Tài liệu Skkn sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học địa lý

SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC -------I/.THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN: 1).Họ và tên: Trần Văn Việt 2).Ngày tháng năm sinh: 29 – 01 – 1972 3).Nam,nữ: Nam 4). Địa chỉ: Tổ 3 – Phước Hải - Huyện Long Thành-Đồng Nai 5). Điện thoại: 0908405084 6).Fax: E-mail: 7).Chức vụ: Giáo viên 8). Đơn vị công tác: Trường THPT Bình Sơn II/.TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO: -Học vị: Đại học -Năm nhận bằng: 1995 -Chuyên ngành đào tạo: Cử nhân Địa lí III/.KINH NGHIỆM KHOA HỌC: -Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: Địa lí -Số năm có kinh nghiệm: 17 năm GV: Trần Văn Việt Trang 1 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý SỞ GD & ĐT ĐỒNG NAI Trường THPT Bình Sơn CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập-Tự do-Hạnh phúc ------------------Long Thành, ngày 24 tháng 04 năm 2012 PHIẾU NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Năm học:2011 - 2012 ------ Tên sáng kiến kinh nghiệm: Phöông phaùp thaûo luaän nhoùm trong daïy vaø hoïc moân ñòa lí . Họ và tên tác giả: Trần Văn Việt Tổ: Söû- Ñòa-GDCD Lĩnh vực: Quản lý giáo dục:  Phương pháp dạy học bộ môn:  Phương pháp giáo dục:  Lĩnh vực khác:  1.Tính mới: -Có giải pháp hoàn thiện mới:  -Có giải pháp cải tiến, đổi mới từ giải pháp đã có:  2.Hiệu quả: -Hoàn toàn mới và đã triển khai áp dụng trong toàn ngành có hiệu quả cao:  -Có tính cải tiến hoặc đổi mới từ những giải pháp đã có và đã triển khai áp dụng trong toàn ngành có hiệu quả cao:  -Hoàn toàn mới và đã triển khai áp dụng tại đơn vị có hiệu quả cao:  -Có tính cải tiến hoặc đổi mới từ những giải pháp đã có và đã triển khai áp dụng tại đơn vị có hiệu quả:  3.Khả năng áp dụng: -Cung cấp được các luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối,chính sách: Tốt Khá Đạt -Đưa ra các giải pháp khuyến nghị có khả năng ứng dụng thực tiễn,dễ thực hiện và dễ đi vào cuộc sống: Tốt Khá Đạt -Đã áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt Khá Đạt XÁC NHẬN CỦA TỔ CHUYÊN MÔN THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ TRƯƠNG THỊ KIM HUỆ GV: Trần Văn Việt Trang 2 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý SÖÛ DUÏNG PHÖÔNG PHAÙP THAÛO LUAÄN NHOÙM TRONG DAÏY VAØ HOÏC MOÂN ÑÒA LÍ ÔÛ TRÖÔØNG TRUNG HOÏC PHOÅ THOÂNG I.ÑAËT VAÁN ÑEÀ Laøm caùch naøo coù theå trình baøy thoâng tin vôùi lieàu löôïng lôùn trong khi hoïc sinh khoâng hieåu ñöôïc töøng tí moät trong ñoù? Thay vì taäp trung vieäc daïy cuûa mình vaøo thoâng tin, giaùo vieân chæ taäp trung vaøo moät vaøi baøi quan troïng, trình baøy thaät toát, daãn tôùi choã laøm cho hoïc sinh hieåu. Giaùo vieân cho raèng, baûn chaát coát cöû cuûa hoïc tập naèm ôû choã cuoán huùt hoïc sinh vaøo vieäc nghieân cöùu saâu saéc vaø töï giaùc ñeà taøi ñaõ ñaët ra.Nhö vaäy, vieäc hoïc thaät söï luoân gaén chaët vôùi vieäc ruùt laáy caùi tinh tuyù töø caùi thoâ ( nhö eùp laáy nöôùc töø traùi caây ). Neáu khoâng coù vieäc eùp rieâng laáy nöôùc töø traùi caây, thì moãi moät noã löïc duø ñeán ñaâu cuõng toû ra voâ ích. Töông töï, neáu hoïc sinh khoâng ruùt ra ñöôïc yù nghóa vaø caùch hieåu töø baøi hoïc ñuùng luùc caùc em hoïc, thì giaùo vieân thaät söï ñaõ phí hoaøi thì giôø vaø coâng trình baøy. Do ñoù, moãi baøi hoïc caàn ñöôïc trình baøy theá naøo ñeå hoïc sinh lónh hoäi toát nhaát, vaø moät phöông phaùp daïy hoïc coù theå ñaùp öùng muïc ñích naøy laø phöông phaùp thaûo luaän . II.CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 1.Thuận lợi: -Được sự quan tâm giúp đỡ của Ban lãnh đạo và tổ chuyên môn. -Chương trình đổi mới sách giáo khoa và đổi mới phương pháp giảng dạy là một trong những yếu tố thuận lợi để việc thảo luận nhóm đạt kết quả tối ưu. -Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh cấp III, các em đang từng bước trưởng thành, nên thích khẳng định mình, muốn được giao tiếp hoạt động chung với nhau. -Thảo luận nhóm sẽ giúp học sinh rèn luyện, phát triển kĩ năng giao tiếp, tạo điều kiện cho các em học hỏi lẫn nhau. 2.Khó khăn: -Trong thảo luận nhóm có thể chỉ có một số em tham gia, số còn lại chưa tham gia ý kiến, ỷ lại hoặc tham gia chưa tích cực. -Các thành viên trong nhóm có khi chưa chưa lắng nghe ý kiến của nhau, có lúc lại chấp nhận ý kiến của nhau một cách miễn cưỡng. -Quỹ thời gian còn hạn chế. 3.Số liệu thống kê: Qua khảo sát 39 em học sinh lớp 12A2, khi hỏi về khả năng trình bày suy nghĩ của mình trước tập thể thì có 20 em nói rằng còn e dè, ngại ngùng, khó diễn đạt. III.NOÄI DUNG 1.Phöông phaùp thaûo luaän laø gì? Phöông phaùp thaûo luaän laø söï gaëp gôõ tröïc dieän giöõa giaùo vieân vaø hoïc sinh, hoaëc giöõa hoïc sinh vôùi hoïc sinh döôùi söï hướng dẫn cuûa giaùo vieân nhaèm ñeå trao ñoåi töï do nhöõng yù töôûng veà moät chuû ñeà chuyeân bieät. a) Hiểu thế nào là thảo luận nhóm: GV: Trần Văn Việt Trang 3 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý Ñoù laø chia caû lôùp thaønh caùc nhoùm nhoû ñeå toái ña hoaù söï trao ñoåi töï do nhöõng yù töôûng cuûa hoïc sinh veà chuû ñeà, kyõ thuaät naøy do hoïc sinh chæ ñaïo nhieàu hôn nhöng khoâng coù nghóa giaùo vieân ra khoûi lôùp. Giaùo vieân coù theå daïo töø nhoùm naøy sang nhoùm khaùc ñeå naém chaéc söï tieán trieån cuûa cuoäc thaûo luaän. Ñoâi khi hoïc sinh coù theå ra nhöõng caâu hoûi baét buoäc phaûi coù söï trao ñoåi yù töôûng thaät chu ñaùo môùi giaûi ñaùp ñöôïc.Thænh thoaûng giaùo vieân haønh ñoäng nhö ngöôøi hoaø giaûi taïm thôøi trong nhoùm neáu caùc em beá taéc. Moãi nhoùm lí töôûng seõ goàm töø 5 ñeán 6 hoïc sinh nhaèm baûo ñaûm söï tham gia bình ñaúng cuûa caùc em. b)Kyõ thuaät thaûo luaän nhoùm coù ñaëc tröng laø:  Caûm giaùc thoáng nhaát vaø phuï thuoäc laãn nhau chieám öu theá trong caùc thaønh vieân cuûa nhoùm. Moãi em ñeàu chaáp nhaän raèng, coù vaán ñeà chung maø caû nhoùm phaûi doàn söùc vaøo vaø giaûi phaùp cho noù naèm ôû nhöõng noã löïc chung cuûa taát caû nhöõng thaønh vieân cuûa nhoùm.Do ñoù, caùc em seõ chia seû vôùi nhau nhöõng nhu caàu vaø muïc ñích chung.  