Tài liệu Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn dành cho học sinh trung học tình huống vệ sinh an toàn thực phẩm bảo vệ sức khoẻ cộng đồng

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ HÀ NỘI PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN ỨNG HOÀ TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ CAO THÀNH Địa chỉ: Cao Thành - Ứng Hoà – Hà Nội Điện thoại: 0982.922.085 Emai: [email protected] BÀI DỰ THI VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN ĐỂ GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN TÊN TÌNH HUỐNG “VỆ SINH AN TOÀN THỰC PHẨM BẢO VỆ SỨC KHOẺ CỘNG ĐỒNG” Môn học chính: Sinh học Các môn được tích hợp: Ngữ văn, Công nghệ, Địa lí. THÔNG TIN VỀ HỌC SINH 1. Mai Hà Chi . Ngày sinh: 09/6/2001- Lớp 8A 2. Nguyễn Thuý Hằng . Ngày sinh: 30/10/2001- Lớp 8A 1 I. Tên tình huống: " Vệ sinh an toàn thực phẩm, bảo vệ sức khoẻ cộng đồng". Vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm hiện nay đang là vấn đề nóng bỏng, cấp thiết không phải của một người, một nơi mà ai và ở đâu cũng phải hết sức chú ý. Sức khoẻ là vốn quý nhất của con người. Muốn có sức khoẻ tốt ai cũng biết ngoài chế độ luyện tập nghỉ ngơi con người phải chú ý bồi dưỡng cho mình các loại thực phẩm thiết yếu để bổ sung năng lượng. Hiện nay, do cơ chế thị trường, nhu cầu tiêu dùng và sản xuất nên thị trường thực phẩm rất đa dạng và phong phú. Hàng quán mọc lên như nấm, nhu cầu tiêu thụ của con người rất cao. Để có những hiểu biết về vệ sinh an toàn thực phẩm, và biết cách chọn lựa thực phẩm sạch các nhà nội trợ nói riêng và người tiêu cùng nói chung rất quan tâm. Làm thế nào để có sức khoẻ tốt, làm thế nào để không bị nhầm lẫn khi mua thực phẩm... Mỗi người chúng ta cần phải có những hiểu biết nhất định để tránh những chuyệnđáng tiếc do ăn uống gây ra. II. Mục tiêu giải quyết tình huống . - Hiểu rõ thế nào là vệ sinh an toàn thực phẩm. - Hiểu biết về các loại thực phẩm. - Có kiến thức cơ bản để phòng tránh những hậu quả đáng tiếc do không chú ý đến an toàn thực phẩm. - Giúp nhau chăm sóc sức khoẻ tốt hơn. III. Tổng quan về các tình huống liên quan tới giải quyết tình huống. - Những kiến thức thu thập hàng ngày. - Tìm hiểu trong sách báo, ti vi. - Thực tế bản thân. - Bài học kinh nghiệm. IV. Giải pháp giải quyết tình huống. - Viết bài dự thi vận dụng các kiến thức môn học trong nhà trường hiện nay. - Môn chính: Sinh học - Các môn tích hợp : Công nghệ - Môn : Ngữ văn - Môn : Địa lí V. Thuyết minh tiến trình giải quyết các tình huống. 1.Thực trạng vấn đề. Trái Đất – nơi bắt đầu và khởi nguồn sự sống của con người. Nơi đem lại cho loài người những nguồn dinh dưỡng thiết yếu để loài người có thể tồn tại và phát 2 triển. Nhưng với các vấn đề hiện nay thì những nguồn dinh dưỡng cung cấp cho mỗi chúng ta có được đảm bảo chất lượng, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm hay không? Đó là mối lo ngại của không chỉ riêng chúng em mà còn là vấn đề cấp thiết của toàn nhân loại. Thế giới quanh chúng ta vô cùng bao la và rộng lớn gồm nhiều cá thể khác nhau nhưng thử hỏi xem bản thân ai có thể sống mà không cần ăn uống, không cần những nguồn thực phẩm để nuôi lớn cơ thể.Vậy thực phẩm là gì? Và tại sao không chỉ con người và các sinh vật, tất cả đều cần nguồn thực phẩm đến như vậy? Bản thân chúng em hiểu về khái niệm này như sau: Thực phẩm là một từ Hán Việt, gồm hai