PHIẾU MÔ TẢ HỒ SƠ DẠY HỌC DỰ THI CỦA GIÁO VIÊN
1. Tên hồ sơ dạy học: TÍCH HỢP LIÊN MÔN TRONG GIẢNG DẠY
TIẾT 57 “ MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM”( MÔN: NGỮ
VĂN LỚP 7).
2. Mục tiêu dạy học: Giúp học sinh hiểu được giá trị: lịch sử, vật chất,
tinh thần, thẩm mĩ của lúa non: Cốm, có thái độ thưởng thức, cách cư xử lịch sự
đối với món quà thanh nhã này.
Bài viết đảm bảo các yêu cầu về:
a. Kiến thức:
+ Giá trị lịch sử
+ Giá trị vật chất
+ Giá trị tinh thần
+ Cách chế biến Cốm
+ Giá trị thẩm mĩ
+ Thái độ thưởng thức
+ Cách cư xử lịch sự có văn hóa
b. Kĩ năng
+ Làm bài văn đúng thể loại thuyết minh.
+ Trình bày sạch sẽ,lời văn trong sáng, diễn đạt trôi chảy.
c. Thái độ
+ Có tình yêu quê hương đất nước.
+ Có ý thức tôn trọng văn hóa và gìn giữ bảo vệ món ăn cổ truyền dân tộc
3. Đối tượng dạy học của bài học:
Đối tượng dạy học của bài học là học sinh.
Số lượng: 38 em.
Số lớp thực hiện: 1.
Khối lớp: 7
4. Ý nghĩa của bài học:
“Dạy học liên môn ở môn Văn thực chất là sự vận dụng những nội dung và
phương pháp các lĩnh vực, các môn học có liên quan để nhằm làm tăng thêm hiệu
quả dạy học”. Dạy học liên môn trong môn Văn là làm cho người học nhận thức
được tác phẩm văn học trong môi trường văn hóa- lịch sử sản sinh ra nó hay trong
môi trường diễn xướng của nó; thấy được mối quan hệ mật thiết giữa văn học và
lịch sử phát sinh; văn học với các hình thái ý thức xã hội khác đồng thời khắc phục
được tính tản mạn trong kiến thức văn hóa của học sinh.
-Qua quá trình dạy học, tôi nhận thấy việc tham khảo tài liệu từ các lĩnh vực
khác có vai trò quan trọng trong việc khôi phục, tái hiện hình ảnh quá khứ. Tài liệu
tham khảo giúp người học xây dựng được tầm đón nhận phù hợp với văn bản. Việc
sử dụng tài liệu liên môn còn giúp người học có thêm cơ sở để hiểu rõ quy luật
phát triển của văn học, hình thành củng cố nhiều phương pháp nghiên cứu văn học.
Có thể nói, tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học nói chung và dạy học văn
phần văn học nói riêng là cần thiết. Mục đích tích hợp trước tiên để học sinh hiểu
1
đúng, hiểu sâu kiến thức trong bài học đồng thời mở rộng vốn hiểu biết những lĩnh
vực khác liên quan đến bài học
Qua thực tế quá trình dạy học môn Ngữ văn ở THCS, tôi thấy rằng việc kết
hợp kiến thức liên môn học vào để giải quyết một vấn đề nào đó trong một môn
học là việc làm hết sức cần thiết. Điều đó đòi hỏi người giáo viên bộ môn không
chỉ nắm chắc môn mình dạy mà còn phải không ngừng trau dồi kiến thức các môn
học khác để tổ chức, hướng dẫn các em giải quyết các tình huống, các vấn đề đặt ra
trong môn học một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất.
Là giáo viên dạy Ngữ văn, nhận thức được tầm quan trọng và ý nghĩa của
hoạt động này nên tôi trình bày và thực hiện thử nghiệm một dự án nhỏ đối với
môn Ngữ văn 7.
