Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Trung học cơ sở Tích hợp kiến thức liên môn ngữ văn 9 qua văn bản chiếc lược ngà ...

Tài liệu Tích hợp kiến thức liên môn ngữ văn 9 qua văn bản chiếc lược ngà

.DOC
14
1367
126

Mô tả:

Phụ lục I Phiếu thông tin về giáo viên (hoặc nhóm giáo viên) dự thi - Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố: Hà Nội - Phòng Giáo dục và Đào tạo (nếu là giáo viên THCS): Ba Vì - Trường: THCS Đồng Thái - Địa chỉ: Đồng Thái - Ba Vì Hà Nội Điện thoại:...........................; Email:.................................... - Họ và tên giáo viên: Phùng Văn Đoàn - Điện thoại: 01696724060 ; Email: [email protected] Phụ lục II Phiếu mô tả dự án dự thi của giáo viên 1. Tên dự án dạy học: “ TÍCH HỢP KIẾN THỨC LIÊN MÔN QUA VĂN BẢN CHIẾC LƯỢC NGÀ”. 2. Mục tiêu dạy học 1. Kiến thức - Học sinh cảm nhận được tình cảm cha con sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của cha con ông Sáu trong truyện. - Nắm được nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật, đặc biệt là nhân vật bé Thu, nghệ thuật xây dựng tình huống truyện bất ngờ mà tự nhiên của tác giả. - Nắm được nhân vật, sự kiện, diễn biến cốt truyện. - Liên hệ với kiến thức của môn Lịch sử, Địa lí, Âm nhạc, Giáo dục công dân để học sinh hiểu hơn về cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước của dân tộc và nắm chắc được nội dung bài học 2. Kĩ năng - Vận dụng kiến thức môn lịch sử, địa lí, âm nhạc để giải quyết các tình huống đặt ra. - Rèn kĩ năng làm việc nhóm, ý thức tham gia các hoạt động trong bài học đặc biệt là thực hành ứng dụng để phát huy năng lực của bản thân (năng lực giao tiếp, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực hợp tác...). 3. Thái độ - Liên hệ với môn Giáo dục công dân 9 bài “Nghĩa vụ bảo vệ tổ quốc” và “ Kế thừa truyền thống tốt đẹp của dân tộc”, Giáo dục công dân 8 bài “ Quyền và nghĩa vụ của con cái đối với cha mẹ” để từ đó giáo dục học sinh lòng tự hào về truyền thống dân tộc và tình cảm gia đình 3. Đối tượng dạy học của dự án - Học sinh lớp 9A. - Số lượng: 30 em 4. Ý nghĩa của dự án - Việc học tập văn bản “Chiếc lược ngà” Của nhà văn Nam Bộ Nguyễn Quang Sáng cung cấp cho học sinh kiến thức về tác phẩm truyện hiện đại Việt Nam được ra đời trong hoàn cảnh cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra rất ác liệt - Qua việc vận dụng kiến thức của môn Lịch sử cung cấp cho học sinh những kiến thức lịch sử về cuộc kháng chiến chống Mĩ gian khổ, ác liệt nhưng rất tự hào của dân tộc ta. - Bên cạnh đó việc vận dụng kiến thức Địa lí vào giảng dạy sẽ giúp học sinh có vốn kiến thức về Nam Bộ mảnh đất anh hùng trong cuộc kháng chiến chống Mĩ có liên quan đến các nhân vật, địa danh trong tác phẩm. - Vận dụng kiến thức môn GDCD nhằm giáo dục, khơi gợi lòng yêu nước, tinh thần trách nhiệm trong việc gìn giữ chủ quyền của đất nước, lòng yêu hòa bình, tình cảm và trách nhiệm với gia đình. 5. Thiết bị dạy học, học liệu - SGK, SGV Ngữ văn 9. - Tranh ảnh tµi liÖu vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm vµ ch©n dung nhµ v¨n NguyÔn Quang S¸ng. - Phim vÒ nhµ v¨n NguyÔn Quang S¸ng, phim lịch sử về cuộc kháng chiến chống Mĩ cứa nước của dân tộc ta - Gi¸o ¸n bµi gi¶ng Powerpoint. - Bài hát: Tình cha. 6. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học 1. Ổn định tổ chức: - Kiểm tra sĩ số, kiểm tra sự chuẩn bị bài của HS. 2. Kiểm tra bài cũ: Đóng vai nhân vật bé Thu tóm tắt lại đoạn trích Chiếc lược ngà của nhà văn Nguyễn Quang Sáng. ( HS tóm tắt) => GV nhận xét, cho điểm rồi vào bài mới: * Tích hợp kiến thức lịch sử: Chiếu đoạn phim tư liệu về cuộc tổng tiến công đại thắng mùa xuân 1975. Tác phẩm ra đời trong thời kì cuộc chiến tranh chống Mĩ cứu nước. Trong chiến tranh sự sống và cái chết là một danh giới mong manh nhưng trong tâm hồn của con người VN vẫn nảy nở, tồn tại và bừng sáng những tình cảm cao đẹp. Vậy câu chuyện cảm động về tình cha con ông Sáu và bé Thu diễn ra như thế nào chúng ta cùng tìm hiểu tiếp tiết 72 văn bản Chiếc lược ngà của nhà văn Nguyễn Quang Sáng HOẠT ĐỘNG CỦA GV Hoạt động 1 : Phân tích HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG I. Đọc - Tìm hiểu diễn biến tâm lí nhân vật bé chung Thu khi nhận ra ông Sáu là II. Đọc - Tìm hiểu ba. chi tiết. 1. Nhân vật bé thu. Nhắc lại thái độ và hành a. Thái độ và hành động của của bé Thu trước HS nhắc lại kiến thức. động của bé Thu khi nhận ra ông Sáu là cha ? - Cự tuyệt, xa lánh, không trước khi nhận ra gọi ông Sáu là ba. ông Sáu là ba. Vậy thái độ và hành động của bé Thu có gì thay đổi không khi ông Sáu sắp lên đường vào chiến khu. * Tích hợp kiến thức Địa lí giúp học sinh hiểu được chiến khu Đông Nam Bộ Các theo dõi SGK trang 198, 199 ( Từ chỗ « đến lúc chia - Kể về thái độ và hành tay....vừa nói vừa từ từ tuột động của Thu khi nhận ra b. Thái độ và hành xuống ». ông Sáu là ba. động của bé Thu khi nhận ra ông - Đoạn văn kể về điều gì ? HS theo dõi HS tìm chi tiết: - Sáng hôm sau từ nhà bà ngoại trở về, trước giờ phút ông Sáu lên đường thái độ, - Vẻ mặt của nó hơi khác, không bướng bỉnh, nhăn mày cau có, vẻ mặt nó sầm lại, buồn rầu, trông rất dễ thương. vẻ mặt của Thu như thế - Đôi mắt của nó như to hơn, nào ? cái nhìn của nó không ngơ ngác, lạ lùng, nó nhìn với vẻ nghĩ ngợi sâu xa. - Đôi mắt con bé bỗng xôn xao. Sau khi ông Sáu nói “Thôi ba đi nghe con” Thu có - Kêu thét lên: ba…a…a…a! phản ứng như thế nào? - Tiếng kêu của bé Thu được miêu tả như thế nào? - Tiếng kêu như xé, xé sự im lặng và xé cả ruột gan mọi người. - Vừa kêu vừa chạy xô tới - Đồng thời với tiếng kêu là nhanh như một con sóc dang hành động gì? hai tay ôm chặt lấy cổ ba nó. + Vừa ôm vừa nói trong tiếng khóc: - không cho ba đi nữa ba ở nhà với con. + Hôn tóc, hôn cổ, hôn vai, hôn cả vết thẹo dài bên má của ba… + Nói trong tiếng