Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Trung học cơ sở Giáo án tích hợp liên môn ngữ văn 7 bài qua đèo ngang ...

Tài liệu Giáo án tích hợp liên môn ngữ văn 7 bài qua đèo ngang

.DOC
7
6241
125

Mô tả:

Gi¸o ¸n : Ng÷ V¨n 7- N¨m häc 2014-2015 Ngày soạn: 18/10/2014 Ngày dạy: 20/10/2014 Tiết 36: QUA ĐÈO NGANG ( Bà Huyện Thanh Quan ) A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Hiểu được giá trị tư tưởng - nghệ thuật đặc sắc của bài thơ Đường luật chữ Nôm tả cảnh ngụ tình tiêu biểu nhất của Bà Huyện Thanh Quan. B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG: 1. Kiến thức: - Sơ giản về tác giả Bà Huyện Thanh Quan. - Đăc điểm thơ Bà Huyện Thanh Quan qua bài thơ Qua Đèo Ngang. - Cảnh Đèo Ngang và tâm trạng của tác giả thể hiện qua bài thơ. 2. Kĩ năng: - Đọc - Hiểu văn bản thơ Nôm viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật - Phân tích một số chi tiết nghệ thuật độc đáo trong bài thơ. 3. Thái độ: * Giáo dục môi trường: - Liên hệ môi trường hoang sơ của Đèo Ngang. - Đồng cảm cùng tác giả trước khung cảnh mênh mông buồn bã. C. PHƯƠNG PHÁP: - Vấn đáp kết hợp thực hành, thảo luận nhóm. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định : 2. Kiểm tra bài cũ : ? Ở chủ đề văn học trung đại, các em đã được tìm hiểu về những thể thơ đường luật nào? Hãy nêu tên các thể thơ đó? ? Trình bày những hiểu biết của em về thể thơ “song thất lục bát” Gv: Tr¬ng ThÞ TiÓu Phong- THCS NghÜa Trung-huyÖn NghÜa §µn- Nghª An. Gi¸o ¸n : Ng÷ V¨n 7- N¨m häc 2014-2015 3: Giới thiệu bài mới: Hôm nay cô sẽ giới thiệu cho các em một thể thơ nữa thuộc chủ đề văn học trung đại đó là thể thơ : Thất ngôn bát cú qua văn bản Qua Đèo Ngang của bà Huyện Thanh Quan §Ìo Ngang thuéc d·y nói Hoµnh S¬n, ph©n c¸ch ®Þa giíi hai tØnh Hµ TÜnh vµ Qu·ng B×nh lµ mét ®Þa danh næi tiÕng trªn ®Êt níc ta . ®· cã nhiÒu thi nh©n lµm th¬ vÒ §Ìo Ngang nh Cao B¸ Qu¸t , NguyÔn KhuyÕn nh÷ng ®c nhiÒu ngêi biÕt vµ yªu thÝch nhÊt vÉn lµ bµi Q§N cña bµ HuyÖn Thanh Quan , mét trong nh÷ng ®Æc trng tiªu biÓu cu¶ thÓ th¬ TNBC §êng luËt. ( Gv: Dùng hiểu biết kiến thức văn hóa về địa danh Đèo Ngang kết hợp trình chiếu hình ảnh Đèo Ngang và thuyết trình) KÕt hîp kiÕn thøc lÞch sö: Theo sử cũ, tên gọi Đèo Ngang xuất hiện dưới thời vua Lê Đại Hành (9801005). Năm 1500, Hoành Sơn - Đèo Ngang là ranh giới giữa Đàng Trong - Đàng Ngoài. Khi Quang Trung Nguyễn Huệ thống nhất đất