Tài liệu Dạy học theo chủ đề tích hợp ngữ văn 9 bài đồng chí

Giáo án dự thi “Dạy học theo chủ đề tích hợp” Ngày soạn : 20/10/2014 Ngày giảng : .............../10/2014 TIẾT 47 Văn bản: ĐỒNG CHÍ Chính Hữu A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT 1. Kiến thức : - Gióp HS c¶m nhËn ®îc vÎ ®Ñp ch©n thùc, gi¶n dÞ cña t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi vµ h×nh ¶nh ngêi lÝnh c¸ch m¹ng ®îc thÓ hiÖn trong bµi th¬. - N¾m ®îc nÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña bµi th¬: chi tiÕt ch©n thùc h×nh ¶nh gîi c¶m vµ c« ®óc, giµu ý nghÜa biÓu tîng. 2. Kĩ năng : RÌn luyÖn n¨ng lùc c¶m thô vµ ph©n tÝch c¸c chi tiÕt nghÖ thuËt, c¸c h×nh ¶nh trong mét t¸c phÈm th¬ giµu c¶m høng hiÖn thùc mµ kh«ng thiÕu søc bay bæng. 3. Thái độ : Giáo dục lòng yêu nước và yêu quý, chân trọng anh bộ đội cụ Hồ *Tích hợp kiến thức liên môn: Lịch sử: Thời kì đầu kháng chiến chống Pháp (Chiến dịch Việt Bắc thu đông, 1947); Địa lí về khí hậu, thời tiết; Giáo dục công dân: Nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc. B. CHUẨN BỊ: 1. Thầy : Máy chiếu, bảng phụ, sưu tầm một số hình ảnh minh họa, sưu tầm bài hát phổ nhạc bài thơ Đồng chí và những bài hát về anh bộ đội. 2. Trò: Soạn bài, học thuộc lòng bài thơ, sưu tầm tranh ảnh hoặc vẽ minh họa hình ảnh anh bộ đội, sưu tầm bài hát phổ nhạc bài thơ Đồng chí và những bài hát về anh bộ đội. C. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: Không 3. Bµi míi * HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG GVgiới thiệu bài: Xem tranh Chiến thắng Điện Biên Phủ: 07/5/1954 ? Em hãy giới thiệu bức tranh? ? Bức tranh đó, em thấy xuất hiện ở môn học nào? * HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY & TRÒ NỘI DUNG CẦN ĐẠT HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC I. ĐỌC, TÌM HIỂU CHUNG Năng lực giao 1. Tác giả - tác phẩm tiếp tiếng Việt ? Hãy giới thiệu vài nét về tác * T¸c gi¶: ChÝnh H÷u giả ? - Tªn: TrÇn §×nh §¾c - Là nhà thơ quân đội, hầu như chỉ viết về người người lính và chiến tranh. - Được tặng giải thưởng HCM về Ngô Thị Lăng, THCS Trung Tú Giáo án dự thi “Dạy học theo chủ đề tích hợp” văn học NT, 2000 ? Hoàn cảnh ra đời của bài thơ * T¸c phÈm: - Bµi th¬ s¸ng t¸c ®Çu n¨m 1948 Đồng chí? khi t¸c gi¶ tham gia chiÕn dÞch - GV cho HS trình bày sơ lược ViÖt B¾c (thu đ«ng 1947), trích về lược đồ chiến dịch Viết Bắc, trong tập Đầu súng trăng treo. thu đông (1947) 2. §äc, giải thích từ khó - GV: ®äc nhịp hơi chËm, t×nh c¶m, giọng lắng sâu. - GV ®äc  HS ®äc  GV, HS khác nhËn xÐt ? Thế nào là đồng chí? - HS trả lời - GV: (tõ “®ång chÝ” ®îc xuÊt hiÖn vµ dïng phæ biÕn ë VN tõ nh÷ng n¨m 30 cña TK XX, trở thành lời xưng hô quen thuộc các 3. Thể thơ: thơ tự do cơ quan đoàn thể, đơn vị bộ đội.) ? Bµi th¬ ®îc viÕt theo thÓ th¬ nµo? (GV gi¶i thÝch th¬ tù do thuộc thơ mới: số tiếng, số câu 4. Bè côc: 3 phần hoặc 2 phần trong bài không hạn định gò bó - §o¹n 1(6 c©u ®Çu): C¬ së cña như thơ cũ – thơ Đường luật) t×nh ®ång chÝ. ? V¨n b¶n ®îc chia lµm mÊy - §o¹n 2 (11 c©u tiÕp): BiÓu hiÖn ®o¹n? vµ søc m¹nh cña t×nh ®ång chÝ. Hoặc: Bè côc: 2 phần - §o¹n 3 (3 c©u cuèi): Biểu tượng - §o¹n 1 (6 c©u ®Çu): C¬ së cña của tình đồng chí t×nh ®ång chÝ. - §o¹n 2 (14 c©u tiÕp): BiÓu hiÖn vµ søc m¹nh cña t×nh ®ång chÝ. - HS trả lời - HS khác và GV nhận xét * Tìm hiểu mạch cảm xúc trong bài thơ? ? Theo em, c¶m høng cña bµi th¬ lµ g× ? C¶m høng nµo lµ chñ ®¹o ? * GV: Cảm hứng thơ luôn hướng về chất hiện thực. - Cảm hứng về t×nh ®/c, ®ång ®éi của những người lính CM trong II. ĐỌC, TÌM HIỂU CHI TIẾT 1. C¬ së hình thành t×nh ®ång cuộc KCCP lµ chñ yÕu. chÝ: Anh: Níc mÆn ®ång chua - HS đọc 7 câu đầu. ? Cơ hình thành tình đồng chí T«i : ®Êt cµy lªn sái ®¸ được bắt đầu từ những câu thơ Xa l¹ → quen nhau NT đối thanh, ngôn ngữ mộc mạc nào? Ngô Thị Lăng, THCS Trung Tú Năng lực giao tiếp tiếng Việt Năng lực tách đoạn văn Năng lực phân tích và cảm thụ tác phẩm Giáo án dự thi “Dạy học theo chủ đề tích hợp” (TN) ? Nhận xét từ ngữ, NT tác giả sử → Cùng xuất thân từ giai cấp dụng trong 2 câu thơ trên? nông dân, từ những miền quª ? NT ấy nói lên những người nghÌo, lam lũ chiến sĩ có đặc điểm chung nào? * GV: Tình đồng chí, đồng đội bắt nguồn sâu sa từ sự tương đồng về cảnh ngộ xuất thân Súng bên súng, đầu sát đầu Rét chung chăn → Tri kỉ nghèo khó. ? Cho biết cơ sở của tình đồng chí còn được nảy nở từ những - Hình ảnh thực, giản dị, gợi cảm → Chung nhiệm vụ, mục đích, lý tình cảm nào? ? Nhận xét về hình ảnh 2 câu thơ tưởng chiến đấu Đồng chí trên? Thể hiện điều gì? Câu đặc biệt, dấu chấm cảm ? T¹i sao c©u th¬ thø bÈy l¹i chØ → Khẳng định sự kết tinh của cã hai tiÕng "®ång chÝ" vµ dÊu mọi tình cảm thiêng liêng cao quí chÊm c¶m ? C¸ch viÕt ®ã ®· ®em => Xa lạ → cùng mục đích, lí l¹i hiÖu qu¶ g×? tưởng → tri kỉ→ đồng chí. ? Hãy khái quát cơ sở của tình đồng chí. ? Nãi tãm l¹i, c¬ së cña t×nh ®ång chÝ ë ®©y lµ b¾t nguån tõ ®©u ? *GV: T×nh ®ång chÝ b¾t nguån s©u xa tõ sù t¬ng ®ång vÒ c¶nh ngé xuÊt th©n nghÌo khã, hä cã cïng môc ®Ých, cïng lÝ tëng - hä tËp hîp tõ mäi ph¬ng xa l¹ vµo trong hµng ngò qu©n ®éi c¸ch m¹ng vµ trë nªn th©n quen nhau. - HS đọc 10 câu thơ tiếp theo 2. Những biểu hiện và sức mạnh của tình đồng chí - Ruéng n¬ng – göi b¹n th©n cµy C©u th¬: “Gian nhµ...mÆc kÖ - Gian nhµ kh«ng mÆc kÖ giã lung giã...” ®îc viÕt rÊt hay, em h·y lay ph©n tÝch c¸i hay ®ã ? ? Em hãy giải thích nghĩa của từ “mặc kệ”? - GV nhËn xÐt - GV liªn hÖ: + S¸ng chím l¹nh trong lòng Hà Nội; Những phố dài xao xác hơi may; Người ra đi đầu không ngoảnh lại; Sau lưng thềm lá - GiÕng níc, gèc ®a nhí.... nắng rơi đầy. (§Êt níc - NĐT) * Thảo luận: 2 phút NT tự sự, nhân hóa, hoán dụ , ? Dòng thơ “Giếng nước gốc đa Ngô Thị Lăng, THCS Trung Tú Năng lực giải quyết vấn đề Năng lực phân tích và cảm thụ tác phẩm Giáo án dự thi “Dạy học theo chủ đề tích hợp” nhớ người ra lính” có sử dụng giọng thơ pha chút vui, hóm hỉnh phép tu từ nào? → Sự quyết tâm ra đi bảo vệ tổ ? Tóm lại, những câu thơ trên tác quốc nhưng vẫn nhớ quê da diết. giả sử dụng NT gì? Ý nghĩa của Anh – tôi biết từng cơn ớn lạnh nó. Sốt run người ... Áo anh rách vai ? Những câu thơ nào nói lên Quần tôi vài mảnh vá những khó khăn của người lính? Miệng cười buốt giá Chân không giầy → Chia sẻ những gian lao thiếu thốn về vật chất của người lính. ? Phân tích ý nghĩa, giá trị của những chi tiết, hình ảnh thơ trên? * GV giảng : ? Nhận xét giọng thơ, hình ảnh NT những câu thơ trên? ? NT đó diễn tả cuộc sống của người lính như thế nào? Chi tiết hiện thực điển hình, từ ngữ gợi cảm, câu thơ đối xứng → Đồng cảm sâu sắc, hiểu về hoàn cảnh của nhau bằng lòng cảm thông bạn bè. Thương nhau tay nắm lấy bàn tay → Tình yêu thương tạo nên sức mạnh giúp họ vượt qua mọi khó ? Em hiểu gì về câu: Thương khăn. nhau tay nắm lấy bàn tay * GV: Tình yêu thương vô bờ trong im lặng của bàn tay nắm lấy bàn tay. Năng lực giải GV liªn hÖ: quyết vấn đề - Những người lính từng đi kháng chiến ở Việt Bắc hẳn không thể quên cái rét của Việt Bắc của núi rừng nói chung: . RÐt Th¸i Nguyªn rÐt vÒ Yªn ThÕ Giã qua rừng, §Ìo KhÕ giã sang . T©y tiÕn ®oµn binh kh«ng mäc => §ã chÝnh lµ vÎ ®Ñp t©m hån tãc cña ngêi lÝnh, lµ t×nh c¶m ®ång - Cũng không quên được cuộc chÝ cao ®Ñp. sống chung: . Th¬ng nhau chia.../ ®¾p cïng ? VËy nh÷ng khã kh¨n, thiÕu thèn nµy cã lµm gi¶m ý chÝ, q/t©m ®¸nh giÆc cña c¸c anh kh«ng ? 3. Biểu tượng về tình đồng chí ( Kh«ng) Đêm nay rừng hoang ... trăng ? Tác giả kết thúc bài thơ bằng treo những hình ảnh thơ nào? Hình ảnh lãng mạn độc đáo, vừa ? Hình ảnh trong những câu thơ thực, vừa ảo, vừa xa vừa gần Ngô Thị Lăng, THCS Trung Tú Giáo án dự thi “Dạy học theo chủ đề tích hợp” gợi cho em cảm nghĩ gì? về tình đồng chí đồng đội - Sù liªn tëng nghÖ thuËt phong → Biểu tượng cao