quả xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ ................................................................... 20 1.2. Hình thức, thẩm quyền, thủ tục xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ ............................................................................. 21 1.2.1. Các hình thức xử phạt vi phạm hành chính và biện pháp khắc phục hậu quả trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ ............................................ 21 1.2.2. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ ................................................................................................... 27 1.2.3. Trình tự, thủ tục xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ ......................................................................................... 31 1.2.4. Ý nghĩa của xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ ................................................................................................... 35 Tiểu kết chƣơng 1............................................................................................ 36 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HỮU LŨNG, TỈNH LẠNG SƠN .................................................... 37 2.1. Khái quát tình hình chung về huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn........... 37 2.1.1. Đặc điểm vị trí địa lý và dân cƣ huyện Hữu Lũng ......................... 37 2.1.2. Hệ thống giao thông đƣờng bộ huyện Hữu Lũng .............................. 38 2.2. Thực trạng vi phạm hành chính và xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ trên địa bàn huyện Hữu Lũng...................... 41 2.2.1. Thực trạng vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ tại huyện Hữu Lũng .................................................................................. 41 2.2.2. Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ trên địa bàn huyện Hữu Lũng ................................................................... 51 2.3. Nhận xét về hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ trên địa bàn huyện Hữu Lũng ............................................ 64 2.3.1. Kết quả đạt đƣợc ............................................................................. 64 2.3.2. Hạn chế, bất cập và nguyên nhân ................................................... 67 Tiểu kết chƣơng 2............................................................................................ 84 CHƢƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ ............ 85 3.1. Rà soát, bổ sung hoàn thiện các quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ ................................ 85 3.2. Cải cách thủ tục xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ ...................................................................................................... 92 3.3. Đổi mới phong cách làm việc của cán bộ, chiến sĩ cảnh sát giao thông... 95 3.4. Một số giải pháp mang tính tổ chức và kỹ thuật................................... 96 Tiểu kết chƣơng 3.......................................................................................... 106 PHẦN KẾT LUẬN ....................................................................................... 107 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TTATGT : Trật tự an toàn giao thông GTĐB Giao thông đƣờng bộ : CSGT UBND Cảnh sát giao thông : HĐND Ủy ban nhân dân Hội đồng nhân dân GTVT : Giao thông vận tải GPLX : Giấy phép lái xe DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU Số hiệu Tên bảng bảng Bảng 2.1 Số vụ vi phạm hành chính giao thông đƣờng bộ đã đƣợc xử phạt trên địa bàn huyện Hữu Lũng giai đoạn 2010 – 2016 Tổng hợp số vụ tai nạn giao thông đƣờng bộ do vi phạm Bảng 2.2 hành chính gây nên ở huyện Hữu Lũng từ năm 2010 đến năm 2016 Bảng 2.3 Tình hình tai nạn giao thông trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn năm 2016 Tổng hợp số vụ lái xe ô tô bị xử phạt vi phạm hành chính Bảng 2.4 về quy tắc giao thông đƣờng bộ trên địa bàn huyện Hữu Lũng (từ năm 2010 đến 2016) Tổng hợp số vụ lái xe mô tô bị xử phạt vi phạm hành chính Bảng 2.5 về quy tắc giao thông đƣờng bộ trên địa bàn huyện Hữu Lũng (từ năm 2010 đến 2016) Tổng hợp số vụ phƣơng tiện cơ giới không đản bảo an toàn Bảng 2.6 kỹ thuật khi tham gia giao thông trên địa bàn huyện Hữu Lũng giai đoạn 2010-2016 Tổng hợp số vụ ngƣời điều khiển phƣơng tiện cơ giới không Bảng 2.7 giấy phép khi tham gia giao thông trên địa bàn huyện Hữu Lũng (2010 – 2016) Bảng 2.8 Biểu đồ 2.1 Tổng hợp số vụ vi phạm quy định vận tải đƣờng bộ bị xử phạt trên địa bàn huyện Hữu Lũng (2010 -2016) Số vụ ngƣời điều khiển ô tô và mô tô không GPLX khi tham gia GT tại huyện Hữu Lũng (2010 – 2016) PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Tai nạn giao thông đã và đang là vấn đề đƣợc xã hội quan tâm sâu sắc, mang tính toàn cầu mà tất cả các quốc gia trên thế giới không phân biệt các nƣớc phát triển, nƣớc đang phát triển hay nƣớc kém phát triển đều phải đƣơng đầu và nó đã là thách thức lớn của cả thế giới. Về kinh tế, tai nạn giao thông và ùn tắc giao thông hàng năm làm thiệt hại từ 1% đến 3% GDP chi phí hàng năm của các nƣớc đang phát triển, ƣớc tính vào khoảng trên 100 tỷ USD. Tai nạn giao thông ở Việt Nam cũng nằm trong tình trạng chung của các nƣớc đang phát triển, tai nạn giao thông ở Việt Nam tăng liên tục trong nhiều năm và tính nghiêm trọng ngày càng gia tăng (bình quân trên 13 nghìn ngƣời chết do tai nạn giao thông và khoảng 29.000 ca chấn thƣơng sọ não/năm). Tai nạn giao thông luôn là nỗi ám ảnh trong đời sống xã hội và là một trong những nguyên nhân cản trở sự phát triển kinh tế của đất nƣớc. Nhiều năm trở lại đây, Chính phủ Việt Nam đã nhận thức đƣợc mối hiểm họa của tai nạn giao thông. Để kiềm chế và giảm thiểu tai nạn giao thông, Ban Bí thƣ Trung ƣơng, Chính phủ đã có nhiều văn bản chỉ đạo để ban hành và sửa đổi luật, các nghị định, quy định và thực hiện các biện pháp cấp bách phù hợp với tình hình mới. Tuy nhiên, hiệu quả chƣa cao do ý thức chấp hành luật của ngƣời tham gia giao thông thấp, hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông chƣa đồng bộ và yếu kém, chất lƣợng của hoạt động quản lý nhà nƣớc chƣa cao. Trên địa bàn huyện Hữu Lũng có nhiều tuyến đƣờng giao thông quan trọng. Ngoài tuyến quốc lộ 1A chạy qua với chiều dài gần 26km còn có các tuyến đƣờng tỉnh lộ Phố Vị- Đèo Cà, Minh Lễ - Quyết Thắng, Gốc Me- Yên Thịnh- Hữu Liên, Phố Vị- Tân Thành- Hoà Sơn- Hoà Lạc... Trong những năm qua, huyện Hữu Lũng đã huy động toàn bộ sức mạnh hệ thống chính trị 8 của huyện vào cuộc để triển khai và thực hiện tốt các luật của Quốc hội, nghị định của Chính phủ về đảm bảo an toàn giao thông, đặc biệt là Luât Giao thông đƣờng bộ (GTĐB) năm 2008. Sau nhiều năm triển khai thực hiện Luật GTĐB, bƣớc đầu đã thu đƣợc những kết quả nhất định, tình hình trật tự an toàn giao thông (TTATGT) phần nào đƣợc cải thiện và đã hạn chế tới mức thấp nhất số vụ, số ngƣời chết do tai nạn giao thông. Tuy nhiên, hoạt động giao thông đƣờng bộ vẫn còn nhiều bất cập, tai nạn giao thông tuy có giảm về số vụ và số ngƣời chết nhƣng chƣa bền vững, đặc biệt là tình hình vi phạm pháp luật về bảo đảm TTATGT có xu hƣớng ngày càng tăng. Công tác xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ trên địa bàn huyện Hữu Lũng trong thời gian vừa qua đã có nhiều thành tích đạt đƣợc điển hình là số vụ vi phạm đã đƣợc các lực lƣợng chức năng phát hiện và xử phạt tăng dần qua các năm. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều mặt hạn chế về sự nghiêm minh, công bằng, công khai trong hoạt động xử phạt chƣa đƣợc đảm bảo, còn nhiều “kẽ hở” pháp lý trong xử phạt tạo điều kiện, cơ hội cho những vi phạm, tái vi phạm phát sinh… Để góp phần làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn, tìm kiếm những giải pháp nhằm đảm bảo hiệu quả của hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ góp phần hoàn thiện hơn TTATGT, với mục tiêu bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân và trên hết là đảm bảo tính pháp chế xã hội chủ nghĩa trong trong lĩnh vực GTĐB…, chính vì tầm quan trọng đó của công tác xử phạt vi pham hành chính trong lĩnh vực GTĐB, tôi chọn đề tài Xử phạt vi pham hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ –Từ thực tiễn huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn để nghiên cứu và viết luận văn thạc sĩ. 2. Tình hình nghiên cứu Trong thời gian qua đã có một số công trình khoa học liên quan đến đề tài nghiên cứu của luận văn, tiêu biểu là: 9 - Viện Khoa học pháp lý – Bộ Tƣ pháp (1980), Xử lý vi phạm hành chính, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ, Hà Nội; Đề tài lần đầu tiên đề cập đến một cách toàn diện về việc xây dựng một hệ thống khoa học của việc xử phạt vi phạm hành chính. Từ đó, đề tài làm nền tảng pháp lý áp dụng cho việc xử phạt vi phạm hành chính trên nhiều lĩnh vực khác nhau trong đó có cả lĩnh vực giao thông đƣờng bộ. - TS.Vũ Thƣ (1996), Chế tài hành chính – Lý luận và thực tiễn, chuyên đề hội thảo khoa học về giao thông, Hà Nội. Tác giả đã đề cập sâu về nội dung chế tài hành chính trên cả phƣơng diện lý luận và thực tiễn. Công trình nghiên cứu đã làm tài liệu tham khảo hiểu quả cho nhiều tác giả của các trƣờng đại học trong cả nƣớc khi hoàn thành giao trình Luật Hành chính nhƣ Học viện Hành chính quốc gia, Đại học Luật Hà Nội… quy định của pháp luậ - Nguyễn Trọng Bình (2000), ử ạt vi phạ Luận văn thạc sỹ Luật học, Trƣờng Đại học Luật Hà Nội. Luận văn đã phân tích các hình thức xử phạt vi phạm hành chính đƣợc đề cập trong văn bản pháp luật, những ƣu điểm và hạn chế khi áp dụng trong thực tiễn và kiến nghị hoàn thiện pháp luật về lĩnh vực này; - PGS.TS Bùi Xuân Đức (2006), V vi phạm hành chính và hình thức xử phạt vi phạm hành chính: Những hạn chế và giả đổi mới, Tạp chí Nhà nƣớc và pháp luật. Tác giả đã nhìn nhận thực tế sâu sắc và đƣa ra những hạn chế về cách phân loại vi phạm hành chính và những điểm còn tồn tại, bất hợp lý của hình thức xử phạt vi phạm hành chính đƣợc quy định trong Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính 2002. Từ đó, PGS.TS Bùi Xuân Đức đã đƣa ra những phƣơng hƣớng giải pháo đổi mới làm nền tảng cho việc Nhà nƣớc ban hành Pháp Lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính ngày 02/4/2008. 10 ươ g - Th.S Nguyễn Mạnh Hùng (2006), Tạm giữ tang vậ phạm hành chính v g a ô g đường bộ cầ được áp dụ g ư n vi ế nào, Tạp chí Luật học. Tác giả Nguyễn Mạnh Hùng đã đề cập đến vấn đề tạm giữ tang vật, phƣơng tiện vi phạm hành chính về giao thông đƣờng bộ - một nội dung mà Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính năm 2002 còn quy định chƣa hoàn thiện. Bài viết đã làm cơ sở quan trọng để Pháp Lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính ngày 02/4/2008 đề cập hoàn thiện hơn về nội dung này; - TS. Trần Minh Hƣơng (2006), Bi n pháp xử lý hành chính khác, Tạp chí Quản lý nhà nƣớc. Tác giả đã đƣa ra đƣợc ngoài biện pháp xử lý hành chính cơ bản là: phạt tiền, cảnh cáo và trục xuất thì còn có các biện pháp xử lý hành chính khác là: Giáo dục tại xã, phƣờng, thị trấn; Đƣa vào trƣờng giáo dƣỡng; Đƣa vào cơ sở giáo dục; Đƣa vào cơ sở chữa bệnh. Song điều đáng nói đến của nội dung bài viết là TS. Trần Minh Hƣơng đã đƣa ra những ƣu điểm và nhƣợc điểm của những biện pháp này và thực tế khi áp dụng quy định này ở một số địa phƣơng trong cả nƣớc. - Nguyễn Quang Huy (2007) T ự bả ậ ựa ga ô g qua ự uậ g ự đảm ế tỉnh Thái Nguyên, Luận văn thạc sĩ luật học, Đại học quốc gia Hà Nội. Luận văn đã làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận cơ bản về pháp luật GTĐB, thực hiện pháp luật và thực hiện pháp luật trong lĩnh vực GTĐB; phân tích những yếu tố ảnh hƣởng đến thực hiện pháp luật trong việc đảm bảo an toàn giao thông đƣờng bộ, đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật trong lĩnh vực bảo đảm TTATGT đƣờng bộ; những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân khách quan, chủ quan của những tồn tại hạn chế trong thực hiện pháp luật trong lĩnh vực bảo đảm TTATGT đƣờng bộ. Luận văn cũng đƣa ra quan điểm, một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật trong lĩnh vực đảm bảo TTATGT đƣờng bộ; 11 - VũThanh Nhàn (2009), ự ga ô g đườ g ộ uậ ạ g t Nam hi n nay – Mộ ươ g ướ g thực tiễ ử đ uận , n, Luận văn thạc sỹ Luật học,Trƣờng Đại học Luật Hà Nội. Luận văn nghiên cứu thực trạng pháp luật xử lý vi pham hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ ở Việt Nam từ đó đƣa ra giải pháp hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực này; Ở cấp độ thấp hơn, các đề tài nghiên cứu liên quan, có thể kể đến nhƣ: - Trần Văn Luyện, Trần Sơn, Nguyễn Văn Chính (2003), Trật tự an ga ô g đường bộ, thực trạng và giải pháp, NXB Chính trị quốc gia Hà Nội; - Lê Ngọc Tiến (2004), Giáo dục pháp luật – bi n pháp quan trọng trong giảm thiểu tai nạn giao thông, Tạp chí Giao thông vận tải số 7; - Nguyễn Quang Huy (2007), Thực hi n pháp luậ g ự đảo bảo trật tự an toàn giao thông qua thực tế tỉnh Thái Nguyên, Luận văn thạc sỹ Luật học, Đại học Quốc gia Hà Nội; - Nguyễn Văn Đô (2007), Xử lý vi phạ trật tự a ga ô g đường bộ g ực Vi t Nam hi n nay, Luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công, Học viện Hành Chính quốc gia; - Đào Văn Minh (2008), Quả an toàn giao ước bằng pháp luật v trật tự ô g đường bộ của chính quy ơ tỉnh Thanh Hóa hi n nay, Luận văn thạc sỹ Luật học, Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh; - Phạm Trung Hòa (2008), Xử lý vi phạm hành chính v trật tự an toàn ga ô g đường bộ của Cảnh sát giao thông Vi t Nam, Luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công, Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh; 12 - Vũ Ngọc Dƣơng (2009), Thực trạng và giải pháp v trật tự an toàn ga ô g đường bộ địa bàn tỉnh Hả Dươ g, Tạp chí khoa học công nghệ và môi trƣờng số 4 năm 2009, đề tài nghiên cứu cấp Bộ; - Trần Sơn Hà (2011), Cải cách thủ tục hành chính trong xử lý vi phạm hành chính v trật tự a ă ga ô g đường bộ Vi Na đến 2020 Luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công, Học viện Hành chính quốc gia. g - Nguyễn Thị Thảo (2012), Xử lý vi phạ ga ô g đường bộ tỉnh Bắc Ninh, Học viện Hành chính. - Hồ Thanh Hiền (2012), Xử ô g đườ g ộ - Qua ực ự ạ g ự ga ễ T . Đ Nẵ g, Luận văn thạc sỹ Luật học, Đại học QG Hà Nội. Trong các công trình nghiên cứu trên đây, trên cơ sở phân tích lý luận và thực tiễn có liên quan, các tác giả đã giới thiệu, phân tích đánh giá về pháp luật và thực tiễn hoạt động xử lý vi phạm hành chính nói chung và về xử lý vi pham hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ ở các tỉnh thành chứ chƣa nghiên cứu về thực tiễn xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB tại huyện Hữu Lũng. Do vậy, luận văn Xử phạt vi pham hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ - từ thực tiễn huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn" sẽ kế thừa một phần cơ sở lý luận của các nghiên cứu trên, đồng thời phản ánh thực trạng tại huyện Hữu Lũng nhằm cung cấp các luận cứ khoa học và thực tiễn cho việc hoàn thiện pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB của cả nƣớc nói chung và huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn nói riêng, nâng cao hiệu quả trong công tác đấu tranh phòng, chống vi pham trong lĩnh vực GTĐB. 3. Mục đích và nhiệm vụ 3.1. Mục đích 13 Làm rõ những vấn đề lý luận về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ, đánh giá đƣợc thực trạng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ trên địa bàn huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn, trên cơ sở đó, đề xuất những giải pháp đảm bảo xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ trên địa bàn huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn. 3.2. Nhiệm vụ Để thực hiện mục đích trên của luận văn cần tập trung vào một số nhiệm vụ sau: - Làm rõ cơ sở lý luận về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ. - Đánh giá đƣợc thực trạng vi phạm hành chính; thực trạng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ trên địa bàn huyện Hữu Lũng chỉ ra đƣợc những kết quả, những hạn chế, nguyên nhân những hạn chế. - Đề xuất một số giải pháp đảm bảo hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ trên địa bàn huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ trên địa bàn huyện Hữu Lũng. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về không gian: Đề tài chỉ giới hạn nghiên cứu trên phạm vi huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn. - Phạm vi về thời gian: Chủ yếu nghiên cứu thực trạng hoạt đông xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ trên địa bàn 14 huyện Hữu Lũng từ năm 2010 đến năm 2016 và đề xuất giải pháp cho thời gian tới. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu - Phƣơng pháp luận: Luận văn sử dụng các phƣơng pháp duy vật lịch sử và chủ nghĩa duy vật biện chứng. - Phƣơng pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng kết hợp các phƣơng pháp: phân tích, tổng hợp, so sánh, thống kê, xử lý số liệu, thông tin. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Luận văn góp phần làm rõ khía cạnh lý luận, pháp lý về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ; kết quả nghiên cứu của Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho cơ quan nhà nƣớc, cho giảng dạy, học tập về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ. 7. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, nội dung luận văn gồm 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và pháp lý về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ Chƣơng 2. Thực trạng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ trên địa bàn huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn hiện nay Chƣơng 3. Một số giải pháp đảm bảo xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ. 15 CHƢƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ 1.1. Cơ sở lý luận về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB 1.1.1.Vi phạm hành chính và vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ Vi phạm hành chính xảy ra phổ biến trong đời sống xã hội, đặc biệt trong bối cảnh xây dựng nền kinh tế thị trƣờng, đẩy mạnh hội nhập quốc tế nhƣ hiện nay. Với số lƣợng xảy ra đáng kể, mang tính thƣờng xuyên, vi phạm hành chính đã và đang gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà nƣớc, tập thể, lợi ích của cá nhân cũng nhƣ lợi ích chung của toàn thể cộng đồng và là nguyên nhân làm nảy sinh tình trạng phạm tội nếu không đƣợc ngăn chặn và xử lý kịp thời. Xây dựng định nghĩa vi phạm hành chính có ý nghĩa lý luận và thực tiễn quan trọng. Định nghĩa này giúp chúng ta nhận thức đƣợc sự khác biệt giữa vi phạm hành chính với các loại vi phạm pháp luật khác. Trên cơ sở đó, có thể xác định chính xác vi phạm hành chính cụ thể, đánh giá đúng tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi nhằm xử lý nghiêm minh, triệt để, đúng pháp luật loại vi phạm pháp luật này. Lý luận về nhà nƣớc và pháp luật đã chỉ rõ vi phạm pháp luật là hành vi nguy hiểm cho xã hội, trái pháp luật, có lỗi và chủ thể thực hiện phải có năng lực trách nhiệm pháp lý. Vi phạm hành chính là một dạng cụ thể của vi phạm pháp luật nên trƣớc hết chúng mang đầy đủ các dấu hiệu cơ bản của một vi phạm pháp luật. Bên cạnh đó, vi phạm hành chính cũng có những nét đặc thù khác biệt với các loại vi phạm pháp luật khác. So với tội phạm, vi phạm hành chính có mức độ nguy hiểm thấp hơn cho xã hội và mức độ nguy hiểm này đƣợc đánh giá trên cơ sở tổng hợp của nhiều yếu tố nhƣ thiệt hại gây ra, tính chất và mức độ lỗi, nhân thân ngƣời vi phạm… 16 Để xác định rõ tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của loại vi phạm hành chính, đặc biệt là xác định ranh giới giữa vi phạm hành chính và tội phạm, tạo cơ sở cần thiết để quy định, xử lý cũng nhƣ đấu tranh phòng, chống có hiệu quả loại vi phạm này, việc đƣa ra định nghĩa vi phạm hành chính trong pháp luật thực sự cần thiết cho nhận thức pháp luật cũng nhƣ giúp cho quá trình áp dụng pháp luật để xử lý các vi phạm hành chính trong thực tế. Do vậy, định nghĩa về vi phạm hành chính cần phản ánh đƣợc những dấu hiệu đặc trƣng thể hiện đầy đủ tính nguy hiểm cho xã hội của loại vi phạm này đồng thời cũng phải thể hiện đƣợc sự khác biệt giữa chúng với tội phạm. Vi phạm hành chính đƣợc định nghĩa lần đầu tiên trong Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính năm 1989, theo đó “Vi phạm hành chính là hành vi do cá nhân, tổ chức thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm quy tắc quản lý Nhà nƣớc mà không phải là tội phạm hình sự và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt hành chính” [40]. Đến nay, Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 đã một lần nữa định nghĩa về vi phạm hành chính một cách khoa học và chính xác hơn cụ thể là: “vi phạm hành chính là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản lý nhà nƣớc mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính”[39]. Tuy có sự khác nhau về cách diễn đạt, các quan niệm về vi phạm hành chính nêu trên đều thống nhất về dấu hiệu bản chất của loại vi phạm pháp luật này. Xuất phát từ định nghĩa của vi phạm hành chính chúng ta có thể định nghĩa về vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ nhƣ sau: Vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ là những hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật về lĩnh vực 17 giao thông đƣờng bộ mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ. Khái niệm vi phạm hành chính có thể nói là nó bao gồm vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đƣờng bộ, vậy nên, phạm vi nội dung của vi phạm hành chính sẽ rộng hơn và bao quát hơn, vi phạm hành chính có thể xảy ra trong nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội nhƣ vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trƣờng, đất đai, hải quan, văn hóa, xây dựng… 1.1.2. Quan niệm về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ Theo khoản 2 Điều 2 Luật xử lí vi phạm hành chính, xử phạt vi phạm hành chính đƣợc hiểu là: “việc ngƣời có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính.” Hoạt động xử phạt hành chính có những đặc điểm cụ thể sau: Xử phạt vi phạm hành chính đƣợc áp dụng đối với cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật. Nói cách khác, vi phạm hành chính là cơ sở để tiến hành hoạt động xử phạt vi phạm hành chính. Xử phạt hành chính đƣợc tiến hành bởi các chủ thể có thẩm quyền theo quy định của pháp luật. Luật xử phạt vi phạm hành chính và các văn bản pháp luật khác có quy định về xử phạt hành chính quy định cụ thể các chủ thể có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính, hình thức, mức độ xử phạt hành chính mà họ đƣợc phép áp dụng đối với tổ chức, cá nhân vi phạm hành chính. Xử phạt vi phạm hành chính đƣợc tiến hành theo những nguyên tắc, trình tự, thủ tục đƣợc quy định trong các văn bản pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính do các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền ban hành. 18