nước, Đèo Ngang là cửa ngõ của trục đường bộ Bắc - Nam. ( - Dïng kiÕn thøc §Þa lÝ kÕt hîp tr×nh chiÕu sile tiÕp cã dïng h×nh ¶nh b¶n ®å ®Ó giíi thiÖu vÞ trÝ ®Þa lÝ cña §Ìo Ngang trªn b¶n ®å ViÖt Nam. - ChiÕu h×nh ¶nh Hoµnh S¬n Quan - “ Cæng Trêi“ + KiÕn thøc lÞch sö ®Ó thuyÕt tr×nh) Năm 1833, vua Minh Mạng cho xây Hoành Sơn Quan trên đỉnh Đèo Ngang, cao 4m, phía trên đắp nổi 3 chữ: “Hoành Sơn Quan”. Năm 1838, thắng cảnh Đèo Ngang được khắc vào Huyền đỉnh đặt tại Đại Nội - Huế. Gv: Tr¬ng ThÞ TiÓu Phong- THCS NghÜa Trung-huyÖn NghÜa §µn- Nghª An. Gi¸o ¸n : Ng÷ V¨n 7- N¨m häc 2014-2015 ? Tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶? I.§äc- t×m hiÓu chung. 1.T¸c gi¶: Tªn thËt lµ NguyÔn thÞ Hinh.( ?- ?) Lµ ngêi th«ng minh, häc réng, tÝnh t×nh lÞch l·m vµ rÊt th¬ng ngêi.. Lµ vî cña quan tri huyÖn Lu Nguyªn ¤n,nªn bµ rÊt hay tham gia vµo viÖc quan cña chång. Bëi vËy, ngêi ta thêng gäi bµ lµ bµ huyÖn Thanh Quan. + §Õn nay, s¸ng t¸c cña bµ chØ cßn l¹i rÊt Ýt, nhng ®ã lµ nh÷ng TP hay, ®Ých thùc. + Th¬ cña bµ thÓ hiÖn lßng yªu mÕn c¶nh quan, thiªn nhiªn, ®Êt níc, t©m sù u hoµi tríc thÕ sù ®æi thay. T¸c phÈm nµo cña bµ còng buån th¬ng da diÕt, còng trang nh· vµ rÊt ®iªu luyÖn. 2. T¸c phÈm: - S¸ng t¸c khi t¸c gi¶ trªn ®êng tõ B¾c Hµ vµo HuÕ nhËn chøc “ Cung Trung gi¸o tËp” ? Dùa vµo chó thÝch SGK em h·y nªu h/c ra ®êi cña bµi th¬ vµ x¸c ®Þnh thÓ th¬ cña bµi trªn c¸c ph¬ng diÖn sau: - Sè c©u, sè ch÷ trong mçi +Bµi cã 8 c©u, mçi c©u 7 tiÕng. c©u - VÇn gieo ë tiÕng cuèi c©u: 1, 2, 4, 6, 8. - C¸ch gieo vÇn, c¸ch ®èi. - PhÐp ®èi ë c¸c cÆp c©u: 3-4; 5-6. => ThÓ th¬ thÊt ? VÒ bè côc mét bµi TNBC ng«n b¸t có. cã 4 phÇn t¬ng ®¬ng víi 4 cÆp c©u, gäi theo thø tù : ®Ò, thùc, luËn, kÕt . H·y chØ ra bè côc cña bµi "Q§N ". + Bè côc:- §Ò: 2 c©u ®Çu( C©u ph¸ ®Ò, c©u thõa ®Ò.) - Thùc: 2 c©u tiÕp:( Gi¶i thÝch). - LuËn:2 c©u tiÕp theo. - KÕt: 2 c©u cßn l¹i. ? Ph¬ng thøc biÓu ®¹t? + Ph¬ng thøc biÓu ®¹t: BiÓu c¶m. II. T×m hiÓu néi dung v¨n b¶n: 1. 2 C©u ®Ò: ? Bøc tranh ®Ìo Ngang ®- + Thêi gian: Bãng xÕ-> tµ thêi kh¾c cña ngµy tµn îc m« t¶ trong thêi ®iÓm ( ®©y lµ thêi gian nghÖ thuËt quen thuéc trong th¬ Gv: Tr¬ng ThÞ TiÓu Phong- THCS NghÜa Trung-huyÖn NghÜa §µn- Nghª An. Gi¸o ¸n : Ng÷ V¨n 7- N¨m häc 2014-2015 nµo? thêi ®iÓm ®ã cã t¸c cña bµ huyÖn Thanh Quan. dông g× trong viÖc béc lé GV: §©y lµ thêi ®iÓm rÊt ®Æc biÖt: Ranh giíi gi÷a t©m tr¹ng? ngµy vµ ®ªm, gi÷a s¸ng