Tài liệu Triệu chứng học nội khoa

MỤC LỤC CHƢƠNG I ĐẠI CƢƠNG ....................................................................................................24 BỆNH ÁN VÀ BỆNH LỊCH.............................................................................................24 NỘI DUNG BỆNH ÁN, BỆNH LỊCH .............................................................................26 I- NỘI DUNG BỆNH ÁN .............................................................................................27 II- NỘI DUNG BỆNH LỊCH ........................................................................................29 III- TỔNG KẾT HỒ SƠ BỆNH ....................................................................................31 IV- LƢU TRỮ HỒ SƠ ..................................................................................................31 CÔNG TÁC KHÁM BỆNH VÀ CHẨN ĐOÁN. ............................................................32 I- CÁCH TIẾN HÀNH CÔNG TÁC KHÁM BỆNH..................................................32 II- NỘI DUNG KHÁM BỆNH .....................................................................................34 III- CÁC PHƢƠNG PHÁP CẬN LÂM SÀNG ...........................................................43 IV – TỪ KHÁM BỆNH SANG CHẨN ĐOÁN ..........................................................45 KẾT LUẬN ....................................................................................................................45 CHƢƠNG II ..........................................................................................................................46 TRIỆU CHỨNG HỌC BỘ MÁY TUẦN HOÀN ..............................................................46 ĐẠI CƢƠNG .....................................................................................................................46 RỐI LOẠN CHỨC NĂNG TRONG BỆNH TIM ...........................................................46 I. ĐẠI CƢƠNG ..............................................................................................................46 II- CÁC TRIỆU CHỨNG CHỦ QUAN TRONG BỆNH TIM ..................................47 RỐI LOẠN CHỨC NĂNG TRONG CÁC BỆNH MẠCH MÁU ..................................56 I- TRONG CÁC BỆNH CỦA ĐỘNG MẠCH ............................................................56 II- TRONG CÁC BỆNH CỦA TIM MẠCH. ..............................................................57 KHÁM TIM: CÁC PHƢƠNG PHÁP LÂM SÀNG ........................................................58 I. HỎI BỆNH ..................................................................................................................58 II- KHÁM THỰC THỂ .................................................................................................59 KHÁM TIM: CÁC PHƢƠNG PHÁP CẬN LÂM SÀNG ..............................................73 I- X QUANG TIM MẠCH ............................................................................................73 II - ĐIỆN TÂM ĐỒ .......................................................................................................79 III- TÂM THANH ĐỒ ..................................................................................................79 IV- CƠ ĐỘNG ĐỒ ........................................................................................................79 V - SIÊU ÂM CHẨN ĐOÁN........................................................................................81 VI – THÔNG TIM .........................................................................................................82 VII – CÁC PHƢƠNG PHÁP SINH HOÁ ...................................................................84 THĂM DÕ CHỨC NĂNG TIM ...................................................................................85 CÁC PHƢƠNG PHÁP KHÁM MẠCH MÁU ............................................................87 PHƢƠNG PHÁP ĐO HUYẾT ÁP ĐỘNG MẠCH .............................................................90 B – KHÁM ĐỘNG MẠCH BẰNG DỤNG CỤ ..............................................................93 II – KHÁM TĨNH MẠCH .................................................................................................93 A- KHÁM LÂM SÀNG ................................................................................................93 B- KHÁM TĨNH MẠCH BẰNG DỤNG CỤ ..............................................................94 VÀI ĐIỀU CƠ BẢN VỀ ĐIỆN TÂM ĐỒ ...........................................................................95 I – NHẮC QUA GIẢI PHẪU SINH LÝ ..........................................................................95 II – NGUYÊN LÝ ĐIỆN TÂM ĐỒ ..................................................................................95 III – KỶ THUẬT MẮC CÁC CHUYỂN ĐẠO ĐỂ GHI ĐIỆN TIM ............................95 A- CHUYỂN ĐẠO NGOẠI VI HAY CHUYỂN ĐẠO MÁU ...................................96 B- CHUYỂN ĐẠO MỘT CỰC CÁC CHI ..................................................................96 C- CÁC CHUYỂN ĐẠO TRƢỚC TIM.......................................................................96 IV- KẾT QUẢ ĐIỆN TÂM ĐỒ BÌNH THƢỜNG Ở CÁC CHUYỂN ĐẠO MẪU (1). .............................................................................................................................................97 A- CÁC ĐƠN VỊ ĐO THỜI GIAN VÀ LIÊN ĐỘ SÓNG .........................................97 V- THAY ĐỔI ĐIỆN TÂM ĐỒ TRONG BỆNH LÝ ...................................................98 A- CÁC RỐI LOẠN NHỊP TIM..................................................................................98 B- CÁC BIỂU HIỆN PHÌ ĐẠI TÂM NHĨ, TÂM THẤT. ..........................................98 C- CÁC RỐI LOẠN DAN TRUYỀN TRONG TIM ..................................................98 D- CÁC TRƢỜNG HỢP THIẾU MÁU CƠ TIM, NHỒI MÁU DO TẮC ĐỘNG MẠCH VÀNH. ..............................................................................................................99 VI – TÁC DỤNG CỦA ĐIỆN TÂM ĐỒ .........................................................................99 CÁC BỘ PHẬN CẦN KHÁM Ở MỘT NGƢỜI BỆNH TIM MẠCH ........................... 100 I – PHÁT HIỆN TRIỆU CHỨNG Ứ MÁU CÁC NƠI ................................................ 100 A- Ứ MÁU Ở PHỔI ................................................................................................... 100 B – Ứ MÁU Ở GAN ................................................................................................... 100 C- Ứ MÁU NGOẠI VI .............................................................................................. 101 II- PHÁT HIỆN CÁC TAI BIẾN VỀ LƢU THÔNG MÁU Ở NGƢỜI BỆNHTIM. 102 III- KHÁM TOÀN THỂ ................................................................................................ 102 HỘI CHỨNG VAN TIM .................................................................................................... 103 I- HẸP VAN HAI LÁ ..................................................................................................... 103 A- TRIỆU CHỨNG THỰC THỂ .............................................................................. 103 B- TRIỆU CHỨNG X QUANG ................................................................................ 104 II- HỞ VAN HAI LÁ ...................................................................................................... 104 A- TRIỆU CHỨNG THỰC THỂ .............................................................................. 104 III – HỞ LỖ VAN ĐỘNG MẠCH CHỦ ....................................................................... 105 A- TRIỆU CHỨNG THỰC THỂ .............................................................................. 105 B- TRIỆU CHỨNG X QUANG ................................................................................ 106 IV –HẸP VAN ĐỘNG MẠCH CHỦ ............................................................................ 106 A- TRIỆU CHỨNG THỰC THỂ .............................................................................. 106 B- TRIỆU CHỨNG X QUANG ................................................................................ 106 V – HẸP VAN ĐỘNG MẠCH CHỦ............................................................................. 106 A- TRIỆU CHỨNG THỰC THỂ .............................................................................. 106 B – TRIỆU CHỨNG X QUANG............................................................................... 107 VI – HỞ VAN ĐỘNG MẠCH PHỔI ............................................................................ 107 A- TRIỆU CHỨNG THỰC THỂ .............................................................................. 107 B- TRIỆU CHỨNG X QUANG ................................................................................ 107 VII – HỞ VAN BA LÁ ................................................................................................... 107 VIII – HẸP VAN BA LÁ ............................................................................................... 107 SUY TIM ............................................................................................................................. 107 I – ĐỊNH NGHĨA ............................................................................................................ 107 II – BIỂU HIỆN LÂM SÀNG ........................................................................................ 108 A- SUY TIM TRÁI ......................................................................................................... 108 1. Bệnh căn và bệnh sinh. ........................................................................................... 108 2. Triệu chứng: ............................................................................................................ 108 B - SUY TIM PHẢI ........................................................................................................ 109 1. Bệnh căn, bệnh sinh. ............................................................................................... 109 2. Triệu chứng: ............................................................................................................ 109 C – SUY TIM TOÀN THỂ ............................................................................................ 111 1. Bệnh căn: ................................................................................................................. 111 3. Triệu chứng: ............................................................................................................ 111 III- KẾT LUẬN ............................................................................................................... 112 RỐI LOẠN HUYẾT ÁP ĐỘNG MẠCH .......................................................................... 112 I- NHỮNG YẾU TỐ ĐIỀU HÕA HUYẾT ÁP ............................................................ 112 II – SỰ THAY ĐỔI HUYẾT ÁP .................................................................................. 112 A- NHỮNG THAY ĐỔI SINH LÝ CỦA HUYẾT ÁP ........................................... 112 B – TĂNG HUYẾT ÁP ĐỘNG MẠCH ................................................................... 113 C. HẠ HUYẾT ÁP ĐỘNG MẠCH ........................................................................... 115 Chƣơng III ....................................................................................................................... 117 Triệu chứng học bộ máy hô hấp ................................................................................. 117 HO VÀ ĐỜM .............................................................................................................. 117 A - ĐẠI CƢƠNG ............................................................................................................ 117 I. HO ................................................................................................................................ 117 1. Định nghĩa ............................................................................................................... 117 2. Sinh bệnh học. ......................................................................................................... 117 3. Lâm sàng. ................................................................................................................ 118 4. Nguyên nhân ........................................................................................................... 118 II. ĐỜM............................................................................................................................ 119 1. Định nghĩa. ............................................................................................................. 119 2. Cấu tạo của đờm. ................................................................................................... 119 3. CÁC LOẠI ĐỜM ................................................................................................... 120 4. CÁCH LẤY ĐỜM .................................................................................................. 121 HO RA MÁU .............................................................................................................. 121 I. ĐỊNH NGHĨA. ............................................................................................................. 121 II. LÂM SÀNG ................................................................................................................ 