Tài liệu Skkn vận dụng một số phương pháp dạy học tích cực trong dạy và học môn giáo dục công dân ở bậc thpt

.PDF

1338

125

S
S
S
Á
Á
Á
N
N
N
G
G
G

K
K
K
I
I
I
Ế
Ế
Ế
N
N
N

K
K
K
I
I
I
N
N
N
H
H
H

N
N
N
G
G
G
H
H
H
I
I
I
Ệ
Ệ
Ệ
M
M
M

N
N
N
Ă
Ă
Ă
M
M
M

H
H
H
Ọ
Ọ
Ọ
C
C
C

2
2
2
0
0
0
1
1
1
1
1
1

-
-
-

2
2
2
0
0
0
1
1
1
2
2
2

Giáo viên: Hà Công Chính 1

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI
TRƯỜNG PTDT NỘI TRÚ TỈNH

Mã số:
................................

SẢN PHẨM
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

“VẬN DỤNG MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG DẠY VÀ
HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN Ở BẬC THPT”

Người thực hiện : HÀ CÔNG CHÍNH
Lĩnh vực nghiên cứu:
Quản lý giáo dục : …………………………………………
Phương pháp dạy học bộ môn: Giáo dục công dân 
Phương pháp giáo dục : …………………………………..
Lĩnh vực khác:
........................................................
.......
...


Sản phẩm đính kèm:
 Mô hình  Phần mềm  Phim ảnh  Hiện vật khác

Năm học 2011 - 2012

Trang 1
S
S
S
Á
Á
Á
N
N
N
G
G
G

K
K
K
I
I
I
Ế
Ế
Ế
N
N
N

K
K
K
I
I
I
N
N
N
H
H
H

N
N
N
G
G
G
H
H
H
I
I
I
Ệ
Ệ
Ệ
M
M
M

N
N
N
Ă
Ă
Ă
M
M
M

H
H
H
Ọ
Ọ
Ọ
C
C
C

2
2
2
0
0
0
1
1
1
1
1
1

-
-
-

2
2
2
0
0
0
1
1
1
2
2
2

Giáo viên: Hà Công Chính 2
VẬN DỤNG MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC
TRONG DẠY VÀ HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN
Ở BẬC TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

A. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
Định hướng đổi mới phương pháp Dạy - Học đã được xác định trong Nghị
quyết TW 4 Khóa VII (Tháng 1/1993) chỉ ra yêu cầu đổi mới phương pháp, quan
điểm này được nhấn mạnh trong Nghị quyết TW 2 Khóa VIII (Tháng 12–1996)
“Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một
chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học”, được thể chế hóa trong
Luật Giáo dục (2005); được cụ thể hóa trong các văn bản của Bộ Giáo dục và Đào
tạo.
Luật Giáo dục; Điều 28.2 năm 2005 đã ghi: “Phương pháp giáo dục phổ
thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp
với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học
,
khả năng
làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động
đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.

Đổi mới giáo dục phổ thông nước ta hiện nay hơn bao giờ hết là đổi mới toàn
diện trong đó đổi mới phương pháp giữ vai trò chủ yếu: “Đổi mới phương pháp dạy
học theo hướng dạy học tích cực, giúp học sinh biết cách tự học và hợp tác trong học
tập, tích cực, chủ động, sáng tạo trong phát hiện và giải quyết vấn đề để tự chiếm
lĩnh tri thức mới, hướng tới hoạt động học tập chủ động, chống lại thói quen học tập
thụ động”.
Theo một nghĩa chung nhất thì: Đổi mới PPDH là sử dụng các PPDH theo
cách mới, trong những điều kiện mới nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy
học. Nói một cách cụ thể thì: Đổi mới PPDH là sử dụng các PPDH một cách tích
cực và hiệu quả, phát huy được tính tich cực, chủ động, sáng tạo của HS; phù hợp
với đặc điểm HS và đặc điểm của từng lớp học, môn học.
II. VỀ THỰC TIỄN
Xã hội hiện đại đang biến đổi nhanh chóng với sự bùng nổ thông tin, khoa
học, kỹ thuật, công nghệ phát triển như vũ bão, đòi hỏi giáo viên cần sử dụng linh
hoạt các phương pháp và các hình thức tổ chức dạy học sao cho đạt hiệu quả cao
nhất. Vì vậy, dạy học chỉ bằng phương pháp thông báo những kiến thức có sẵn và
học theo kiểu thụ động không còn phù hợp nữa mà phải dạy để học sinh hình thành
năng lực tự thu nhận, xử lí, sử dụng thông tin để giải quyết tình huống đa dạng trong
cuộc sống. Dạy cho học sinh biết cách tìm ra chân lí.
Đất nước ta đang trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa với nền kinh tế
nhiều thành phần định hường XHCN. Để thích ứng với cơ chế thị trường, chuẩn bị
cho cuộc sống và có việc làm ngày càng tốt hơn, đòi hỏi học sinh phải có sự chuyển
biến mạnh mẽ về mục đích, động cơ, thái độ học tập. Xã hội phát triển nhanh đòi hỏi
con người phải thích ứng với những yêu cầu:
Trang 2
S
S
S
Á
Á
Á
N
N
N
G
G
G

K
K
K
I
I
I
Ế
Ế
Ế
N
N
N

K
K
K
I
I
I
N
N
N
H
H
H

N
N
N
G
G
G
H
H
H
I
I
I
Ệ
Ệ
Ệ
M
M
M

N
N
N
Ă
Ă
Ă
M
M
M

H
H
H
Ọ
Ọ
Ọ
C
C
C

2
2
2
0
0
0
1
1
1
1
1
1

-
-
-

2
2
2
0
0
0
1
1
1
2
2
2

Giáo viên: Hà Công Chính 3
- Khả năng thu nhận và xử lý thông tin.
- Tự học suốt đời.
- Năng động sáng tạo.
- Tự lực giải quyết những vấn đề của cuộc sống.
Đặc thù bộ môn GDCD trong chương trình THPT được xây dựng dựa trên các
môn khoa học cơ bản như: Triết học, Đạo đức học, Pháp luật, Kinh tế chính trị... và
các đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, của Nhà nước Việt Nam trong giai
đoạn hiện nay. Bên cạnh đó còn có thể tích hợp nhiều nội dung giáo dục xã hội cần
thiết cho các công dân trẻ tuổi như: giáo dục quyền trẻ em, giáo dục kỹ năng sống,
văn hóa, môi trường, giới tính – sức khỏe sinh sản vị thành niên... Vì vậy, quá trình
dạy – học môn GDCD là quá trình khai thác tiềm năng và phát triển trí lực, tính tích
cực hoạt động nhận thức và năng lực tự hoàn thiện của học sinh. Cho nên quá trình
dạy học một bài GDCD phải là quá trình học sinh được cuốn hút vào các hoạt động
học tập do giáo viên thiết kế, tổ chức và hướng dẫn, qua đó các em có thể tự khám
phá và chiếm lĩnh nội dung bài học. Học sinh sẽ hứng thú, thông hiểu và ghi nhớ
những gì các em nắm được qua hoạt động chủ động, tích cực của chính mình.
Thực hiện công cuộc đổi mới giáo dục phổ thông cũng như yêu cầu chuyên
môn về tổ chức triển khai, phát huy các kinh nghiệm Dạy – Học theo theo hướng
tích cực, từ sự tích lũy kinh nghiệm của mình trong những năm qua, tôi đã cố gắng
nghiên cứu, vận dụng và thực hiện cải tiến, đổi mới trong dạy học tích cực nhằm
giúp học sinh có thể chủ động, sáng tạo, phát huy tính tích cực, tự giác, khả năng
hợp tác để cùng giải quyết một vấn đề đưa ra và từ đó đã đem lại sự ham thích, hứng
thú học tập cho các em. Một số phương pháp mà tôi thường sử dụng đã đạt được
hiệu quả nhất định trong quá trình giảng dạy đó là:
1. Phương pháp nêu vấn đề.
2. Phương pháp thảo luận nhóm.
3. Phương pháp tình huống (nghiên cứu trường hợp điển hình).
4. Phương pháp đóng vai.
5. Phương pháp động não.
6. Phương pháp dự án.
Xin được trao đổi và chia sẻ cùng đồng nghiệp.
B. QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN NỘI DUNG ĐỀ TÀI
I. NHỮNG THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN KHI VẬN DỤNG PHƯƠNG
PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC
Đổi mới chương trình giáo dục phổ thông nước ta hiện nay là cuộc đổi mới
toàn diện, đổi mới từ mục tiêu, nội dung, phương pháp đến phương tiện giáo dục,
kiểm tra đánh giá chất lượng giáo dục... Trong đó đổi mới phương pháp là nhiệm vụ
hàng đầu và bắt đầu từ người thầy. Phương pháp dạy học tích cực làm cho học sinh
được hoạt động nhiều hơn, thực hành nhiều hơn, thảo luận nhiều hơn và quan trọng
là được suy nghĩ nhiều hơn trong giờ học, tiến tới rèn luyện cho học sinh thói quen
Trang 3
S
S
S
Á
Á
Á
N
N
N
G
G
G

