Tài liệu Nguyên lý thiết kế nhà ở

Ths.Kts LEÂ HOÀNG QUANG Ths.Kts LEÂ TRAÀN XUAÂN TRANG BOÄ MOÂN KIEÁN TRUÙC NHAØ ÔÛ KHOA KIEÁN TRUÙC 1 MỤC LỤC Chương 1 DẪN NHẬP VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LOẠI HÌNH KIẾN TRÚC NHÀ Ở.........7 1.1. KHÁI QUÁT VỀ NHU CẦU CƯ TRÚ:...............................................................................7 1.1.1. Nhu cầu cư trú trong nhà: ..........................................................................................7 1.1.2. Nhu cầu cư trú ngoài nhà: (Không gian công cộng) ..................................................7 1.2. QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA KIẾN TRÚC NHÀ Ở:...................................................8 1.3. KHÁI NIỆM NHÀ Ở VÀ CÁC TỪ NGỮ LIÊN QUAN: ..................................................21 1.3.1 Khái niệm nhà ở:.....................................................................................................21 1.3.2 Các từ ngữ liên quan: [Nguồn :QCXDVN 01-2008]..............................................21 1.4. PHÂN LOẠI NHÀ Ở: .........................................................................................................24 1.4.1. Phân loại theo chức năng và phương thức tổ hợp:..................................................24 1.4.2. Phân loại theo giải pháp mặt bằng: .........................................................................25 1.4.3. Phân loại theo hình thức kiến trúc và kết cấu công trình:.......................................25 1.4.4. Phân loại theo phương pháp xây dựng và vật liệu:.................................................25 1.4.5. Phân loại theo không gian cư tru (điạ bàn cư trú): .................................................25 1.4.6. Phân loại theo cơ cấu hộ gia đình và đối tượng cư trú: ..........................................25 1.5. CÁC CHỨC NĂNG CƠ BẢN CỦA NHÀ Ở GIA ĐÌNH TRONG XÃ HỘI HIỆN ĐẠI: 1.5.1. Bảo vệ và phát triển thành viên: .............................................................................25 1.5.2. Tái tạo sức lao động: ..............................................................................................26 1.5.3. Chức năng văn hoá giáo dục: .................................................................................27 1.5.4. Chức năng giáo dục xã hội ban đầu : .....................................................................28 1.5.5. Chức năng kinh tế:..................................................................................................28 1.6. YÊU CẦU CHUNG CỦA NHÀ Ở TRONG XÃ HỘI HIỆN ĐẠI:....................................30 1.6.1. Tính độc lập khép kín và đảm bảo sự khai thác sử dụng theo sở thích từng gia đình: .30 1.6.2. Tính an toàn thuận tiện sinh hoạt và thích nghi đa dạng cho nhiều dạng đối tượng: ...30 1.6.3. Thỏa mãn đồng thời yêu cầu vật chất và tinh thần:.................................................30 Chương 2. CÁC YẾU TỒ TÁC ĐỘNG ĐẾN KIẾN TRÚC NHÀ Ở ........................................................33 2. 1. YẾU TỐ TỰ NHIÊN: .........................................................................................................33 2 2.1.1. Khu đất xây dựng: ....................................................................................................33 a. Địa điểm xây dựng................................................................................................33 b. Địa hình, địa chất..................................................................................................33 2.1.2. Cơ sở khí hậu học và cảnh quan:..............................................................................35 a. Các yếu tố khí hậu ngoài nhà................................................................................35 b. Vi khí hậu .............................................................................................................35 c. Cảnh quan và tầm nhìn .........................................................................................37 2. 2. YẾU TỐ XÃ HỘI................................................................................................................37 2.2.1. Cơ sở văn hóa truyền thống, phong tục tập quán. ....................................................37 2.2.2. Nhu cầu và mức sống ...............................................................................................38 2.2.3. Cấu trúc gia đình: .....................................................................................................39 2.2.4. Đặc điểm về dân số: .................................................................................................40 2.2.5. Tiện nghi tinh thần và nhận thức văn hóa: ...............................................................40 2. 3. YẾU TỐ MỸ QUAN TRONG KIẾN TRÚC NHÀ Ở:.......................................................41 2.3.1. Các cơ sở quy hoạch, Giao thông đô thị và Cảnh quan khu ở. ...............................41 2.3.2. Xử lý thẩm mỹ công trình. ......................................................................................41 2. 