khóc: Sáu là ba. - Ba về ba mua cho con một cây lược nghe ba! - Em có nhận xét gì về cách dùng từ và kiểu câu của tác HS trả lời giả? Nó có tác dụng gì trong việc thể hiện tình cảm của bé Thu? - Động từ mạnh xen lẫn những câu văn cảm thán có chức năng biểu cảm cao. => Tình cảm hối hả, cuống quýt, trào dâng mạnh liệt xen lẫn sự ăn năn, hối hận của bé Thu. - Từ những chi tiết trên em thấy thái độ của bé Thu đã thay đổi như thế nào ? HS trả lời. - Trước thì Cự tuyệt, xa lánh, không gọi ông Sáu là ba. - Bây giờ đã nhận ra gọi ông Sáu là ba. - Vì sao thái độ của bé Thu lại thay đổi như vậy ? Do bà ngoại giải thích nguyên nhân vết sẹo trên má của ba nên Thu đã hiểu ra và gọi ông Sáu là ba. - Sự thay đổi tâm lí đó có mâu thuẫn gì với lúc đầu hay không ? Vì sao ? HS trả lời : - Thống nhất trong tình yêu ba. Suy nghĩ trả lời : Qua đoạn văn vừa tìm hiểu - Miêu tả nhân vật qua hành động, cử chỉ, lời nói em có nhận xét gì về nghệ - Miêu tả tâm lí đặc sắc, * Nghệ thuật: thuật miêu tả tâm lí nhân vật sinh động, tinh tế phù hợp - Miêu tả nội tâm của nhà văn? lứa tuổi. Nhà văn rất am nhân vật qua hành hiểu tâm lí trẻ thơ, trân động, cử chỉ, lời nói. trọng tình cảm trong sáng - - Qua đó cho ta thấy tình ngây thơ của trẻ em. Tâm lí nhân vật tinh tế, đặc sắc. cảm của bé Thu dành cho dành cho ông Sáu được thể HS trả lời hiện ntn ? => Thu yêu thương - Cá tính mạnh mẽ, rứt ba chân thật, mãnh - Từ đó em hiểu gì về cá tính khoát, yêu ghét rạch ròi. của nhân vật bé Thu ? liệt, sâu sắc. - Thực chất là một cô bé hồn nhiên đáng yêu. - Bé Thu là em bé có tình yêu => Thu là cô bé có thương cha sâu sắc như vậy cá tính mạnh mẽ, rứt còn tình cảm của ông Sáu khoát. Nhưng vẫn dành cho con như thế nào thì hồn nhiên, đáng yêu. thầy trò mình cùng đến với phần 2. Hoạt động 2 : Phân tích tình cảm sâu nặng của ông Sáu dành cho con. - Theo dõi đoạn văn SGK trang 195, 196 từ chỗ « Xuồng vào bến thấy một 2. Nhân vật ông Sáu đứa bé độ tám tuổi ...hai tay buông xuống như bị gãy » . - Khát khao mong gặp con : cái tình người cha cứ Trên đường về thăm con ông nôn nao trong người anh. Sáu có tâm trạng như thế nào ? + Nhún chân nhảy thót lên, xô chiếc xuồng tạt ra. - Đoán biết là con, anh Sáu + Bước những bước dài. * Trên đường về : đã làm gì ? + Dừng lại kêu to : khao khát mong gặp - Thu ! con. con. + Dang hai tay về phía trước để đón chờ con. + Giọng lặp bặp run run : - Ba đây con ! * Lúc mới gặp con : - Ba đây con ! - HS trả lời - Đứng sững lại, nhìn theo - Khi bé Thu bỏ chạy và kêu con đau đớn, mặt anh tối thét lên: Má ! Má ! thì thái sầm lại, hai tay buông độ và hành động của ông xuống như bị gãy. Sáu được biểu hiện như thế nào ? - HS trả lời - Thái độ hành động đó diễn tả tâm trạng gì của ông Sáu ? GV bình: Tám năm là khoảng thời gian rất dài cho lần gặp gỡ, mang theo bao nỗi nhớ mong, khát khao chờ đợi mong được gặp con gái thân yêu. Được ôm con vào lòng, được sống trong giây Tâm trạng hụt phút tình ruột thịt cha con. hẫng. Phản ứng của con làm tim ông như đau nhói. - HS trả lời - Trong ba ngày ở nhà Thu xa - Anh Sáu chẳng đi đâu xa, lánh, cự tuyệt và không gọi lúc nào cũng vỗ về con. và không nhận ông Sáu là ba. - Chứng kiến những hành Chứng kiến những hành động của con ông Sáu chỉ động đó của Thu thái độ và nhìn con, khe khẽ lắc đầu, hành động của ông như thế vừa cười. nào ? - Nóng giận không kịp suy nghĩ đánh vào mông con - Những chi tiết đó nói lên * Trong ba ngày tâm trạng nào của ông Sáu ? nghỉ phép: - HS trả lời GV chuyển ý: Anh khát khao tình cha con cháy bỏng, muốn gần con, yêu thương con để con gọi một tiếng ba HS trả lời nhưng đành bất lực. - Bế con lên, không ghìm được xúc động. - Anh Sáu một tay ôm con, - Lúc chia tay được con gọi một tay rút khăn lau nước Buồn, khao khát là ba ông Sáu có hành động mắt. mọng chờ được con gì ? gọi một tiếng ba - Hôn lên mái tóc con. HS trả lời - Trong những chi tiết miêu không ghìm được xúc động tả hành động của ông Sáu, và không muốn cho con chi tiết nào làm em xúc động thấy mình khóc, anh Sáu nhất ? Qua đó ta thấy được một tay ôm con, một tay tâm trạng gì của ông Sáu ? rút khăn lau nước mắt, rồi GV : hôn lên mái tóc con ». * Lúc chia tay : + Đây là cuộc chia tay đẫm nước mắt của hai cha con ông Sáu trong cảnh ngộ éo le của cuộc chiến - Sung sướng, hạnh tranh : phúc khi được gọi là + Thu khóc vì không muốn xa ba. ba. - Người cha khóc vì hạnh phúc khi được con gọi là ba, hạnh phúc hơn khi niềm khao khát bấy lâu bây giờ được thỏa nguyện nên ông sung sướng hạnh phúc. => Vì kháng chiến anh phải lên đường. Chiến tranh là vậy. Khi đất nước còn bóng kẻ thù xâm lược thì giọt nước mắt chia li ấy được gạt sang một bên để nhường chỗ cho một tình yêu lớn lao hơn đó là tình yêu tổ quốc. - HS suy nghĩ trả lời. - Vậy ở chiến khu ông Sáu có + Nhớ con, day dứt, ân hận tâm trạng như thế nào, ông vì đã đánh con. đã làm gì để giữ lời hứa với con ? Hs theo dõi + Làm chiếc lược ngà để ( Theo dõi đoạn văn - Trang tặng cho con gái. 200 từ « Sau đó anh lấy vỏ - Ông cưa từng chiếc răng đạn hai mươi li của Mĩ....đến lược. hết). - Cẩn trọng tỉ mỉ, cố công - Tìm những chi tiết miêu tả như người thợ bạc. * Khi ở chiến khu : ông làm cây lược ngà ? - Khắc lên đó dòng chữ : - Nhớ con, day dứt, « Yêu nhớ tặng Thu con ân hận vì đã đánh của ba ». con. - Mài lên tóc cho cây lược thêm bóng mượt. - Làm chiếc lược ngà - Trước lức hi sinh trao lại để tặng cho con. cây lược ngà cho bác Ba (người bạn chiến đấu của - Trước lúc hi sinh chi tiết mình) nào làm em xúc động nhất ? * GV bình: lời trăng trối => khốc liệt của chiến tranh - HS suy nghĩ trả lời. Từ câu chuyện cảm động về sự hi sinh của ông Sáu em có nhận xét gì về nghệ thuật xây dựng tình huống và miêu tả tâm lí của nhà văn ? - Trước lúc hi sinh - Qua những chi tiết trên em - HS suy nghĩ trả lời. ông Sáu trao lại cây thấy tình