121 III. CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT .................................................................................... 122 IV. SINH BỆNH HỌC. ................................................................................................... 122 V- NGUYÊN NHÂN ...................................................................................................... 123 ỘC MỦ ............................................................................................................................. 124 I. Định nghĩa. ............................................................................................................... 124 II. Lâm sàng ................................................................................................................. 124 1. Tiền triệu: ................................................................................................................ 124 2. Bắt đầu đột ngột: .................................................................................................... 124 3. Sau khi ộc mủ. ......................................................................................................... 124 III. CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT ................................................................................ 124 VI. CHẨN ĐOÁN NGUYÊN NHÂN ....................................................................... 125 CÁCH KHÁM LÂM SÀNG BỘ MÁY HÔ HẤP ........................................................ 125 I. KHÁM TOÀN THÂN ........................................................................................... 125 II- KHÁM ĐƢỜNG HÔ HẤP TRÊN ....................................................................... 126 III- KHÁM LỒNG NGỰC ......................................................................................... 128 Kết quả: ........................................................................................................................ 137 CÁC PHƢƠNG PHÁP THĂM DÕ CẬN LÂM SÀNG VỀ HÔ HẤP............................ 137 I. CÁC PHƢƠNG PHÁP THĂM DÕ VỀ HÌNH THÁI .............................................. 138 A- X QUANG ............................................................................................................. 138 1. Soi Xquang. ................................................................................................................ 138 2. Chụp Xquang. ............................................................................................................. 138 B- PHƢƠNG PHÁP NỘI SOI ................................................................................... 139 C- THĂM DÕ TRỰC TIẾP MÀNG PHỔI ............................................................... 140 II – XÉT NGHIỆM CÁC BỆNH PHẨM CỦA BỘ MÁY HÔ HẤP........................... 141 A. XÉT NGHIỆM TRỰC TIẾP. ................................................................................ 141 B- CÁC PHẢN ỨNG TOÀN THÂN ........................................................................ 142 III – CÁC PHƢƠNG PHÁP THĂM DÕ CHỨC NĂMG HÔ HẤP............................ 142 CÁC PHƢƠNG PHÁP THĂM DÕ CHỨC NĂNG HÔ HẤP ......................................... 142 I – ĐÁNH GIÁ THÔNG KHÍ ........................................................................................ 143 A- ĐO THỂ TÍCH HÔ HẤP ...................................................................................... 143 B- NGHIỆM PHÁP TIFFENEAU ............................................................................. 144 C- LƢU LƢỢNG THỞ TỐI ĐA. .............................................................................. 144 D – TÌM THỂ TÍCH KHÔNG KHÍ CẶN. ................................................................ 145 E – PHÂN PHỐI KHÔNG KHÍ................................................................................. 145 GIÁ TRỊ CỦA CÁC NGHIỆM PHÁP THĂM DÕ THÔNG KHÍ.......................... 145 I – THĂM DÕ VỀ TRAO ĐỔI KHÍ ............................................................................. 145 II – NGHIÊN CỨU SỰ THAY ĐỔI CỦA HUYẾT ĐỘNG........................................ 147 KẾT LUẬN ..................................................................................................................... 147 CÁC BIỂU HIỆN BỆNH LÝ KHI NGHE PHỔI: TIẾNG THỔI, TIẾNG RÊN, TIẾNG CỌ. ....................................................................................................................................... 147 I- ĐẠI CƢƠNG ............................................................................................................... 147 II – TIẾNG THỔI. ........................................................................................................... 148 1. Định nghĩa. .............................................................................................................. 148 2. Các điều kiện phát sinh và lan truyền tiếng phổi. ................................................. 148 3. Các loại tiếng thổi. .................................................................................................. 148 III – TIẾNG RÊN ............................................................................................................ 150 IV – TIẾNG CỌ .............................................................................................................. 152 HỘI CHỨNG TRÀN DỊCH MÀNG PHỔI ...................................................................... 153 I- ĐỊNH NGHĨA ............................................................................................................. 153 II- TRIỆU CHỨNG......................................................................................................... 154 1. Triệu chức năng và toàn thể. .................................................................................. 154 2. Triệu chứng thực thể. Triệu chứng thực thể là chủ yếu....................................... 154 3. Xquang.................................................................................................................... 155 III – NGUYÊN NHÂN ................................................................................................... 156 IV – KẾT LUẬN ............................................................................................................. 157 HỘI CHỨNG TRÀN KHÍ MÀNG PHỔI ......................................................................... 157 I – ĐẠI CƢƠNG ............................................................................................................. 157 II. TRIỆU CHỨNG ......................................................................................................... 158 III – NGUYÊN NHÂN ................................................................................................... 160 HỘI CHỨNG TRÀN DỊCH TRÀN KHÍ MÀNG PHỔI PHỐI HỢP .............................. 160 I. TRIỆU CHỨNG .......................................................................................................... 160 II. NGUYÊN NHÂN. ...................................................................................................... 160 III. KẾT LUẬN ............................................................................................................... 161 HỘI CHỨNG ĐÔNG ĐẶC. ............................................................................................... 161 I- ĐỊNH NGHĨA. ........................................................................................................... 161 II- HỘI CHỨNG ĐÔNG ĐẶC TRÊN LÂM SÀNG .................................................. 162 A- TRƢỜNG HỢP ĐIỂN HÌNH ............................................................................... 162 B- TRƢỜNG HỢP KHÔNG ĐIỂN HÌNH. .............................................................. 162 III- TRIỆU CHỨNG XQUANG .................................................................................... 163 IV- NGUYÊN NHÂN ..................................................................................................... 164 V- KẾT LUẬN. ............................................................................................................... 165 HỘI CHỨNG HANG .......................................................................................................... 165 I- ĐỊNH NGHĨA. ............................................................................................................ 165 II- CƠ CHẾ HỘI CHỨNG. ............................................................................................ 165 III- HỘI CHỨNG HANG LÂM SÀNG ........................................................................ 166 A- TRƢỜNG HỢP ĐIỂN HÌNH ............................................................................... 166 B- TRƢỜNG HỢP KHÔNG ĐIỂN HÌNH ............................................................... 166 C- HỘI CHỨNG GIẢ NANG. ................................................................................... 166 IV- TRIỆU CHỨNG XQUANG .................................................................................... 167 A- BIỂU HIỆN CHUNG CỦA HANG. .................................................................... 167 B- CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT ................................................................................. 167 V- NGUYÊN NHÂN ...................................................................................................... 168 CÁC HỘI CHỨNG PHẾ QUẢN: VIÊM, HEN, GIÃN, TẮC PHẾ QUẢN THỂ ĐIỂN HÌNH .................................................................................................................................... 168 I- VIÊM PHẾ QUẢN ...................................................................................................... 168 A- ĐỊNH NGHĨA........................................................................................................ 168 B- VIÊM PHẾ QUẢN CẤP. ..................................................................................... 169 C- VIÊM PHẾ QUẢN MẠN TÍNH. ......................................................................... 169 II – HEN PHẾ QUẢN. .................................................................................................... 170 A- ĐỊNH NGHĨA: ...................................................................................................... 170 B- SINH BỆNH HỌC. ................................................................................................ 170 C- NGUYÊN NHÂN. ................................................................................................. 170 D- LÂM SÀNG: .......................................................................................................... 170 E- CẬN LÂM SÀNG ................................................................................................. 171 F- TIẾN TRIỂN .......................................................................................................... 171 IV. GIÃN PHẾ QUẢN THỂ ĐIỂN HÌNH. .................................................................. 171 A. ĐỊNH NGHĨA. ....................................................................................................... 171 B. NGUYÊN NHÂN. ................................................................................................ 171 C. GIẢI PHẪU BỆNH. ............................................................................................. 171 D. TRIỆU CHỨNG. .................................................................................................. 172 E. TIẾN TRIỂN. ........................................................................................................ 172 V. HỘI CHỨNG TẮC PHẾ QUÃN. ............................................................................. 172 A. NGUYÊN NHÂN. ................................................................................................ 172 B. TRIỆU CHỨNG. ................................................................................................... 172 HỘI CHỨNG TRUNG THẤT ........................................................................................... 173 I. ĐẠI CƢƠNG. ............................................................................................................. 173 1. Định nghĩa ............................................................................................................... 173 2. Nhắc lại về giải phẫu (Hình 55). ............................................................................ 173 II. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG. ................................................................................ 174 1. Triệu chứng chèn ép khí phế quản. ........................................................................ 174 2. Triệu chứng chèn ép các mạch máu....................................................................... 175 3. TRIỆU CHỨNG CHÈN ÉP THỰC QUẢN. ........................................................ 176 4. TRIỆU CHỨNG CHÈN ÉP THẦN KINH ........................................................... 176 III. X-QUANG. ............................................................................................................... 176 IV. PHÂN LOẠI: ............................................................................................................ 176 V. NGUYÊN NHÂN. ..................................................................................................... 177 CHƢƠNG IV ....................................................................................................................... 178 TRIỆU CHỨNG HỌC BỘ MÁY TIÊU HOÁ. ................................................................. 178 I. ĐẠI CƢƠNG. .............................................................................................................. 178 CÁC TRIỆU CHỨNG CHỨC NĂNG BỘ MÁY TIÊU HOÁ. ...................................... 178 CÁCH KHÁM LÂM SÀNG BỘ MÁY TIÊU HOÁ. ....................................................... 180 1. Khám phần tiêu hoá trên và dƣới. .......................................................................... 180 2. KHÁM PHẦN TIÊU HOÁ GIỮA (Khám bụng) ................................................. 185 3. Cách Khám Bụng .................................................................................................... 187 CÁC PHẦN KHÁM KHÁC VỀ BỘ MÁY TIÊU HOÁ .................................................. 191 1. KHÁM PHÂN........................................................................................................ 191 2. THÔNG DẠ DÀY VÀ TÁ TRÀNG. ................................................................... 192 CÁC PHƢƠNG PHÁP KHÁM CẬN LÂM SÀNG ỐNG TIÊU HOÁ .......................... 194 1. Các phƣơng pháp thăm dò hình thái. ........................................................................ 195 2. CÁC PHƢƠNG PHÁP THĂM DÕ NGUYÊN NHÂN. ......................................... 199 3. CÁC PHƢƠNG PHÁP THĂM DÕ CHỨC NĂNG. ............................................... 200 CÁC PHƢƠNG PHÁP CẬN LÂM SÀNG GAN MẬT................................................... 204 1. Thăm dò hình thái. ...................................................................................................... 204 2. THĂM DÕ GIẢI PHẪU BỆNH HỌC. ..................................................................... 207 3. THĂM DÕ CHỨC NĂNG. ........................................................................................ 207 ĐAU BỤNG CẤP TÍNH VÀ MẠN TÍNH ....................................................................... 213 I. ĐẠI CƢƠNG. .............................................................................................................. 213 II. THĂM KHÁM MỘT NGƢỜI BỆNH ĐAU BỤNG. .............................................. 213 1. Hỏi bệnh. ................................................................................................................. 213 2. Khám........................................................................................................................ 214 3. XÉT NGHIỆM LÂM SÀNG. ................................................................................ 215 III. PHÂN BIỆT BA LOẠI DIỄN BIẾN CỦA ĐAU BỤNG. ................................... 215 1. Đau bụng có tính chât cấp cứu ngooại khoa. ........................................................ 215 2. Đau bụng cấp nội khoa. .......................................................................................... 215 3. Đau bụng mạn tính. ................................................................................................. 215 IV. CƠ CHẾ SINH LÝ BỆNH CỦA HIỆN TỰƠNG ĐAU Ở BỤNG. ..................... 216 V. NGUYÊN NHÂN. .................................................................................................... 216 1. Những nguyên nhân gây ra đau bụng cấp. ............................................................ 216 2. Những nguyên nhân gây nên đau bụng mạn tính. ................................................ 221 ỈA CHÁY CẤP MẠN TÍNH .............................................................................................. 222 I. NHỮNG CƠ SỞ SINH LÝ CỦA QUÁ TRÌNH TIÊU HOÁ.................................. 222 1. Tiêu hoá bình thƣờng. ............................................................................................. 222 2. Những rối loạn tiêu hoá gây ỉa chảy. ..................................................................... 223 II. KHÁM XÉT MỘT NGƢỜI BỆNH ỈA CHẢY. ....................................................... 224 1. Hỏi bệnh. ................................................................................................................. 224 2. Khám lâm sàng........................................................................................................ 224 3. CÁC XÉT NGHIỆM. ............................................................................................. 225 III. NGUYÊN NHÂN CỦA ỈA CHẢY. ....................................................................... 226 1. Các nguyên nhân gây ỉa chảy cấp tính. ................................................................. 226 2. CÁC NGUYÊN NHÂN GÂY ỈA CHẢY MẠN TÍNH. ...................................... 226 TÁO BÓN VÀ KIẾT LỲ .................................................................................................... 227 I. TÁO BÓN. ................................................................................................................... 228 1. Qúa trình thải tiết phân bình thƣờng. .................................................................... 228 2. Triệu chứng. ............................................................................................................ 228 3. Nguyên nhân ........................................................................................................... 228 II. HỘI CHỨNG KIẾT LỲ. ............................................................................................ 230 1. Triệu chứng ............................................................................................................. 230 2. Nguyên nhân. .......................................................................................................... 231 CHẢY MÁU ĐƢỜNG TIÊU HOÁ. .................................................................................. 232 I. TRIỆU CHỨNG. ......................................................................................................... 232 II. NGUYÊN NHÂN. ...................................................................................................... 235 1. Những nguyên nhân gây nôn ra máu. .................................................................... 235 2. Những nguyên nhân gây ỉa ra máu. ....................................................................... 237 HOÀNG ĐẢM..................................................................................................................... 238 I. CHẨN ĐOÁN HOÀNG ĐẢM. .................................................................................. 238 1. Chẩn đoán dƣơng tính............................................................................................. 238 2. Chẩn đoán phân biệt. .............................................................................................. 238 II. NHẮC LẠI GIẢI PHẪU SINH LÝ VÀ SINH LÝ BỆNH. .................................... 239 1. Sự sản xuất và chuyển biến sắc tố mật. ................................................................. 239 2. Hệ thống dan mật. ................................................................................................... 239 3. Sinh lý bệnh, phân loại hoàng đảm và nguyên nhân. ........................................... 240 III. CÁCH KHÁM LÂM SÀNG MỘT NGƢỜI BỆNH HOÀNG ĐẢM. ................... 241 1. Tính chất của hoàng đảm........................................................................................ 241 2. Biểu hiện toàn thân kèm theo. ................................................................................ 241 3. Triệu chứng thực thể kèm theo. ............................................................................. 243 4. Các phƣơng pháp cận lâm sàng cần làm ở một ngƣời bệnh hoàng đảm. ............ 244 5. Các phƣơng pháp khác cần tiến hành ở một ngƣời bệnh hoàng đảm. ................. 245 6. Chẩn đoán nguyên nhân. ........................................................................................ 245 CHẨN ĐOÁN GAN TO ..................................................................................................... 247 I. CÁCH KHÁM GAN. .................................................................................................. 247 1. Cách xác định bờ trên gan: ..................................................................................... 247 2. Xác định bờ dƣới gan: ............................................................................................ 247 3. Một số vị trí đặc biệt của gan. ................................................................................ 248 4. Một số nghiệm pháp đặc biệt kho khám gan......................................................... 248 5. Những đặc điểm của gan: ....................................................................................... 249 II. CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT. .................................................................................... 249 1. Gan sa: ..................................................................................................................... 249 2. Khối u dạ dày. Rất dễ nhầm với gan to nhất là thuỳ trái. ..................................... 249 3. Khối u góc đại tràng phải: ít gặp, khó lầm với gan to vì: ..................................... 250 4. Hạch mạc treo ruột .................................................................................................. 250 5. U thận hoặc u thận phải to ( ứ nƣớc, ứ mủ, đa nang). ......................................... 250 6. U hoặc viêm cơ thành bụng vùng hạ sƣờn phải: ................................................... 250 II. THĂM KHÁM MỘT NGƢỜI BỆNH GAN TO. .................................................... 250 1. Kiểm tra một số hội chứng của bệnh gan. ............................................................. 250 2. Kiểm tra những bộ phân liên quan đến gan........................................................... 251 3. Kiểm tra toàn thân.................................................................................................. 251 4. Làm các xét nghiệm cận lâm sàng. ........................................................................ 251 III. NGUYÊN NHÂN. .................................................................................................... 252 1. Gan to đơn thuần. .................................................................................................... 252 2. Gan to phối hợp với lạch to. ................................................................................... 252 3. Gan to trong phối hợp với lách to và hạch to. ...................................................... 253 CHẨN ĐOÁN TÖI MẬT TO............................................................................................. 254 I. CHẨN ĐOÁN XÁC NHẬN TÖI MẬT TO. ............................................................. 254 II. CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT. ..................................................................................... 255 III. CHẨN ĐOÁN NGUYÊN NHÂN. .......................................................................... 256 CHẨN ĐOÁN CỔ TRƢỚNG. ........................................................................................... 257 I. XÁC ĐỊNH CỔ TRƢỚNG. ........................................................................................ 258 1. Cổ trƣớng toàn thể, loại nhiều nƣớc và trung bình. .............................................. 258 2. Cổ trƣớng toàn thể loại ít nƣớc. ............................................................................. 259 II. CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT. ..................................................................................... 259 III. CHỌC DÕ VÀ XÉT NGHIỆM NƢỚC TRONG CỔ TRƢỚNG. ........................ 260 1. Mục đích. ................................................................................................................. 260 2. Nhận định nƣớc cổ trƣớng. ..................................................................................... 260 3. Các xét nghiệm nƣớc cổ trƣớng. ............................................................................ 261 IV. CHẨN ĐOÁN NGUYÊN NHÂN. .......................................................................... 261 1. Cổ trƣớng dịch thấm. (Phản ứng Rivalta âm tính). ............................................... 261 2. Cổ trƣớng dịch tiết. ................................................................................................. 262 3. Các nguyên nhân đặc biệt khác. ............................................................................. 263 CHƢƠNG I .......................................................................................................................... 264 TRIỆU CHỨNG HỌC VỀ MÁU ....................................................................................... 264 PHƢƠNG PHÁP THĂM KHÁM MỘT NGƢỜI BỆNH MẮC BỆNH MÁU. .............. 265 PHƢƠNG PHÁP LÂM SÀNG .......................................................................................... 265 I. BỆNH SỬ VÀ TIỀN SỬ............................................................................................. 265 1. Nghề nghiệp: ........................................................................................................... 