4. YẾU TỐ KINH TẾ KỸ THUẬT: .......................................................................................48 2.4.1. Sự phát triển của vật liệu xây dựng và kỹ thuật xây dựng: .....................................48 2.4.2. Các hệ thống kỹ thuật, trang thiết bị trong nhà ở: ...................................................51 2.4.3. Yếu tố kinh tế trong thiết kế xây dựng nhà ở: .........................................................51 Chương 3. CÁC KHÔNG GIAN CHỨC NĂNG TRONG NHÀ Ở...........................................................52 3.1. PHÂN KHU CHỨC NĂNG TRONG NHÀ Ở: ..................................................................52 3.1.1. Các khu chức năng trong nhà ở:...............................................................................52 3.1.2. Mối liên hệ giữa các khu chức năng:........................................................................53 3.2. CÁC THÀNH PHẦN PHÒNG ỐC TRONG NHÀ Ở: .......................................................54 3.2.1. Các phòng chính:......................................................................................................54 a. Phòng tiếp khách:......................................................................................................................54 b. Phòng sum họp gia đình............................................................................................................56 c. Phòng ngủ .................................................................................................................................56 d. Phòng ăn: ..................................................................................................................................60 e. Khu bếp:................................................................................................................62 3.2.2. Các phòng phụ:........................................................................................................64 a. Tiền phòng: ...............................................................................................................................64 3 b. Phòng thờ: .................................................................................................................................65 c Phòng làm việc:.........................................................................................................................66 d. Khu vệ sinh: ..............................................................................................................................67 e. Kho và tủ tường: .......................................................................................................................69 f. Nhà xe (garage) và khu giặt ủi: ................................................................................................69 g. Ban công, lôgia, sân trời, giếng trời:.........................................................................................69 Chương 4. TỔ CHỨC KHÔNG GIAN CHỨC NĂNG TRONG CÁC LOẠI NHÀ Ở ĐIỂN HÌNH.....70 A. TỔ CHỨC KHÔNG GIAN KIẾN TRÚC NHÀ Ở RIÊNG LẺ (1 CĂN HỘ):.......................70 A. 4.1. ĐặC ĐIểM CHUNG: ..................................................................................................70 A.4.1.1. Khái niệm: ...................................................................................................70 A.4.1.2. Phân loại: .....................................................................................................70 A. 4.2. NHÀ Ở NÔNG THÔN: ..............................................................................................70 A.4.2.1. Nhà ở nông thôn truyền thống vùng Bắc bộ:................................................70 A.4.2.2. Nhà ở nông thôn truyền thống vùng Trung bộ: ............................................71 A.4.2.3. Nhà ở nông thôn truyền thống vùng Nam bộ (chủ yếu là ĐBSCL): ............73 A. 4.3. NHÀ LIÊN KẾ: ......................................................................................................75 A.4.3.1 Tổng quan về nhà liên kế:..............................................................................75 a. Khái niệm : .................................................................................................75 b. Đặc điểm: ...................................................................................................75 c. Phân loại: ....................................................................................................76 A.4.3.2. Nhà liên kế trong quá trình hình thành đô thị :.............................................78 a. Hiệu quả kinh tế xã hội :..............................................................................78 b. Hiệu quả cảnh quan đô thị .........................................................................78 c. Xu hướng và triển vọng:.............................................................................79 d. Một số hạn chế: ..........................................................................................79 A.4.3.3. Các yêu cầu chung khi thiết kế nhà liên kế. ...................................................80 a. Hướng nhà :..............................................................................................................................80 b. Tổ hợp không gian : ..................................................................................................................82 c. Không gian công cộng & cây xanh:..........................................................................................83 d. Không gian đệm........................................................................................................................84 e. Các cở sở kỹ thuật cơ bản trong