vµ tèi, dÔ gîi buån nhí, dÔ béc lé t©m tr¹ng c« ®¬n. Phï hîp víi viÖc ký th¸c, göi g¾m t©m sù buån b·, u hoµi tríc thêi thÕ. + Kh«ng gian: §Ìo Ngang – 1 con ®Ìo hïng vÜ trªn d¶i Hoµnh S¬n. Ph©n chia 2 tØnh Qu¶ng B×nh, Hµ TÜnh( (Nay), 2 xø ®µng trong, ®µng ngoµi( xa). ? Phong c¶nh ®Ìo Ngang + Phong c¶nh ®Ìo Ngang qua c¶m nhËn cña thÞ ®îc miªu t¶ ntn qua c¶m gi¸c: " Cá c©y chen ®¸ ,l¸ chen hoa" nhËn cña nhµ th¬? ? Em hiÓu tõ " chen " ntn? ( Chen: lÉn vµo nhau , kh«ng ra hµng ra lèi ) ? Sù lÆp l¹i tõ "chen" trong lêi th¬ cã søc gîi t¶ mét c¶nh tîng thiªn nhiªn ntn? -> Tõ "chen" nªm vµo gi÷a hai c©u th¬ gîi c¶nh tîng rËm r¹p, hoang s¬ . => C¶nh vËt ®Çy søc sèng, nh ng hoang d· , hiu h¾t. GV:Nh vËy, 2 c©u më ®Çu ®· më ra 1 thÕ giíi thùc ? §øng tríc c¶nh vËt nh t¹i vµ 1 thÕ giíi t©m tëng. ThÕ giíi thùc t¹i lµ thÕ thÕ, em c¶m nhËn ®îc g× giíi hoang d·, h¾t hiu dï ®Çy søc sèng.ThÕ giíi t©m vÒ t©m tr¹ng cña nhµ th¬? tëng lµ nçi buån vµ sù c« ®¬n trong lßng n÷ sÜ. 2.Hai c©u thùc: ? H/¶ §Ìo Ngang cßn ®îc + C¸ch t¶: t¶ viÔn c¶nh( c¶nh xa). thÓ hiÖn qua con ngêi vµ - “ Lom khom“tiÒu vµi chó c/s n¬i ®©y nhng sù sèng ë L¸c ®¸c“ chî mÊy nhµ”=> Sö dông nh÷ng tõ ®©y cã g× ®Æc biÕt? chØ sè Ýt, c¸c tõ l¸y tîng h×nh: “ lom khom, l¸c ®¸c” => DiÔn t¶ c¶nh vËt ®Ìo Ngang kh«ng chØ cã cá c©y,hoa l¸ vµ ®¸ nói, mµ ®· xuÊt hiÖn H.¶nh con ngêi vµ cuéc sèng con ngêi. Nhng tõ xa nh×n l¹i, h×nh bãng con ngêi nh cµng thu nhá l¹i, vµ sù sèng con ngêi l¹i cµng tha thít h¬n. => H×nh ¶nh con ngêi vµ cuéc sèng con ngêi Ýt ái, bÐ nhá nh ch×m ®i trong sù hïng vÜ cña thiªn nhiªn. ? NhËn xÐt cña em vÒ + BiÖn ph¸p NT ®¶o ng÷: 2 vÞ ng÷ “ Lom khom, l¸c c¸ch dïng tõ ng÷, vµ biÖn ®¸c” ®îc ®¶o lªn ®Çu c©u -> cµng cã t¸c dông nhÊn Gv: Tr¬ng ThÞ TiÓu Phong- THCS NghÜa Trung-huyÖn NghÜa §µn- Nghª An. Gi¸o ¸n : Ng÷ V¨n 7- N¨m häc 2014-2015 ph¸p nghÖ thuËt ë hai c©u m¹nh thªm sù bÐ nhá Ýt ái, tha thít cña con ngêi thùc? T¸c dông cña c¸ch trong bèi c¶nh thiªn nhiªn hoang v¾ng, hïng vÜ. + PhÐp ®èi (C©u 3 – 4) kh«ng chØ t¹o ra sù c©n ®èi, dïng ®ã? hµi hoµ cho c©u th¬ ®êng luËt mµ cßn diÔn t¶ sù buån v¾ng cña ®Ìo Ngang, dï lµ nh×n ë vÞ trÝ nµo. + Tõ l¸y : lomkhom,l¸c ®¸c => Gîi sù bÐ nhá ,Ýt ái, tha thít GV: TÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p NT nµy ®· céng hëng víi nhau , lµm cho c¶nh ®Ìo Ngang ®· qu¹nh hiu cµng thªm hiu qu¹nh. Bøc tranh toµn c¶nh ®Ìo Ngang ®· héi tô ®ñ c¸c yÕu tè: S¬n, thuû, h÷u, t×nh. Nhng nh÷ng yÕu tè Êy hîp l¹i, l¹i chØ cµng gîi ra h×nh ¶nh 1 vïng ®Ìo heo hót mµ th«i. 3.Hai c©u luËn: ? C¶nh non níc ®Ìo +C¶nh thùc ®îc c¶m nhËn = thÝnh gi¸c vµ = c¶ Ngang lóc nµy ®îc t¸c gi¶ nçi lßng ®ång ®iÖu cña Bµ huyÖn Thanh Quan: - Bøc tranh phong c¶nh ®Ìo Ngang ®· ®îc ®iÓm c¶m nhËn b»ng gi¸c quan thªm ©m thanh TiÕng chim: quèc quèc, gia nµo? gia vang lªn kh¾c kho¶i, da diÕt trong buæi ? Cã ©m thanh vang ®éng hoµng h«n => cµng lµm cho c¶nh ®Ìo trong kh«ng gian song Ngang trë nªn buån b· h¬n. c¶nh ®Ìo Ngang cã bít hiu qu¹nh kh«ng ? V× + “Quèc”: - Con chim quèc. \ Níc. sao? “Gia”: - Con chim ®a ®a. \ Nhµ => BiÖn ph¸p ch¬i ch÷ : §ång ©m, gÇn ©m; võa H¸n ViÖt, võa n«m => C¸ch sö dông NT ®ã, võa ghi ©m ®îc tiÕng kªu cña chim quèc, chim ®a ? Trong khung c¶nh ®ã, ®a , võa gîi ®îc trong lßng ngêi huyÒn tho¹i bi t©m tr¹ng cña tg ®îc thÓ th¬ng vÒ Thôc §Õ( ChuyÖn kÓ r»ng: Vua níc hiÖn ntn? NT g× ®îc sö Thôc sau khi nhêng ng«i cho vÞ tÓ tíng cã tµi trÞ dông ë ®©y? thuû, lªn Èn c t¹i nói T©y s¬n, råi qua ®êi ë ®ã.Hån «ng biÕn thµnh chim ®â quyªn( chim quèc).Cø vµo gi÷a th¸ng 2 cho tíi cuèi xu©n, ®Çu hÌ, thêng cÊt tiÕng kªu nghe ai o¸n nh tiÕng gäi hån níc cò),võa béc lé t©m tr¹ng nhí níc th¬ng Gv: Tr¬ng ThÞ TiÓu Phong- THCS NghÜa Trung-huyÖn NghÜa §µn- Nghª An. Gi¸o ¸n : Ng÷ V¨n 7- N¨m häc 2014-2015 nhµ cña bµ huyÖn Thanh Quan. - NhÞp th¬ 2/2/3 tùa nh nh÷ng tiÕng nÊc ©m thÇm trong câi lßng ®au xãt v× nhí th¬ng cña n÷ sÜ. GV b×nh luËn kÕt hîp kiÕn thøc lÞch sö: Bµ huyÖn Thanh Quan ®· nghe tiÕng chim quèc, chim ®a = c¶ nçi lßng ®ang nhí níc , th¬ng nhµ cña m×nh, cho nªn míi cã thÓ c¶m nhËn ®îc niÒm ®au xãt buån b·, uÓ o¶i trong tiÕng chim kªu ë ®Ìo Ngang. T©m tr¹ng th¬ng nhµ, nhí níc(TriÒu Lª) còng rÊt dÔ hiÓu: Trong c¶nh l÷ thø, buæi hoµng h«n trªn 1 vïng hoang vu th× da diÕt nhí tæ Êm lµ lÏ dÜ nhiªn. Bµ l¹i vèn lµ cùu thÇn cña nhµ Lª, thêi ®iÓm nµy,bµ ®ang ®øng ë ranh giíi gi÷a ®µng trong vµ ®µng ngoµi, th× tr¸i tim cña kÎ sÜ tÊt yÕu sÏ nhãi lªn niÒm nhí th¬ng vÒ níc cò, triÒu ®¹i cò. => Vµ nh vËy,2 c©u luËn ®· thÓ hiÖn con ngêi bµ huyÖn Thanh Quan ë 2 ph¬ng diÖn: Con ngêi ®êi thêng vµ con ngêi c«ng d©n.Nhng, c¶ 2 con ngêi nµy ®Òu thèng nhÊt ë 1 nÐt t©m tr¹ng: Buån b·, nhí th¬ng, hoµi cæ. 4. Hai c©u kÕt. ? Toµn c¶nh ®Ìo Ngang ®· + Toµn c¶nh ®Ìo ngang: Trêi, non, níc => kh«ng hiÖn lªn ntn trong c¶m gian mªnh mang, tÜnh v¾ng. nhËn = thÞ gi¸c cña nhµ th¬? ®ã lµ Ên tîng vÒ 1 kh«ng gian ntn? " Mét m¶nh t×nh riªng ta víi ta" ? Gi÷a kh«ng gian Êy,con ngêi lÆng lÏ 1 m×nh ®èi mÆt víi nçi c« ®¬n, lêi th¬ nµo cùc t¶ nçi c« ®¬n -T©m sù s©u kÝn, mét m×nh m×nh biÕt, mét m×nh nµy? m×nh hay. ? Em hiÓu ntn lµ " t×nh => Nçi buån ®· d©ng thµnh 1 nçi c« ®¬n ®Õn riªng ta víi ta" tuyÖt ®Ønh => Nçi c« ®¬n Êy ®· ® îc t¹c vµo non níc ®Ìo Ngang. + BiÖn ph¸p t¬ng ph¶n: Vò trô mªnh mang v« ? NhËn xÐt vÒ ngt tong 2 cïng>< vµ 1 con ngêi bÐ nhá ®¬n chiÕc. c©u kÕt nµy? GV: Vò trô mªnh m«ng nh mçi lóc më ra bao la b¸t ng¸t h¬n: BÇu trêi cao vêi vîi, níc s©u th¨m th¼m, nói non ®iÖp ®iÖp , trïng trïng; Cßn t©m tr¹ng con ngêi mçi lóc 1 khÐp l¹i víi nçi niÒm riªng t , chØ m×nh m×nh biÕt, Gv: Tr¬ng ThÞ TiÓu Phong- THCS NghÜa Trung-huyÖn NghÜa §µn- Nghª An. Gi¸o ¸n : Ng÷ V¨n 7- N¨m häc 2014-2015 m×nh hay. => PhÐp t¬ng ph¶n cµng lµm næi bËt t©m tr¹ng c« ®¬n cña n÷ sÜ. + HÖ thèng c¸c tõ ng÷ ®Æc t¶ nçi c« ®¬n : “ Ta víi ta” => Ta lµ 1, lµ riªng, lµ c¸ nh©n => DiÔn t¶ h×nh ¶nh 1 con ngêi bÐ nhá, ®¬n chiÕc( kh«ng cã ai ®Ó sÎ chia, vµ còng kh«ng thÓ chia sÎ cïng ai) ®ang ®øng ®èi diÖn víi thiªn nhiªn vò trô mªnh m«ng. => TÊt c¶ ®Òu gãp phÇn diÔn t¶ nçi c« ®¬n tuyÖt ®Ønh. GV: “ M¶nh t×nh riªng“ cã thÓ lµ niÒm th¬ng nhí cùu triÒu ( Nhµ lª giê ®©y ®· trë thµnh dÜ v·ng), còng cã thÓ lµ nçi niÒm cña 1 con ngêi ý thøc ®îc vÒ c¸ nh©n m×nh vµ thêi thÕ . => §©y còng lµ c¸i hay, c¸i bÝ Èn hÊp dÉn cña bµi th¬. => §©y lµ c©u th¬ nãi vÒ nçi c« ®¬n hay nhÊt trong v¨n häc thêi trung ®¹i. C©u th¬ ®· lµm nªn c¸i hay cho bµi th¬ vµ tªn tuæi bµ HuyÖn Thanh Quan g¾n liÒn víi non níc ®Ìo Ngang. ( Ho¹t ®éng nhãm) III. Tæng kÕt. Nhãm 1,2: Kh¸i qu¸t nh÷ng nÐt ®Æc 1, NghÖ thuËt: s¾c cña v¨n b¶n. - Bót ph¸p t¶ c¶nh ngô t×nh.( C¶nh thêng hoang d·, hoang phÕ.T×nh thêng buån b·, c« ®¬n, hoµi niÖm, nhí nhung.) - Ng«n ng÷ trang nh·, ®iªu luyÖn. - Tu©n thñ nghiªm ngÆt luËt th¬ ®êng, nhng vÉn thÓ hiÖn sù s¸ng t¹o(Ng«n ng÷, kÕt cÊu). Nhãm 3,4: Kh¸i qu¸t gi¸ trÞ néi dung 2, Néi dung: Bµi th¬ m« t¶ thÕ giíi thùc t¹i lµ c¶nh cña v¨n b¶n? ®Ìo Ngang : Hoang vu, v¾ng vÎ, hiu h¾t; vµ thÕ giíi t©m tëng lµ: t©m tr¹ng buån b·, nhí nhung, c« ®¬n, hoµi cæ cña bµ HuyÖn Thanh Quan. IV.DÆn dß. Häc thuéc bµi gi¶ng, bµi th¬. Gv: Tr¬ng ThÞ TiÓu Phong- THCS NghÜa Trung-huyÖn NghÜa §µn- Nghª An.
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan