Tài liệu Hoàn thiện phân tích báo cáo tài chính tại các doanh nghiệp sản xuất liên doanh với nước ngoài ở việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH HỌC VIỆN TÀI CHÍNH  NGUYỄN HỒNG ANH HOÀN THIỆN PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT LIÊN DOANH VỚI NƯỚC NGOÀI Ở VIỆT NAM Chuyên ngành: Kế toán Mã số: 62.34.03.01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: 1. GS.TS ĐẶNG THỊ LOAN 2. PGS.TS LƯU THỊ HƯƠNG HÀ NỘI - 2016 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản Luận án này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trên trong luận án là hoàn toàn trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Các đánh giá, kết luận khoa học của Luận án chưa từng được ai công bố trong bất cứ công trình nào khác. TÁC GIẢ LUẬN ÁN Nguyễn Hồng Anh ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i MỤC LỤC ......................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................... v DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................... vi DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ.......................................................... viii MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ............................................................. 1 2. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan tới luận án .................... 2 3. Mục tiêu nghiên cứu của luận án .................................................................. 8 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án ............................................. 9 5. Câu hỏi nghiên cứu ..................................................................................... 10 6. Phương pháp nghiên cứu luận án ................................................................ 10 7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án ................................................. 15 8. Kết cấu của luận án ..................................................................................... 16 Chương 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÁC DOANH NGHIỆP LIÊN DOANH VỚI NƯỚC NGOÀI ............. 17 1.1. Khái quát về doanh nghiệp liên doanh với nước ngoài ........................... 17 1.1.1. Doanh nghiệp liên doanh với nước ngoài ............................................. 17 1.1.2. Đặc trưng cơ bản của doanh nghiệp liên doanh với nước ngoài .......... 20 1.2. Phân tích báo cáo tài chính tại các doanh nghiệp liên doanh với nước ngoài ................................................................................................................ 23 1.2.1. Khái niêm, mục đích và ý nghĩa phân tích báo cáo tài chính ............... 23 1.2.2. Cơ sở dữ liệu sử dụng trong phân tích .................................................. 26 1.2.3.Tổ chức phân tích ................................................................................... 30 1.2.4. Phương pháp phân tích .......................................................................... 33 iii 1.2.5. Nội dung phân tích ................................................................................ 38 1.2.6. Các nhân tố ảnh hưởng tới phân tích báo cáo tài chính tại các doanh nghiệp liên doanh ............................................................................................ 63 1.3. Kinh nghiệm phân tích báo cáo tài chính tại một số nước trên thế giới và bài học cho Việt Nam ...................................................................................... 67 1.3.1. Kinh nghiệm phân tích báo cáo tài chính tại một số nước.................... 67 1.3.2. Bài học cho Việt Nam ........................................................................... 70 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1................................................................................ 72 Chương 2: THỰC TRẠNG PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT LIÊN DOANH VỚI NƯỚC NGOÀI Ở VIỆT NAM................................................................................................................ 73 2.1. Tổng quan về các doanh nghiệp sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam ......................................................................................................... 73 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ........................................................ 73 2.1.2. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý hoạt động kinh doanh..................... 76 2.2. Thực trạng phân tích báo cáo tài chính tại các doanh nghiệp sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam .................................................................. 79 2.2.1. Thực trạng về tổ chức phân tích ............................................................ 79 2.2.2. Thực trạng về phương pháp phân tích .................................................. 81 2.2.3. Thực trạng về nội dung phân tích ......................................................... 82 2.3. Đánh giá thực trạng phân tích báo cáo tài chính tại các doanh nghiệp sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam ................................................... 94 2.3.1. Kết quả đạt được ................................................................................... 94 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ....................................................................... 95 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2.............................................................................. 100 iv Chương 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT LIÊN DOANH VỚI NƯỚC NGOÀI Ở VIỆT NAM ..................................................................... 101 3.1. Định hướng phát triển của các doanh nghiệp sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam .......................................................................................... 101 3.2. Yêu cầu và nguyên tắc hoàn thiện phân tích báo cáo tài chính tại các doanh nghiệp sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam .................... 103 3.2.1. Yêu cầu hoàn thiện .............................................................................. 103 3.2.2. Nguyên tắc hoàn thiện......................................................................... 104 3.3. Giải pháp hoàn thiện phân tích báo cáo tài chính tại các doanh nghiệp sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam ................................................. 108 3.3.1. Hoàn thiện tổ chức phân tích .............................................................. 108 3.3.2. Hoàn thiện phương pháp phân tích ..................................................... 113 3.3.3. Hoàn thiện nội dung phân tích ............................................................ 115 3.4. Điều kiện thực hiện các giải pháp hoàn thiện phân tích báo cáo tài chính tại các doanh nghiệp sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam. ....... 141 3.4.1. Điều kiện về phía Nhà nước................................................................ 141 3.4.2. Điều kiện về phía các tổ chức hiệp hội có liên quan .......................... 145 3.4.3. Điều kiện về phía các doanh nghiệp sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam .................................................................................................... 146 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3.............................................................................. 147 KẾT LUẬN CHUNG .................................................................................... 148 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ ................................................................................................................ 150 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................... 151 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 158 v DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Đầy đủ tiếng Việt Đầy đủ tiếng Anh BCTC Báo cáo tài chính BCTC DN Báo cáo tài chính doanh nghiệp BCĐKT Bảng cân đối kế toán CMKT Chuẩn mực kế toán DN Doanh nghiệp DNLD Doanh nghiệp liên doanh ĐTNN Đầu tư nước ngoài DTT Doanh thu thuần HĐKD Hoạt động kinh doanh LCTT Lưu chuyển tiền tệ QTTC Quản trị tài chính QTKD Quản trị kinh doanh QTDN Quản trị doanh nghiệp ROA Tỷ suất sinh lợi của tài sản Return on asset ROE Tỷ suất sinh lợi của vốn chủ sở hữu Return on equity ROS Tỷ suất sinh lợi của doanh thu thuần Return on sales ROIC Sức sinh lợi của vốn đầu tư Return on investment capital SXKD Sản xuất kinh doanh TCDN Tài chính doanh nghiệp TSCĐ Tài sản cố định TSNH Tài sản ngắn hạn TSDH Tài sản dài hạn TNHH Trách nhiệm hữu hạn VCSH Vốn chủ sở hữu vi DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam theo hình thức đầu tư ... 73 Bảng 2.2: Phân tích tự chủ tài chính công ty LD Singing Việt Nam.............. 84 Bảng 2.3: Phân tích khả năng thanh toán của công ty TCE Vina Denim ...... 85 Bảng 2.4: Phân tích khả năng thanh toán công ty liên doanh sản xuất thiết bị điện Miền Bắc ................................................................................................. 85 Bảng 2.5: Phân tích khả năng sinh lời công ty liên doanh sản xuất thiết bị điện Miền Bắc ......................................................................................................... 87 Bảng 2.6: Phân tích khả năng sinh lời công ty Yamaha Việt Nam ................ 87 Bảng 2.7: Bảng phân tích khả năng sinh lời công ty LD Singing Việt Nam .. 88 Bảng 2.8: Phân tích khả năng sinh lời công ty TNHH Dệt vải len Đông Nam ......................................................................................................................... 88 Bảng 2.9: Phân tích cơ cấu tài sản, nguồn vốn công ty liên doanh sản xuất thiết bị điện miền Bắc ..................................................................................... 89 Bảng 2.10: Phân tích cơ cấu tài sản nguồn vốn công ty TNHH phụ tùng xe máy ô tô Goshi Thăng Long năm 2014........................................................... 90 Bảng 2.11: Phân tích khả năng thanh toán của công ty TCE Vina Denim ..... 91 Bảng 2.12: Bảng phân tích khả năng thu hồi nợ công ty liên doanh Singing Việt Nam ......................................................................................................... 92 Bảng 2.13: Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh công ty xi măng Chifone Hải Phòng ........................................................................................................ 93 Bảng 3.1: Phân tích nhân tố tác động ROE công ty liên doanh sản xuất thiết bị điện miền Bắc ................................................................................................ 114 Bảng 3.2: Đánh giá khái quát tình hình huy động vốn công ty Goshi Thăng Long............................................................................................................... 116 vii Bảng 3.3. Phân tích hiệu quả sử dụng tài sản công ty phụ tùng xe máy ô tô Goshi Thăng Long......................................................................................... 122 Bảng 3.4: Phân tích nhân tô tác động ROE công ty liên doanh sản xuất thiết bị điện miền Bắc ................................................................................................ 127 Bảng 3.5: Phân tích khả năng thanh toán công ty liên doanh sản xuất thiết bị điện miền Bắc năm 2014 ............................................................................... 128 Bảng 3.6: Các vấn đề rủi ro cơ bản được phát hiện qua tỷ số phân tích báo cáo tài chính ......................................................................................................... 128 Bảng 3.7: Phân tích khả năng tạo tiền của công ty TCE Vina Denim .......... 130 Bảng 3.8: Phân tích dòng lưu chuyển tiền công ty TCE Vina Denim .......... 131 Bảng 3.9: Phân tích tình hình tăng trưởng công ty liên doanh sản xuất thiết bị điện Miền Bắc ............................................................................................... 133 Bảng 3.10: Xác định tỷ lệ tăng trưởng doanh thu của công ty xi măng Chifone Hải Phòng ...................................................................................................... 134 Bảng 3.11: Xác định tỷ lệ % trên doanh thu công ty liên doanh xi măng Chifone Hải Phòng ........................................................................................ 135 Bảng 3.12: Dự báo báo cáo kết quả kinh doanh năm 2015 của công ty liên doanh xi măng Chifone Hải Phòng ............................................................... 136 Bảng 3.13: Bảng cân đối kế toán dự báo năm 2015 của công ty xi măng Chifone Hải Phòng ........................................................................................ 137 viii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ Hình 01: Cơ cấu các DN tham gia khảo sát theo lĩnh vực sản xuất ............... 13 Hình 02: Cơ cấu các DN tham gia khảo sát theo đối tác liên doanh .............. 14 Hình 2.1: Tỷ trọng tổng vốn đầu tư nước ngoài tại tại Việt Nam theo hình thức đầu tư ....................................................................................................... 74 Hình 2.2: Tổ chức bộ máy quản lý tại các DN sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam theo hình thức công ty TNHH ........................................... 77 Hình 2.3: Tổ chức bộ máy quản lý tại các DN sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam theo hình thức công ty cổ phần ......................................... 78 Hình 2.4: Biểu đồ thực trạng về phương pháp phân tích ................................ 82 Hình 2.5: Biểu đồ thực trạng phân tích khái quát tình hình tài chính ............. 83 Hình 2.6: Biểu đồ phân tích khả năng sinh lời công ty liên doanh sản xuất thiết bị điện miền Bắc ..................................................................................... 87 Hinh 2.7: Bố trí cơ cấu tài sản, nguồn vốn công ty liên doanh sản xuất thiết bị điện miền Bắc .................................................................................................. 89 Hình 2.8: Biểu đồ thực trạng thanh toán nợ phải thu, nợ phải trả .................. 91 Hình 2.9: Biểu đồ thực trạng phân tích hiệu quả kinh doanh ......................... 92 Hình 2.10: Biểu đồ phân tích doanh thu, lợi nhuận công ty xi măng Chifon Hải Phòng ........................................................................................................ 94 Hình 3.1. Khái quát hệ thống nguyên tắc hoàn thiện phân tích BCTC tại các DN sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam .................................... 105 Hình 3.2: Hoàn thiện quy trình phân tích BCTC tại các DN sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam ................................................................ 110 Hình 3.3: Tỷ lệ các nguồn vốn huy động của công ty qua các năm từ 20122014 ............................................................................................................... 116 ix Hình 3.4: Cân bẳng tài chính theo góc độ ổn định nguồn tài trợ năm 2014 công ty phụ tùng ô tô xe máy Goshi Thăng Long......................................... 119 Hình 3.5: Vận dụng chỉ tiêu phân tích trong việc ra quyết định đầu tư ........ 140 Hình 3.6: Vận dụng chỉ tiêu phân tích trong việc ra quyết định nguồn tài trợ ....................................................................................................................... 140 Hình 3.7: Vận dụng chỉ tiêu phân tích trong việc ra quyết định phân phối lợi nhuận ............................................................................................................. 140 Hình 3.8: Vận dụng chỉ tiêu phân tích trong việc ra quyết định chính sách giá cả ................................................................................................................... 141 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, với chủ trương tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài của Đảng và Nhà nước Việt Nam, các DN có vốn đầu tư nước ngoài nói chung và DNLD nói riêng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế của đất nước trong đó số lượng các DNLD hoạt động trong lĩnh vực sản xuất tại Việt Nam chiếm một tỷ trọng tương đối lớn trong tổng số các DNLD với nhiều ngành nghề đa dạng. Để có thể phát triển, sự cạnh tranh giữa các DN nói chung và DNLD nói riêng là một tất yếu và ngày càng có xu hướng mạnh mẽ, gay gắt hơn do đó đòi hỏi các DN phải đổi mới sâu sắc và toàn diện mọi hoạt động của mình, khai thác và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực trong kinh doanh, tiết kiệm chi phí, hạ giá thành sản phẩm, nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng thu nhập nhằm mục tiêu tối đa hoá lợi nhuận, tạo dựng uy tín và thương hiệu trên thương trường, tăng tích luỹ để mở rộng quy mô kinh doanh, nâng cao hiệu quả kinh doanh của DN, đem lại lợi ích cho DN, cho nhà đầu tư, cho người lao động và cho cả Nhà nước. Phân tích BCTC DN là một trong những công cụ quan trọng, cần thiết không thể thiếu được trong việc đưa ra các quyết định tài chính của DN. Số liệu, tài liệu, thông tin kinh tế, tài chính thu thập ban đầu dù phong phú đến đâu cũng không thể tự nói lên hoạt động tài chính của DN diễn ra như thế nào, tình hình khai thác sử dụng vật tư, tài sản, tiền vốn, huy động các nguồn lực đạt hiệu quả hay chưa, vv... nếu thiếu hoạt động phân tích BCTC. Vì vậy, có thể khẳng định phân tích BCTC đóng một vai trò quan trọng đối với sự phát triển của các DNLD trong quá trình hội nhập và phát triển của nền kinh tế Việt Nam. 2 Phân tích BCTC tại các DNLD với nước ngoài bên cạnh những thành tựu đã đạt được góp phần vào việc nâng cao chất lượng, hiệu quả QTTC vẫn còn những tồn tại, bất cập, nội dung phân tích BCTC còn nặng về tính khái quát, chưa đầy đủ; phương pháp phân tích vận dụng còn đơn giản; việc khai thác sử dụng kết quả phân tích với các đối tượng quan tâm chưa đúng mức, vv...do đó chưa phát huy triệt để tác dụng của phân tích BCTC trong việc nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành SXKD và hiệu quả hoạt động của các DNLD với nước ngoài ở Việt Nam. Vì vậy, đề tài "Hoàn thiện phân tích báo cáo tài chính tại các doanh nghiệp sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam" sẽ phần nào giải quyết những vấn đề đã và đang được đặt ra và là một trong những đề tài mang tính thời sự cấp thiết ở nước ta hiện nay. 2. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan tới luận án Phân tích BCTC đã được các tác giả trong nước và ngoài nước đề cập đến dưới nhiều góc độ chuyên sâu nhất định trong các công trình nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Có thể phân chia theo các nhóm công trình nghiên cứu ở nước ngoài và nhóm các công trình nghiên cứu trong nước: (i) Nhóm các công trình nghiên cứu ở nước ngoài Các công trình nghiên cứu về phân tích BCTC ở nước ngoài có thể kể đến: Tác giả Clyde P.Sticdney (năm 2003),“Financial Reporting and Statement Analysis” [77] có những nghiên cứu sâu hơn về việc trình bày BCTC và phân tích BCTC DN nhằm cung cấp thông tin chính xác cho những đối tượng quan tâm. Tác phẩm này đã đề cập đến các nội dung phân tích BCTC của các loại hình DN nói chung tuy nhiên chưa đề cập đến những đặc điểm riêng của việc trình bày và phân tích BCTC đối với các DNLD. Tác giả Josette Peyrard (năm 2005),“Phân tích tài chính doanh nghiệp” (Bản dịch) 3 [36] đã đề cập đến nhiều nội dung liên quan đến phân tích TCDN như phương pháp phân tích, dữ liệu sử dụng trong phân tích, nội dung chính trong tác phẩm này đề cập đến nội dung phân tích và các chỉ tiêu phân tích TCDN. Theo tác giả, nội dung của phân tích TCDN chủ yếu tập trung vào phân tích hiệu quả hoạt động, phân tích khả năng sinh lợi, phân tích rủi ro và phân tích tăng trưởng, do vậy tác giả đã xây dựng các chỉ tiêu phân tích cho từng nội dung phân tích trên. Tác giả Charles H. Gibson (năm 2012),“Fianacial Reportting Analysis -Using financial Accounting information”,13th Edidion [78] gồm 13 chương trong đó nội dung chương 1 phát triển những nguyên lý cơ bản mà BCTC dựa trên, chương 2 miêu tả các dạng tổ chức kinh tế và giới thiệu về BCTC. Chương 3, 4, 5 tiến hành nhận xét chuyên sâu về các báo cáo của DN. Các chương tiếp theo từ chương 6- 11 giới thiệu về phương pháp phân tích và tiến hành phân tích các chỉ tiêu tài chính trong các DN, dự đoán thua lỗ, phân tích thủ tục và tác dụng của phân tích trong quản lý. Đặc biệt tại chương 12 của tác phẩm đã đề cập đến những vấn đề gặp phải khi phân tích 6 ngành đặc thù là: ngân hàng, điện, dầu khí, giao thông vận tải, bảo hiểm, bất động sản, chỉ ra những điểm khác biệt trong báo cáo ngành và gợi ý thay đổi hoặc bổ sung. chương 13 của tác phẩm đã trình bày về BCTC cá nhân, BCTC nhà nước và các tổ chức phi lợi nhuận. Nội dung của tác phẩm mới chỉ đề cập đến các ngành đặc thù mà chưa đề cập đến loại hình DN đặc thù là DNLD. Nhóm tác giả K.R.Subramanyam, John J.Wild (năm 2013), “Fianacial statement analysis”,11th Edition [81] gồm 3 nội dung chính đã trình bày khái quát phương pháp phân tích BCTC và phân tích kế toán và phân tich tài chính. Tác phẩm đã trình bày về tầm quan trọng và những hạn chế của việc thu thập số liệu cho phân tích cũng như nêu ra được tầm quan trọng của việc phân tích kế toán trong phân tích tài chính đồng thời cung cấp các thông tin về các thủ tục 4 và các dấu hiệu cần chú ý trong khi phân tích và những điều chỉnh nên áp dụng với BCTC nhằm tăng chất lượng số liệu. Tài liệu cũng nhấn mạnh mục tiêu của những người dùng khác nhau và trình bày các công cụ và phương pháp phân tích nhằm đạt được các mục tiêu đó. Tác giả Martin Fridson Ferrnando Alvarer (năm 2013), “Phân tích Báo cáo Tài chính - Hướng dẫn Thực hành” (bản dịch) [30] gồm 3 phần. Phần 1: “Đọc hiểu phân tích BCTC”, tìm hiểu các động cơ phức tạp của các công ty phát hành cùng các nhà quản lý của họ. Phần 2: “Các báo cáo tài chính cơ bản” đã tìm hiểu chi tiết về các thông tin công bố trong Bảng cân đối kế toán, báo cáo thu nhập và báo cáo dòng tiền. Phần 3: “Dự báo và phân tích tỷ mỉ” có các gợi ý để dự báo chính xác hơn. Nội dung chính của tác phẩm đã khái quát chung những vấn đề đọc hiểu và phân tích BCTC lấy ví dụ trong các DN thương mại cuả Mỹ nhưng chưa đề cập đến các nội dung phân tích của loại hình DNLD. Như vậy, có thể nói điểm chung của các công trình này là đã tập trung trình bày các nội dung về phân tích BCTC nói chung cho tất cả các loại hình doanh nghiệp mà chưa có công trình nào đề cập đến nội dung phân tích BCTC loại hình DNLD. (ii) Nhóm các công trình nghiên cứu trong nước Bên cạnh các công trình nghiên cứu ở nước ngoài thì trong nước cũng có các công trình nghiên cứu về phân tích BCTC và DNLD. Có thể chia nhóm các công trình nghiên cứu trong nước thành hai nhóm nhỏ là nhóm các công trình nghiên cứu về phân tích BCTC và nhóm các công trình nghiên cứu về DNLD. Thứ nhất, nhóm các công trình nghiên cứu về phân tích BCTC. Nhóm các công trình nghiên cứu về phân tích BCTC được thể hiện trên các giác độ khác nhau là các đề tài luận án của các tác giả: Tác giả Trần Thị Cẩm Thanh (năm 2006), trong luận án tiến sĩ với đề tài “Hoàn thiện lập và phân tích báo 5 cáo tài chính với việc tăng cường quản lý tài chính tại các công ty sổ số kiến thiết” [52] đã nghiên cứu và hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về lập và phân tích BCTC với việc tăng cường quản lý tài chính tại DN nói chung và các công ty xổ số kiến thiết, đã xây dựng nội dung, phương pháp và chỉ tiêu phân tích BCTC trong các công ty xổ số kiến thiết. Luận án đã đưa ra những đề xuất, kiến nghị đối với loại hình DN đặc thù là các công ty xổ số kiến thiết nên không thể áp dụng đối với loại hình DNLD. Tác giả Phạm Thành Long (năm 2008), trong luận án tiến sĩ với đề tài “Hoàn thiện kiểm tra, phân tích BCTC với việc tăng cường quản trị tài chính trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam” [29] đã nghiên cứu về thực trạng và đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện quy trình kiểm tra, nội dung kiểm tra BCTC và hoàn thiện nội dung phân tích BCTC theo từng nội dung quản trị tài chính tại các DN vừa và nhỏ mà chưa đề cập đến các DN có yếu tố nước ngoài. Như vậy, các công trình nghiên cứu trên mới chỉ nghiên cứu các nội dung về lập và phân tích BCTC, các chỉ tiêu phân tích tài chính, hoàn thiện kiểm tra phân tích BCTC hoặc là nghiên cứu về hoàn thiện phân tích BCTC cho một số ngành đặc thù như sổ xố kiến thiết hoặc các DN vừa và nhỏ nói chung mà cũng chưa có công trình nào nghiên cứu về phân tích BCTC tại các DNLD với nước ngoài ở Việt Nam. Thứ hai, các công trình nghiên cứu về các DNLD với nước ngoài. Khía cạnh nghiên cứu này đã được các tác giả nghiên cứu trong các công trình khoa học khác nhau. Tác giả Phạm Duy Nghĩa (năm 1990), trong luận án tiến sĩ với đề tài "Các khía cạnh luật công ty và luật bảo vệ sở hữu trí tuệ của quá trình chuyển giao công nghệ quốc tế thông qua DNLD với nước ngoài" [31] đã xác định bản chất pháp lý của các thoả thuận góp vốn thành lập công ty, những nguyên tắc cơ bản của hợp đồng góp vốn công nghệ vào DN, liên doanh quốc 6 tế, cách thức thoả thuận về giá trị công nghệ chứ không đề cập đến nội dung về tài chính trong các DNLD. Tác giả Nguyễn Tuấn Phương (năm 1998), trong luận án tiến sĩ với đề tài “Hoàn thiện nội dung phân tích hoạt động tài chính của các doanh nghiệp sản xuất liên doanh với nước ngoài”[35] đã nghiên cứu về thực trạng và đưa ra các giải pháp hoàn thiện nội dung phân tích hoạt động tài chính trong các DN sản xuất liên doanh với nước ngoài. Trong luận án, tác giả đã đề xuất hoàn thiện các chỉ tiêu phân tích thẩm định về phương diện tài chính các dự án đầu tư liên doanh với nước ngoài, hoàn thiện nội dung phân tich chi phí SXKD, giá thành và lợi nhuận của DNLD mà chưa đề cập đến các nội dung về đánh giá khái quát tình hình tài chính DNLD, đánh giá tình hình huy động vốn, hiệu quả sử dụng tài sản, vv…Tác giả Bùi Văn Vần (năm 2002), trong luận án tiến sĩ với đề tài "Hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính của nhà nước đối với DNLD với nước ngoài ở Việt Nam" [57] đã đề cập khá sâu về cơ chế quản lý tài chính của nhà nước đối với DNLD cũng như thực trạng cơ chế quản lý tài chính của nhà nước đối với DNLD và các giải pháp hoàn thiện cơ chế này ở Việt Nam mà chưa đề cập đến vấn đề cơ chế quản lý tài chính sẽ ảnh hưởng thế nào đến phân tích BCTC trong các DNLD. Tác giả Nguyễn Thanh Phú (năm 2003), trong luận án tiến sĩ với đề tài "Địa vị pháp lí của DNLD theo Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam" [37] đã nghiên cứu và hệ thống cơ sở lý luận và phương pháp luận nghiên cứu địa vị pháp lý của DNLD theo luật đầu tư nước ngoài ở Việt Nam. Tuy nhiên, hiện nay theo hệ thống pháp luật Việt Nam, Luật Đầu tư đã có sự thay đổi (Luật Đầu tư 2014) nên rất cần phải làm rõ hơn về địa vị pháp lý cũng như một số vấn đề thay đổi liên quan đến DNLD theo Luật đầu tư mới. Tác giả Ngô Huy Nam (năm 2008), trong luận án tiến sĩ với đề tài "Bảo đảm lợi ích của bên Việt Nam trong thu hút và quản lý đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Tổng công ty Bưu chính viễn thông Việt Nam" [32] đã 7 đề cập những vấn đề cơ bản về lợi ích trong hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài. Phân tích đánh giá thực trạng bảo đảm lợi ích trong thu hút, quản lý, sử dụng đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Việt Nam, từ đó đề xuất quan điểm, giải pháp chủ yếu bảo đảm lợi ích của Việt Nam trong các hình thức đầu tư trực tiếp nước ngoài mà chưa đề cập đến việc phân tích BCTC sao cho đảm bảo lợi ích của tất cả các bên trong DNLD. Như vậy, điểm chung của các công trình liên quan đến đầu tư trực tiếp nước ngoài nói chung và DNLD với nước ngoài nói riêng mới chỉ đề cập đến các vấn đề về chuyển giao công nghệ, địa vị pháp lý, cơ chế quản lý tài chính, việc đảm bảo lợi ích của DN Việt Nam trong liên doanh hoặc đã có công trình nghiên cứu về nội dung phân tích tình hình tài chính trong DNLD mà chưa có công trình nào nghiên cứu về phân tích BCTC tại các DN sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam. (iii) Kết luận rút ra từ các công trình đã nghiên cứu Sau khi nghiên cứu các công trình đã công bố liên quan đến phân tích BCTC và liên quan đến các DNLD, tác giả rút ra các kết luận sau: Một là, về phương pháp nghiên cứu: Các công trình nghiên cứu trong nước trong giai đoạn 1995 - 2010 sử dụng phương pháp quan sát và nghiên cứu qua tài liệu thực tế tại các DN và dựa vào suy luận là chủ yếu, chưa có các điều tra, khảo sát. Các công trình nghiên cứu gần đây (từ 2011 - 2015) đã thực hiện khảo sát từ các DN nghiên cứu. Hai là, về nội dung và phạm vi nghiên cứu: Hầu hết các nghiên cứu của các tác giả trong nước cho đến nay chủ yếu tập trung vào một trong các vấn đề: Hệ thống BCTC, phân tích hoạt động tài chính trong các DN vừa và nhỏ hoặc tại các lĩnh vực cụ thể của các DN trong nước như: Bưu chính viễn thông, Xổ 8 số kiến thiết vv...mà chưa có đề tài nghiên cứu nào về hoàn thiện phân tích BCTC tại các DN sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam. Ba là, về các giải pháp đề xuất: Các giải pháp đề xuất bao gồm các giải pháp về hoàn thiện các chỉ tiêu phân tích, phương pháp phân tích BCTC cho một số ngành cụ thể mà không thể áp dụng được cho đối tượng DN đặc thù là các DN sản xuất liên doanh có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam. Bốn là, đối với các công trình nghiên cứu ngoài nước cũng mới chỉ tập trung nghiên cứu về nội dung phân tích BCTC, các chỉ tiêu phân tích BCTC, vai trò của phân tích báo cáo kế toán hoặc nghiên cứu việc phân tích BCTC nhằm mục tiêu đánh giá lợi ích và rủi ro trong kinh doanh của DN mà chưa có công trình nào nghiên cứu một cách toàn diện về phân tích BCTC đối với loại hình DNLD. Từ các nhận xét trên, tác giả cho rằng khoảng trống để tác giả nghiên cứu là hoàn thiện phân tích BCTC tại các DN sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam là cần thiết và được thực hiện một cách toàn diện bao gồm: Tổ chức phân tích, phương pháp phân tích và nội dung phân tích BCTC tại các doanh nghiệp sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam. Tuy nhiên, những kết quả nghiên cứu trước có liên quan sẽ được tác giả kế thừa có chọn lọc trong luận án. 3. Mục tiêu nghiên cứu của luận án Mục tiêu cơ bản và xuyên suốt của luận án là ứng dụng khung lý thuyết về phân tích BCTC từ đó tìm ra giải pháp phù hợp để hoàn thiện phân tích BCTC tại các DN sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam nhằm nâng cao chất lượng phân tích BCTC phục vụ hiệu quả quản lý, điều hành SXKD và hiệu quả hoạt động tại các DN này. Từ mục tiêu cơ bản đó, các mục tiêu nghiên cứu cụ thể được xác định là: 9 - Làm rõ các đặc trưng cơ bản của DNLD - Làm rõ bản chất và vai trò của phân tích BCTC DN. - Làm rõ đặc điểm hoạt động SXKD ảnh hưởng tới phân tích BCTC trong các DNLD. - Nghiên cứu và đánh giá thực trạng phân tích BCTC tại các DN sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam. - Đề xuất các giải pháp để hoàn thiện phân tích BCTC tại các DN sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành SXKD và hiệu quả hoạt động của các DN này. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án - Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của luận án là phân tích BCTC tại các doanh nghiệp sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam. Luận án sẽ đi sâu nghiên cứu cách thức tổ chức phân tích BCTC, phương pháp phân tích BCTC và nội dung phân tích BCTC. - Phạm vi nghiên cứu: Luận án không đề cập toàn bộ những vấn đề về liên doanh với nước ngoài nói chung mà chỉ đi sâu nghiên cứu về mặt lý luận và thực tiễn của phân tích BCTC tại các DNLD với nước ngoài ở Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực sản xuất. + Về nội dung: Luận án tâp trung nghiên cứu về lý luận và thực trạng phân tích BCTC tại các DN sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam nhằm tìm ra giải pháp hoàn thiện phân tích BCTC tại các DN này. + Về không gian và thời gian: Nghiên cứu phân tích BCTC tại các doanh nghiệp sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam trong khoảng thời gian từ 2011 - 2014. 10 5. Câu hỏi nghiên cứu Trên cơ sở mục tiêu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu, luận án đi vào giải quyết các câu hỏi sau: - Những vấn đề chung về DNLD và phân tích BCTC tại các DNLD? - Đặc trưng của các DNLD ảnh hưởng tới phân tích BCTC tại các DN này? - Thực trạng phân tích BCTC tại các DN sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam? - Những giải pháp nào phù hợp để hoàn thiện phân tích BCTC tại các DN sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam nhằm nâng cao chất lượng công tác phân tích BCTC phục vụ hiệu quả việc quản lý và điều hành hoạt động SXKD tại các DN này? 6. Phương pháp nghiên cứu luận án Phương pháp luận: Luận án được thực hiện dựa trên nền tảng cở sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, các nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, định hướng của Đảng, Nhà nước, Bộ Kế hoạch & Đầu tư về phát triển các DN sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam. Phương pháp nghiên cứu: Luận án sử dụng tổng hợp nhiều phương pháp, trong đó các phương pháp chủ yếu được sử dụng như sau: - Phương pháp tổng hợp, phân tích hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn. - Phương pháp khảo sát, đánh giá tài liệu, quan sát, kiểm chứng để nghiên cứu, tổng kết, phân tích làm nổi bật thực trạng các vấn đề nghiên cứu, xác định rõ những nguyên nhân làm cơ sở đề xuất những định hướng và giải pháp hoàn thiện phân tích BCTC tại các DN sản xuất liên doanh với nước ngoài ở Việt Nam. Trên cơ sở danh sách của các DNLD với nước ngoài tại Việt Nam thông qua Cục Đầu