Việc kết hợp các kiến thức liên môn như Lịch sử, Địa lý, giáo dục công dân,
Sinh học, Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh, công nghệ, mĩ thuật, âm
nhạc .... vào môn Ngữ văn rất quan trọng, giúp cho bài làm văn bao quát, đầy đủ ý
hơn. Từ đó bài làm có sức thuyết phục hơn nhất là đối với bài văn thuyết minh.Từ
các kiến thức đó giúp học sinh khai thác văn bản với lịch sử hình thành và phát
triển thức quà của lúa non: Cốm; đặc điểm địa lý của vùng đất tạo ra sản phẩm
Cốm; đặc điểm văn hóa - xã hội của vùng đất làng Vòng.
Như vậy, kiến thức liên môn tạo điều kiện cho học sinh chủ động, tích cực,
sáng tạo; giáo dục thêm những hiểu biết về quê hương bồi dưỡng lòng tự hào và
yêu quê hương đất nước mình hơn đồng thời giúp học sinh ý thức hơn việc học
phải đi đôi với hành; rèn luyện các kĩ năng giải quyết tình huống trong cuộc sống
và ứng dụng vào thực tế đời sống.
5. Thiết bị dạy học, tư liệu:
* Tư liệu sử dụng: sách giáo khoa Ngữ văn 7- Sách giáo viên Ngữ Văn 7,
sách Giáo khoa công nghệ THCS,....
* Ứng dụng công nghệ thông tin: máy tìm kiếm google, máy chiếu
6. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học:
* Các hoạt động dạy học vận dụng các kiến thức liên môn:
- Lịch sử : Giá trị lịch sử
- Ngữ văn – Bố cục của bài viết; Phân tích cái hay cái đẹp trong ngôn từ, giá
trị tinh thần....
- Sinh học: Giá trị vật chất.
- Địa lí – vị trí địa lí.
- Công nghệ: Cách chế biến Cốm.
- Giáo dục công dân – lòng yêu thiên nhiên, yêu đất nước; cách cư xử lịch sự
có văn hóa.
- Âm nhạc: Bài hát về Cốm
*HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
TIẾT 57 : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM
Vào bài: Nhà thơ Nguyễn Đình Thi trong “Bài ca Hắc Hải đã từng viết:
“Việt Nam đất nước ta ơi
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn!”
2
Cây lúa, hạt gạo đã trở thành biểu tượng cho vẻ đẹp kì diệu của mảnh đất và tâm
hồn người Việt Nam. Trước Nguyễn Đình Thi có một nhà văn bằng thiên tuỳ bút
văn xuôi cũng đã giành một tình yêu với bao ngôn từ đẹp như thơ để ca ngợi cây
lúa Việt Nam- đó là Thạch Lam với bài viết: “ Một thứ quà của lúa non : Cốm”.
Vậy nội dung của bài viết ấy như thế nào, cô cùng các em đi tìm hiểu trong bài học
ngày hôm nay .
Tiết 57 Văn bản.
MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON:CỐM
( Thạch Lam)
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: HS cảm nhận được:
- Sơ giản về tác giả Thạch Lam.
- Phong vị đặc sắc, nét đẹp văn hoá truyền thống của Hà Nội trong món quà
độc đáo, giản dị: Cốm.
- Cảm nhận tinh tế, cảm xúc nhẹ nhàng, lời văn duyên dáng, thanh nhã, giàu
sức biểu cảm của nhà văn Thạch Lam trong văn bản.
2. Kĩ năng:
- Đọc – hiểu văn bản tuỳ bút có sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm.
- Sử dụng các yếu tố biểu cảm giới thiệu một sản vật của quê hương.
3. Thái độ: Có tình cảm và trân trọng đối với thứ quà mang hương vị đồng
quê dân dã.
II. Chuẩn bị:
1 Giáo viên: sgk,giáo án,Tài liệu tham khảo.
2 Học sinh: sgk,giáo án ,Soạn bài.
III.Hoạt động dạy học:
1 Kiểm tra bài cũ: không kiểm tra.
2 Bài mới.
* Giới thiệu bài ( 1 )p
- Trên mảnh đất VN, cây lúa-hạt gạo đã trở thành 1 biểu tượng cho vẻ đẹp kì
diệu của mảnh đất và tâm hồn tinh tế của con người . Bằng 1 tình yêu đằm thắm,
nhà văn Nguyễn Đình Thi trong tác phẩm “ Bài ca Hắc Hải” đã ca ngợi đồng lúa
đất trời VN trong 2 câu thơ rất truyền cảm trên. Trước Nguyễn Đình Thi cũng 1
nhà văn, bằng thiên tuỳ bút văn xuôi cũng đã dành tình yêu và biết bao ngôn từ đẹp
như thơ để ca ngợi cây lúa Việt Nam .Đó là Thạch Lam với bài Một thứ quà của
lúa non: Cốm. Bây giờ chúng ta cùng thưởng thức cốm vị đặc sản Hà Nội qua bài
văn.
HĐ của Giáo viên
HĐ của Học Nội Dung
Sinh
HĐ 1:HDHS tìm hiểu tác giả-tác phẩm ( 5 )p
- Gọi hs đọc chú thích dấu
Đọc
I Tác giả, tác phẩm.
*
Trả lời
1. Tác giả:
- Em hãy nêu vài nét về tác
Thạch Lam (1910 – 1942), sinh ở
giả?
Hà Nội. Là nhà văn nổi tiếng. Sở
3
trường viết truyện ngắn.
Trả lời
2. Tác phẩm.
- Rút từ tập: “Hà Nội băm sáu phố
- Em biết gì về tác phẩm
phường” (1943) tả về cảnh sắc và
này?
phong vị của Hà Nội.
HĐ 2:HDHS đọc và tìm hiểu chung ( 10 )p
- HD cách đọc: chậm, êm,
II. Đọc – Hiểu văn bản
trầm lắng...
Chú ý
1. Đọc- hiểu chú thích, phương
- Đọc mẫu- hs đọc.
thức biểu đạt, bố cục.
- Kiểm tra việc đọc chú
Đọc
a. Đọc hiểu chú thích.
thích.
b. Phương thức biểu đạt: Miêu tả,
- Bài văn sử dụng các
Trả lời
biểu cảm xen bình luận.
phương thức biểu đạt nào?
c. Bố cục: 3 phần.
- Văn bản có bố cục mấy
- P1. Từ đầu -> chiếc thuyền rồng:
phần? Nội dung chính từng
Cảm nghĩ về nguồn gốc cốm.
phần?
- P2. Tiếp -> kín đáo và nhũn nhặn:
Cảm nghĩ về giá trị văn hoá của
cốm.
- P3. Còn lại: Cảm nghĩ về sự
Nhận xét
thưởng thức cốm.
HĐ 3:HDHS tìm hiểu nội dung văn bản ( 25 ) p
* Tích hợp môn Địa lí :
2. Hiểu văn bản.
- Làng Vòng nay thuộc
a. Cảm nghĩ về nguồn gốc cốm.
phường Dịch Vọng, quận
- Cốm được gợi lên:
Cầu Giấy, Hà Nội.
Trả lời
+ Từ hương thơm lá sen.
* Tích hợp môn Mĩ thuật
+ Mùi thơm mát của bông lúa non.
- Cảm nghĩ của em về bức
+ Hương vị ngàn hoa cỏ.
tranh ntn? (Cốm là niềm vui Gắn liền với -> Là chất quí trong sạch của trời.
của trẻ thơ, là vẻ đẹp của đồng quê,với -> Vừa gợi hình, gợi cảm -> cảm
người thôn nữ)
tuổi thơ
nhận bằng khứu giác.
* Tích hợp môn Công
nghệ: ?Em hãy trình bày
Nhận xét
- Từ ngữ chọn lọc tinh tế, có nhịp
hiểu biết của mình về cách
điệu giống thơ.
làm cốm làng Vòng
- Làng Vòng nổi tiếng về cốm dẻo,
thơm, ngon.
- Cảm hứng về nguồn cội
- Các cô gái đẹp, duyên dáng, lịch
của cốm được gợi lên từ
Trả lời
thiệp làm tôn vẻ đẹp của cốm.
đâu?
- Cốm trở thành nhu cầu thưởng
( Đ.văn: các bạn có ngửi...
thức của người Hà Nội.
trong sạch của trời).
