Tài liệu Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống “rác thải với môi trường”

1. Tên tình huống: “RÁC THẢI VỚI MÔI TRƯỜNG” Trong giờ ra chơi Huy và Nga đang ngồi ôn lại bài cũ thấy Dũng, uể oải bỏ bánh ra ăn sáng, sau đó vứt vỏ ra lớp. Nga nói: Dũng, sao cậu ăn sáng muộn thế ? hơn nữa cậu không nên vứt rác bừa bãi như vậy. Dũng: Từ tối qua tớ học bài hơi muộn nên giờ mới ăn sáng, mà trường mình có lao công quét rác rồi, lo gì. Huy: Tớ thấy cậu thức khuya như vậy không tốt đâu! hơn nữa cậu vứt rác như vậy gây ô nhiễm môi trường lớp học và làm ảnh hưởng đến sức khỏe của chúng ta đấy. Dũng:Mình vứt có cái vỏ bánh nhỏ như vậy làm sao gây ô nhiễm môi trường được. Nga: thế cậu chưa biết vứt rác bừa bãi cũng là nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường rồi. Để bọn mình phân tích cho cậu về những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường tới đời sống và sản xuất. 2. Mục tiêu giải quyết tình huống: Thứ nhất: đây là tình huống xuất phát từ thực tế mà các bạn học sinh thường mắc phải, đặc biệt là học sinh tiểu học và THCS do đó cần phải rèn luyện tính cách, thói quen, đạo đức, lối sống hàng ngày. Thứ hai: tình huống này giúp chúng em nhớ lại kiến thức môi trường là gì và những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường. Thứ ba: giúp chúng em liên hệ thực tế tác hại của việc làm ô nhiễm môi trường gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Thứ tư: giúp chúng em đưa ra một số biện pháp, nâng cao ý thức thức bảo vệ môi trường của mỗi người, tích cực tham gia các hoạt động tập thể bảo vệ môi trường xanh - sạch - đẹp. 3. Tổng quan về các nghiên cứu liên quan đến việc giải quyết tình huống: Để giải quyết tình huống này, nhóm chúng em gồm 2 học sinh: Nguyễn Thu Nga, Đoàn Danh Huy là học sinh lớp 9G trường THCS Thái Thịnh - Quận 1 Đống Đa - TP Hà Nội, đã tìm hiểu và thấy có thể vận dụng nhiều kiến thức các môn đã học trong nhà trường để giải quyết cho thấu đáo, cặn kẽ tình huống mà chúng em đã đưa ra ở trên. Cụ thể là: môn Sinh học, Địa lí, GDCD, Hóa học, tiếng Anh và Ngữ văn ở các khối lớp mà chúng em đã được học. 4. Giải pháp giải quyết tình huống: - Đối với môn Ngữ văn, giúp chúng em rèn luyện phẩm chất, đạo đức, thói quen hàng ngày như không vứt rác bừa bãi… tạo thói quen làm việc một cách khoa học. - Đối với môn thể dục: cho chúng em biết phải bảo vệ sức khỏe như tập thể dục thường xuyên và tham gia lao động vệ sinh trường, lớp, đường phố… - Đối với các môn Sinh học giúp chúng em giải thích tác hại của việc gây ô nhiễm môi trường, và lợi ích của cây xanh đối với môi trường, từ đó chúng em có ý thức giữ gìn và bảo vệ cây xanh trong và ngoài nhà trường. - Đối với môn GDCD giúp chúng em nhớ lại khái niệm môi trường là gì? Những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường và cách bảo vệ môi trường xanh – sạch – đẹp. - Đối với các môn học khác như Địa lí, Hóa học, Lịch sử… giúp chúng em giải thích nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường. - Đối với môn tiếng Anh chúng em có thể viết khẩu hiệu “không vứt rác bừa bãi” để treo ở trước cửa mỗi lớp học hoặc ngoài hành lang. - Đối với môn Mĩ thuật chúng em cũng có thể kết hợp vẽ tranh nhằm khuyến khích cách bạn học sinh tham gia bảo vệ môi trường. 5. Thuyết minh về tiến trình giải quyết tình huống: Môi trường là không gian sinh sống của con người và sinh vật, là nơi bao gồm các nguồn tài nguyên cần thiết cho đời sống và sản xuất, là nơi chứa đựng và phân hủy các chất thải do con người tạo ra trong cuộc sống và hoạt động sản xuất,…Môi trường có vai trò cực kì quan trọng đối với đời sống của con người. Nhưng hiện nay tình trạng môi trường đang ô nhiễm trầm trọng, cuộc sống của con người trên Trái Đất cũng đang bị đe dọa. Đây là một trong những vấn đề 2 nóng bỏng, nhức nhối, gây bức xúc trong dư luận hiện nay. Vấn đề này đang đe dọa trực tiếp đến sức khỏe con người và sự phát triển kinh tế - xã hội. Vì vậy theo chúng em việc vận dụng kiến thức đã học để giải thích nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường là rất quan trọng và cần thiết. Ô nhiễm môi trường là hiện tượng môi trường tự nhiên bị bẩn đồng thời các tính chất vật lí, hóa học, sinh học của môi trường bị thay đổi, gây tác hại tới đời sống của con người và các sinh vật khác. Ô nhiễm môi trường bao trùm tất cả các dạng ô nhiễm. Có ba loại ô nhiễm môi trường chính là: ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí và ô nhiễm đất. Môi trường đang bị ô nhiễm do nhiều nguyên nhân khác nhau như: do tác động của con người, do hóa chất bảo vệ thực vật, các chất hóa học, chất phóng xạ… Vậy thế nào là ô nhiễm nguồn nước? Chúng ta hãy tìm hiểu về nó nhé! Ô nhiễm nước xảy ra khi nước bề mặt chảy qua rác thải sinh hoạt, nước rác công nghiệp, các chất ô nhiễm trên mặt đất, rồi thấm xuống nước ngầm, thí dụ như người dân sử dụng thuốc trừ sâu để bảo vệ thực vật. Do ý thức của người dân không tốt nên sau khi sử dụng xong họ vứt ngay vỏ bao bì xuống đất, nguồn nước bị ô nhiễm cũng do dân cư ven các con sông thải chất sinh hoạt xuống sông. Người dân chẳng may sử dụng phải nguồn nước này, hay sống gần những nơi bị ô nhiễm sễ dễ mắc các bệnh về đường ruột, bệnh ngoài da, bệnh đau mắt hột,…Đặc biệt ảnh hưởng nhiều nhất là nghành nuôi trồng thủy sản. Do môi trường sinh thái bị ô nhiễm, cá tôm chết nhiều hoặc bị bệnh tác hại nghiêm trọng đến sản lượng, kinh tế. Một số hành động vứt rác bừa bãi gây ô nhiễm nguồn nước. 3 Các bạn thử nghĩ xem nếu nguồn nước bị ô nhiễm nặng nề thì cuộc sống của chúng ta sẽ như thế nào? Bởi nước là một tài nguyên quan trọng không thể thiếu.Do ý thức của một số người không tốt nên sử dụng nước lãng phí, dẫn tới nhiều nơi thiếu nước trầm trọng như ở các tỉnh nam trung bộ, tây nguyên, tây bắc…chính vì vậy mỗi chúng ta cần có ý thức hơn trong việc bảo vệ nguồn nước để giúp môi trường ngày một xanh - sạch - đẹp. Qua đó ta thấy các môn học rất cần thiết trong mỗi chúng ta, nó bổ trợ cho ta trong nhiều lĩnh vực. Ngoài ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí cũng gây tác hại đến cho con người. Ô nhiễm không khí làm cho không khí không sạch hoặc gây mùi khó chịu, giảm thị lực khi nhìn xa do bụi. Hiện nay ô nhiễm khí quyển là vấn đề thời sự nóng bỏng của cả thế giới chứ không phải riêng của quốc gia nào. Môi trường khí quyển đang có nhiều biến đổi rõ rệt và có ảnh hưởng xấu đến con người và các sinh vật. Hàng năm con người khai thác và sử dụng hàng tỉ tấn than đá, dầu mỏ, khí đốt. Đồng thời cũng thải ra môi trường một khối lượng lớn các chất thải khác nhau như:chất thải sinh hoạt, chất thải từ các nhà máy và xí nghiệp làm cho hàm lượng các loại khí độc hại tăng lên nhanh chóng. Những cây xanh có thể cung cấp không khí trong lành, giúp cho con người khoan khoái thư giãn, sức khỏe tốt hơn, nhưng một số người không nghĩ đến điều đó. Hàng năm họ vẫn chặt biết bao cây gỗ để giúp tăng lợi nhuận kinh tế. Như thế là họ đang giết chính cuộc sống của mình. Ngoài ra, số lượng rác thải ở nước ta ngày một nhiều. Rác bị thải bừa bãi liên tục, ngày càng nhiều nếu không được thu dọn sẽ bốc mùi, gây ô nhiễm môi trường không khí. Đặc biệt là thải ra môi trường bao bì ni lông. Có vẻ như khi chúng ta thải ra môi trường biết bao túi ni lông mà không nghĩ đến hậu quả của nó. Nguy hiểm nhất là khi ta đốt nó. Khí đốt bay lên lẫn vào trong không khí, nếu chúng ta hít phải thì sẽ có nguy cơ mắc bệnh tim mạch, viêm họng, khó thở,… có thể dẫn tới tử vong. 4 Một số hình ảnh khí thải nhà máy, vứt rác bừa bãi, đốt rác gây ô nhiễm không khí Vấn đề này chúng ta nên áp dụng kiến thức môn GDCD để giải quyết vì sau khi học xong môn này sẽ giúp chúng em có ý thức tham gia bảo vệ môi trường hơn như: không vứt rác bừa bãi, thay thế túi nilông bằng túi giấy, túi vải. Các nhà máy xí nghiệp thải ra khí độc hại nếu người dân hít vào sẽ có nguy cơ mắc bệnh rất cao. Chúng ta cần sử dụng kiến thức môn Sinh học để đưa ra các biện pháp nhanh chóng giúp cho người bầu không khí trong sạch. Ô nhiễm không khí còn ảnh hưởng đến hệ sinh thái: SO 2và các oxit nitơ làm hủy diệt các khu rừng và các cánh đồng, làm độ PH giảm trong đất hoặc khói bụi do các phương tiện giao thông thải ra lẫn với sương mù tạo nên sự ngột ngạt, gây nhiều bệnh cho con người, làm giảm ánh sáng mặt trời ảnh hưởng đến sự quang hợp của cây xanh. Một số hình ảnh về khí thảicủa các phương tện giao thông gây ô nhiễm không khí. Điều đáng lo ngại nhất là con người thải vào không khí các loại khí như: CO 2đã gây hiệu ứng nhà kính. Theo kết quả nghiên cứu của tổ chức khí tượng thế giới GAW-Global Atmosphere Watch (WMO), thì chất khí quan trọng gây hiệu ứng nhà kính là CO2, nó đóng góp 50% vào việc gây hiệu ứng nhà kính, CH 4 là 13%, nitơ 5%, CFC là 22%, hơi nước ở tầng bình lưu là 3%,…Nếu như chúng ta không ngăn chặn được hiện tượng này thì trong vòng 30 năm tới mặt nước biển sẽ dâng lên từ 1,5 đến 3,5m. Có nhiều khả năng lượng CO 2 sẽ tăng gấp đôi vào nửa đầu thế kỉ sau. Điều này sẽ làm quá trình nóng lên của Trái Đất diễn ra nhanh chóng. Chính vì vậy con người cần phải có những biện pháp hữu hiệu để khắc phục hiện tượng này. 5 Biểu đồ thể hiện mức bức xạ của những khí nhà kính từ năm 1979 đến năm 2011. Nói đến đây ta còn nhận ra, những vấn đề này cũng liên quan đến kiến thức môn Địa lí và kiến thức môn Lịch Sử. Vì sự tham vọng làm bá chủ thế giới của một số nước như Nga, Mĩ…nên các cuộc chiến tranh xung đột đã xảy ra. Tiêu biểu như nước Việt Nam thân yêu củachúng ta, do nước ta là một nước có vị trí địa lí thuận lợi, giàu tài nguyên thiên nhiên nên sớm bị các nước tư bản dòm ngó xâm chiếm. Như chúng ta đã biết, khi mỗi cuộc chiến tranh đi qua nó để lại những hậu quả nghiêm trọng gây ảnh hưởng vật chất lẫn tinh thần, gây nhiều mất mát, đau thương…và điều đó khiến cho môi trường ngày càng ô nhiễm nặng nề. Một số hình ảnh về tác hại của chất độc hóa học với môi trường và con người. 6 Qua đó cho chúng ta thấy những môn học giúp ích cho ta rất nhiều, nó giúp ta nhận ra một bài học đáng quí là: tôn trọng hòa bình, không nên gây chiến tranh xâm lược. Điều đó sẽ giúp bầu không khí của chúng ta trong lành hơn, các nước tập trung vào phát triển kinh tế để ngày một vững mạnh hơn. Còn một loại ô nhiễm nữa mà chúng ta chưa nhắc đến đó chính là ô nhiễm đất, nó ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống của mỗi con người. Ô nhiễm đất là hậu quả các hoạt động của con người làm thay đổi các nhân tố sinh thái vượt qua những giới hạn sinh thái của các quần xã trong đất. Môi trường đất là nơi trú ngụ của con người và hầu hết các sinh vật cạn, là nền móng cho các công trình xây dựng dân dụng, công nghiệp và văn hóa con người. Đất là một nguồn tài nguyên quí giá, con người sử dụng tài nguyên đất vào hoạt động sản xuất nông nghiệp để đảm bảo nguồn cung cấp lương thực, thực phẩm cho con người. Thế nhưng hiện tượng xả rác xuống đất hiện nay đã trở nên phổ biến. Biểu hiện cụ thể mà chúng em thấy ở trường THCS Thái Thịnh như: ăn xong một que kem, một chiếc bánh các bạn thường vứt que, vứt vỏ xuống đất. Uống xong một lon nước ngọt hay chai nước suối vứt lon vứt chai ngay tại chỗ vừa ngồi mặc dù thùng rác để cách đó rất gần. Thậm chí khi ăn xong một tép kẹo cao su, các bạn cũng không mang đến thùng rác mà vo tròn rồi vứt ngay tại lớp mà không nghĩ đến người khác. Một số hình ảnh vứt rác bừa bãi trong lớp học của học sinh trường THCS Thái Thịnh gây ô nhiễm môi trường. Vậy do đâu mà hiện tượng xả rác bừa bãi lại tràn lan như vậy? Điều đó cũng là một vấn đề quan trọng làm ô nhiễm môi trường đất. Đó là những thói quen xấu lười biếng và lối sống lạc hậu ích kỉ chỉ nghĩ đến quyền lợi cá nhân của một số 7 người. Họ nghĩ chỉ cần nhà mình sạch còn ai bẩn thì mặc kệ. Việc giáo dục ý thức giữ gìn, bảo vệ môi trường sống chưa được quan tâm đúng mức đặc biệt khi vứt túi ni lông xuống lòng đất, sau vài chục năm cũng không thể tiêu hủy được gâyảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của con người. Riêng chỉ với Việt Nam, thực tế suy thoái tài nguyên đất là rất đáng lo ngại. Với nhịp độ gia tăng dân số và tốc độ phát triển công nghiệp, hoạt động đô thị hóa như hiện nay thì diện tích đất canh tác ngày càng bị thu hẹp, chất lượng đất ngày càng suy thoái,… Đất bị ô nhiễm có thể trở lên cằn cỗi, không thích hợp cho cây trồng. Điều này sẽ làm ảnh hưởng đến các cơ thể sống khác trong lưới thức ăn. 6. Ý nghĩa của việc giải quyết tình huống: Với tình huống trên, chúng em nghĩ nếu được tuyên truyền rộng rãi đến tất cả các bạn học sinh nói chung và các bạn học sinh trường THCS Thái Thịnh nói riêng sẽ có những ý nghĩa quan trọng như: Các bạn hiểu việc vứt rác bừa bãi cũng là nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường, vì vậy các bạn sẽ có ý thức giữ gìn vệ sinh trường, lớp hơn. Và qua đó các bạn thấy rằng tất cả những điều chúng ta được học từ các bộ môn đều có tác dụng và ý nghĩa lớn trong đời sống, không kiến thức nào, không môn học nào được gọi là kiến thức hoặc môn học không quan trọng nữa. Như vậy tự các bạn sẽ có ý thức học tập tốt hơn ở tất cả các môn học, không xem nhẹ, coi thường môn học nào. Và hơn thế nữa thông qua cách vận dụng các kiến thức để giải quyết tình huống trên, mỗi bạn học sinh khi được tuyên truyền đều có ý thức vận dụng các kiến thức đã học để giải quyết các tình huống, các hiện tượng mà các bạn thường gặp trong thực tiễn. Trên cơ sở đó sẽ kích thích tính tò mò, ham học hỏi, đồng thời xác định rõ việc học tập quan trọng như thế nào. Từ đó sẽ thúc đầy mạnh mẽ phong trào học tập trong mỗi học sinh và mỗi nhà trường. Trên đây là một trong những tình huống thực tiễn mà nhóm học sinh trường THCS Thái Thịnh đã gặp và giải quyết. Trong quá trình giải quyết tình huống có thể còn có những hạn chế nhất định, rất mong nhận được sự góp ý của các thầy cô và các bạn. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 8 tháng 11 năm 2014 Họ và tên học sinh viết bài 8 PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUẬN ĐỐNG ĐA TRƯỜNG THCS THÁI THỊNH -------------\> - Xem thêm -