Möùc ñoä töông taùc vaø lieân thoâng cao giöõa hoïc sinh vôùi nhau. Nhieàu khi raát coù theå ñaït ñöôïc möùc ñoä thu huùt ñöôïc taát caû nhöõng ngöôøi tham döï. Khoâng coù ai ñoäc quyeàn vaø khoâng ai khö khö giöõ kín nhöõng yù töôûng cho mình. Maëc duø  giaùo vieân khoâng thaät caàn thieát phaûi chia seû yù töôûng hoaëc nhöõng ñaùp aùn tröïc tieáp, nhöng giaùo vieân phaûi coù traùch nhieäm chuû yeáu laø duy trì cuoäc thaûo luaän.Ñieàu maø giaùo vieân coù theå laøm toái ña laø giaûi thích roõ hôn caùc ñieåm cheát hoaëc laøm saùng toû nhöõng ñieåm maø hoïc sinh coù theå nhaàm laãn, ñi ngöôïc laïi cuoäc thaûo luaän.Giaùo vieân cuõng phaûi teá nhò trong vieäc ngaên chaën yù kieán ñoäc quyeàn cuûa moät soá hoïc sinh chuû choát khi thaûo luaän, ñoàng thôøi caàn khích leä nhöõng em nhuùt nhaùt cuõng coù theå tham gia.  Ñöôïc tieán haønh phi hình thöùc. Söï trao ñoåi yù töôûng coù theå laø ñaøm thoaïi theâm thaân maät neáu nhö giôø hoïc laø cuoäc troø chuyeän bình thöôøng giöõa baïn beø vaø ñoàng söï. Tình huoáng naøy cho pheùp tieáp noái caùc yù töôûng moät caùch khoâng haïn cheá vaø ngaãu nhieân.Hoïc sinh phaûi töï mình ham muoán noùi naêng trong tieán trình hoaït ñoäng.  Noù phaân ñònh roõ vai troø chuû yeáu cuûa moãi thaønh vieân nhoùm. Moãi ngöôøi thamgia thaûo luaän nhoùm coù traùch nhieäm daãn daét thaûo luaän vaø duy trì traät töï thaûo luaän vaø duy trì traät töï laøm vieäc cuõng nhö khuyeán khích söï tham gia toái ña cuûa nhöõng ngöôøi khaùc. Baùo caùo vieân cuûa nhoùm phaûi ghi cheùp nhöõng yù töôûng vaø ghi cheùp chuùng thaønh hình thöùc hoaøn chænh hôn. Cuoái cuøng, nhöõng thaønh vieân nhoùm caàn chuaån bò thaät nhieàu yù töôûng ñeå chia xeû tröôùc caû nhoùm.  Coù baàu khoâng khí deã chòu , ñaày long quan taâm vaø khoan hoaø. Moãi ngöôøi tham gia ñeàu coù quyeàn nghe vaø phaûn ñoái (taát nhieân khoâng theå quaù gay gaét ). Thöøa nhaän nhöõng yù töôûng cuûa ngöôøi khaùc caàn ñöôïc xem laø tích cöïc hôn laø tieâu cöïc. Söï pheâ phaùn phaûi coù tính xaây döïng hôn laø ñaû kích. Nhöõng yù töôûng ñöôïc ngöôøi khaùc chia xeû luùc ñaàu nghe coù veû laët vaët vaø khoâng hôïp yù mình nhöng ruùt cuoäc sau khi ñaõ saùng toû hôn chuùng seõ khieán ngöôøi ta chaáp nhaän. Vieäc thaûo luaän coù chaát löôïng phaûi coù moät dieãn bieán töï do phoùng khoaùng. GV: Trần Văn Việt Trang 4 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý  Ñaây laø söï giao tieáp ña phöông, ña chieàu. Kyõ thuaät hoûi vaø ñaùp roõ raøng laø phaûn ñeà cuûa phöông phaùp thaûo luaän nhoùm, Trong khi hoûi - ñaùp laø söï giao tieáp lieân laïc moät chieàu giöõa giaùo vieân vaø hoïc sinh, thì thaûo luaän khoâng coù baát kì moät daïng thöùc ñònh tröôùc naøo caû. Noù dieãn ra töø ngöôøi naøy sang nhöõng ngöôøi khaùc vaø sang baát kì ai. Nhöõng yù töôûng coù theå baét nguoàn töø baát cöù ngöôøi naøo vaø caùc phaûn öùng cuõng coù theå baát cöù ai. Vieäc naøy khoâng theå chæ laø baét ai ñoù ñaët caâu hoûi vaø yeâu caàu ngöôøi khaùc traû lôøi, vaø hoaëc chæ ñònh moät ngöôøi trình baøy söï vieäc coøn ngöôøi khaùc phaûi ñaùp öùng laïi. Baát kì ai, moïi ngöôøi, ñeå thaûo luaän, ñeàu coù theå tham gia baèng baát kyø caùch naøo trong nhöõng caùch noùi treân.  Nhöõng ñaëc tröng treân cuûa thaûo luaän nhoùm, neáu aùp duïng ñuùng ñaén coù theå ñaït ñöôïc nhöõng muïch ñích sau:  Hieåu roõ hôn chuû ñeà hoaëc söï vieäc.  Bieát phaùn xeùt, suy luaän toát hôn vì coù söï thoaû thuaän chung cuûa nhoùm.  Naâng cao tính nhaïy caûm cuûa moãi ngöôøi caû vôùi chuû ñeà laãn vôùi nhöõng baïn cuøng tham gia.  Theå hieän ñöôïc hình thöùc giao tieáp cho vaø nhaän.  Chuaån bò ñöôïc nhöõng phöông thöùc löïa choïn vaø giaûi phaùp chaët cheõ cho vaán ñeà ñaõ trình baøy ban ñaàu.  IV. PHÖÔNG PHAÙP THÖÏC HIEÄN Ñeå tieán haønh phöông phaùp thaûo luaän ñaït keát quaû toát, giaùo vieân caàn quan taâm ñeán hai khaâu raát quan troïng laø:  Chuaån bò noäi dung thaûo luaän  Tổ chöùc vieäc thaûo luaän. 1.Chuaån bò noäi dung thaûo luaän: bao goàm caùc vaán ñeà: a. Đối với giáo viên: Choïn baøi, choïn vaán ñeà thích hôïp cho hoïc sinh thaûo luaän: nhöõng baøi, nhöõng vaán ñeà cho hoïc sinh thaûo luaän thöôøng laø nhöõng baøi khoâng khoù veà maët noäi dung, nhöng laïi coù nhöõng vaán ñeà ñöôïc nhieàu ngöôøi quan taâm, coù nhieàu caùch giaûi quyeát khaùc nhau hoặc những vấn đề mang tính chất thời sự đang thu hút sự quan tâm của nhiều người để cùng tìm ra vấn đề giải quyết. Khoâng neân choïn nhöõng vaán ñeà maø caùch giaûi quyeát ñaõ roõ, vieäc thaûo luaän seõ bieán thaønh moät cuoäc tham gia minh hoaï, laøm roõ theâm cho vaán đđề choïn baøi, choïn vaán ñeà khoâng thích hôïp seõ laøm cho buoåi thaûo luaän khoâ khan, teû nhaït, hieäu quaû giaùo duïc thaáp. Chuẩn bị phiếu học tập cho các nhóm. Chuẩn bị các thông tin phản hồi của các phiếu học tập b.Đối với học sinh: Sau khi ñaõ choïn baøi, choïn vaán ñeà ñuùng yeâu caàu giaùo vieân phoå bieán cho hoïc sinh bieát vaø yeâu caàu hoïc sinh töï nghieân cöùu tröôùc ôû nhaø ñeå chuaån bò yù kieán phaùt bieåu. YÙ kieán chuaån bò cuûa hoïc sinh phaûi ñöôïc ghi ra giaáy, sau buoåi thaûo luaän giaùo vieân seõ thu laïi ñeå kieåm tra vaø coù theå cho ñieåm. GV: Trần Văn Việt Trang 5 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý 2.Toå chöùc thaûo luaän thöïc hieän nhö sau: 2.1 Tùy theo nội dung , cần quy định thời gian cụ thể cho nhóm. 2.2 Có nhiều cách chia có thể chia theo số điểm danh, theo đội ,theo giới tính, theo vị trí ngồi…. 2.3 Quy mô nhóm có thể lớn hoặc nhỏ ,tuỳ theo vấn đề thảo luận.Tuy nhiên nhóm từ 6 - 8 học sinh là tốt nhất bởi lẽ: ð Số học sinh như vậy vừa đủ nhỏ đề đảm bảo tất cả học sinh có thể tham gia ý kiến ð Số học sinh như vậy vừa đủ lớn để đảm bảo rằng học sinh không thiếu ý tưởng và không có gì đề nói . 2.4 Nội dung thảo luận của các nhóm có thể giống hoặc khác nhau 2.5 Quy định rõ thời gian thảo luận và trình bày kết quả thảo luận cho các nhóm. 2.6 Mỗi nhóm cần chọn một trong những thành viên trong nhóm làm nhóm trưởng. Nhóm trưởng điều kiển dòng thảo luận của nhóm, mời các thành viên phát biểu,chuyển sang câu hỏi khác khi thích hợp, đảm bảo rằng mỗi người bao gồm cả những cá nhân hay xấu hổ hoặc ngại phát biểu đều có cơ hội để đóng góp.Đồng thời trong nhóm cần có một người ghi biên bản, ghi lại những điểm chính của cuộc thảo luận để trình bày trước lớp.Học sinh cần được thay phiên nhau làm “nhóm trưởng” và:”thư ký” và luân phiên nhau đại diện cho nhóm trình bày kết quả thảo luận. 2.7 Kết quả thảo luận nhóm có thể được trình bày dưới nhiểu hình thức:Bằng lời, đóng vai, viết hoặc vẽ trên giấy to… có thể do một người thay mặt nhóm trình bày,có thể nhiều người trình bày,mỗi người một đoạn nối tiếp nhau 2.8 Trong thời gian học sinh thảo luận theo nhóm nhỏ, giáo viên cần đi vòng quanh các nhóm và lắng nghe ý kiến của học sinh, giúp đỡ, gợi ý cho học sinh nếu cần thiết. 3. Vận dụng cụ thể vào một số bài dạy A.Chương trình Địa lý lớp 12 : Bài 7: Đất nước nhiều đồi núi + Mục tiêu: Học sinh hiểu được đặc điểm địa hình của đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long, từ đó rút ra được mặt thuận lợi cần khai thác, ma75t khó khăn cần khắc phục trong phát triển nông nghiệp của hai vùng trọng điểm lương thực, thực phẩm hàng đầu nước ta. + Tiến hành: Hoạt đông 1: -Chia 6 nhóm : 2 bàn/nhóm, -Thời gian 7 phút -Nhóm 1,2,3: tìm hiểu đồng bằng sông Hồng ( theo nội dung ở phiếu học tập) -Nhóm 4,5,6: tìm hiểu đồng bằng sông Cửu Long (theo nội dung ở phiếu học tập Hoạt động 2: Học sinh thảo luận và điền vào bảng phụ lục các nội dung cần thiết, trên cơ sở ý kiến trao đổi thảo luận của cả nhóm. GV: Trần Văn Việt Trang 6 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý NỘI DUNG ÑB.SOÂNG HOÀNG ÑB. SOÂNG CÖÛU LONG NGUYEÂN NHAÂN HÌNH THAØNH (1) DIEÄN TÍCH (2) ÑÒA HÌNH (3) ÑAÁT (4) THUAÄN LÔÏI VAØ KHOÙ KHAÊN TRONG SÖÛDUÏNGNÔNG NGHIỆP (5) Hoạt động 3: Bước 1: -GV sử dụng bản đồ Tự nhiên Việt Nam, giới thiệu cho cả lớp về vị trí của hai đồng bằng Bước 2: -Nội dung 1,2,3,4 -Giáo viên gọi đại diện nhóm 1 và 2 cùng trình bày về nội dung 1,2,3,4 theo cách xen kẽ nhau -Các nhóm còn lại bổ sung, góp ý Giáo viên chuẩn kiến thức các nội dung 1,2,3,4 Bước 3: -Nội dung 5 -Hai nhóm tiếp theo cùng trình bày -Nhóm khác bổ sung Giáo viên chuẩn kiến thức Thông tin phản hồi NỘI DUNG ÑB.SOÂNG HOÀNG NGUYEÂN NHAÂN Ñöôïc boài tuï phuø sa cuûa HÌNH THAØNH heä thoáng soâng Hoàng vaø (1) soâng Thaùi Bình DIEÄN TÍCH (2) 15.000km2 ÑÒA HÌNH (3) ÑB. SOÂNG CÖÛU LONG Ñöôïc boài tuï phuø sa haøng naêm cuûa soâng Tieàn vaø soâng Haäu 40.000km2 Cao ôû phía taây vaø taây baéc Thaáp vaø baèng phaúng, nghieâng ra bieån. Beà maët bò khoâng coù ñeâ chia caét thaønh nhieàu oâ do coù heä thoáng ñeâ. GV: Trần Văn Việt Trang 7 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý ÑAÁT (4) Chuû yeáu laø ñaát phuø sa, 2/3 dieän tích laø ñaát maën ñöôïc chia laøm 2 loaïi (trong vaø ñaát pheøn( Ñoàng Thaùp ñeâ vaø ngoaøi ñeâ) Möôøi vaø Töù giaùc Long Xuyeân) THUAÄN LÔÏI VAØ Thuaän lôïi cho phaùt trieån Thuaän lôïi cho troàng luùa lúa nước, nuôi trồng thủy nöôùc vaø caây aên traùi, Nuôi KHOÙ KHAÊN sản, trồng rau mùa đông… trồng thủy sản, chăn nuôi gia TRONG SÖÛ Khoù khaên: ñaát trong ñeâ cầm DUÏNG NÔNG bò baïc maøu do khoâng ñöôïc Khoù khaên: dieän tích ñaát NGHIỆP (5) boài ñaép haøng naêm pheøn maën lôùn caàn phaûi ñöôïc caûi taïo. Hoạt động 4: Để cho lớp học them sinh động, giáo viên có thể cho học sinh liên hệ thực tế bằng bài hát Câu hỏi: Các em có biết bài hát nào nói về đất đai của 1 trong 2 đồng bằng này ? ( Bài Tình đồng chí : quê hương anh nước mặn đồng chua…) B.Chương trình Địa lý lớp 11 Bài 6: Hoa Kì Tiết 1: Tự nhiên và dân cư Trong mục II.Điều kiện tự nhiên Mục tiêu: Học sinh hiểu được tính đa dạng của địa hình, khí hậu , tài nguyên và những hạn chế của từng miền tự nhiên của Hoa Kì. Tiến hành Họat động 1:  Chia 6 nhóm , hai nhóm tìm hiểu một miền, cụ thể: -Nhóm 1,2: Miền Tây -Nhóm 3,4: Miền trung tâm -Nhóm 5,6: Miền Đông  Thời gian: 5 phút Hoạt động 2 :  Các nhóm thảo luận theo phiếu học tập kết hợp sách giáo khoa và bản đồ, ghi vào giấy .  Giáo viên yêu cầu mỗi nhóm tìm địa danh nổi tiếng về kiến trúc hoặc tự nhiên của mỗi miền. Miền Tây Trung Tâm Đông Địa hình, đất đai Khí hậu GV: Trần Văn Việt Trang 8 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý Khoáng sản Hạn chế Hoạt động 3: -Giáo viên sử dụng bản đồ, xác định vị trí 3 miền - Đại diện 3 nhóm 1,2,3 trình bày xen kẽ - Các nhóm còn lại bổ sung  Giáo viên chuẩn kiến thức Thông tin phản hồi Phần lãnh thổ trung tâm Miền Tây Trung Tâm ð Các dãy núi trẻ xen giữa là bồn địa, cao nguyên ð Ven Thái Bình dương có đồng bằng nhỏ ð Phía bắc là gò đồi thấp. ð Phía nam là đồng bằng phù sa màu mỡ Khí hậu ð Ven biển: cận nhiệt và ôn đới hải dương ð Nội địa: hoang mạc và bán hoang mạc ð Phía bắc: ôn đới ð Phía nam: cận nhiệt Khoáng sản Kim loại màu, kim loại hiếm, than đá,… Phía bắc: than, sắt Phía nam: dầu khí Hạn chế Động đất, núi lửa, thiếu nước, Lũ lụt, bão, …. … Địa hình, đất đai Đông ð Núi trung bình, sườn thoải, nhiều thung lũng cắt ngang ð Đồng bằng phù sa ven biển rông màu mỡ Cận nhiệt và ôn đới hải dương Than đá, sắt,…. Lốc xoáy, bão,… Bài 3: MỘT SỐ VẤN ĐỀ MANG TÍNH TOÀN CẦU Trong mục II, vấn đề môi trường. Đặt vấn đề: -Những năm gần đây Thế giới phải đối mặt với nhiều thiên tai khủng khiếp, mật độ thiên tai dày hơn, sự tàn phá ngày càng nặng nề hơn. Ví dụ: *Thảm họa động đất- sóng thần tháng 3/2011 tại Nhật Bản *Lũ lụt ở Băng Cốc *Bão Wasi tàn phá Nam Philippin -Thủ phạm gây nên những hậu quả trên chính là con người Con người đã làm gì tác động đến môi trường  Hậu quả con người phải gánh chịu và cần có biện pháp giải quyết những vấn đề về môi trường. GV: Trần Văn Việt Trang 9 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý Hoạt động 1: -Chia học sinh làm 6 nhóm: +Nhóm 1,2,3: vai môi trường  Nhóm 1: vai biến đổi khí hậu  Nhóm 2: vai ô nhiễm nguồn nước ngọt  Nhóm 3: suy giảm đa dạng sinh vật +Nhóm 4,5,6 : vai con người tìm giải pháp cho các vấn đề bảo vệ môi trường. * Nhóm 4: tìm giải pháp bảo vệ khí hậu * Nhóm 5: tìm giải pháp bảo vệ nguồn nước * Nhóm 6: tìm giải pháp bảo vệ đa dạng sinh vật Hoạt động 2: -Các nhóm thảo luận Hoạt động 3: -Giáo viên và học sinh cùng nhập vai để diễn một vở kịch về môi trường -Giáo viên: vai Ngọc Hoàng -Đại diện các nhóm lên nhập vai để đưa ra những vấn đề mà nhóm đã thảo luận. Hoạt động 4: -Học sinh có ý kiến bổ sung  Giáo viên chuẩn kiến thức 4.Bài dạy cụ thể V.Kết quả: Trong quá trình giảng dạy tôi đã áp dụng phương pháp thảo luận nhóm, tôi nhận thấy tiết học sôi nổi hơn, tạo được hứng thú cho học sinh. Khơi dậy được tính tích cực của một số học sinh nhút nhát, thụ động, có tính ỷ lại. Bên cạnh đó phương pháp này còn giúp các em chia sẻ những băn khoăn, kinh nghiệm của bản thân, cùng nhau xây dựng nhận thức mới bằng cách nói ra những điều đang suy nghĩ. Học sinh học tập thông qua giao tiếp trao đổi, tranh luận, các em có nhiều cơ hội để diễn đạt ý nghĩ của mình, có cơ hội học hỏi từ các bạn, biết cách làm việc hợp tác và bài học trở thành quá trình học hỏi lẫn nhau chứ không phải là tiếp thu thụ động từ giáo viên. Sau quá trình áp dụng tôi khảo sát lại 39 học sinh lớp 12B2 (bằng hình thức trắc nghiệm) về phương pháp thảo luận nhóm thì có 29 học sinh thích phương pháp này, số học sinh còn lại chưa thích nghi với hoạt động thảo luận nhóm bởi các em đó tính cách trầm, còn rụt rè khó diễn đạt trước tật thể. VI. Bài học kinh nghiệm: Trong hơn 10 năm trực tiếp giảng dạy và dự giờ đồng nghiệp, bản thân tôi rút ra một vài ý kiến về phương pháp thảo luận nhóm. Phương pháp này có thể áp dụng trong một số môn, riêng môn Địa lí bài nào chúng ta cũng sử dụng phương pháp thảo luận nhóm, giáo viên nghiên cứu lựa chọn phương pháp thích hợp để đem lại hiệu quả cao nhất cho bài dạy. Vai trò của giáo viên trong cuộc thảo luận rất quan trọng: Giáo viên là người tổ chức, tạo điều kiện, lắng nghe và hỗ trợ học sinh khi cần. Tuy nhiên, không nên can thiệp sâu vào cuộc thảo luận của học sinh, phải tôn trọng ý kiến của học sinh. Đặc biệt, không dẫn học sinh đi theo hướng chủ quan của mình. Tránh để cuộc thảo luận tẻ nhạt, GV: Trần Văn Việt Trang 10 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý chỉ tập trung vào những học sinh khá, cũng tránh để một vài ý kiến của học sinh nào đó lấn át ý kiến của các học sinh khác. Để sử dụng và phát huy hết tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh trong quá trình thảo luận nhóm thì bản thân giáo viên phải chuẩn bị bài thật kĩ, phải có sự đầu tư, chọn lọc, bởi lẽ trong một tiết dạy theo tôi chúng ta chỉ sử dụng hoạt động này tối đa là ba lần. Để tiết học đạt hiệu quả cao giáo viên phải kết hợp với các phương pháp dạy học khác một cách nhuẩn nhuyễn, thuần thục. VI/ KẾT LUẬN Phöông phaùp thaûo luaän laø phöông phaùp raát thích hôïp vôùi caùc hoïc sinh ôû caùc lôùp cuoái caáp trong tröôøng trung hoïc phoå thoâng. Phöông phaùp naøy coù taùc duïng raát toát cho vieäc phaùt huy toái ña tính tích cöïc cuûa hoïc sinh. Ñoàng thôøi qua quaù trình thaûo luaän döôùi söï höôùng daãn cuûa giaùo vieân cuõng taïo ra nhöõng quan heä hai chieàu giöõa giaùo vieân vaø hoïc sinh, giuùp cho giaùo vieân naém ñöôïc hieäu quaû giaùo duïc veà maët nhaän thöùc cuõng nhö thaùi ñoä, quan ñieåm, xu höôùng haønh vi cuûa hoïc sinh. Phương pháp tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm chỉ là một trong nhiều cách dạy học theo hướng đổi mới của nền giáo dục nước nhà. Đây không phải là phương pháp duy nhất nên khi lên lớp giáo viên cần kết hợp với nhiều phương pháp khác như: phương pháp truyền thống, phương pháp dạy học nêu vấn đề, phương pháp vấn đáp… Chúng ta đều biết rằng phương pháp nào cũng có ưu điểm nhất định của nó, tùy theo đối tượng học sinh, tùy theo nội dung bài học mà chúng ta cần vận dụng một cách linh hoạt để giờ dạy đạt kết quả cao. Tuy nhiên, nếu chúng ta tổ chức cho học sinh thảo luận tốt sẽ gặt hái những kết quả tích cực: học sinh cảm thấy không bị nhồi nhét kiến thức mà nắm bài một cách chủ động hơn, sâu hơn, ghi nhớ bài được lâu hơn. Đồng thời cảm thấy tự tin, thoải mái hơn. Trên đây là những ý kiến, những suy nghĩ và tổng hợp qua thực tế giảng dạy qua các tiết dự giờ của tôi, đề tài này không phải là mới mẻ, nhưng nó không hề cũ, chắc chắn sẽ còn rất nhiều ý kiến xoay quanh phương pháp thảo luận nhóm này.Bản thân tôi trong quá trình giảng dạy đã áp dụng và thấy rõ sự tối ưu khi kết hợp phương pháp này với các phương pháp khác trong bộ môn Địa lí, đã từng bước làm giảm tình trạng học đối phó, coi giờ học Địa lí là giờ buồn ngủ, nhàm chán, nhàn rỗi.Vì vậy tôi mạnh dạn đưa ra vài ý kiến của mình mong đồng nghiệp đóng góp chia sẻ. Đây là ý kiến của riêng tôi sẽ không tránh nhiều thiếu sót, rất mong được sự đóng góp của các đồng nghiệp. Xin chân thành cảm ơn ! GV: Trần Văn Việt Trang 11 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý MỤC LỤC I. Đặt vấn đề II. Phương pháp thảo luận là gì ? III. Cách sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học môn Địa Lí. 1. Chuẩn bị nội dung 2.Cách tổ chức thảo luận 3.Vận dụng cụ thể vào bài. IV. Kết luận GV: Trần Văn Việt Trang 12 SKKN: Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy và học Địa lý TÀI LIỆU THAM KHẢO: 1. Tài liệu bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương trình, sách giáo khoa lớp 10, môn ĐỊA LÝ nhà xuất bản giáo dục, năm 2006. 2. Sách giáo khoa địa lí 11, Lê Thông (tổng chủ biên), nhà xuất bản giáo dục, năm 2006. 3.Kĩ thuật dạy học địa lí – ĐHQG TPHCM 1997- 2000 4.Một số vấn đề về phương pháp dạy học – Viện khoa học giáo dục 2000 Ngöôøi thöïc hieän TRẦN VĂN VIỆT GV: Trần Văn Việt Trang 13