Tài liệu Giáo án tích hợp liên môn ngữ văn 9 bài bếp lửa

Giáo án Văn 9 Năm học 2014 - 2015 TUẦN 12 Kết quả cần đạt - Hiểu được bài thơ gợi nhớ kỉ niệm về tình bà cháu đồng thời thể hiện tình cảm chân thành của người cháu dối với bà. Thấy được sang tác của nhà thơ trong việc sử dụng hình ảnh khơi gợi,liên tưởng ,kết hợp giữa miêu tả,tự sự ,bình luận với biểu cảm một cách nhuần nhuyễn - Thấy được sự phong phú của thể thơ tự do . Hiểu , cảm nhận được giá trị nội dung nà nghệ thuật của bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lơng mẹ - Hiểu,cảm nhận được giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy . Biết được đặc điểm và những đóng góp của thơ Việt Nam vào nền văn học dân tộc Thấy rõ vai trò kết hợp của các yếu tố nghị luận trong đoạn văn tự sự và biết vận dụng viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận Ngày soạn 08/11/2014 Ngày dạy 10/11/2014 Dạy lớp 9A Ngày dạy 11/11/2014 Dạy lớp 9B TIẾT 56 VĂN BẢN : BẾP LỬA ( Bằng Việt ) I. Mục tiêu 1. Kiến thức - Những hiểu biết bước đầu về tác giả Bằng Việt và hoàn cảnh ra đời bài thơ. - Những xúc cảm chân thành của tác và hình ảnh người bà giàu tình thương,giàu đức hi sinh - Việc sử dụng kết hợp các yếu tố tự sự,miêu tả,bình luận trong tác phẩm trữ tình 2. Kĩ năng - Nhận diện , phân tích được các yếu tố miêu tả , tự sự , bình luận và biểu cảm trong bài thơ - Liên hệ để thấy được nỗi nhớ về người bà trong hoàn cảnh tác giả đang ở xa tổ quốc có mối quan hệ chặt chẽ với những tình cảm với quê hương, đất nước * Tích hợp liên môn: - Tiếng Việt: (các biện pháp tu từ…) TRẦN THỊ VÂN ANH 1 TRƯỜNG THCS SUỐI BAU Giáo án Văn 9 Năm học 2014 - 2015 - Tập làm văn: Các phương thức biểu đạt; Yếu tố nghị luận trong thơ. - Môn Giáo dục công dân: Nếp sống văn minh thanh lịch - Môn lịch sử: Nạn đói 1945 3. Thái độ : Giáo dục học sinh trân trọng tình cảm, kỷ niệm tuổi thơ, yêu quý người bà, yêu quý trân trọng tình cảm quê hương. II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh 1. Giáo viên : Sưu tầm tập thơ Hương cây – Bếp lửa 2. Học sinh : chuẩn bị bài theo yêu cầu của giáo viên (T55) III. Tiến trình bài dạy 1.Kiểm tra bài cũ (không) * Đặt vấn đề vào bài mới (1’) Nếu phải đi xa em nhớ nhất những kỷ niệm gì về bà của mình ? Phát biểu tự do Đó là những kỷ niệm của các em về bà. Vậy nhà thơ Bằng Việt nhớ về bà của mình khi đi xa như thế nào ta học bài hôm nay. 2. Dạy nội dung bài mới:  G Hoạt động của GV và HS Treo ảnh nhà thơ Việt Bằng Ghi bảng I. Đọc, tìm hiểu chung (14’) V Quan sát ảnh 1. Tác giả HS Đọc chú thích Hãy giới thiệu đôi nét về tác giả Bằng Việt? Trả lời Chốt ghi TRẦN THỊ VÂN ANH 2 TRƯỜNG THCS SUỐI BAU Giáo án Văn 9 Năm học 2014 - 2015 HS ? HS - Bằng Việt tên khai sinh là G Nguyễn Việt Bằng, sinh năm 1941, V quê ở Thạch Thất, Hà Tây. - Ông làm thơ từ đầu những năm 60 và thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mĩ . - Ngoài làm thơ, Bằng Việt còn dịch tác phẩm của nhiều nhà thơ nổi tiếng trên thế giới. - Thơ Bằng Việt trong trẻo, mượt mà thường khai thác những kỉ Bổ sung thêm: niệm, ước mơ của tuổi trẻ. Nhà thơ Bằng Việt tên thật là Nguyễn Việt - Ông từng là Chủ tịch Hội đồng Bằng, sinh ngày 15 tháng 6 năm 1941 tại thơ Hội Nhà văn Việt Nam, hiện thành phố Huế; nguyên quán xã Chàng đang là Chủ tịch Hội liên hiệp Văn Sơn, huyện Thạch Thất, thành phố Hà học nghệ thuật Hà Nội. Nội. Năm 1965, ông tốt nghiệp Khoa Pháp G lý Trường đại học Tổng hợp Kiev của V Liên Xô, về nước làm việc tại Viện Luật học thuộc Uỷ ban Khoa học xã hội Việt Nam. Năm 1969, Bằng Việt chuyển sang Hội Nhà văn Việt Nam, và năm sau 1970, ông tham gia công tác ở chiến trường Bình Trị Thiên, với tư cách là một phóng viên chiến trường và làm tại Bảo tàng truyền thống cho Binh đoàn Trường TRẦN THỊ VÂN ANH 3 TRƯỜNG THCS SUỐI BAU Giáo án Văn 9 Năm học 2014 - 2015 Sơn - 559. Đến năm 1975, Bằng Việt về làm việc tại Nhà xuất bản Tác Phẩm Mới. Từ năm 1983-1989, ông được bầu làm Tổng thư ký Hội Văn học nghệ thuật Hà Nội, Tổng biên tập đầu tiên của báo Người Hà Nội ấn hành từ năm 1985; làm Tổng biên tập tờ tạp chí Diễn đàn Văn nghệ Việt Nam (1989-1991), Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam. Năm 2001, ông được bầu làm Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội và được bầu lại làm Chủ tịch Hội nhiệm kỳ 2006 - 2010, 2010-2015. Ông còn từng là Thành uỷ viên, Thư ký thường trực, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội (1991-2000). Nhà thơ Bằng Việt là Uỷ viên Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khoá 5, hiện là Chủ tịch Hội đồng thơ của Hội khoá 8. Hãy cho biết xuất xứ và hoàn cảnh ra đời của bài thơ? Phát biểu Chốt ghi 2. Tác phẩm ? - Xuất xứ: Trong tập “ Hương cây bếp lửa ” in chung với Lưu Quang HS Bài thơ được sáng tác năm 1963 ,khi tác Vũ. TRẦN THỊ VÂN ANH 4 TRƯỜNG THCS SUỐI BAU Giáo án Văn 9 Năm học 2014 - 2015 G giả đang học năm học thứ hai tại Dại học - Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ được V tổng hợp Kiev sáng tác năm 1963 , khi tác giả Nhà thơ kể lại: những năm đầu tôi theo đang học nghành luật ở nước học ở đây tôi nhớ nhà kinh khủng Tháng 9 ngoài. ở bên đó trời se se lạnh buổi sương mờ mờ mặt đất gợi tôi nhớ cảnh mùa đông ở quê nhà. Mỗi buổi dậy sớm đi học tôi thấy nhớ G khung cảnh bếp lửa thân quen. Nhớ hình V ảnh bà nội lụi cụi dậy sớm nấu nồi sôi, luộc củ khoai củ sắn cho con cháu. Như vậy chúng ta thấy bài thơ được xuất phát từ những cảm xúc rất thật của tác giả. + Đọc bài thơ Nêu yêu cầu đọc : chậm rãi, lắng đọng Đọc 1 đoạn Học sinh đọc – lớp nhận xét Tìm hiểu thể thơ , phương thức biểu đạt? Phát biểu Chốt ghi G Bài thơ là lời của người cháu ở nơi xa nhớ V về Bà và những kỷ niệm với Bà, lòng kính - Thể thơ: Thơ tám chữ G yêu Bà, những suy ngẫm về Bà. - Phương thức biểu đạt:Tự sự + trữ V Hãy nêu đại ý và bố cục bài thơ : tình + miêu tả + nghị luận HS Phát biểu HS Chốt ghi ? HS G TRẦN THỊ VÂN ANH 5 TRƯỜNG THCS SUỐI BAU Giáo án Văn 9 Năm học 2014 - 2015 V - Đại ý: Những cảm xúc và suy ngẫm về bà và về bếp lửa. - Bố cục: 4 đoạn G + Khổ 1: Hình ảnh bếp lửa khơi V nguồn cho dòng hồi tưởng cảm xúc về bà. + Bốn khổ tiếp: Hồi tưởng những ? kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà và bếp HS lửa. G + Khổ 6: Suy ngẫm về bà và bếp V Chuyển ý phần II lửa. Không phân tích theo bố cục mà phân tích + Khổ cuối: Cháu đã trưởng thành, theo mạch cảm xúc đi xa nhưng vẫn không nguôi nhớ Đọc 2 câu thơ đầu về bà. Một bếp lửa chờn vờn sương sớm II. Phân tích (20’) Một bếp lửa ấp iu nồng đượm. 1. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn Cháu thương bà biết mấy nắng mưa dòng hồi tưởng cảm xúc. Hai câu này tác giả dụng biện pháp nghệ thuật gì ? - Điệp ngữ: Một bếp lửa - Từ láy gợi tả, gợi cảm: chờn vờn, ấp iu Tích hợp :Tiếng Việt Em hiểu thế nào là “ chờn vờn, ấp iu?  Chờn vờn là từ láy tượng hình vừa giúp G ta hình dung làn sương sớm đang bay V nhè nhẹ quanh bếp lửa vừa gợi cái mờ nhòa của hình ảnh kí ức theo thời gian. Từ ấp iu là một sáng tạo mới mẻ của tác giả. G Đó không phải là từ láy, từ ghép đơn V thuần mà là sự kết hợp và biến thể của hai TRẦN THỊ VÂN ANH 6 TRƯỜNG THCS SUỐI BAU Giáo án Văn 9 Năm học 2014 - 2015 từ ấp ủ, nâng niu. Ấp iu gợi đến bàn tay kiên nhẫn, khéo léo và tấm lòng chi chút của người nhóm bếp. ? Với biện pháp nghệ thuật như vậy giúp em thấy được điều gì về hình ảnh bếp lửa bà hình ảnh người bà ? Chốt ghi * ? G V Giảng: - Hình ảnh bếp lửa bình dị, gần gũi, Bắt đầu bằng hình ảnh bếp lửa "chập chờn thân thuộc trong sương sớm, chập chờn trong kí ức. - Đôi bàn tay kiên nhẫn, khéo léo Hơi ấm của bếp lửa bắt đầu truyền thấm, và tấm lòng chi chút của bà trong bắt đầu nhen nhóm, khơi nguồn cho mạch công việc nhóm bếp hàng ngày. cảm xúc thương yêu của cháu khi nhớ về bà. Hình ảnh "Một bếp lửa" điệp lại hai lần như nhắc nhớ, như hơi thổi vào bếp lửa đang "ấp iu", để nhịp hồi tưởng bắt. Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. ? Nắng mưa là hình ảnh ẩn dụ: nói về cuộc đời vất vả của người bà, bà nhóm bếp bất kể nắng mưa, bất kể mùa đông hay mùa G hè bất kể buổi sớm hay chiều thì bàng đôi V tay vén khéo bà vẫn nhóm lên ngon lửa trong cái bếp bình dị ấy để cho cháu bát cơm củ khoai.. Chuyển phần 2 G Đọc 3 khổ thơ tiếp V Qua khổ thơ thứ 2,3,4 tác giả nhớ lại TRẦN THỊ VÂN ANH 7 TRƯỜNG THCS SUỐI BAU Giáo án Văn 9 Năm học 2014 - 2015 những kỷ niệm nào khi sống bên bà ? Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói Năm ấy là ănm đói mòn đói mỏi 2. Hồi tưởng những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà và bếp lửa. Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay. Tích hợp môn lịch sử “Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi” cho em liên tưởng đến thời gian nào của cuộc kháng chiến ? - Lên bốn tuổi tác giả nhắc tới sự kiện khốc liệt của những năm tháng chiến tranh của dân tộc ta hồi 1945 Nạn đói đã cướp đi bao mạng người. người sống cũng vàng cả mắt. Tích hợp:Tập làm Văn G ? Tác giả dùng phương thức biểu đạt nào V và biện pháp nghệ thuật gì ? HS - Tự sự , miêu tả, biểu cảm ? - Nghệ thuật tách từ đói mòn đói mỏi nhà thơ nhấn mạnh vào cái đói HS Trong năm tháng đói kém đó với tài thu vén của bà đã