Tài liệu Skkn hoạt động ngoài trời với trò chơi dân gian

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: HOẠT ĐỘNG NGOÀI TRỜI VỚI TRÒ CHƠI DÂN GIAN I/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: TCDG là một sinh hoạt văn hóa do nhân dân sáng tạo trong quá trình lao động, sản xuất và được lưu truyền tự nhiên, rộng rãi trong cộng đồng Hướng đến mục tiêu “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”ở trường mầm non, việc đưa TCDG vào trường học mang nhiều ý nghĩa thiết thực.Nó không chỉ góp phần rèn luyện sức khỏe, kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, thói quen và kỹ năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm mà còn giúp trẻ rèn khả năng ứng xử văn hóa. Đặc điểm chung của TCDG được triển khai trong trường học là đơn giản, dễ chơi, dễ hòa nhập. Dù bất cứ nơi đâu, trong gia đình, tại trường học hay trên đường làng đều có thể tổ chức được các TCDG phù hợp. Nếu sân nhà nho nhỏ thì các em chơi ô ăn quan, chơi cờ, đánh chuyền, chặt cây dừa chừa cây mận, bắt ve… Nếu diện tích rộng hơn thì có thể chơi rồng rắn lên mây, đá cầu, trốn tìm, bịt mắt bắt dê… Ở những bãi cỏ lớn thì có thể tổ chức các trò cướp cờ, đánh đu, đá gà, chồng bông sen, cờ chém… Xét về chức năng giáo dục, TCDG có thể chia thành bốn nhóm: Loại trò chơi vận động như tập tầm vông, dung dăng dung dẻ, lò cò, bịt mắt bắt dê… giúp tăng cường sức khỏe, thể chất cho học sinh; loại trò chơi học tập, điển hình là chơi ô ăn quan giúp phát triển trí tuệ của trẻ em, dạy cho trẻ biết quan sát, tính toán; loại trò chơi sáng tạo là những trò chơi mà học sinh có thể tự làm nên những đồ vật bằng vật liệu trong thiên nhiên như làm chong chóng bằng lá dừa, nặn con trâu bằng đất sét, xếp lá dừa thành con châu chấu… Những trò chơi này giúp trẻ khéo tay, phát huy sáng kiến, năng khiếu thẩm mỹ cần thiết cho hiện tại và cả tương lai sau này. Cuối cùng, loại trò chơi mô phỏng là những trò chơi mà trẻ bắt chước cách sinh hoạt của người lớn như làm nhà, nấu ăn, mua bán… Trong khi chơi, trẻ thi nhau xem ai làm đúng, làm đẹp, làm nhanh hơn và thật sự hóa thân, nhập vai. Nhờ đó, trẻ học được cách ứng xử của người lớn để chuẩn bị làm người sau này. II/ THỰC TRẠNG Trẻ em ở một xã hội công nghiệp, chỉ quen với máy móc và không có khoảng trống để chơi cũng là một thiệt thòi. Thiệt thòi hơn khi các em không được làm quen và chơi những trò chơi dân gian của thiếu nhi thuở trước - đang ngày càng bị mai một và quên lãng, không chỉ ở các thành phố mà còn ở cả các vùng nông thôn, nơi mà đang dần bị đô thị hóa mạnh mẽ. Vì thế giúp các em hiểu và tìm về cội nguồn với những trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết”. Thực tế những trò chơi dân gian cho hoạt động ngoài trơtrong chương trình chưa được biên soạn nhiều nhằm mục tiêu “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”ở trường mầm non hiện nay.Chính vì vậy mà tôi mạnh dạn đưa các trò chơi dân gian mà tôi sưu tầm vào công tác giáo dục cháu , nhằm làm phong phú và gây hứng thú cho trẻ với những trò chơi dân gian mới phù hợp với lứa tuổi mẫu giáo. Phùng Thị Như Hoa III/NỘI DUNG Biện pháp đưa trò chơi dân gian vào hoạt động ngoài trời: -Sưu tầm trên mạng Internet các trò chơi dân gian phù hợp với lứa tuổi mầm non.Sau đó đưa vào vào hoạt động ngoài trời. Nếu như ở phần hoạt động có mục đích là một phần ôn hay làm quen kiến thức như hát, đọc thơ, kể chuyện, vẽ, nặn…thì sau đó ở phần trò chơi tôi sẽ đưa vào loại trò chơi dân gian vận động như: “Lò cò”, “câu ếch”, “cặp kè”…giúp tăng cưòng sức khoẻ, thể chất cho học sinh.Còn nếu như ở phần hoạt động có mục đích đã có vận động rồi như :ôn múa hay ôn một kiến thức dưới dạng trò chơi động thì sau đó tôi sẽ đưa vào trò chơi dân gian có dạng tĩnh như : “Chuyền khối gỗ”, “ô ăn quan”, “chặt cây dừa chừa cây đậu”…Giúp trẻ tăng cường tinh thần đoàn kết gắn bó với tập thể, bạn bè và phát triển trí tuệ cho trẻ. Còn với những trò chơi dân gian sáng tạo được làm từ vật liệu thiên nhiên như : làm chong chóng bằng lá dừa, nặn con trâu bằng đất sét, xếp lá dừa thành con châu chấu, xếp lá mít thành con trâu, bẽ lá mì thành dây chuyền đeo cổ…Tôi đưa vào giờ chơi tự do của hoạt động ngoài trời… Những trò chơi này giúp trẻ khéo tay, phát huy sáng kiến, năng khiếu thẩm mỹ cần thiết cho hiện tại và cả tương lai sau này của trẻ. -Tôi lựa chọn nhiều trò chơi dân gian để thay đổi tránh để cháu chơi nhiều dẫn đến nhàm chán. - Ngoài ra tôi lựa chọn những trò chơi dân gian phù hợp để tích hợp vào tiết học .Ví dụ : ở môn văn học: Đề tài: “Cóc kiện trời”ở phần tích hợp có thể cho trẻ chơi với trò chơi dân gian “Gà đuổi cóc”: Chia trẻ làm 2 nhóm bằng nhau, nhóm làm gà, nhóm làm cóc (cho trẻ đội mũ gà và mũ cóc). Trẻ làm cóc đứng trước trẻ làm gà ở vạch mức xuất phát. - Khi nghe hiệu lệnh của cô, trẻ làm cóc chúi người hai tay bắt chéo (tay trá nắm đầu gối chân phải và tay phải nắm đầu gối bên trái) nhảy liên tục về hang. Gà hai tay chống hông nhảy lò cò đuổi theo cóc. Chú Cóc nào bị Gà bắt sẽ đổi làm Gà và Gà sẽ làm cóc. Sau đây là một số trò chơi dân gian sưu tầm: 1/ Đua vịt. Đặc điểm trò chơi: Luyện dẻo dai đôi chân và phối hợp đồng đội. Cách chơi: Tùy theo số người chơi mà chia thành hai hay nhiều nhóm,mỗi nhóm từ 6 – 8 người. Vạch một vạch xuất phát, các nhóm cũng ngồi chồm hổm xếp hàng, mỗi nhóm thành một hàng dọc trước vạch xuất phát. Người ngồi sau đặt hai tay lên eo của người ngồi trước. Trước mặt mỗi nhóm cách 5 -10m đặt một vật làm đích. Khi có hiệu lệnh xuất phát, cả nhóm phải nhịp nhàng vẫn ở tư thế ngồi chồm hổm, đi lên đích nhưng không được để bị rời ra. Nếu nhóm nào để bị rời sẽ bị loại, không được tiếp tục cuộc đua. Chọn phân nữa nhóm trong trong tổng số nhóm chơi về trước làm nhóm thắng, các nhóm thua phải cõng nhóm thắng 1 vòng quanh sân. Có thể thay động tác đi chồm hổm như vịt bằng động tác dùng sức bật hai chân nhảy như ếch. Nhưng nếu nhảy không đều dễ bị đứt hàng, vì vậy người dẫn đầu phải phát hiệu lệnh là khi nào người dẫn đầu hô “nhảy” thì tất cả phải nhảy theo đồng bộ. Phùng Thị Như Hoa 2/Chặt cây dừa, chừa cây đậu. Đặc điểm trò chơi: Dùng âm điệu đồng dao để giải trí. Đối tượng chơi: Nhi đồng Cách chơi: Tất cả mọi người nắm tay lại và xếp chồng lên nhau. Tất cả cùng hát: Chặt cây dừa Chừa cây đậu Trái ép dầu Cây chụm lửa. Một người đứng ngoài bắt đầu chỉ từ nắm tay trên cùng đến nắm tay dưới, mỗi từ trong bài đồng dao sẽ tương ứng vào một nắm tay, đến từ cuối cùng “lửa” trúng tay ai thì người đó phải rút tay ra. Người đứng ngoài có thể giơ bàn tay của mình chặt ngang nắm tay nào rơi vào chữ “lửa”.Cứ như thế cho đến hết các nắm tay thì trò chơi chấm dứt. 3/Cặp kè. Đặc điểm trò chơi: Như một trò thể dục nhẹ cho các cháu từ 3 – 6 tuổi Đối tượng chơi: Trẻ Mẫu giáo Cách chơi: Một người lớn đứng giữa, các cháu nhỏ đứng 2 bên, tất cả nắm tay nhau vừa đi vừa đung đưa tới trước rồi ra sau theo nhịp bài đồng dao: Cặp kè Ăn muối mè Ngồi xuống đất Ăn rau muống Đứng lên. Cứ đến câu “ngồi xuống đất” thì tất cả cùng ngồi xổm xuống. Đến câu “đứng lên” tất cả lại đứng lên, vừa đi vừa hát tiếp. 4/CÁ SẤU LÊN BỜ Đặc điểm trò chơi: Chơi tập thể nhóm, đội. Luyện tập phản xạ nhanh nhẹn. Cần một sân chơi vừa đủ, khoảng 20m2. Cách chơi: Vạch 2 đường vạch cách nhau từ 3m trở lên tùy độ tuổi của nhóm chơi làm bờ. Người “bị” sẽ làm cá sấu đi lại ở giữa 2 vạch đó và tìm bắt người ở dưới nước hoặc có một chân ở dưới nước. ( Tức thò 1 chân ra khỏi vạch hay nhảy ra khỏi vạch) Những người còn lại đứng ngoài hai bên vạch, nghĩa là đứng trên bờ vừa chọc tức cá sấu bằng cách đợi cá sấu ở xa thì thò một chân xuống nước vừa vỗ tay hát “ các sấu, cá sấu lên bờ”. Khi nào cá sấu quay lại thì lại nhảy lên bờ. Người nào nhảy lên không kịp bị cá sấu bắt được phải thay làm các sấu. Nếu cá sấu bắt được một lúc hai người, thì 2 người đó sẽ xác Phùng Thị Như Hoa định ai sẽ làm cá sấu qua trò chơi oẳn tù tì. Nếu cá sấu không nhanh nhẹn khi bắt người khác thay thế thì bị làm cá sấu đến lúc“chảy nước mắt cá sấu” hay mệt quá thì thôi. Trò chơi lại quay về lại ban đầu để tìm con cá sấu khác 5/GÀ ĐUỔI CÓC 1. CHUẨN BỊ - Mũ cóc, mũ bằng giấy họac nhựa. - Sân bãi rộng rãi, bằng phẳng. - Phấn vẽ các vạch mức. 2. CÁCH CHƠI - Chia trẻ làm 2 nhóm bằng nhau, nhóm làm gà, nhóm làm cóc (cho trẻ đội mũ gà và mũ cóc). Trẻ làm cóc đứng trước trẻ làm gà ở vạch mức xuất phát. - Khi nghe hiệu lệnh của cô, trẻ làm cóc chúi người hai tay bắt chéo (tay trá nắm đầu gối chân phải và tay phải nắm đầu gối bên trái) nhảy liên tục về hang. Gà hai tay chống hông nhảy lò cò đuổi theo cóc. Chú Cóc nào bị Gà bắt sẽ đổi làm Gà và Gà sẽ làm cóc. * Yêu cầu: - Trẻ chơi 2 – 3 lượt sau đó sẽ đổi vai cho nhau. - Cho trẻ chơi liên tục trong khoảng 10 – 15 phút, không hạn chế số lần chơi của trẻ 6/SÁO SẬU SANG SÔNG 1. CHUẨN BỊ - Các loại mũ hoá trang: 3 – 4 mũ sáo sậu, 5 – 6 mũ cá, 2 mũ diều hâu.. - Vẽ 3 vòng tròn bằng phấn ở sân chơi (vòng tròn to là hồ cá, 2 vòng nhỏ là tổ của sáo sậu và diều hâ). 2. CÁCH CHƠI - 5 -6 trẻ xung phong làm cá bơi trong hồ, 3 -3 trẻ làm sáo sậu, 2 trẻ làm diều hâu. - Khi nghe hiệu lệnh “bắt cá” các con sáo sậu vừa đọc câu thơ vừa chạy nhanh ra hồ bắt Cá đem về tổ: Sáo sậu sang sông Bắt cá lòng tong Đem ra chợ bán Chợ sáng chợ chiều Gặp phải con diều Cong đuôi mà chạy - Khi Sáo Sậu đọc đến câu cuối cùng của bài thơ thì Diều Hâu sẽ bay đến bắt những con Sáo Sậu nào chưa kịp bay về tổ Sáo Sậu mang về tổ Diều Hâu. * Yêu cầu: - Diều Hâu chỉ bắt Sáo Sậu, không được bắt Cá, Cá sẽ tự động chạy về ao khi Sáo Sậu bịe Diều Hâu bắt. - Sau vài lượt chơi, cô đổi vai cho trẻ. 7/CÂU ẾCH. Mục đích chơi: Rèn cho trẻ kỹ năng đi, nhảy, di động, né tránh. Tố chất nhanh nhẹn, sức bật, khéo léo Phùng Thị Như Hoa Tinh thần đồng đội, mạnh dạn Hiểu biết thêm về môi trường một con vật và một hoạt động của con người. Cách chơi: Vẽ một vòng lớn ở giữa sân, đường kính từ 3 – 5m để làm ao. Tất cả các cháu đứng trong vòng tròn làm ếch, đứng ngoài vòng tròn từ 1- 2m, tay cầm cần câu như kiểu thòng lọng. Giáo viên hướng dẫn chơi vỗ tay để cuộc chơi bắt đầu.Những bạn làm ếch đồng thanh hát bài ca: Ếch ở dưới ao Vừa ngớt mưa rào Nhảy ra bì bọp Ếch kêu ộp ộp Ếch kêu oặp oặp Thấy bác đi câu Rủ nhau trốn mau Ếch kêu ộp ộp Ếch kêu oặp oặp Vừa hát vừa nhảy vừa chụm hai chân, hai tay chống hông nhảy lung tung trong ao, nhảy cả lên bờ. Người đi câu đuổi theo, cố gắng chạm vào dây câu hoặc ngoắc được vào thong lọng ếch. Nếu được thế vào ếch nào thì coi như bị bắt, ếch đó phải thay người đi câu, trò chơi lại tiếp tục từ đầu III/HIỆU QUẢ VÀ KHẢ NĂNG PHỔ BIẾN: Trẻ ở lớp tôi rất hứng thú trong giờ hoạt động ngoài trời với những trò chơi dân gian hấp dẫn, mới lạ.Ngoài đưa TCDG vào hoạt động ngoài trời ở lớp (mầm), tôi còn lựa chọn các TCDG phù hợp phổ biến cho các khối lớp đưa vào hoạt động ngoài trời và lồng ghép vào trong các tiết học .Kết quả các cháu rất thích thú khi được chơi với các trò chơi dân gian. Phùng Thị Như Hoa Phùng Thị Như Hoa Phùng Thị Như Hoa Phùng Thị Như Hoa Phùng Thị Như Hoa