yếu tố Hán Việt ghép lại với nhau, ở đây thực là thường ngày, phẩm là thức ăn nên thực phẩm bao gồm các loại thức ăn thường ngày,cung cấp tới chúng ta tất cả các chất dinh dưỡng đi nuôi cơ thể. Từ thời xa xưa, loài người nguyên thuỷ đã biết tự kiếm ăn bằng cách săn bắt động vật, tìm quả trái, lương thực, đó là những nguồn thức ăn có sẵn trong thiên nhiên, trong các điều kiện thích hợp mà chúng sinh trưởng và phát triển tốt. Còn ngày nay, với sự tiến bộ của khoa học – kĩ thuật, chúng ta có thể biết tự gây tạo, chăm sóc các loại cây trồng, động thực vật bằng nhiều hình thức như sử dụng phân bón hoá học, phân hữu cơ để bón cây giúp cây hấp thụ nhiều chất dinh dưỡng hay sử dụng những loại thức ăn tinh, thức ăn thô cho động vật. Giờ đây, cùng với sự phát triển của đất nước, việc con người cần đáp ứng các nhu cầu về mặt vật chất và tinh thần cũng phát triển theo. An toàn vệ sinh thực phẩm là vấn đề không chỉ của riêng nước ta mà còn là một câu hỏi khó đặt ra cho toàn thế giới. Chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ của mỗi con người, đến sức khoẻ cộng đồng và lâu dài ảnh hưởng đến giống nòi dân tộc, nên vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm là vấn đề phức tạp, đặc biệt nhạy cảm, liên quan đến nhiều ngành, nhiều cấp và toàn xã hội. Chính vì vậy việc đảm bảo trên thế giới nói chung và đất nước ta nói riêng là một vấn đề hết sức cần thiết. An toàn vệ sinh thực phẩm cũng như một bộ môn khoa học dùng để mô tả việc xử lí, chế biến và lưu trữ thực phẩm bằng nhiều phương pháp phòng ngừa. Vào ngày 17 tháng 6 năm 2010, Chính phủ ban hành luật an toàn thực phẩm đối với các cơ quan, tổ chức hay cá nhân người Việt Nam hoặc người nước ngoài 3 đang tham gia sản xuất, kinh doanh thực phẩm tại Việt Nam. Chính vì vậy, tất cả người già đến trẻ nhỏ, ai ai cũng trú trọng và quan tâm tới chất lượng thực phẩm tiêu dùng hàng ngày Như chúng ta đã biết trong ngành chế biến thực phẩm, trong công tác y tế người ta chia ra nhiều loại và các nhóm khác nhau như: - Nhóm chất béo gồm các thức ăn giàu chất béo vừa là nguồn cung cấp năng lượng, vừa là thành phần của màng tế bào và mô não.Ngoài ra, chất béo còn giúp các chất sinh tố hoà tan, hấp thụ vào cơ thể. ( Dầu thực vật ) - Nhóm bột đường là các chất giàu tinh bột, cung cấp năng lượng vào cơ thể, tham gia vào thành phần cấu tạo nên các tế bào. Chúng chiếm tỉ trọng lớn trong cơ thể. Ở nước ta gạo là thực phẩm quen thuộc nhất. ( Gạo, ngô, bánh mì... ) 4 - Nhóm chất đạm là vật liệu xây dựng nên các tế bào, tạo dịch hoá hay các nội tiết tố. ( Cá - thực phẩm giàu chất đạm ) - Nhóm sinh tố cung cấp các chất vitamin, nước và một số khoáng chất, chúng có vai trò chính là điều hoà cơ thể. ( Các loại thực phẩm cung cấp vitamin ) Đó là những chất dinh dưỡng rất cần thiết cho mỗi chúng ta hằng ngày nhưng cần cân đối các chất dinh dưỡng sao cho hợp lí, phù hợp với thể trạng cơ thể. Mặc dù, thực phẩm không thể vắng mặt trong sự tồn tại và phát triển của con người để duy trì sự tồn tại phát triển của xã hội. Nhưng hiện nay một thực tế đáng báo động là nguy cơ mất an toàn khi sử dụng các loại thực phẩm kém chất lượng hay thực phẩm không đủ tiêu chuẩn hợp vệ sinh ảnh hưởng xấu tới sức 5 khoẻ con người. Theo thống kê hàng năm nước ta có hàng trăm vụ ngộ độc thực phẩm. Gần đây nhất là 300 công nhân ở Bắc Ninh phải nhập việt do sử dụng thực phẩm cá không hợp vệ sinh. Các bạn đã bao giờ hỏi nguyên nhân nào dẫn đến ngộ độc thực phẩm ở nước ta sao lại trầm trọng như vậy chưa? Theo tôi, cách phòng chống tốt nhất là mỗi người dân càn có ý thức hơn nữa, có hiểu biết nhiều hơn nữa trong sản xuất chế biết và khi mua thực phẩm. Tiếp theo là cách bảo quản và kiểm tra tiêu thu thực phẩm của các nhà chức năng còn quá lỏng lẻo. Sự quản lí của nhà nước tới địa phương còn chưa chặt chẽ dẫn đến thực phẩm bị nhiễm vi sinh vật có hại, ô nhiễm hoá chất hay chúng vốn hàm chứa các độc tố tự nhiên. Nguồn thức ăn chứa các chất hoá học, thuốc trừ sâu giúp thực phẩm sinh trưởng và phát triển tốt, đem lại thu nhập cao cho bà con, nhưng nào ai nghĩ đến những tác nhân vô bổ ấy bởi khi sử dụng các chất kích thích tưới bón cho cây làm ô nhiễm môi trường đất, môi trường nước, môi trường khí cũng như còn tồn dư hoá chất trong thực phẩm. Thực tế cho thấy những năm gần đây ngành Y tế phải đối mă ăt với những vấn đề liên quan đến như dịch tiêu chảy cấp, dịch cúm gia cầm, dịch heo tai xanh, sản phẩm nước tương, dầu hào có hàm lượng chất bảo quản vượt quá mức quy định, nước uống đóng chai nhiễm vi sinh vâ ăt, thực phẩm biến chất, thực phẩm nhiểm hoá chất độc như hàn the trong chả lụa, xúc xích, phẩm màu công nghiệp trong chế biến để có màu sáng đẹp, chất tẩy trắng trong bún, dư lượng kháng sinh, chất tăng trưởng, hoá chất bảo vệ thực vật trong trái cây, rau quả… làm cho hàng trăm người chết và hàng ngàn người phải vào bệnh viện do ngộ độc thực phẩm. ( Một số cách bảo quản thực phẩm hợp vệ sinh) 6 (Bán hàng rong không đảm bảo vệ sinh thực phẩm ở gần trường học) Hiện nay, trào lưu các mặt hàng thực phẩm có xuất xứ không rõ nguồn gốc đã và đang xâm nhập lan tràn vào Việt Nam, các mặt hàng này bày bán rộng rãi và thu hút khách hàng trong nước. Nhất là tầng lớp học sinh, do sự hiểu biết và nhận thức còn hạn chế. Hàng thực phẩm không chỉ bày bán ở các khu chợ, khu trung tâm mà còn được bày bán trước cổng trường - nơi học tập và vui chơi lí thú của mọi học sinh. Bánh kẹo, nước uống phẩm màu, kem, bim bim, xúc xích... là những món đồ ăn ưa thích của học sinh nhưng chúng ta lại không hiểu hết được những tác hại khôn lường của nó. 2. Giải pháp hạn chế và khắc phục thực trạng. Địa phương em là một vùng nông thôn vì vậy việc sử dụng phân hoá học, thuốc trừ sâu không nhiều mà là sự chăn bón, tưới tiêu một cách hợp lí, đảm bảo chất lượng tới mọi người. Nhưng vẫn còn tình trạng nhập khẩu thức ăn không rõ nguồn gốc, đó là mối lo ngại của các bà nội trợ. Qua đó, khi đi mua sắm cần lưu ý chọn thực phẩm rõ ràng, cẩn thận. Vậy với những tình trạng thực phẩm hiện nay, con người cần phải đề ra biện pháp khắc phục, điều chỉnh chúng sao cho bảo vệ được sức khoẻ nhân dân, giảm tỉ lệ mắc bệnh; tăng cường sức lao động, học thức cũng như thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế của đất nước. Chúng em có đưa ra một số biện pháp khắc phục như sau: 1 .Sử dụng phân vi sinh kết hợp với phân hữu cơ để bón cho cây giúp phân dễ hoà tan, hoai mục đem nhiều dinh dưỡng cho cây trồng. 2. Tích cực trồng rau sạch, rau an toàn để vừa đảm bảo sức khoẻ, vừa bảo vệ môi trường trong lành. 7 3. Bảo quản thực phẩm nơi khô ráo; tránh tạo điều kiện cho sâu bọ, vi khuẩn sinh sôi, nảy nở. 4. Không ăn những thức ăn tươi sống chưa qua nấu nướng như tiết canh, gỏi sống và các thực phẩm chế biến sẵn. 5. Các chủ hàng quán cần đặt vấn đề lương tâm, trách nhiệm và sự phục vụ đảm bảo lên hàng đầu. Không vì lợi nhuận cá nhân mà sẵn sàng buôn bán, chế biến ra những mặt hàng không có lợi cho sức khoẻ. 6. Mỗi người nội trợ hãy là một nhà thông thái khi đi mua sắm để tránh mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng. 7. Là học sinh không nên ăn uống ở vỉa hè, không nên ăn vặt khi đi học vì dó là nguyên nhân gây ra các bệnh về đường tiêu hoá. 8. Cần đọc sách báo, nghe đài, ti vi để có biện pháp phòng và ngăn ngừa những biểu hiện về thực phẩm không an toàn. 9. Rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn uống. ( Trồng rau sạch hợp vệ sinh) -Bảo quản thực phẩm nơi khô ráo; tránh tạo điều kiện cho sâu bọ, vi khuẩn sinh sôi, nảy nở. Mỗi gia đình nên dành ít thời gian để trồng rau sạch, thực phẩm sạch không phun thuốc hoá học, diệt trừ sâu hại. Đối với những gia đình không có thời gian khi đi mua sắm cần lựa chọn những loại thực phẩm còn tươi, không mùi ôi thiu, không có màu sẫm, còn chưa qua xử lí. 8 ( Người tiêu dùng cần lựa chọn rau, củ, quả khi đi chợ cho an toàn chống mua hàng Trung Quốc) -Với thế hệ học sinh, nhà trường cần giải quyết nhanh gọn tình trạng buôn bán thực phẩm trái phép ngoài lề đường gây mất vẻ đẹp mĩ quan, gây ô nhiễm môi trường, gây hại tới sức khoẻ học sinh. -Tuyên truyền những hiểu biết của mình tới mọi người và phóng tránh các mặt hàng thực phẩm Trung Quốc. -Không thể không kể đến ý thức của mỗi người. Có thể những nhà buôn, các cửa hàng biết rõ nguồn gốc không rõ thực phẩm, sử dụng các chất kích thích hoá học nhưng vẫn bày bán và tăng lợi ích thu nhập. Vì vậy trước hết chúng ta cần tuyên truyền tới người dân tác hại của việc làm đó. Giờ đây, bùng nổ dân số ngày càng tăng nên con người cần mở rộng diện tích trồng trọt, phát triển kinh tế nông nghiệp phục vụ đời sống hàng ngày. Vì vậy, từ ý thức mỗi con người, cần đề ra những biện pháp khắc phục tỉ lệ ngộ độc thực phẩm thì an toàn vệ sinh thực phẩm sẽ không còn là mối lo ngại cho tất cả mọi người. 9 VI. Ý nghĩa của việc giải quyết tình huống. Có thể nói, vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm là một vấn đề hết sức cấp bách. Một hành động tưởng chừng như chỉ là duy trì sự sống nhưng với cuộc sống hiện nay vấn đề này lại có ý nghĩa to lớn.Vì nó là văn hoá của quốc gia, là sức khoẻ của cộng đồng . Đúng như xưa ông cha ta có dạy : Ăn vóc- học hay thì không có nghĩa là chỉ ăn để tồn tại. Con người sống thì phải ăn nhưng ăn không phải ăn để sống mà là để vươn cao vươn xa với tầm vóc phi thường sánh vai cùng các cường quốc năm châu. Phải chăng đó cũng là cốt lõi của Vệ sinh an toàn thực phẩm . XÁC NHẬN CỦA BAN GIÁM HIỆU Cao Thành, ngày 26 /11 /2014 Người viết Mai Hà Chi – Nguyễn Thuý Hằng 10 TÀI LIỆU THAM KHẢO STT 1 2 3 TÊN SÁCH SGK Công nghệ 6 SGK Sinh học 8 115 món ăn Việt NXB Nhà xuất bản GD Nhà xuất bản GD Nhà xuất bản TP HCM PHỤ LỤC STT 1 2 3 4 5 6 7 NỘI DUNG BÌA TÊN TÌNH HUỐNG MỤC TIÊU GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG TỔNG QUAN VỀ CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN VIỆC GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG GIẢI PHÁP GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG THUYẾT MINH TIẾN TRÌNH GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG Ý NGHĨA CỦA VIỆC GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG TRANG 1 1 1 1 1 1 9 11