265 2. Các loại thuốc đã dùng. .......................................................................................... 265 3. Tiền sử: .................................................................................................................... 266 II. KHÁM THỰC THỂ ................................................................................................... 266 1. Màu sắc do và niêm mạc. ....................................................................................... 266 2. Phát hiện các nốt chảy máu dƣới da dƣới mọi hình thái: ..................................... 266 3. Tìm các biểu hiện khác ngoài da: .......................................................................... 266 4. Thăm khám kỷ các cơ quan có tổ chức gần giống nhƣ máu: ............................... 266 CÁC XÉT NGHIỆM MÁU ................................................................................................ 267 I. Hồng cầu....................................................................................................................... 267 1. Tế bào học. .............................................................................................................. 267 2. Huyết cầu tố (Hb).................................................................................................... 268 3. Sức bền hồng cầu. ................................................................................................... 270 II. BẠCH CẦU. ............................................................................................................... 270 1. Số lƣợng bạch cầu. ................................................................................................. 270 2. Công thức bạch cầu................................................................................................. 270 3. Tiểu cầu. .................................................................................................................. 271 XÉT NGHIỆM TUỴ ........................................................................................................... 272 I. HÌNH THÁI HỌC TẾ BÀO. ...................................................................................... 272 1. Dòng hồng cầu. ....................................................................................................... 272 2. Dòng bạch cầu có hạt. ............................................................................................. 272 3. Dòng tiểu cầu. ......................................................................................................... 272 II. TUỴ ĐỒ. ..................................................................................................................... 273 1. Kết quả bình thƣờng. .............................................................................................. 273 2. Bệnh lý:.................................................................................................................... 274 CÁC XÉT NGHIỆM VỀ ĐÔNG MÁU, CẦM MÁU. ..................................................... 274 I. NGHIÊN CỨU GIAI ĐOẠN THÀNH MẠCH......................................................... 275 1. Đo sức bền của thành mạch. ................................................................................... 275 2. Đo thời gian máu chảy:........................................................................................... 275 II. NGHIÊN CỨU GIAI ĐOẠN TIỂU CẦU. ............................................................... 275 1. Xét nghiệm tiểu cầu: ............................................................................................... 275 2. Đo thời gian đo cục huyết: ..................................................................................... 275 III. NGHIÊN CỨU GIAI ĐOẠN HUYẾT TƢƠNG. ................................................... 275 1. Nghiên cứu sự đông máu toàn bộ: ......................................................................... 275 2. Nghiên cứu từng yếu tố huyết tƣơng trong đông máu. ......................................... 276 XÉT NGHIỆM MIỄN DỊCH HUYẾT HỌC..................................................................... 277 1. Ngƣng kết tố hoàn toàn. .............................................................................................. 277 2. Ngƣng kết tố hoàn toàn: ........................................................................................... 277 2.1. Nghiệm pháp Coombs trực tiếp: ......................................................................... 278 2.2. Nghiệm pháp Coombs gián tiếp: ........................................................................ 278 KẾT LUẬN ..................................................................................................................... 278 CHẨN ĐOÁN THIẾU MÁU ............................................................................................. 278 I. ĐỊNH NGHĨA. ............................................................................................................. 279 II. NHẮC LẠI SINH LÝ VÀ SINH HOÁ. ................................................................... 279 1. Hồng cầu................................................................................................................. 279 2. Huyết cầu tố. ........................................................................................................... 279 3. Yếu tố cần thiết cho sự sinh sản hồng cầu. ........................................................... 279 4. Sự sinh sản và tiêu huỵ hồng cầu. .......................................................................... 280 III. SINH LÝ BỆNH . ..................................................................................................... 281 1. Tăng cung lƣợng tim............................................................................................... 281 2. Tuỵ xƣơng phản ứng tăng cƣờng tạo hồng cầu: ................................................... 281 IV. TRIỆU CHỨNG THIẾU MÁU. .............................................................................. 281 V. CÁC XÉT NGHIỆM CẦN LÀM.............................................................................. 282 1. Làm công thức máu: ............................................................................................... 282 2. Đo số lƣợng huyết cần tố:....................................................................................... 282 3. Giá trị hồng cầu: ...................................................................................................... 282 4. Hematocrit. .............................................................................................................. 282 5. Với các con số kết quả trên, ta có thể tính thêm đƣợc những chỉ số sau đây: ... 282 6. Tuỵ đồ: ..................................................................................................................... 283 7. Xét nghiệm phân: .................................................................................................... 283 VI. CHẨN ĐOÁN NGUYÊN NHÂN THIẾU MÁU. .................................................. 283 1. Dựa vào hình thái, màu sắc hồng cầu. ................................................................... 283 2. Theo nguyên nhân. .................................................................................................. 284 VII. KẾT LUẬN.............................................................................................................. 284 HỘI CHỨNG CHẢY MÁU ............................................................................................... 285 I. ĐẠI CƢƠNG VÀ ĐỊNH NGHĨA. ............................................................................. 285 II. CƠ CHẾ CẦM MÁU. ................................................................................................ 285 1. Giai đoạn 1: ............................................................................................................. 285 2. Giai đoạn 2: ............................................................................................................. 285 3. Giai đoạn 3: ............................................................................................................. 285 III. CHẨN ĐOÁN CHẢY MÁU. .................................................................................. 285 1. Các hình thái chảy máu. ......................................................................................... 285 IV. MỘT SỐ XÉT NGHIỆM CẦN LÀM. .................................................................... 287 1. Công thức máu: ....................................................................................................... 287 2. Các xét nghiệm về thành mạch. ............................................................................. 287 3. Các xét nghiệm về tính chất của máu (xem phần trên). ....................................... 287 V. CHẨN ĐOÁN NGUYÊN NHÂN CHẢY MÁU. .................................................... 287 1. Bệnh do tổn thƣơng tiểu cầu: ................................................................................. 287 2. Bệnh do tổn thƣơng thành mạch. ........................................................................... 290 3. Bệnh do huyết tƣơng............................................................................................... 291 4. KẾT LUẬN ............................................................................................................. 292 CHẨN ĐOÁN HẠCH TO ................................................................................................. 292 I. ĐẠI CƢƠNG. .............................................................................................................. 292 II. CÁCH KHÁM MỘT NGỪƠI CÓ HẠCH TO. ........................................................ 292 1. Khám hạch. .............................................................................................................. 292 2. Chẩn đoán phân biệt.................................................................................................... 293 III. KHÁM XÉT CÁC BỘ PHẬN KHÁC .................................................................... 294 1. Chẩn đoán nguyên nhân hạch to. ............................................................................... 294 IV. ÁP DỤNG THỰC TẾ............................................................................................... 296 CHẨN ĐOÁN LÁCH TO .................................................................................................. 297 I. CHẨN ĐOÁN .............................................................................................................. 297 1. Chẩn đoán xác định................................................................................................. 297 2. Chẩn đoán phân biệt. .............................................................................................. 298 II. CHẨN ĐOÁN NGUYÊN NHÂN LÁCH TO. ......................................................... 300 1. Lách to mạn tính. .................................................................................................... 300 III. LÁCH TO TRONG CÁC BỆNH GAN TĨNH MẠCH CỬA ................................ 302 IV. LÁCH TO TRONG CÁC NGUYÊN NHÂN KHÁC. ........................................... 302 Lách to cấp tính. .......................................................................................................... 303 V. KẾT LUẬN ................................................................................................................ 303 Chƣơng VI ....................................................................................................................... 304 Triệu chứng học hệ thống thận – Tiết niệu ................................................................ 304 NHỮNG RỐI LOẠN CHỨC NĂNG CỦA HỆ THỐNG THẬN – TIẾT NIỆU .......... 304 I. NHIỆM VỤ CỦA THẬN............................................................................................ 304 1. Nhiệm vụ thải tiết một số chất trong cơ thể. ......................................................... 304 2. Nhiệm vụ nội tiết. ................................................................................................... 305 II. CÁC RỐI LOẠN HỆ THỐNG THẬN – TIẾT NIỆU BIỂU HIỆN TRÊN LÂM SÀNG. .............................................................................................................................. 305 III. KẾT LUẬN. .............................................................................................................. 307 KHÁM LÂM SÀNG HỆ THỐNG THẬN – TIẾT NIỆU ................................................ 308 I. KHÁM HỆ THỐNG THẬN TIẾT NIỆU. ................................................................. 308 1. Nhắc lại giải phẫu của hệ thống thận – tiết niệu. ................................................. 308 2. Cách khám thận ....................................................................................................... 308 3. Tìm điểm đau của thận và niệu quản. ................................................................... 309 4. Khám bàng quang. .................................................................................................. 310 5. Khám niệu đạo. ....................................................................................................... 311 6. Khám tiền liệt tuyến................................................................................................ 311 II. THĂM KHÁM TOÀN THÂN MỘT NGỪƠI CÓ BỆNH THẬN – TIẾT NIỆU. 311 1. Phù. .......................................................................................................................... 311 2. Tim mạch ................................................................................................................. 312 3. Thiếu máu. ............................................................................................................... 312 4. Soi đáy mắt. ............................................................................................................. 312 NHỮNG PHƢƠNG PHÁP KHÁM XÉT CẬN LÂM SÀNG HỆ THỐNG THẬN – TIẾT NIỆU. ................................................................................................................................... 312 NHỮNG KHÁM XÉT CẬN LÂM SÀNG ĐỂ PHÁT HIỆN NHỮNG TỔN THƢƠNG CƠ THỂ BỆNH HỌC ......................................................................................................... 313 I. KHÁM NƢỚC TIỂU. ................................................................................................. 314 1. Tính chât lý học....................................................................................................... 314 2. Phân tích về sinh hoá. ............................................................................................. 315 3. Tìm tế bào và các thành phần hữu hình qua kính hiễn vi. ................................... 315 II. SINH THIẾT THẬN. ................................................................................................. 316 1. Kỷ thuật. .................................................................................................................. 316 2. Chỉ định. .................................................................................................................. 317 3. Chống chỉ định. ....................................................................................................... 317 4. Tai biến. ................................................................................................................... 317 XÉT NGHIỆM TÌM NGUYÊN NHÂN: VI KHUẨN VÀ KÝ SINH VẬT. .................. 317 I. TÌM VI KHUẨN.......................................................................................................... 317 II. TÌM KÝ SINH VẬT. ................................................................................................. 317 THĂM DÕ HÌNH THÁI QUANG HỌC........................................................................... 318 I. X QUANG THẬN. ...................................................................................................... 318 1. Chụp thận không có thuốc cản quang. ................................................................... 318 2. Chụp thận có thuốc cản quang qua đƣờng tĩnh mạch. .......................................... 319 3. Chụp thận ngƣợc dòng có thuốc cản quang. ......................................................... 321 4. Chụp thân bơm hơi sau màng bụng. ...................................................................... 322 5. Chụp thận qua đƣờng động mạch. ........................................................................ 324 II. CHỤP THẬN BẰNG PHÓNG XẠ. ......................................................................... 324 III. SOI NỘI TẠNG: SOI BÀNG QUANG. ................................................................. 324 1. Phƣơng pháp............................................................................................................ 324 2. Kết quả:.................................................................................................................... 325 NHỮNG XÉT NGHIỆM CẬN LÂM SÀNG THĂM DÕ CHỨC NĂNG THẬN. ........ 325 I. SINH LÝ HỌC CỦA QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH NỨƠC TIỂU. ....................... 326 1. Hiện tƣợng lọc ở cầu thận. ..................................................................................... 326 2. Tái hấp thu ở ống thận. ........................................................................................... 327 3. Hiện tƣợng ngoại tiết của ống thận. ...................................................................... 327 II. THĂM DÕ CHỨC NĂNG TOÀN BỘ..................................................................... 327 1. Định lƣợng một số chất trong máu. ...................................................................... 328 2. Nghiên cứu khả năng bài tiết urê của thận. .......................................................... 329 3. Nghiên cứu khả năng bài tiết chất màu và tỵ trọng nƣớc tiểu. .......................... 330 III. THĂM DÕ CHỨC NĂNG LỌC CẦU THẬN. ..................................................... 331 1. Độ lọc inulin Manitol Na hyposunfit .................................................................... 331 2. Độ lọc Creatinin. .................................................................................................... 331 IV. THĂM DÕ CHỨC NĂNG ỐNG THẬN. ............................................................... 332 1. Thăm dò chức năng chuyển hoá nƣớc. ................................................................. 332 2. Thăm dò chức năng bài tiết chất màu PSP và xanh Metylen. .............................. 334 3. Độ lọc PAH. ............................................................................................................ 335 V. NHỮNG PHƢƠNG PHÁP THĂM DÕ TỪNG THẬN RIÊNG RẺ. ................... 335 1. Bài tiết chất màu: .................................................................................................... 335 2. Lấy nƣớc tiểu riêng từng thận: ............................................................................... 335 3. Chụp thân có chất cản quang qua đƣờng tĩnh mạch. ............................................ 336 4. Dùng iot phóng xạ (I 123). ..................................................................................... 336 KẾT LUẬN. .................................................................................................................... 336 CHẨN ĐOÁN THẬN TO .................................................................................................. 338 I. CHẨN ĐOÁN XÁC ĐỊNH THẬN TO. .................................................................... 338 1. Vị trí. ........................................................................................................................ 338 2. Tính chất di động. ................................................................................................... 338 3. Trục thận .................................................................................................................. 338 4. Gõ ............................................................................................................................. 338 II. KHÁM CẬN LÂM SÀNG TRỨƠC MỘT NGỪƠI BỆNHT HẬN TO. ............... 339 1. Chụp Xquang. ......................................................................................................... 339 2. Xét nghiệm để tìm nguyên nhân. ........................................................................... 339 III. CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT THẬN TO. ................................................................ 339 1. Thận phải to. ............................................................................................................ 339 2. Thận trái to. ............................................................................................................. 340 3. Chung cho cả hai thận to. ....................................................................................... 341 IV. NHỮNG NGUYÊN NHÂN CỦA THẬN TO. ....................................................... 342 1. Ứ nƣớc, ứ mủ bể thận. ............................................................................................ 342 2. Ung thƣ thận. ........................................................................................................... 343 3. Thận nhiều nang. ..................................................................................................... 343 4. Thận to bũ ................................................................................................................ 344 ĐÁI RA PROTEIN ............................................................................................................. 344 I. ĐẠI CƢƠNG ............................................................................................................... 344 II. CHẨN ĐOÁN XÁC ĐỊNH ĐÁI RA PROTEIN. .................................................... 344 1. Cách lấy nƣớc tiểu. ................................................................................................. 344 2. Cách thử protein. ..................................................................................................... 345 III. NGUYÊN NHÂN. .................................................................................................... 345 1. Protein thoáng qua. ................................................................................................. 345 2. Protein thƣờng xuyên.............................................................................................. 346 HỘI CHỨNG TĂNG NITƠ MÁU .................................................................................... 347 I. ĐẠI CƢƠNG. .............................................................................................................. 347 II. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG. ................................................................................. 347 1. Hội chứng thần kinh. .............................................................................................. 347 2. Hội chứng tiêu hoá. ................................................................................................. 348 3. Hội chứng hô hấp. ................................................................................................... 348 4. Hội chứng tim mạch. .............................................................................................. 348 5. Hội chứng chảy máu. .............................................................................................. 348 6. Nhiệt độ, .................................................................................................................. 348 III. TRIỆU CHỨNG SINH HOÁ. .................................................................................. 349 1. Urê, creatinin và N phi protein trong máu đều tăng. ........................................... 349 2. Dự trữ kiềm giảm. ................................................................................................... 349 3. Rối loạn các chất điện giải: .................................................................................... 349 IV. HÔN MÊ DO NITƠ MÁU CAO ............................................................................. 349 1. Triệu chứng. ............................................................................................................ 349 2. Chẩn đoán xác định hôn mê do nitơ máu cao. ...................................................... 350 V. NGUYÊN NHÂN NITƠ MÁU CAO. ...................................................................... 350 1. Nguyên nhân tại thận. ............................................................................................. 350 2. Nguyên nhân ngoài thận. ........................................................................................ 351 VI. KẾT LUẬN. .............................................................................................................. 351 1. Nitơ cao: .................................................................................................................. 351 2. Trong các nguyên nhân gây nitơ máu cao, cần đặc biệt chú ý đến các nguyên nhân tại thận, nhất là: ........................................................................................................... 351 ĐÁI NHIỀU, ĐÁI ÍT, VÔ NIỆU. ..................................................................................... 352 I. ĐẠI CƢƠNG VỀ BỆNH LÝ HỌC. ........................................................................... 352 1. Yếu tố trƣớc thận. ................................................................................................... 352 2. Yếu tố tại thận. ........................................................................................................ 352 3. Yếu tố sau thận. ...................................................................................................... 353 II. ĐÁI NHIỀU. ............................................................................................................... 353 1. Định nghĩa. .............................................................................................................. 353 2. Chẩn đoán xác định................................................................................................. 353 3. Nguyên nhân. .......................................................................................................... 353 III. ĐÁI ÍT VÀ VÔ NIỆU. ............................................................................................. 354 1. Định nghĩa. .............................................................................................................. 354 2. Chẩn đoán xác định................................................................................................. 354 3. Nguyên nhân của đái ít, vô niệu. ............................................................................ 354 IV. KẾT LUẬN. .............................................................................................................. 355 RỐI LOẠN ĐI TIỂU........................................................................................................... 355 I. ĐÁI BUỐT, ĐÁI RẮT. ............................................................................................... 355 1. Định nghĩa. .............................................................................................................. 355 2. Nguyên nhân. .......................................................................................................... 356 II. BÍ ĐÁI. ........................................................................................................................ 357 1. Định nghĩa. .............................................................................................................. 357 2. Chẩn đoán xác định................................................................................................. 357 3. Nguyên nhân. .......................................................................................................... 357 ĐÁI RA MÁU ..................................................................................................................... 358 I. ĐỊNH NGHĨA. ............................................................................................................. 358 II. CHẨN ĐOÁN. ........................................................................................................... 359 1. Chẩn đoán xác định................................................................................................. 359 2. Chẩn đoán phân biệt. .............................................................................................. 359 3. Chẩn đoán vị trí. ...................................................................................................... 359 III. KHÁM XÉT NGỪƠI BỆNH ĐÁI RA MÁU. ........................................................ 360 1. Hỏi bệnh: ................................................................................................................. 360 2. Xét nghiệm cận lâm sàng. ...................................................................................... 360 IV. NGUYÊN NHÂN. .................................................................................................... 360 1. Đái ra máu đại thể. .................................................................................................. 360 2. Đái ra máu vi thể. .................................................................................................... 361 V. TÓM LẠI. ................................................................................................................... 362 1. Muốn chẩn đoán đái ra máu chính xác phải làm cặn Addis. ............................... 362 2. Việc chẩn đoán nguyên nhân đái ra máu: .............................................................. 362 ĐÁI RA MỦ ........................................................................................................................ 363 I. CHẨN ĐOÁN XÁC ĐỊNH......................................................................................... 363 1. Đại thể: ......................................................................................................................... 363 2. Vi thể. ........................................................................................................................... 363 II. CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT. ..................................................................................... 363 1. Dƣỡng chấp. ................................................................................................................ 363 2. Đái ra Photphat urat. ................................................................................................... 363 3. Đái ra tinh dịch: ........................................................................................................... 364 4. Nƣớc tiểu có lẫn khí hƣ: ............................................................................................. 364 5. Nƣớc tiểu có nhiều vi khuẩn: ..................................................................................... 364 III. NGUYÊN NHÂN. .................................................................................................... 364 1. Mủ ở niệu đạo .............................................................................................................. 364 2. Mủ ở bàng quang........................................................................................................ 364 3. Mủ ở thận. .................................................................................................................... 364 IV. KẾT LUẬN. .............................................................................................................. 365 1. Nếu có đái buốt, đái rắt: .............................................................................................. 365 2. Nếu không có đái buốt, đái rắt: .................................................................................. 365 ĐÁI RA HUYẾT CẦU TỐ ................................................................................................ 365 I. ĐỊNH NGHĨA. ............................................................................................................. 365 II. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG. ................................................................................. 366 1. Giai đoạn đái ra huyết cầu: ..................................................................................... 366 2. Giai đoạn nitơ máu cao: urê máu mỗi ngày một cao vì viêm ống thận cấp. ....... 366 3. Giai đoạn hồi phục: ................................................................................................. 366 III. CHẨN ĐOÁN. .......................................................................................................... 366 1. Chẩn đoán xác định................................................................................................. 366 2. Chẩn đoán phân biệt. ............................................................................................. 366 IV. KHÁM XÉT NGỪƠI BỊ ĐÁI RA HUYẾT CẦU TỐ. .......................................... 367 1. Hỏi. .......................................................................................................................... 367 2. Khám lâm sàng........................................................................................................ 367 3. Khám xét cận lâm sàng. .......................................................................................... 367 V. NGUYÊN NHÂN. ..................................................................................................... 368 1. Tan máu do rối loạn tiên phát ngay hồng cầu. ..................................................... 368 2. Tan máu do yếu tố ngoài hồng cầu. ....................................................................... 368 CHƢƠNG III. ...................................................................................................................... 370 TRIỆU CHỨNG HỌC VỀ NỘI TIẾT. .............................................................................. 370 CÁCH KHÁM MỘT NGƢỜI BỆNH NỘI TIẾT. ............................................................ 370 I. ĐẠI CƢƠNG. .............................................................................................................. 370 I. KHÁM LÂM SÀNG. ................................................................................................. 371 1. Quan sát hình dạng ngƣời bệnh. ............................................................................ 371 2. Khám các bộ phận................................................................................................... 372 II. CÁC PHƢƠNG PHÁP THĂM DÕ TUYẾN. .......................................................... 374 1. Thăm dò về hình thái. ............................................................................................ 374 2. THĂM DÕ CHỨC NĂNG. ................................................................................... 375 III. CÁC HỘI CHỨNG CHỦ YẾU. .............................................................................. 375 1. Hội chứng cƣờng hay suy một tuyến. .................................................................... 375 2. Hội chứng phối hợp các rối loạn của nhiều tuyến. ............................................... 376 3. Các hội chứng phối hợp rối loạn thần kinh và rối loạn nội tiết. ........................ 376 IV. KẾT LUẬN. .............................................................................................................. 376 TRIỆU CHỨNG HỌC TUYẾN GIÁP TRẠNG. .............................................................. 376 I. GIẢI PHẪU VÀ SINH LÝ TUYẾN GIÁP TRẠNG. .............................................. 377 1. Giải phẫu. ................................................................................................................ 377 2. Sinh lý. ..................................................................................................................... 377 II. CÁC PHƢƠNG PHÁP KHÁM LÂM SÀNG TUYẾN. .......................................... 377 1. Nhìn: ........................................................................................................................ 377 2. Sờ và đo tuyến giáp................................................................................................. 377 3. Nghe:........................................................................................................................ 378 III. HỘI CHÖNG LÂM SÀNG SUY VÀ CƢỜNG TUYẾN GIÁP TRẠNG. ........... 378 1. Hội chứng suy giáp trạng – bệnh phù niêm........................................................... 378 2. Hội chứng cƣờng giáp: bệnh BASEDOW. ........................................................... 380 IV. CÁC PHƢƠNG PHÁP THĂM DÕ CẬN LÂM SÀNG TUYẾN GIÁP TRẠNG. .......................................................................................................................................... 380 1. Thăm dò hình thái. .................................................................................................. 380 2. Thăm dò chức năng................................................................................................. 381 V. CHẨN ĐOÁN. ........................................................................................................... 382 1. Chẩn đoán bƣớu giáp trạng. ................................................................................... 382 2. Chẩn đoán nguyên nhân. ........................................................................................ 383 TUYẾN CẬN GIÁP TRẠNG ............................................................................................ 384 I. SINH LÝ TUYẾN CẬN GIÁP TRẠNG. .................................................................. 384 1. Chuyển hoá canxi. ................................................................................................... 384 2. Chuyển hoá photpho. .............................................................................................. 385 II. BIỂU HIỆN LÂM SÀNG. ......................................................................................... 386 1. Suy cận giáp trạng chứng TETANI. ...................................................................... 386 2. Bệnh cƣờng giáp trạng: bệnh phôn rếchlinhaoden. .............................................. 387 III. THĂM DÕ TUYẾN CẬN GIÁP TRẠNG. ............................................................ 387 1. Dấu hiệu về Xquang. ............................................................................................. 387 2. Thăm dò chức năng................................................................................................. 388 TRIỆU CHỨNG HỌC TUYẾN THƢỢNG THẬN.......................................................... 389 RỐI LOẠN GLUCOZA MÁU ........................................................................................... 395 I. ĐẠI CƢƠNG. .............................................................................................................. 396 1. Hệ thống làm tăng glucoza bao gồm: .................................................................... 396 2. Hệ thống hạ glucoza máu: ...................................................................................... 396 II. HỘI CHỨNG TĂNG GLUCOZA MÁU. ................................................................ 396 1. Biểu hiện lâm sàng. ................................................................................................. 396 2. CẬN LÂM SÀNG. ................................................................................................. 398 3. Chẩn đoán. ............................................................................................................... 399 III. HỘI CHỨNG HẠ GLUCOZA MÁU. ..................................................................... 400 1. Lâm sàng. ................................................................................................................ 400 2. Cận lâm sàng. .......................................................................................................... 401 3. Chẩn đoán. ............................................................................................................... 402 TRIỆU CHỨNG HỌC TUYẾN YÊN ............................................................................... 402 I. NHẮC LẠI GIẢI PHẪU VÀ SINHLÝ. ................................................................... 403 1. Giải phẫu. ................................................................................................................ 403 2. Sinh lý. ..................................................................................................................... 403 II. HỘI CHỨNG TUYẾN YÊN. .................................................................................... 404 HỘI CHỨNG CƢỜNG THUỲ TRƢỚC ........................................................................... 404 BỆNH TO CÁC VIỄN CỰC .............................................................................................. 404 I. SINH LÝ BỆNH. ......................................................................................................... 404 II. TRIỆU CHỨNG HỌC. .............................................................................................. 405 1. Triệu chứng về hình dáng. ...................................................................................... 405 2. Triệu chứng về nội tiết............................................................................................ 406 3. Triệu chứng khối u não. .......................................................................................... 406 III. CHẨN ĐOÁN. .......................................................................................................... 407 Bệnh khổng lồ. ..................................................................................................................... 407 Bệnh CUSHING.......................................................................................................... 408 (Xem trong triệu chứng học tuyến thƣợng thận). ...................................................... 408 HỘI CHỨNG SUY THUỲ TRƢỚC ................................................................................. 408 BỆNH NHI TÍNH. .............................................................................................................. 408 HỘI CHỨNG PHÌ SINH DỤC. ......................................................................................... 408 BỆNH SIMMONDS ........................................................................................................... 409 HỘI CHỨNG SUY THUỲ SAU ....................................................................................... 409 BỆNH ĐÁI NHẠT ............................................................................................................. 409 I. ĐỊNH NGHĨA .............................................................................................................. 409 II. TRIỆU CHỨNG. ....................................................................................................... 409 1. Lâm sàng. ................................................................................................................ 409 2. Cận lâm sàng. .......................................................................................................... 410 III. CHẨN ĐOÁN. .......................................................................................................... 411 1. Chẩn đoán xác định................................................................................................. 411 2. Chẩn đoán nguyên nhân: ........................................................................................ 411 HỘI CHỨNG SUY THUỲ SAU ....................................................................................... 411 BỆNH ĐÁI NHẠT ............................................................................................................. 411 I. ĐỊNH NGHĨA .............................................................................................................. 411 II. TRIỆU CHỨNG. ....................................................................................................... 412 1. Lâm sàng. ................................................................................................................ 412 2. Cận lâm sàng. .......................................................................................................... 412 III. CHẨN ĐOÁN. .......................................................................................................... 413 1. Chẩn đoán xác định................................................................................................. 413 2. Chẩn đoán nguyên nhân: ........................................................................................ 413 CHƢƠNG IV. ...................................................................................................................... 414 TRIỆU CHỨNG HỌC THẦN KINH. ........................................................................... 414 KHÁM VẬN ĐỘNG. ......................................................................................................... 414 I. KHÁM VẬN ĐỘNG TỰ CHỦ. ................................................................................. 414 1. Một số nghiệm pháp khác: ..................................................................................... 414 2. Đánh giá kết quả: .................................................................................................... 415 II. KHÁM TRƢƠNG LỰC. ........................................................................................... 416 1. Một số nghiệm pháp khám. .................................................................................... 416 2. Đánh giá kết quả. .................................................................................................... 416 III. KHÁM PHỐI HỢP ĐỘNG TÁC VÀ THĂNG BẰNG. ........................................ 417 1. Ngón tay chỉ mũi:.................................................................................................... 417 2. Gót chân đầu gối. .................................................................................................... 417 3. Lật úp liên tiếp bàn tay: .......................................................................................... 417 4. Dấu hiệu Romberg: ................................................................................................. 417 IV. VẬN ĐỘNG BẤT THƢỜNG ................................................................................. 418 1. Nguyên nhân khám. ................................................................................................ 418 2. Các loại động tác bất thƣờng chủ yếu.................................................................... 418 V. NGHIÊN CỨU MỘT VÀI DÁNG ĐI. ..................................................................... 419 1. Trong liệt nửa thân. ................................................................................................. 419 2. Trong liệt cứng hai chi dƣới: .................................................................................. 419 3. trong bệnh Parkinson. ............................................................................................. 419 KHÁM PHẢN XẠ .............................................................................................................. 419 I. Ý NGHĨA MỤC ĐÍCH CỦA KHÁM PHẢN XẠ. ................................................... 419 II. CÁC LOẠI PHẢN XẠ THÔNG THƢỜNG. ........................................................... 420 1. Phản xạ gân xƣơng.................................................................................................. 420 2. Phản xạ, da niêm mạc. ............................................................................................ 423 3. Các phản xạ chống đỡ: ........................................................................................... 424 KHÁM CẢM GIÁC ............................................................................................................ 425 I. PHƢƠNG PHÁP PHÁT HIỆN RỐI LOẠN CẢM GIÁC. ...................................... 425 1. Nguyên tắc khám. .................................................................................................. 425 2. Kỷ thuật khám. ....................................................................................................... 426 II. GIÁ TRỊ TRIỆU CHỨNG. ....................................................................................... 427 1. Cảm giác nông: ....................................................................................................... 427 2. Cảm giác sâu. .......................................................................................................... 427 KHÁM RỐI LOẠN DINH DƢỠNG VÀ RỐI LOẠN CƠ TRÕN. ................................. 427 I. RỐI LOẠN DINH DƢỠNG. ...................................................................................... 427 1. Rối loạn dinh dƣỡng ở cơ: teo cơ. .............................................................................. 427 2. Rối loạn dinh dƣỡng ở da: .......................................................................................... 429 II. RỐI LOẠN CƠ TRÕN. ............................................................................................. 430 1. Rối loạn cơ tròn bàng quang....................................................................................... 430 2. Rối loạn đại tiện. ......................................................................................................... 430 3. Giá trị triệu chứng. ...................................................................................................... 431 III. RỐI LOẠN SINH DỤC............................................................................................ 432 KHÁM 12 DÂY THẦN KINH SỌ NÃO. ......................................................................... 432 I. THẦN KINH KHƢỚU GIÁC (Dây 1). ..................................................................... 432 1. Giải phẫu chức năng. ............................................................................................. 432 2. Cách khám. .............................................................................................................. 432 3. Nguyên nhân. .......................................................................................................... 433 II. THẦN KINH THỊ GIÁC (Dây 2). ............................................................................ 433 1. Giải phẫu chức năng. ............................................................................................. 433 2. Cách khám. .............................................................................................................. 433 III. DÂY VẬN NHỠN CHUNG (Dây III). ................................................................... 434 1. Giải phẫu và chức năng. ......................................................................................... 434 2. Cách khám: .............................................................................................................. 434 3. Nguyên nhân: .......................................................................................................... 434 IV. DÂY CẢM ĐỘNG (Dây 4). .................................................................................... 434 1. Giải phẫu và chức năng: ......................................................................................... 434 2. Cách khám. .............................................................................................................. 435 3. Nguyên nhân. .......................................................................................................... 435 V. DÂY VẬN NHỠN NGOÀI. ..................................................................................... 435 1. Giải phẫu và chức năng. ......................................................................................... 435 2. Cách khám: .............................................................................................................. 435 3. Nguyên nhân: .......................................................................................................... 435 VI. DÂY THẦN KINH SINH BA (Dây V). ................................................................. 436 1. Giải phẫu và chức năng. ......................................................................................... 436 2. Cách khám: .............................................................................................................. 437 3. Nguyên nhân: .......................................................................................................... 437 VII. DÂY THẦN KINH MẮT. (Dây VII). Sẽ có một bài riêng. ................................ 437 VIII. DÂY THẦN KINH THÍNH GIÁC. (Dây VIII)................................................... 438 1. Giải phẫu và chức năng. ......................................................................................... 438 2. Cách khám: .............................................................................................................. 438 3. Nguyên nhân. .......................................................................................................... 438 IX. DÂY THẦN KINH LƢỠI CẦU. (Dây IX). .......................................................... 438 1. Giải phẫu và chức năng: ......................................................................................... 438 2. Cách khám: .............................................................................................................. 438 3. Nguyên nhân. .......................................................................................................... 438 X. DÂY THẦN KINH PHẾ VỊ (Dây X). ...................................................................... 439 1. Giải phẫu và chức năng. ......................................................................................... 439 2. Cách khám. .............................................................................................................. 439 3. Nguyên nhân: .......................................................................................................... 439 XI. DÂY THẦN KINH GAI (Dây XI). ......................................................................... 439 1. Giải phẫu và chức năng. ......................................................................................... 439 2. Cách khám. .............................................................................................................. 439 3. Nguyên nhân. .......................................................................................................... 439 XII. DÂY THẦN KINH HẠ NHIỆT (Dây XII). .......................................................... 440 1. Giải phẫu và chức năng. ......................................................................................... 440 2. Cách khám. .............................................................................................................. 440 3. Nguyên nhân: .......................................................................................................... 440 THĂM KHÁM CHUYÊN KHOA. .................................................................................... 440 1. Soi đáy mắt: ............................................................................................................. 440 2. Thăm khám tai mũi họng ........................................................................................ 440 3. Chụp sọ não cột sống: ............................................................................................ 440 4. Chụp não thất và chụp não sau khi bơm hơi: ....................................................... 441 5. Chụp động mạch não sau khi bơm thuốc cản quang để phát hiện: ...................... 441 6. Điện não đồ: ............................................................................................................ 441 7. Phản ứng điện cơ và thần kinh: .............................................................................. 441 LIỆT NỬA THÂN .............................................................................................................. 441 I. PHÁT HIỆN CHỨNG LIỆT NỬA THÂN. ............................................................... 441 1. Trƣờng hợp ngƣời bệnh hôn mê. ........................................................................... 441 2. Trƣờng hợp ngƣời bệnh tỉnh. ................................................................................. 442 II. CHẨN ĐOÁN ĐỊA ĐIỂM TỔN THƢƠNG. .......................................................... 444 1. Tháp hay bó võ não gai: ......................................................................................... 444 2. Bó gối hay bó vỏ não nhân: .................................................................................... 444 3. Tổn thƣơng bên nào? .............................................................................................. 445 4. Tổn thƣơng chỗ nào? .............................................................................................. 445 III. CHẨN ĐOÁN NGUYÊN DO. ................................................................................ 446 1. Ở ngƣời già. ............................................................................................................. 446 2. Ở ngƣời trẻ............................................................................................................... 446 3. Ở trẻ con. ................................................................................................................. 447 4. Chung cho cả ba loại............................................................................................... 447 LIỆT NỬA MẶT. ................................................................................................................ 447 I. GIẢI PHẪU HỌC. ....................................................................................................... 447 II. TRIỆU CHỨNG HỌC. .............................................................................................. 447 1. Trƣờng hơp liệt hoàn toàn. ............................................................................... 447 2. Trƣờng hợp liệt mặt nhẹ. ................................................................................... 448 III. CÁC THỂ LIỆT MẶT. ............................................................................................. 448 1. Liệt mặt trung ƣơng. ........................................................................................... 448 2. Liệt mặt ngoại biên. ............................................................................................. 449 3. Liệt mặt cả hai bên. ............................................................................................. 449 IV. NGUYÊN NHÂN CỦA LIỆT MẶT. ...................................................................... 449 1. Liệt trung ƣơng. ................................................................................................... 449 2. Liệt ngoại biên. ..................................................................................................... 450 V. KẾT LUẬN. .............................................................................................................. 450 LIỆT HAI CHI DƢỚI. ........................................................................................................ 451 I. PHÁT HIỆN CHỨNG LIỆT HAI CHI DƢỚI. ..................................................... 451 II. CHẨN ĐOÁN VỊ TRÍ TỔN THƢƠNG. .................................................................. 453 III. CHẨN ĐOÁN NGUYÊN DO. ................................................................................ 454 HỘI CHỨNG MÀNG NÃO. .............................................................................................. 459 I. ĐẠI CƢƠNG. .............................................................................................................. 459 II. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG. ................................................................................ 459 1. Tam chứng màng não. ............................................................................................ 459 2. Những triệu chứng kích thích chung. .................................................................... 460 III. NHỮNG TRIỆU CHỨNG KÍCH THÍCH NÃO VÀ TỔN THƢƠNG NÃO. ...... 461 1. Rối loạn tinh thần. ................................................................................................... 461 2. Tổn thƣơng các dây thần kinh sọ não: ................................................................... 461 IV. CHỌC DÕ MÀNG NÃO. ........................................................................................ 461 1. Nƣớc tuỵ có máu: .................................................................................................... 462 2. Nƣớc não tuỵ đục hoặc có mủ rõ rệt:.................................................................... 462 3. Nƣớc não tuỵ trong: ................................................................................................ 462 V. CHẨN ĐOÁN NGUYÊN NHÂN. ........................................................................... 463 1. Nƣớc màng não có máu: ........................................................................................ 463 2. Nƣớc màng não có mủ:.......................................................................................... 463 3. Nƣớc não tuỵ trong. ................................................................................................ 464 HỘI CHỨNG TIỂU NÃO .................................................................................................. 465 I. GIẢI PHẪU VÀ CHỨC NĂNG................................................................................. 465 II. LÂM SÀNG. ............................................................................................................... 466 1. Loạng choạng tiểu não:........................................................................................... 466 2. Run khi làm việc: .................................................................................................... 466 3. Giảm trƣơng lực cơ: ................................................................................................ 467 4. Giật nhãn cầu: ......................................................................................................... 467 5. Rối loạn tiếng nói: ................................................................................................... 467 6. Nếu nguyên nhân gây hội chứng tiểu não ............................................................ 467 III. CHẨN ĐOÁN. .......................................................................................................... 467 HỘI CHỨNG VIÊM NHIỀU DÂY THẦN KINH. ......................................................... 468 I. GIẢI PHẪU BỆNH HỌC. .......................................................................................... 468 II. LÂM SÀNG. ............................................................................................................... 468 1. Rối loạn cảm giác.................................................................................................... 468 2. Rối loạn vận động. .................................................................................................. 468 3. Rối loạn phản xạ. .................................................................................................... 469 III. NGUYÊN DO. .......................................................................................................... 469 1. Viêm nhiễm dây thần kinh do thiếu Vitamin B1. ................................................. 469 2. Do chuyển hoá: ...................................................................................................... 469 3. Do nhiễm khuẩn: ..................................................................................................... 469 4. Do ngộ độc: ............................................................................................................ 470 IV. CHẨN ĐOÁN. .......................................................................................................... 470 1. Viêm nhiều rễ dây thần kinh. ................................................................................. 470 2. Hội chứng đuôi ngựa: ............................................................................................ 470 3. Bệnh bại liệt trẻ em: ................................................................................................ 470 4. Các bệnh ở tuỵ sống, nhƣ xơ rải rác cấp, viêm tuỵ cấp:...................................... 470 HỘI CHỨNG PARINSON ................................................................................................. 471 I. GIẢI PHẪU VÀ SINH LÝ. ........................................................................................ 471 II. LÂM SÀNG. ............................................................................................................... 471 1. Run: .......................................................................................................................... 471 2. Cứng cơ: .................................................................................................................. 471 3. Tăng phản xạ tƣ thế. .............................................................................................. 472 4. Động tác chậm chạp: .............................................................................................. 472 5. Mất các động tác tự động: ..................................................................................... 472 III. CHẨN ĐOÁN. .......................................................................................................... 472 1. Chẩn đoán xác định: Dựa trên hai loại triệu chứng: ............................................. 472 2. Chẩn đoán phân biệt. .............................................................................................. 472