giúp gia đình nhà thơ vượt qua nạn đói. Khói bốc lên làm mắt cháu cay . Cái cay của sống mũi bây giờ có lẽ là bởi sự ám * ảnh của mùi khói năm xưa nhưng cũng là ? nỗi xúc động của nhà thơ ? Tác dụng của phương thức biểu đạt và biện pháp nghệ thuật đó ? TRẦN THỊ VÂN ANH 8 TRƯỜNG THCS SUỐI BAU Giáo án Văn 9 Năm học 2014 - 2015 HS Chốt ghi - Nhà thơ đã sử dụng những từ ngữ * gợi tả, gợi cảm để khắc sâu nỗi ám ? ảnh về những năm tháng tuổi thơ Đọc tiếp: HS gian khổ thiếu thốn, nhọc nhằn. Tám năm dòng cháu cùng bà nhóm lửa Trong tâm trí cháu, bếp lửa, ngọn Tu hú kêu trên những cánh đồng xa khói, mùi khói trở thành ấn tượng Tú hú kêu bà còn nhớ không bà không thể nào quên cùng với hình Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế ảnh bà. Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế ! Mẹ ở cùng cha công tác bận không về Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học. Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc, Tu hú ơi ! Chẳng đến ở cùng bà ? Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa ? Tiếng chim tu hú vang vọng trong trí nhớ G của tác giả, giúp tác giả nhớ lại những gì V về bà? Chốt ghi Tìm các biện pháp nghệ thuật và nêu tác dụng của bpnt đó G V Điệp ngữ và phép liệt kê -> gợi nhớ kỉ - Sự tận tụy, tình yêu thương, đùm niệm bọc, chở che bà dành cho cháu. Bà : - kể chuyện - bảo cháu nghe TRẦN THỊ VÂN ANH 9 TRƯỜNG THCS SUỐI BAU Giáo án Văn 9 Năm học 2014 - 2015 - dạy cháu làm - chăm cháu học Cuối khổ thơ tác giả dùng câu hỏi tu từ . Tu hú ơi ! Chẳng đến ở cùng bà Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa ? Khi cháu đi xa chỉ có con tu hú ở bên bà, nhà thơ trách con tu hú không đến ở cùng bà lời trách tưởng như vô lí nhưng lại rất có lí bởi nó xuất phát từ lí lẽ của trái tim , từ tình thương của cháu dành cho bà Qua dòng hồi tưởng em thấy tình cảm của ? nhà thơ đối với bà ntn ? Chốt ghi G Yêu cầu hs đọc tiếp những câu tiếp V Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi ? Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi - Nỗi lo lắng, lòng biết ơn sâu sắc Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh của cháu đối với bà. Vẫn vững lòng , bà dăn cháu đinh ninh HS Bố ở chiến khu bố còng việc bố Mày có viết thư chớ kể này kể nọ Cứ bảo nhà vẫn được bình yên. Quan sát câu thơ “Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi” và nhận xét về cách dùng từ của tác giả ? G Ở đoạn này tác giả tiếp tục dụng nghệ V thuật tách từ và những từ cháy tàn cháy rụi để nhấn mạnh cảnh xóm làng bị tàn phá đau thương và sự khốc liệt của chiến tranh. TRẦN THỊ VÂN ANH 10 TRƯỜNG THCS SUỐI BAU Giáo án Văn 9 Năm học 2014 - 2015 Em nhận xét gì về lời dẫn của tác giả trong đoạn này , cách dẫn đó có mục đích gì ? - Dẫn lời dẫn trực tiếp và ngôn ngữ mộc ? mạc giản dị: mày chớ kể này kể nọ của người bà giúp ta hình dung giọng nói, G tiếng nói, tình cảm và suy nghĩ của bà. V Sáng lên phẩm chất của người bà, người mẹ VN yêu nước… G Với cách dẫn đó giúp em thấy được điều V gì từ hình ảnh người bà ? Chốt ghi Yêu cầu hs quan sát tiếp đoạn: Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn - Tinh thần vững vàng, bền bỉ, vượt Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng... qua khó khăn, thử thách của bà Từ hình ảnh bếp lửa, cuối đoạn xuất hiện ? điệp ngữ “ngọn lửa” là có dụng ý gì? Nghệ thuật điệp ngữ “Một ngọn lửa” và những hình ảnh biểu tượng có sức khái HS quát cao. Một bếp lửa bình dị, mộc mạc nay biến thành một ngọn lửa biểu tượng. Chốt ghi ? Chuyển phần 3 Bếp lửa của bà còn được nhen lên Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa bởi ngọn lửa của tình yêu thương HS Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ ấm áp, của niềm tin vững bền, của TRẦN THỊ VÂN ANH 11 TRƯỜNG THCS SUỐI BAU Giáo án Văn 9 Năm học 2014 - 2015 Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm. sức sống bất diệt. Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm 3. Những suy ngẫm về bà Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui ? Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa ! G Có từ ngữ được lặp đi lặp lại nhiều lần V trong khổ thơ, đó là từ nào? Giảng trên bản phụ các em quan sát G V ? HS Điệp từ “nhóm” trong từng câu thơ có những ý nghĩa giống và khác nhau ntn Chốt ghi G V G V Chính vì thế mà tác giả đã phải thốt lên - Điệp từ “nhóm” vừa có ý nghĩa điều gì cụ thể vừa có ý nghĩa từu tượng. Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa ! Để ca ngợi bà – Người nhóm lửa, TRẦN THỊ VÂN ANH 12 TRƯỜNG THCS SUỐI BAU Giáo án Văn 9 Năm học 2014 - 2015 Câu cảm thán Ôi kì lạ giữ lửa và truyền lửa Bếp lửa – bình dị mà cao quý Câu thơ khái quát rất tự nhiên và Thân thuộc mà lạ kì hợp lí: Bếp lửa thiêng liêng đã trở Gắn liền với h/a người bà Đọc khổ cuối thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của cháu Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả ? Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở: - Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa ?... G Em có nhận xét gì về cách diễn đạt của V tác giả ở khổ thơ cuối ? Câu thơ mở đầu của khổ cuối được tác giả dùng dấu chấm 4. Tình cảm của cháu khi đi xa ở giữa dòng thơ ngắt ra làm hai vế để biểu thị cuộc đời cháu đã sang một trang mới, giờ cháu đã trưởng thành và đi xa. Điệp từ có và trăm thể hiển rõ hơn điều đó Rồi cuối khổ thơ tác giả dùng câu hỏi tu từ nói về nỗi nhớ của cháu về bà. Nơi quê nhà nơi cháu đã trải qua thời gian cháu và bà quấn quýt bên nhau. Thế thì ….. Cách diễn đạt đó có tác dụng gì ? ? Chốt ghi G Câu thơ giản dị thế thôi nhưng lại khái V quát về đạo lí muôn đời của dân tộc ta đó là đạo lí “ Uống nước nhớ nguồn” Bài thơ đã thành công gì về nội dung và nghệ thuật Trả lời theo ghi nhớ TRẦN THỊ VÂN ANH Ở nơi xa, cháu vẫn nhớ về bà – nhớ 13 TRƯỜNG THCS SUỐI BAU Giáo án Văn 9 Năm học 2014 - 2015 Định hướng cho ghi về quá khứ, cuội nguồn về quê hương đất nước. ? HS III. Tổng kết (5’) G V 1. Nghệ thuật : - Xây dựng hình ảnh thơ vừa cụ thể ,gần gũi , vừa gợi nhiều liên tưởng HS mang ý nghĩa biểu tượng - Viết theo thể thơ tám chữ phù hợp với giọng điệu cảm xúc hồi tưởng và suy ngẫm ? Tích hợp môn GDCD: Nếp sống văn - Kết hợp nhuần nhuyễn giữa miêu minh thanh lịch tả, tự sự, nghị luận và biểu cảm Em rút ra bài học gì về cách ứng xử với 2. Ý nghĩa văn bản ông bà, cha mẹ người thân trong gia đình - Từ những kỉ niệm tuổi thơ ấm áp HS Tự rút ra bài học cho bản thân tình bà cháu , nhà thơ cho ta hiểu thêm về tình người bà , những người mẹ ,về nhân dân nghĩa tình * Ghi nhớ sgk/ 146 ? G V TRẦN THỊ VÂN ANH 14 TRƯỜNG THCS SUỐI BAU Giáo án Văn 9 Năm học 2014 - 2015 G V ? HS G V * 3. Củng cố, luyện tập ( 4’) Vậy với bài học này chúng ta cần ghi nhớ những kiến thức cơ bản nào các em hãy khái quát bằng bản đồ tư duy ? Treo bảng đồ tư duy cho hs tham khảo TRẦN THỊ VÂN ANH 15 TRƯỜNG THCS SUỐI BAU Giáo án Văn 9 Năm học 2014 - 2015 4. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà (1’) - Học thuộc long đọc diễn cảm bài thơ - Phân tích sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa miêu tả,tự sự nghị luận và biểu cảm ở một đoạn thơ tự chọn trong bài thơYC : Đọc kĩ văn bản, trả lời câu hỏi sgk, tìm hiểu về dân tộc Tà Ôi Ngày soạn 09/11/2014 Ngày dạy 11/11/2014 Dạy lớp 9A Ngày dạy 13/11/2014 Dạy lớp 9B TIẾT 57: VĂN BẢN KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ Nguyễn Khoa Điềm ( Hướng dẫn đọc thêm ) I. Mục tiêu 1. Kiến thức: Giúp học sinh hiểu được - Tác giả Nguyễn Khoa Điềm và hoàn cảnh ra đời bài thơ TRẦN THỊ VÂN ANH 16 TRƯỜNG THCS SUỐI BAU Giáo án Văn 9 Năm học 2014 - 2015 - Tình cảm bà mẹ Tà-Ôi dành cho con gắn chặt với tình yêu quê hương đất nước và niềm tin vào sự tất thắng của cách mạng - Nghệ thuật ẩn dụ,phóng đại ,hình ảnh thơ mang tính biểu tượng ,âm hưởng của những khúc hát rut ha thiết ,trìu mến 2. Kĩ năng - Nhận diện các yếu tố ngôn ngữ ,hình ảnh mang màu sắc dân gian trong bài thơ - Phân tích được mạch cảm xúc trữ tình trong bài thơ qua những khúc hát của bà mẹ ,của tác giả - Cảm nhận được tinh thần kháng chiến của nhân dân ta trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước 3. Thái độ Giáo dục học sinh yêu quý, trân trọng người thân của mình, tình cảm yêu quê hương.Trân trọng hình ảnh người phụ nữ trong cuộc kháng chiến của dân tộc . II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh 1. Giáo viên : Tham khảo tài liệu phục vụ cho bài học. 2. Học sinh : Chuẩn bị bài theo yêu cầu của giáo viên III. Tiến trình bài dạy 1.Kiểm tra bài cũ (4’) * Câu hỏi : Nội dung chính của bài thơ Bếp Lửa ? Và đọc thuộc lòng 3 khổ cuối của bài thơ ? * Đáp án - Từ những kỉ niệm tuổi thơ ấm áp tình bà cháu ,nhà thơ cho ta hiểu thêm về tình người bà ,những người mẹ ,về nhân dân nghĩa tình * Đặt vấn đề vào bài mới (1’) Trong thơ ca hiện đại VN, có rất nhiều hình ảnh người mẹ được khắc hoạ như Mẹ Suốt, mẹ Tơm, bà Bủ, bà mẹ Việt Bắc . Mỗi hình ảnh mang 1 vẻ đẹp riêng . Bài học hôm nay sẽ cho chúng ta tiếp xúc với với một bà mẹ dân tộc Tà Ôi ( Thừa Thiên) với những em bé “lớn trên lưng mẹ” 2. Dạy nội dung bài mới Hoạt động của thầy và trò TRẦN THỊ VÂN ANH 17 Ghi bảng TRƯỜNG THCS SUỐI BAU Giáo án Văn 9 Năm học 2014 - 2015 I. Tìm hiểu chung (10’) ? Đọc chú thích sgk giới thiệu nét cơ bản 1. Tác giả về tác giả ? HS Dựa vào sgk trình bày - Nguyễn Khoa Điềm là nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước . Chất chính luận làm cho thơ Nguyễn Khoa Điềm vừa dạt dào cảm xúc,vừa lắng đọng suy nghĩ ? Hoàn cảnh sáng tác của bài thơ như thế 2. Tác phẩm nào ? GV Chốt ghi - “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” ra đời năm 1971 tại ? Bài thơ được làm theo thể thơ nào ? chiến khu miền tây Thừa Thiên phương thức biểu đạt của bài thơ ? GV Chốt ghi - Thể thơ tự do - Phương thức biểu đạt : biểu cảm ? Em hiểu A-Kay là gì ? Ka-lưi : nghĩa là gì ? HS Tìm hiểu chú thích ? Bài thơ chia làm mấy phần? Nội dung từng phần? hãy đặt tên cho từng khúc hát ru trong bài thơ ? GV Chốt ghi - Bài thơ chia làm 3 phần (khúc) , mỗi khúc hát có hai khổ thơ : + Khúc 1: Khúc hát ru của người mẹ thương con, thương bộ đội. + Khúc 2: Khúc hát ru của người mẹ thương con, thương dân làng. TRẦN THỊ VÂN ANH 18 TRƯỜNG THCS SUỐI BAU Giáo án Văn 9 ? Năm học 2014 - 2015 Em có nhận xét gì về cấu trúc bài thơ ? HS - Lặp lời và lặp câu + Khúc 3: Khúc hát ru của người mẹ thương con, thương đất nước. Em cu tai ngủ trên lưng mẹ ơi Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ . ... Ngủ ngoan A-Kay ơi Ngủ ngoan A-Kay hỡi . - Lặp nhịp: Phần lớn các câu thơ đều ngắt 2 bước nhịp 4/4 ? Em thấy cấu trúc này gần với loại hình NT nào ? HS - Gần với âm nhạc. ? Theo em bài thơ này trở thành ca từ của bài hát nào ? HS - Bài hát: “Lời ru trên nương” của nhạc sĩ Trần Hoàn. * HĐN (Hoạt động nhóm)  . Nội dung: Thảo luận câu hỏi 2 SGK II. Phân tích ( 20’ ) ‚ . Thời gian: Thời gian HĐN (3’) 1. Câu hỏi 2 sgk 154 ƒ . Học sinh thảo luận trong.... nhóm. GV quản lý, giúp đỡ nhóm yếu; gợi ý những phần khó. „ . Yêu cầu đại diện nhóm trả lời. Nhóm khác nhận xét … . Giáo viên chỉnh sửa, bổ sung, nhận xét, đưa đáp án chuẩn Phát biểu ĐHKT : + Hình ảnh người mẹ gắn với hoàn cảnh, công việc qua từng đoạn thơ. TRẦN THỊ VÂN ANH 19 TRƯỜNG THCS SUỐI BAU Giáo án Văn 9 Năm học 2014 - 2015 + Khổ 1 : ( lời ru 1) mẹ giã gạo góp phần nuôi bộ đội kháng chiến -> công việc vất vả được diễn tả qua những câu thơ gợi cảm. Nhịp chày …. ….Làm gối + Khổ thơ 2 : ( Lời ru 2 ) : Mẹ tỉa bắp trên núi đang lao động sản xuất ở chiến khu -> sự gian khổ của người mẹ -> câu “ lưng núi …nhớ” + Khổ thơ 3 ( lời ru 3) : Mẹ chuyển lán, đạp rừng, cùng các anh trai, chị gái tham gia chiến đấu bảo vệ căn cứ di chuyển lực lượng để kháng chiến lâu dài với tinh thần quyết tâm và lòng tin vào tương lai thắng lợi -> cả ba đoạn thơ -> những công việc cùng tấm lòng của người mẹ trên khu kháng chiến gian khổ ? Hình ảnh người mẹ thể hiện như thế HS nào? GV Trả lời - Hình ảnh bà mẹ Tà-ôi được khắc Chốt ý họa với những công vịêc cụ thể : mẹ địu con giã gạo nuôi bộ đội ,tỉa bắp trên núi Ka-lưi,tham gia kháng chiến * 2. Câu hỏi 3 sgk trang 154 HĐN (Hoạt động nhóm)  . Nội dung: Thảo luận câu hỏi 3 SGK ‚ . Thời gian: Thời gian HĐN (3’) TRẦN THỊ VÂN ANH 20 TRƯỜNG THCS SUỐI BAU