- Gia nhập văn hoá ẩm thực Hà
Nhận xét
Nội
- Em hãy nhận xét cách Miêu tả tinh
miêu tả này?
tế
=> Yêu quí, trân trọng cội nguồn
- Trong đoạn văn trên có
Trả lời
trong sạch, đẹp đẽ, đậm chất văn
4
nhiều tính từ miêu tả tinh tế
hương vị và cảm giác. Em
hãy chỉ ra các từ đó? ( lướt
qua, thấm nhuần, thanh
nhã, tinh khiết, tươi mát,
trắng thơm, phảng phất,
trong sạch…)
hoá dân tộc.
Trả lời
b. Cảm nghĩ về giá trị cốm.
Trả lời
- Cốm là quà tặng của đồng quê. là
đặc sản của dân tộc, là thức quà
thiêng liêng.
*Tích hợp môn GDCD: Yêu quý, trân trọng cội
nguồn trong sạch, đẹp đẽ
giàu sắc thái văn hoá dân
tộc của Cốm.
- Hãy nhận xét các từ này?
*Tích hợp môn Công
nghệ: Nhận xét về hương vị
hồng và cốm?
Một thứ thanh đạm, một
thứ ngọt sắc, không gì hòa
hợp bằng”.
- Tại sao cốm gắn với làng
Vòng? Các cô gái ở đây
ntn?
* Tích hợp môn Địa Lí:
- Tại sao người Hà Nội 36
phố phường vẫn trông cô
hàng cốm?
- Cốm: dùng làm quà biếu tết.
Trả lời
- Hồng- cốm hoà hợp, tương xứng
về màu sắc, hoà hợp về hương vị,
góp phần cho nhân duyên tốt đẹp
của người.
-> Giá trị về tinh thần, về văn hoá
dân tộc.
Trả lời
Trả lời
Trả lời
Trả lời
- Từ đoạn văn trên, cảm xúc
nào của tác giả được bộc lộ?
Trả lời
- Phần 2 viết theo phương
c. Cảm nghĩ về sự thưởng thức
thức nghị luận bình luận.
Sự hòa hợp cốm.
- Lời bình: cốm là thức quà lứa đôi
- Phải ăn từng chút ít, thong thả,
riêng biệt...nội cỏ An Nam.
ngẫm nghĩ để thấy hương vị đồng
Gợi cho em cách hiểu mới
quê kết tinh ở cốm.
mẻ nào về cốm?
- Bình luận 2: Hồng cốm tốt
đôi... để hạnh phúc được lâu
bền. Tác giả bình luận về
vấn đề gì?
- Giác quan cảm thụ: Xúc giác,
- Sự hoà hợp hồng – cốm
khứu giác, thị giác và vị giác.
được thể hiện ntn?
-> Khơi gợi cảm giác bạn đọc về
5
Trả lời
- Sự hoà hợp đó mang lại
giá trị gì?
- Như vậy cốm có giá trị
trên phương diện nào? (vật
chất hay tinh thần?)
- Thể hiện thái độ của tác
giả ntn? ( Trân trọng, giữ
gìn cốm như một vẻ đẹp
VH dân tộc)
Trả lời
Trả lời
- Nhân đây tác giả còn phê
Trả lời
phán
điều gì? ( Thói chuộng Trả lời
ngoại, không biết thưởng
thức và trân trọng sản vật
cao quý, kín đáo và nhũn
nhặn.)
- Ăn cốm phải ăn ntn?
* Tích hợp môn công nghệ
6: Khi thưởng thức như vậy
chúng ta sẽ thu được những
chất dinh dưỡng gì từ cốm.
Thành phần dinh dưỡng:
Cứ trong 100 gr cốm có
khoảng :
-304kcal,
- 6,1 gr protein thực vật,
- 25 gr nước,
- 0,8 gr lipit,
- 0,6 gr. tinh bột,
- 66,3 gr.glucid,
- 24 mg canxi,
- 145 mg phốt-pho...
- Tác giả đã “ngẫm nghĩ ” gì
khi thưởng thức cốm?
( Thấy thu lại cả trong…
mùa hạ trên hồ…)
* Tích hợp môn Sinh học:
? Tác giả đã cho ta biết
thưởng thức Cốm bằng
6
cốm, chứng tỏ sự tinh tế sâu sắc
của tác giả. ( người sành cốm)
- Cốm là lộc của trời, sự khéo léo
của con người, sự cố sức tiềm tàng,
nhẫn nại của thần lúa.
=> Cốm là giá trị tinh thần thiêng
liêng đáng được chúng ta trân
trọng, giữ gìn.
* ý nghĩa văn bản: Bài văn là sự
thể hiện thành công những cảm
giác lắng đọng, tinh tế mà sâu sắc
của Thạch Lam về văn hoá và lối
sống của người Hà Nội.
* Ghi nhớ.(Sgk-163)
nhiều giác quan. Đó là
những giác quan nào.
Tác dụng của cách cảm thụ Thính
này?
giác,khứu
*Tích hợp môn GDCD:
giác,vị giác
=> Tác giả phê phán những
kẻ không biết thưởng thức,
trân trọng món quà thanh
nhã.
* Tích hợp môn GDCD:
=> Lời văn như đang giao
tiếp, đang khuyên răn, đang
tìm sự đồng cảm của mọi
người hãy nâng niu, trân
trọng đối với Cốm.
- Tại sao tác giả thuyết phục
người mua cốm nhẹ nhàng
mà nâng đỡ, chút chiu mà
vuốt ve?
- Cho thấy thái độ của tác
giả ntn?
* Tích hợp môn GDCD:
- Thái độ đề cao, trân trọng,
ngợi ca.
*Tích hợp môn âm nhạc:
cho học sinh nghe bài hát “
Hà Nội mùa thu ”
- Qua nội dung bài học em
nêu vài nét về nội dung và
nghệ thuật của văn bản
- Gv kết luận
*GD nếp sống thanh lịch,
văn minh.Sự giàu có của
thiên nhiên đất nước, vẻ đẹp
tinh tế, phong phú của tâm
hồn người Việt, người Hà
Nội qua thức quà giản dị mà
đặc sắc Thể hiện thái độ
nâng niu, trân trọng những
nét đẹp văn hoá của dân tộc.
HĐ 4 :HDHS tổng kết ( 5 )p
IV Tổng kết
Tóm lược
1 Nội dung
Trình bày
Bài văn là sự thể hiện thành công
Bổ xung
những cảm giác lắng đọng, tinh tế
Nhận xét
mà sâu sắc của Thạch Lam về văn
Ghi chép
hoá và lối sống của người Hà Nội.
Đọc
2 Nghệ thuật{hi nhớ sgk
7
-Gọi học sinh đọc ghi nhớ
3 Củng cố : (3 )p
- Đọc diễn cảm nhiều lần bài văn.
- Đọc tham khảo một số đoạn văn của tác giả Thạch Lam viết về Hà Nội.
4 Dặn dò : (1 )p
- Soạn bài tiếp theo.
7. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh:
Kiểm tra học sinh bằng hình thức kiểm tra Tự luận – Viết bài tập làm văn
Đề bài: Viết một bài văn ngắn nói lên cảm xúc của em sau khi học xong
văn bản: “ Một thứ quà của lúa non: Cốm”
Yêu cầu: HS cần trình bày được các nội dung sau:
+ Giá trị lịch sử
+ Giá trị vật chất
+ Giá trị tinh thần
+ Cách chế biến Cốm
+ Giá trị thẩm mĩ
+ Thái độ thưởng thức
+ Cách cư xử lịch sự có văn hóa .
+ Yêu thiên nhiên, đất nước, con người Việt Nam.
8. Các sản phẩm của học sinh:
16 học sinh đạt điểm : 8
15 học sinh đạt điểm : 7
6 học sinh đạt điểm: 6
1 học sinh đạt điểm :5
*Bài tập về nhà( Hướng dẫn học bài)
- Đọc thuộc phần ghi nhớ, thuộc một đoạn văn mà em yêu thích.
- Nắm chăc nội dung nghệ thuật văn bản
- Nắm được đặc điểm của tuỳ bút.
8
- Xem thêm -