đẹp tình đồng phó, ®éc ®¸o, võa t¶ thùc, võa t- chí đồng đội của người lính. îng trng. Cô thÓ lµ: + §Çu sóng gîi sù kiªn cêng b¶o vÖ quª h¬ng + VÇng tr¨ng tîng trng cho hoµ b×nh, cho ®Êt níc *GV so s¸nh víi c¶nh tr¨ng trong “Chinh phô ng©m” rÊt l¹nh lÏo, thª l¬ng: “Non k× qu¹nh quÏ tr¨ng treo BÕn Ph× giã thæi ®×u hiu mÊy gß” ? Từ đó em có nhận xét gì về tâm hồn người lính CM? Tâm hồn người lính rất đẹp: lạc ? Cảnh tượng “Đêm nay ... chờ quan, tin tưởng vào ngày mai tươi giặc tới” phản ảnh hiện thực gì sáng. của chiến tranh? - Luôn trong tư thế sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc. * Em hãy liên hệ với tình hình giữ gìn và bảo về tổ quốc trong thời kì hiện nay. GV liên hệ: Nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc - GV cho HS tự đánh giá tổng III. TỔNG KẾT quát về nội dung và nghệ thuật 1. Nghệ thuật: của bài thơ. - Thể thơ tự do - GV khái quát. - Chi tiết, hình ảnh, ngôn ngữ chân thật, giàu biểu cảm 2. Nội dung: Tình đồng chí: tạo nên sức mạnh và vẻ đẹp tinh thần - Cho HS đọc ghi nhí. của người lính CM. * Ghi nhớ: SGK - T 131 IV. LUYỆN TẬP *HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH Một số bài tập TNKQ * Lưu ý: Bài 1: Ở lớp Bài 1, 2 (SGK – tr 131) Bài 2: Về nhà Bài tập TN - GV hướng dẫn HS làm bài tập trung theo nhóm, nhóm cử đại diện trìmh bày, nhóm khác nhận xét, bổ sung... * HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG - Viết đoạn văn trình bày cảm nhận về đoạn cuối bài thơ. Ngô Thị Lăng, THCS Trung Tú Năng lực phân tích và cảm thụ tác phẩm Năng lực giao tiếp tiếng Việt và hợp tác Giáo án dự thi “Dạy học theo chủ đề tích hợp” (“Đêm nay… trăng treo”). * HOẠT ĐỘNG BỔ SUNG 4. Củng cố - HS nhắc lại ghi nhớ - Nghe bài hát phổ nhạc bài thơ Đồng chí - Ph©n tÝch h×nh ¶nh "®Çu sóng tr¨ng treo" - Theo em vì sao tác giả lại đặt tên cho tác phẩm của mình là “Đồng chí”? ( Đồng chí: Cùng xuất thân nghèo khó, cùng chung lí tưởng, gắn bó keo sơn, yêu thương đùm bọc lẫn nhau * Vẽ sơ đồ tư duy bài học Cơ sở của tình đồng chí Cùng chung hoàn cảnh xuất thân Cùng nhiệm vụ, lí tưởng, chia sẻ ngọt bùi ĐỒNG Biểu hiện của tình đồng chí CHÍ Đồng cảm, hi sinh tình nhà vì việc nước Gắn bó, chia se những khó khăn, .... Biểu tượng của tình đồng chí Hình ảnh hiện thực Hình ảnh lãng mạn 5. Hướng dẫn học ở nhà - Häc bµi, ®äc thuéc bµi th¬ - Nêu cảm nhận của em về hình ảnh anh bộ đội cụ Hồ giai đoạn đầu kháng chiến chống Pháp qua bài thơ “Đồng chí”. - So¹n bµi: Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh. ____________________________________________ Ngô Thị Lăng, THCS Trung Tú