quy hoạch dãy nhà liên kế. ....................................................84 4 A.4.3.4. Các giải pháp kiến trúc : .................................................................................87 a. Cơ cấu căn hộ :..........................................................................................................................87 b. Giải pháp mặt bằng: ..................................................................................................................88 c. Giải pháp mặt đứng :.................................................................................................................89 d. Tổ chức nội thất : ......................................................................................................................91 A. 4.4. NHÀ BIỆT THỰ:..........................................................................................................93 A.4.4.1. Tổng quan về nhà Biệt thự: ...........................................................................93 a. Khái niệm:................................................................................................................................93 b. Những ưu khuyết điểm chính của loại nhà biệt thự:.................................................................94 c. Các loại hình kiến trúc biệt thự .................................................................................................94 A.4.4.2. Các yêu cầu về thiết kế nhà biệt thự ..............................................................96 a. Yêu cầu chung:..........................................................................................................................96 b. Cơ cấu tổ chức không gian nhà biệt thự: ..................................................................................97 A.4.4.3. Các giải pháp thiết kế nhà biệt thự ..............................................................102 a. Giải pháp tổng mặt bằng: ........................................................................................................102 b. Giải pháp tổ chức không gian nhà chính. ...............................................................................103 c. Tổ chức sân vườn, hồ bơi, cổng, hàng rào .............................................................................106 d. Các thủ pháp tổ hợp kiến trúc mặt đứng. ................................................................................108 B. TỔ CHỨC KHÔNG GIAN KIẾN TRÚC NHÀ Ở CHUNG CƯ (NHIẾU CĂN HỘ):.........110 B.4.1. Đặc điểm chung:.........................................................................................................110 B.4.2 Quy hoạch tổng thể khu ở: ..........................................................................................110 B.4.2.1. Cơ cấu không gian tổng mặt bằng: ...............................................................110 B.4.2.2. Tổ chức không gian tổng mặt bằng: .............................................................110 B.4.3. CHUNG CƯ THẤP TẦNG: B.4.3.1. Đặc điểm:......................................................................................................113 B.4.3.2. Phân loại: ......................................................................................................113 B.4.3.3. Yêu cầu thiết kế nhà chung cư ít tầng:..........................................................113 B.4.3.3.1. Cơ cấu và nội dung căn hộ: ..........................................................113 a. Cơ cấu căn hộ:.........................................................................................................................113 b. Nội dung căn hộ:.....................................................................................................................118 B.4.3.3.2. Yêu cầu về thiết kế kỹ thuật: ........................................................118 a.Yêu cầu về tổ chức giao thông :..............................................................................................118 b.Yêu cầu về PCCC ...................................................................................................................119 5 B.4.3.3.3.Hình thức kiến trúc và tổ hợp không gian: .....................................119 a. Chung cư ít tầng kiểu hành lang ............................................................................................119 i. Chung cư hành lang giữa: ........................................................................................................120 ii.Chung cư hành lang bên: ........................................................................................................123 iii Chung cư kiểu thông tầng (lệch tầng): ..................................................................................127 b. Chung cư kiểu đơn nguyên ghép hoặc độc lập : .....................................................................128 i. Phương pháp tổ chức mặt bằng đơn nguyên:...........................................................................129 ii. Các kiểu phân đoạn chính:.....................................................................................................129 B.4.4. CHUNG CƯ CAO TẦNG ........................................................................................139 B.4.4.1. Đặc điểm chung: .........................................................................................139 a. Tính ưu việt của CCCT :.........................................................................................................139 b. Phân loại chung cư cao tầng : .................................................................................................139 i. Theo dạng mặt bằng :...............................................................................................................139 ii. Theo chiều cao tầng ( số tầng )...............................................................................................142 c. Các đặc điểm chung trong thiết kế CCCT: .............................................................................142 B.4.4.2. Các yêu cầu thiết kế nhà chung cư cao tầng: ..............................................143 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................................144 PHỤ LỤC……………………………………………………………………………………..145 PHỤ LỤC A: LịCH SỬ HÌNH THÀNH NHÀ LIÊN KẾ……………………………...145 PHỤ LỤC B: CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA PHONG CÁCH KIẾN TRÚC BIỆT THỰ ………………………………………………………………150 6 Chương 1. DẪN NHẬP VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LOẠI HÌNH KIẾN TRÚC NHÀ Ở 1.1. KHÁI QUÁT VỀ NHU CẦU CƯ TRÚ: Kiến trúc xuất hiện từ khi con người còn là một động vật. Loài chim có tổ, loài thú có hang. Và loài người cũng đã có những phát kiến thông minh cho ngôi nhà của mình trước khi là vượn người. Kiến trúc xuất phát từ nhu cầu cụ thể của con người. Đó là ngôi nhà phục vụ cho mục đích cư trú, bảo vệ con người trước sự khắc nghiệt của tự nhiên, trong đó bao gồm những không gian chứa đựng những thông tin về các hoạt động cụ thể của con người. Có thể đó là ăn - uống - sinh hoạt, có thể đó là tránh thú dữ - thiên tai, có thể đó là thờ cúng thần linh - tổ tiên, ... Khi xã hội xuất hiện, cũng là lúc con người hoạt động có tổ chức, có sự kế thừa và phát triển tri thức, có nhu cầu cao hơn về các loại hoạt động. Từ đó, kiến trúc phát triển hơn, phục vụ cho nhu cầu đa dạng và ngày càng cao của con người. Các nhu cầu của con người có thể khái quát thành 2 loại hình cơ bản sau: 1.1.1. Nhu cầu cư trú trong nhà: - Nhu cầu cư trú trong nhà ở thể hiện ở 3 mặt: sinh hoạt, sức khoẻ và tinh thần. • Sinh hoạt gia đình gồm: Nấu nướng, giặt giũ, dọn dẹp, ăn uống, làm việc, giao tiếp, vệ sinh… • Sức khoẻ: phục hồi lại năng lực lao động trong quá trình làm việc và lao động thông qua ăn uống, nghỉ, ngủ, cần đảm bảo thông thoáng chiếu sáng và yên tĩnh… • Tinh thần: việc dạy dỗ con cái, học tập, nơi phát triển năng khiếu, thưởng thức nghệ thuật, âm nhạc… Để phục vụ cho các nhu cầu cư trú trong nhà này đã hình thành nên Không gian cá thể. Không gian cá thể là không gian ở riêng biệt cho mỗi hộ gia đình, căn hộ gia đình và tạo nên loại hình kiến trúc nhà ở. 1.1.2. Nhu cầu cư trú ngoài nhà: (Không gian công cộng) - Dựa vào tần suất xuất hiện của nhu cầu cư trú ngoài nhà mà có thể chia nhu cầu cư trú ngoài nhà làm 3 loại: • Nhu cầu thường kỳ: là những nhu cầu xuất hiện hàng ngày như học hành, mua sắm… • Nhu cầu định kỳ: xảy ra 1 hay 2 lần trong tuần, còn có tên gọi là nhu cầu hằng tuần như hoạt động TDTT, vui chơi ở khu giải trí, hoạt động ở câu lạc bộ…. • Nhu cầu bất kỳ: xuất hiện 1 hay 2 lần trong tháng hoặc ít hơn còn có cách gọi là nhu cầu hàng tháng như đi xem hát, phim, cắt tóc…. Để phục vụ cho các nhu cầu cư trú ngoài nhà này đã hình thành nên Không gian công cộng (Cộng đồng). Đây là những không gian công cộng do nhà nước trực tiếp quản lý và trực tiếp đầu 7 tư như hệ thống giao thông, hệ thống kỹ thuật, cây xanh, công viên, bến xe, công trình văn hoá, giáo dục, y tế, hành chánh…. Ngoài ra còn có Không gian chuyển tiếp (Xã hội). Đây là không gian sử dụng chung cho nhiều hộ gia đình, được quản lý và sử dụng tập thể. Là những công trình công cộng phục vụ trực tiếp cho người ở khu ở như: nhà trẻ, mẫu giáo, công viên khu ở… Một môi trường ở hoàn chỉnh bao gồm các Không gian cá thể, Không gian công cộng và không gian chuyển tiếp để đáp ứng đầy đủ các nhu cầu cư trú trong nhà lẫn ngoài nhà. 1.2. QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA KIẾN TRÚC NHÀ Ở: Trước khi có được nhà cửa hiện đại, con người từ hàng nghìn năm qua đã mò mẫm xây dựng tổ ấm từ thô sơ đến phức tạp. Quá trình đó đã trãi qua nhiều thời kỳ. Sơ lược quá trình phát triển của kiến trúc nhà ở: (Sinh viên tự đọc: Kiến trúc nhà ở - Nhà xuất bản Xây Dựng 2010– Gs.Ts.Kts. Nguyễn Đức Thiềm: trang 22-37 ) • Nhà ở thời xã hội nguyên thủy. • Kiến trúc nhà ở thời chiếm hữu nô lệ. • Kiến trúc nhà ở giai đoạn xã hội phong kiến. • Kiến trúc nhà ở thời kỳ tư bản chủ nghĩa • Kiến trúc nhà ở thời kỳ xã hội chủ nghĩa. • Kiến trúc nhà ở thế kỷ XXI Trong lịch sử phát triển nhà ở, chúng ta nhận thấy rằng ngoài việc dựa vào các rặng đá, hang động làm nơi cư trú trong giai đoạn tiền sử, con người đã biết khai thác và sử dụng các loại vật liệu có trong tự nhiên cũng như sáng tạo ra nhiều loại cấu trúc xây dựng nhà ở phong phú, do đó ngoài việc tìm hiểu nhà ở theo tiến trình lịch sử chúng ta còn có thể tìm hiểu lịch sử nhà ở theo cấu trúc và vật liệu xây dựng như: • Nhà ở làm từ da, xương, phân của động vật. (H1, H2, H3) 8 9 • Nhà ở làm từ đất và đất sét. (H4) • Nhà ở làm từ tre, cỏ, lá, rơm.….(H5, H6, H7) 10 • Nhà ở làm từ đá. (H8, H9) 11 12 • Nhà ở làm từ gỗ. (H10, H11, H11a, H11b, H11c) 13 14 15 16 17 • Nhà ở làm từ bê tông cốt thép. (H12, H13) 18 • Nhà ở kết cấu hỗn hợp. (H14, H15) 19 20