K
K
K
I
I
I
Ế
Ế
Ế
N
N
N

K
K
K
I
I
I
N
N
N
H
H
H

N
N
N
G
G
G
H
H
H
I
I
I
Ệ
Ệ
Ệ
M
M
M

N
N
N
Ă
Ă
Ă
M
M
M

H
H
H
Ọ
Ọ
Ọ
C
C
C

2
2
2
0
0
0
1
1
1
1
1
1

-
-
-

2
2
2
0
0
0
1
1
1
2
2
2

Giáo viên: Hà Công Chính 4
tự học, tự nghiên cứu, tự chiếm lĩnh tri thức, kỹ năng. Trong thực tế vận dụng các
hoạt động theo tổ, nhóm hoặc cá nhân trên lớp học và tự nghiên cứu đặt kế hoạch là
việc làm còn tương đối mới. Do vậy trong quá trình thực hiện sẽ gặp những thuận
lợi và không ít khó khăn như sau:

1. Thuận lợi
- Đã có các Chỉ thị, Nghị quyết về đổi mới nội dung chương trình, phương pháp
và Sách giáo khoa đã và đang được tiến hành đồng bộ, thực hiện chương trình phân
ban trên cả nước đòi hỏi mỗi giáo viên cải tiến, vận dụng các phương pháp dạy học
(phương pháp dạy học tích cực, phương pháp dạy học truyền thống) một cách hài
hòa nhằm đạt hiệu quả cao nhất để giúp học sinh nắm vững tri thức là yêu cầu cấp
bách trong tình hình hiện nay.
- Nhà nước cùng các Bộ, ban, ngành luôn quan tâm và đầu tư nguồn kinh phí
lớn cho việc trang bị các phương tiện, thiết bị dạy và học giúp học sinh tăng cường
thực hành, vận dụng kỹ năng... Hàng năm giáo viên lại được tập huấn bồi dưỡng
thường xuyên nâng cao kiến thức chuyên môn và vận dụng phương pháp mới trong
dạy và học. Từ đó thôi thúc người dạy phải linh hoạt hơn, thích ứng hơn trong việc
giảng dạy.
- Học sinh được chia sẻ các băn khoăn mà nếu chỉ riêng mình thì khó giải quyết
được vấn đề do giáo viên đặt ra. Từ đó hình thành ở học sinh khả năng giao tiếp đặc
biệt là dùng ngôn ngữ diễn đạt, khả năng hợp tác và khả năng thích ứng cùng khả
năng độc lập suy nghĩ, làm cho học sinh cảm thấy tự tin và không còn ỷ lại hoàn
toàn vào thầy cô.
- Phát huy được tính tích cực của học sinh, sự thi đua giữa các cá nhân và trong
các tổ nhóm sẽ tạo cho học sinh phát huy hết khả năng tư duy và kỹ năng ứng xử của
mình bởi có khi giáo viên sẽ chấm điểm, động viên cho cá nhân hoặc nhóm nào có
kết quả hay nhất, chính xác nhất, nhanh nhất.
2. Khó khăn:
- Điều kiện cơ sở vật chất hiện nay chưa đáp ứng được hết các yêu cầu để có
thể thực hiện được một số phương pháp dạy học tích cực như đồ dùng dạy học, thiết
bị đèn chiếu, băng hình ... còn thiếu với số lượng được cấp còn hạn chế , sĩ số học
sinh trong lớp nhiều (40 – 45 học sinh trong một lớp học).
- Nhiều giáo viên và nhất là học sinh còn chưa thích ứng với một số phương
pháp mới nên còn ngại trong việc thể hiện và phát biểu thảo luận. Đối với giáo viên,
để tổ chức tốt giờ học cần phải có sự chuẩn bị đầu tư và thiết kế bài soạn với một
hướng mở. Bởi vì đối tượng học sinh có khả năng nhận thức khác nhau và cách biểu
đạt khác nhau, khí chất và tính cách của mỗi người là khác nhau... Chính vì điều đó
mà rất nhiều tình huống có thể nảy sinh trong quá trình thực hiện các phương pháp
tích cực. Do vậy giáo viên cần phải có những dự đoán về phương án mà học sinh có
thể trả lời để hướng giờ học, bài học vào chủ đề chính của bài, tránh không bị sa đà
không kiểm soát được bài dạy.
- Tâm lý học sinh nói chung chỉ chú trọng đến các môn học mà các em sẽ phải
thi tốt nghiệp và thi đại học nên sự đầu tư, chuẩn bị cho bài học ở nhà trước khi đến
Trang 4
S
S
S
Á
Á
Á
N
N
N
G
G
G

K
K
K
I
I
I
Ế
Ế
Ế
N
N
N

K
K
K
I
I
I
N
N
N
H
H
H

N
N
N
G
G
G
H
H
H
I
I
I
Ệ
Ệ
Ệ
M
M
M

N
N
N
Ă
Ă
Ă
M
M
M

H
H
H
Ọ
Ọ
Ọ
C
C
C

2
2
2
0
0
0
1
1
1
1
1
1

-
-
-

2
2
2
0
0
0
1
1
1
2
2
2

Giáo viên: Hà Công Chính 5
lớp của học sinh còn sơ sài, không được chú trọng và đầu tư thích hợp cho môn học
này.
- Để có một giờ dạy, bài dạy nhằm phát huy khả năng tìm tòi, sáng tạo của học
sinh và cuốn hút học sinh vào các hoạt động do giáo viên thiết kế, đòi hỏi người giáo
viên phải có sự đầu tư cho bài dạy. Do đó thời gian tìm tòi, nghiên cứu để đưa ra các
tình huống và sử dụng phương pháp nào cho phù hợp cũng là một khó khăn mà giáo
viên có thể ngại vì tốn nhiều thời gian.
- Một số phương pháp khi thực hiện yêu cầu học sinh cần phải có thời gian và
kinh phí nhất định, cho nên đối với những nơi và những gia đình học sinh có hoàn
cảnh còn khó khăn cũng bị hạn chế khi vận dụng những phương pháp này.
II. TỔ CHỨC THỰC HIỆN MỘT SỐ PPDH TÍCH CỰC
1. Cơ sở lý luận
Trong giảng dạy cũng như trong thực tế, không có một phương pháp dạy học
độc tôn (chỉ một phương pháp được tôn sùng) trong giờ dạy nhất định. Với ý nghĩa
phương pháp dạy học là con đường, là cách thức để đạt được mục tiêu dạy học, mà
quá trình tổ chức một bài dạy, một giờ dạy là một hệ thống các việc làm, các thao
tác, một chỉnh thể gồm nhiều yếu tố, nhiều thành phần cho nên việc giáo viên lựa
chọn, sử dụng các phương pháp dạy học cho phù hợp là đòi hỏi có tính tất yếu.
Hiện nay chúng ta đang thực hiện đổi mới phương pháp dạy học, kiên quyết
loại bỏ kiểu dạy học đọc chép, áp đặt, truyền thụ kiến thức một chiều bởi vì phương
pháp dạy học đó tạo cho người học cách học tập thụ động, hạn chế việc phát triển
các phẩm chất linh hoạt, độc lập, sáng tạo của tư duy và khả năng ứng dụng những
kiến thức cũng như kỹ năng thực hành vào thực tiễn. Do vậy lựa chọn phương pháp
dạy học nhằm khơi gợi sự suy nghĩ độc lập của người học nhằm đem lại niềm vui,
hứng thú và trách nhiệm cho học sinh đòi hỏi người dạy phải có sự lựa chọn phương
pháp dạy tích cực phù hợp.
2. Cơ sở thực tiễn
Trong quá trình thực hiện có những yêu cầu đối với cả giáo viên và học sinh
để mục tiêu của bài học đạt được sau khi kết thúc bài. Do vậy có một số yêu cầu sau:
a) Đối với giáo viên:
- Giáo viên thiết kế, tổ chức hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt động học
tập với các hình thức đa dạng, phong phú, có sức hấp dẫn phù hợp với đặc trưng bài
học, với đặc điểm và trình độ học sinh, với điều kiện cụ thể của lớp, trường, địa
phương.
- Động viên, khuyến khích, tạo cơ hội và điều kiện cho học sinh được tham gia
một cách tích cực, chủ động, sáng tạo vào quá trình khám phá và lĩnh hội kiến thức
... tạo niềm vui, hứng khởi, nhu cầu hành động và thái độ tự tin trong học tập cho
học sinh.
- Giáo viên cần thiết kế các dạng câu hỏi, bài tập phát triển tư duy và rèn luyện
kỹ năng, hướng dẫn học sinh có thói quen vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết
các vấn đề thực tiễn.
Trang 5

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng

Tài liệu xem nhiều nhất