cảm của ông Sáu lược ngà cho bác Ba đối với con như thế nào ? HS trả lời =>Vậy ông Sáu là người ntn ? * Nghệ thuật : - Xây dựng tình *Thảo luận nhóm: Chiếc huống bất ngờ, hợp lược ngà là một vật kỉ niệm, lí. lại là tên nhan đề tác phẩm ; - Các nhóm trả lời. - Miêu tả tâm lí nhân Vậy em hiểu gì về ý nghĩa + Chiếc lược ngà là minh chứng vật sống động, chân hình ảnh này? Nó có liên cho tình thương con lớn lao của thực. quan gì đến chủ đề văn bản ? ông Sáu. - Nó là biểu tượng của tình phụ tử thiêng liêng, bất diệt. => Tình cảm thiêng liêng, sâu nặng của - HS suy nghĩ trả lời. Câu chuyện Chiếc lược ngà ông Sáu dành cho con. nhà văn Nguyễn Quang Sáng HS trả lời muốn gửi gắm thông điệp gì * Thông điệp. tới chúng ta ? - Tố cáo cuộc chiến tranh gây => Ông Sáu là người đau thương, mất mát, chia li. cha dũng cảm, giàu - Ca ngợi tình cha con cao đẹp, lòng thương con. tình đồng chí đồng đội thắm thiết. - Hãy trân trọng tình cảm gia đình vì đó là tổ ấm của mỗi chúng ta. - Hãy biết ơn thế hệ cha anh đi trước đã ngã xuống cho cuộc sống hòa bình ngày hôm nay. Hãy yêu quý, gìn giữ cuộc sống hòa bình mà chúng ta đang tận Hoạt động 3. hưởng. - Những đặc sắc về nội dung, III. Tổng kết nghệ thuật của tác phẩm ? 1. Nghệ thuật: - HS dựa vào ghi nhớ SGK - Xây dựng tình huống truyện bất ngờ mà tự nhiên, hợp lí. - Xây dựng cốt truyện khá chặt chẽ, lựa chọn nhân vật kể chuyện thích hợp. - Miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật tinh tế và sâu sắc. 2. Nội dung: - Truyện “Chiếc lược ngà” đã thể hiện một cách cảm động tình cha con thắm thiết, sâu nặng và cao đẹp của cha con ông Sáu trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh. 4. Củng cố : - Khái quát lại nội dung bài học bằng sơ đồ hình cây. * Tiểu phẩm: Quà của bố * Tích hợp kiến thức giáo dục công dân: => Thông điệp mà các bạn gửi tới. * GV: Là học sinh thủ đô thanh lịch văn minh thầy giáo tin tưởng, hi vọng các em hãy biết phát huy truyền thống yêu nước của các thế hệ cha anh đi trước và trân trọng, nâng niu tình cảm gia đình của mình. Hãy làm cho cha mẹ vui lòng bằng chính việc làm thiết thực của các em: các em hãy rèn đức, luyện tài, thi đua học tập làm nghìn việc tốt, tích cực tham gia các hoạt động tập thể lành mạnh, phấn đấu trở thành con ngoan trò giỏi cháu ngoan Bác Hồ, để góp phần xây dựng quê hương và thủ đô văn minh giàu đẹp. * Tích hợp âm nhạc: học sinh nghe bài hát tình cha 7. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập - Kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh. + Giáo viên cho học sinh kiểm tra bằng câu hỏi sau: 1. Tình cảm cha con được thể hiện như thế nào trong văn bản “Chiếc lược ngà” của nhà văn Nguyễn Quang Sáng. 8. Các sản phẩm của học sinh - Trả lời tại chỗ: 4/5 học sinh trả lời hiểu bài. - Kiểm tra viết: 27/30 học sinh đạt điểm trên TB -------------------------------
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan